1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Świat zmienia się

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
w zadziwiającym tempie.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Na górnym wykresie

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
prognozy na rok 2025,

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
jak przewiduje Goldman Sachs,

6
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
gospodarka Chin będzie

7
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
prawie tak samo rozwinięta, jak amerykańska.

8
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Na drugim wykresie,

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
prognoza na 2050 rok,

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
widać, że gospodarka Chin

11
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
dwukrotnie przewyższa amerykańską.

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
Indie będą prawie tak samo rozwinięte

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
gospodarczo, jak Stany Zjednoczone.

14
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Proszę zwrócić uwagę na to, że

15
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
prognozy te zostały opracowane

16
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
jeszcze przed kryzysem finansowym.

17
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Jakiś czas temu

18
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
analizowałem prognozy

19
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
opracowane przez BNP Paribas

20
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
szacujące czas, w jakim chińska gospodarka

21
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
przewyższy

22
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
gospodarkę Stanów.

23
00:00:52,000 --> 00:00:56,000
Goldman Sachs sugerował rok 2027.

24
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Analiza wykonana po kryzysie wskazuje,

25
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
że będzie to rok 2020.

26
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
To jedynie dziesięć lat.

27
00:01:04,000 --> 00:01:08,000
Chiny wpłyną na kształt świata

28
00:01:08,000 --> 00:01:11,000
w dwóch istotnych płaszczyznach.

29
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
Po pierwsze,

30
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
jest to olbrzymi, rozwijający się kraj

31
00:01:15,000 --> 00:01:19,000
zamieszkany przez 1,3 miliarda ludzi.

32
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
Przez ostatnie trzydzieści lat

33
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
gospodarka Chin wzrastała o 10% rocznie.

34
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Za dziesięć lat

35
00:01:26,000 --> 00:01:30,000
będzie to najpotężniejsza gospodarka świata.

36
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
Nigdy dotąd największą potęgą

37
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
gospodarczą świata

38
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
nie był kraj rozwijający się.

39
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Zazwyczaj był to kraj rozwinięty.

40
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Po drugie,

41
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
pierwszy raz w historii

42
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
wiodącym państwem świata,

43
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
a myślę, że Chiny nim będą,

44
00:01:51,000 --> 00:01:54,000
będzie kraj

45
00:01:54,000 --> 00:01:58,000
wywodzący się z zupełnie innej cywilizacji.

46
00:01:58,000 --> 00:02:02,000
Istnieje głeboko zakorzeniony pogląd,

47
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
że rozwój pociąga za sobą

48
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
westernizację.

49
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
To złudzenie.

50
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
Zakładamy, że rozwój

51
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
jest efektem konkurencji, działań rynkowych i technologii.

52
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Podczas, gdy wpływa na niego

53
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
także tło historyczne i kulturowe.

54
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Chiny różnią się do Zachodu

55
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
i nie przejmą zachodnich trendów.

56
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
Zachowają swój indywidualizm

57
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
w szerokim zakresie.

58
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
Powstaje zatem pytanie

59
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
jak odbieramy Chiny?

60
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Jak je rozumiemy?

61
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
Najczęstszy problem ze zrozumieniem Chin

62
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
wynika z postrzegania ich

63
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
jedynie poprzez pryzmat naszej,

64
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
zachodniej ideologii.

65
00:02:45,000 --> 00:02:47,000
To błąd.

66
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
Chciałbym przedstawić

67
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
trzy aspekty, które

68
00:02:51,000 --> 00:02:54,000
mogą pomóc

69
00:02:54,000 --> 00:02:56,000
w zrozumieniu istoty Chin.

70
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
Pierwszy z nich, to fakt że

71
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
Chiny nie są państwem narodowym.

72
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
Owszem, noszą takie miano

73
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
od ponad stu lat

74
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
ale każdy z nas wie,

75
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
że są one dużo starsze.

76
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
W czasach panowania dynasti Qin,

77
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
w 221 roku p.n.e. zakończył się okres wojen

78
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
i ukształtowały się współczesne Chiny.

79
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Jest to widoczne mimo wielu ograniczeń.

80
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Charakter Chin kształtował się także w czasach dynastii Han,

81
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
2000 lat temu.

82
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
Duch ten najbardziej jest widoczny

83
00:03:26,000 --> 00:03:28,000
we wschodnich prowincjach kraju.

84
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
Były to, i nadal są, najgęściej zaludnione

85
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
tereny.

86
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
Niezwykłe jest to, że to, co

87
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
nadaje Chinom ich indywidualny charakter,

88
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
to, co daje Chińczykom

89
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
świadomość narodową

90
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
nie powstało w ciągu ostatniego stulecia,

91
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
czyli okresu państwa narodowego.

92
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
Co miało miejsce na zachodzie.

93
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Świadomość ta powstała w okresie

94
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
tworzenia się cywilizacji.

95
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
Mam na myśli zwyczaje

96
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
takie jak kult przodków,

97
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
specyficzne pojęcie państwa

98
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
jak również rodziny, budowania relacji

99
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
społecznych w oparciu o guanxi,

100
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
przestrzeganie zasad konfucjanizmu i tak dalej.

101
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
Wszystko to wywodzi się z czasów

102
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
powstawania chińskiej cywilizacji.

103
00:04:16,000 --> 00:04:19,000
Innymi słowy, Chiny, odwrotnie niż pozostałe kraje

104
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
uwarunkowane są poprzez swoją cywilizację,

105
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
funkcjonowanie jako państwa cywilizacyjnego

106
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
a nie narodowego.

107
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
Jest jedna rzecz, którą chciałbym dodać do tych rozważań.

108
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Wiemy, że Chiny są potężne

109
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
demograficznie i geograficznie,

110
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
ich populacja to 1,3 miliarda ludzi.

111
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
Często jednak nie zdajemy sobie

112
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
sprawy z tego, że

113
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
Chiny są bardzo różnorodne

114
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
i pluralistyczne,

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
oraz często bardzo zdecentralizowane.

116
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Nie można rządzić takim tworem jedynie z Pekinu,

117
00:04:51,000 --> 00:04:54,000
choć myślimy, że właśnie tak jest.

118
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Nigdy tak nie było.

119
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Oto Chiny, państwo cywilizacyjne

120
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
a nie narodowe.

121
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Ale co to oznacza?

122
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Nasuwa mi się kilka różnych wniosków.

123
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
Przedstawię dwa z nich.

124
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
Po pierwsze,

125
00:05:10,000 --> 00:05:14,000
najważniejszą wartością polityczną dla Chińczyków

126
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
jest jedność,

127
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
jest kontynuowanie

128
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
chińskiej cywilizacji.

129
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
Pamiętacie Europę 2000 lat temu.

130
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Upadek, podział imperium rzymskiego.

131
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
Na zawsze zostało już podzielone.

132
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
W tym samym czasie Chiny

133
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
szły zupełnie inną drogą.

134
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
Z ogormnym wysiłkiem podtrzymywały

135
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
tą ogromną cywilizację.

136
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Drugą wartością,

137
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
może bardziej prozaiczną,

138
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
jest Hong Kong.

139
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
Pamiętacie jak w 1997 r. Wielka Brytania

140
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
przekazała go Chinom?

141
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
Słyszało się wtedy

142
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
o projekcie konstytucji.

143
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Jeden kraj, dwa systemy.

144
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
Dam sobie uciąć rękę,

145
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
że mało kto na Zachodzie wierzył w to.

146
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
"Pozory.

147
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Jeśli Chiny dostaną Hong Kong,

148
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
nie dojdzie do tego."

149
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Minęło 13 lat.

150
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
System polityczny i prawny w Hong Kongu

151
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
jest różny od chińskiego tak samo, jak w 1997 r.

152
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
Myliliśmy się. Dlaczego?

153
00:06:16,000 --> 00:06:19,000
Dlatego, że myśleliśmy, logicznie z resztą,

154
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
w kategoriach państwa narodowego.

155
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Zjednoczenie Niemiec, 1990 rok.

156
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
Co się stało?

157
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
W skrócie - zachód wchłonął wschód.

158
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Jeden naród, jeden system.

159
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
Taka jest mentalność w państwach narodowych.

160
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
Ale nie można rządzić takim państwem jak Chiny,

161
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
państwem cywilizacyjnym,

162
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
w oparciu o jedną cywilizację, jeden system.

163
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
To się nie sprawdzi.

164
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
Zatem naturalną reakcją Chin

165
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
na sprawę Hong Kongu,

166
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
podobna będzie w sprawie Taiwanu,

167
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
było stwierdzenie:

168
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
jedna cywilizacja, wiele systemów.

169
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Przejdę do kolejnego aspektu

170
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
mającego ułatwić zrozumienie Chin.

171
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
Może on wydać się nieco drażliwy.

172
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Otóż, Chińczycy mają zupełnie inne

173
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
pojęcie rasy

174
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
niż większość państw.

175
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
Proszę sobie wyobrazić,

176
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
że z 1,3 miliarda Chińczyków

177
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
ponad 90% uważa, że należą

178
00:07:15,000 --> 00:07:18,000
do jednej rasy,

179
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
do rasy Han.

180
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
Zupełnie inaczej rozumieją to

181
00:07:22,000 --> 00:07:25,000
najbardziej zaludnione kraje świata,

182
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
na przykład Indie, USA,

183
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
Indonezja, Brazylia.

184
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
Wszytkie są wielorasowe.

185
00:07:33,000 --> 00:07:36,000
Nie ma tego w Chinach.

186
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Tu wielorasowść występuje

187
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
jedynie na obrzeżach.

188
00:07:41,000 --> 00:07:43,000
Dlaczego tak jest?

189
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Odpowiedzią jest ponownie idea

190
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
państwa cywilizacyjnego.

191
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
Historia sprzed przynajmniej 2000 lat,

192
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
historia podbojów, okupacji,

193
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
przejęć, asymilacji i tak dalej,

194
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
z biegiem czasu doszła do punktu,

195
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
z którego wyłoniła się ideologia Han,

196
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
wzmocniona przez

197
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
rosnące i silne poczucie

198
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
tożsamości kulturowej.

199
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
Dzięki takiemu rozwojowi historii,

200
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
powstaniu dynastii Han,

201
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
Chiny są zjednoczone.

202
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
Świadomość przynależności

203
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
do rodu Han spaja kraj.

204
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
Wadą tego podejścia jest to,

205
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
że Hanowie praktycznie nie

206
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
uznają różnic kulturowych.

207
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
Są głęboko przekonani

208
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
o swojej wyższości

209
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
i lekceważą

210
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
inne nacje.

211
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
Stąd ich nastawienie do, choćby,

212
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
Ujgurów czy Tybetańczyków.

213
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Trzecim aspektem jest

214
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
państwo chińskie.

215
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Realcja pomiędzy

216
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
władzami a społeczeństwem Chin

217
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
jest całkiem odmienna od zachodniej.

218
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Nam, ludziom Zachodu, w przytłaczjącej

219
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
większości wydaje się, ostatnimi czasy przynajmniej,

220
00:09:01,000 --> 00:09:05,000
że funkcją demokracji jest władza

221
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
i prawomocność państwa.

222
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Kłopot w tym, że rząd Chin

223
00:09:10,000 --> 00:09:14,000
cieszy się większą

224
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
prawomocnością

225
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
i szerszym autorytetem

226
00:09:18,000 --> 00:09:21,000
pośród obywateli

227
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
niż jakiekolwiek

228
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
zachodnie państwo.

229
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Powodem tego jest,

230
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
właściwie to

231
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
dostrzegam dwa powody.

232
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
Oczywiście nie ma to nic wspólnego z demokracją,

233
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
bo według naszych standardów, Chiny nie są dekomratyczne.

234
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Po pierwsze dzieje się tak dlatego,

235
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
że władzom Chin

236
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
przypisywane jest

237
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
duże znaczenie

238
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
jako reprezentantowi,

239
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
obrońcy i uosobieniu

240
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
chińskiej cywilizacji,

241
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
państwa cywilizacyjnego.

242
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Jest to w pewnym sensie

243
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
duchowa funkcja państwa.

244
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Drugim powodem jest to,

245
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
że w odróżnieniu

246
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
od Europy i Ameryki Północnej,

247
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
gdzie siła władz jest cały czas poddawana próbom,

248
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
w europejskiej tradycji,

249
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
przeciw kościołowi,

250
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
przeciw innym warstwom arystokracji,

251
00:10:19,000 --> 00:10:21,000
przeciw handlarzom i tak dalej,

252
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
przez 1000 lat

253
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
siła władz chińskich

254
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
nie była poddana próbie.

255
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
Nie miała godnych przeciwników.

256
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Jak widać,

257
00:10:33,000 --> 00:10:37,000
sposób trzymania władzy w Chinach

258
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
jest bardzo różny od sposobu

259
00:10:39,000 --> 00:10:42,000
wynikającego z zachodniej historii.

260
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
Konsekwencją jest to,

261
00:10:44,000 --> 00:10:48,000
że Chińczycy inaczej patrzą na państwo.

262
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
My widzimy w nim intruza,

263
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
obcego,

264
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
pewien organ, którego

265
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
władzę trzeba ograniczyć

266
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
lub sprecyzować i hamować.

267
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
Chińczycy inaczej pojmują państwo.

268
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
Widzą w nim kogoś

269
00:11:07,000 --> 00:11:10,000
bliskiego, nawet więcej niż bliskiego,

270
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
widzą w nim członka rodziny.

271
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
A właściwie, to nie zwykłego członka rodziny,

272
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
lecz jej głowę.

273
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
Patriarchę.

274
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
Tak oto Chińczycy traktują państwo.

275
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
Zupełnie inaczej niż my.

276
00:11:23,000 --> 00:11:26,000
Jest ono inaczej zakorzenione w społeczeństwie

277
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
niż ma to miejsce

278
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
na Zachodzie.

279
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Chcę wykazać, że to z czym stykamy się

280
00:11:33,000 --> 00:11:36,000
w przypadku Chin

281
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
to nowy paradygmat,

282
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
różniący się pod każdym względem

283
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
od tego, co znaliśmy do tej pory.

284
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
Trzeba wiedzieć, że Chiny wierzą w rynek i państwo.

285
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Już Adam Smith

286
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
pod koniec XVIII w. napisał:

287
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
"Chiński rynek jest większy, lepiej rozwinięty

288
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
i bardziej różnorodny

289
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
niż jakikolwiek rynek europejski."

290
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
I, z wyjątkiem okresu panowania Mao,

291
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
sytuacja ta prawie nie zmieniła się.

292
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
Sytuacja ta powiązana jest

293
00:12:04,000 --> 00:12:08,000
z bardzo silnym i wszechobecnym rządem.

294
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Jest on wszędzie.

295
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
Wiele z wiodących przedsiębiorstw

296
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
nadal jest w rękach publicznych.

297
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
Nawet prywatne firmy, wielkości Lenovo

298
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
pod wieloma względami uzależnione są od rządu.

299
00:12:20,000 --> 00:12:22,000
Plany ekonomiczne, i nie tylko

300
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
ustalane są przez władze.

301
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
Autorytet rządu wkrada się w wiele obszarów życia.

302
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Na przykład znana nam

303
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
polityka posiadania jednego dziecka.

304
00:12:30,000 --> 00:12:33,000
Co więcej, od wieków panuje tu

305
00:12:33,000 --> 00:12:35,000
tradycja związana ze sprawowaniem władzy.

306
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
Doskonale obrazuje to

307
00:12:38,000 --> 00:12:40,000
Wielki Mur Chiński.

308
00:12:40,000 --> 00:12:42,000
Innym przykładem może być Wielki Kanał.

309
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
Jego budowę rozpoczęto

310
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
w V w. p.n.e.,

311
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
a ukończono

312
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
w VII w. n.e.

313
00:12:50,000 --> 00:12:54,000
Ma długość 1792km

314
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
i łączy Pekin

315
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
z Hangzhou i Szanghajem.

316
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Ta długa historia

317
00:13:01,000 --> 00:13:04,000
wspaniałej rozbudowy chińskiej infrastruktury

318
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
państwowej, może pomóc

319
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
w wyjaśnieniu tego, co dziś spotykamy.

320
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Na przykład Zapora Trzech Przełomów,

321
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
czy inne przejawy

322
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
kompetencji państwa

323
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
chińskiego.

324
00:13:17,000 --> 00:13:20,000
Przedstawiłem trzy płaszczyzny,

325
00:13:20,000 --> 00:13:23,000
które powinny przybliżyć nam Chiny.

326
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
Państwo cywilizacyjne,

327
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
pojęcie rasy

328
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
oraz charakter rządu

329
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
i jego relacja ze społeczeństwem.

330
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Mimo to nadal z uporem, generalizując,

331
00:13:36,000 --> 00:13:40,000
myślimy, że zrozumiemy Chiny

332
00:13:40,000 --> 00:13:43,000
sięgając po zachodnie doświadczenie,

333
00:13:43,000 --> 00:13:46,000
patrząc na nie przez nasz pryzmat,

334
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
wykorzystując zachodnie idee.

335
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
Przyczyny naszego

336
00:13:50,000 --> 00:13:53,000
niewłaściwego odbioru Chin,

337
00:13:53,000 --> 00:13:56,000
naszych błędnych prognoz co do ich przyszłości,

338
00:13:56,000 --> 00:14:00,000
wynikają właśnie z takiego myślenia.

339
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
Niestety,

340
00:14:02,000 --> 00:14:05,000
myślę, że

341
00:14:05,000 --> 00:14:07,000
stosunek do Chin

342
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
wypływa z zachodniej mentalności.

343
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
To arogancja.

344
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
Arogancja ponieważ

345
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
uważamy, że jesteśmy najlepsi,

346
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
dlatego wszystkich mierzymy jedną miarką.

347
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
To także ignorancja.

348
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
Nie chcemy zajmować się

349
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
problemem różnic.

350
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
W książce Paula Cohena, amerykańskiego historyka,

351
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
znalazłem ciekawy fragment.

352
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
Paul Cohen dowodzi,

353
00:14:35,000 --> 00:14:39,000
że Zachód uważa się za prawdopodobnie

354
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
najbardziej komspopolityczną

355
00:14:41,000 --> 00:14:43,000
ze wszytkich kultur.

356
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
Ale nią nie jest.

357
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
Pod wieloma względami

358
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
jest bardzo zaściankowy.

359
00:14:49,000 --> 00:14:52,000
Przez 200 lat

360
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
Zachód wiódł prym na świecie

361
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
więc nie musiał

362
00:14:57,000 --> 00:15:00,000
rozumieć innych kultur,

363
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
innych cywilizacji.

364
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Ponieważ w każdej chwili mógł,

365
00:15:04,000 --> 00:15:07,000
w razie konieczności używając siły,

366
00:15:07,000 --> 00:15:09,000
postawić na swoim.

367
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
Kultury te natomiast,

368
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
w zasadzie reszta świata,

369
00:15:14,000 --> 00:15:17,000
które miały dużo słabszą pozycję, w stosunku do Zachodu,

370
00:15:17,000 --> 00:15:20,000
miały przymusowo zrozumieć Zachód,

371
00:15:20,000 --> 00:15:23,000
bo był on obecny w tych społeczeństwach.

372
00:15:23,000 --> 00:15:26,000
Dlatego też społeczeństwa te

373
00:15:26,000 --> 00:15:29,000
są bardziej kosmopolityczne od zachodnich.

374
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
Przyjrzyjmy się Azji Wschodniej.

375
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
Japonia, Korea, Chiny itd.

376
00:15:34,000 --> 00:15:36,000
Mieszka tam jedna trzecia populacji świata.

377
00:15:36,000 --> 00:15:38,000
Dziś, największy obszar ekonomiczny na świecie.

378
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
Twierdzę, że

379
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
mieszkańcy Azji Wschodniej

380
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
wiedzą dużo więcej

381
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
o Zachodzie,

382
00:15:46,000 --> 00:15:50,000
niż Zachód wie o Azji Wschodniej.

383
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
Obawiam się, że ma to duże odbicie

384
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
w teraźniejszości.

385
00:15:55,000 --> 00:15:58,000
Co się dzieje? Wróćmy do wykresu

386
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
Goldman Sachs.

387
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
W szybkim tempie,

388
00:16:02,000 --> 00:16:05,000
w kategoriach historycznych,

389
00:16:05,000 --> 00:16:08,000
świat jest napędzany

390
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
i kształtowany

391
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
nie przez stare rozwinięte kraje,

392
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
lecz przez kraje rozwijające się.

393
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
Widzieliśmy

394
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
jak G20

395
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
przejmuje pozycję grupy G-7

396
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
lub grupy G-8.

397
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
Ma to swoje konsekwencje.

398
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Po pierwsze, Zachód

399
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
szybko traci

400
00:16:32,000 --> 00:16:34,000
swoje wpływy.

401
00:16:34,000 --> 00:16:37,000
Rok temu doświadczyliśmy tego podczas

402
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
kopenhaskiej konferencji w sprawie zmian klimatu.

403
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Europa nie brała udziału w końcowych negocjacjach.

404
00:16:41,000 --> 00:16:43,000
Kiedy się to stało?

405
00:16:43,000 --> 00:16:46,000
Mogę się założyć, że około 200 lat temu.

406
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
Będzie to postępowało.

407
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
A po drugie,

408
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
świat nieuchronnie, stopniowo

409
00:16:54,000 --> 00:16:58,000
stanie się coraz bardziej nam obcy.

410
00:16:58,000 --> 00:17:01,000
Będą go tworzyły kultury, doświadczenia i historie

411
00:17:01,000 --> 00:17:04,000
praktycznie nam nie znane,

412
00:17:04,000 --> 00:17:06,000
odległe.

413
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
I jeszcze, spójrzmy na Europę,

414
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
Stany są nieco inne.

415
00:17:10,000 --> 00:17:13,000
Ogólnie mówiąc, Europejczycy są

416
00:17:13,000 --> 00:17:16,000
ignorantami,

417
00:17:16,000 --> 00:17:18,000
są nieświadomi

418
00:17:18,000 --> 00:17:21,000
zmian, jakie zachodzą na świecie.

419
00:17:21,000 --> 00:17:24,000
Mój znajomy Anglik mieszkający w Chinach

420
00:17:24,000 --> 00:17:27,000
powiedział "Europa zmierza w otchłań."

421
00:17:29,000 --> 00:17:31,000
Być może ma rację,

422
00:17:31,000 --> 00:17:33,000
a może przesadza.

423
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Ale powstaje tu kolejny problem.

424
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Europa traci kontakt z resztą świata

425
00:17:39,000 --> 00:17:42,000
i tym samym,

426
00:17:42,000 --> 00:17:44,000
traci wyczucie przyszłości.

427
00:17:44,000 --> 00:17:47,000
Oczywiście, kiedyś przyszłość leżała w rękach Europy

428
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
i jej pewności siebie.

429
00:17:49,000 --> 00:17:52,000
Na przykład wiek XIX.

430
00:17:52,000 --> 00:17:55,000
Ale niestety to już minęło.

431
00:17:55,000 --> 00:17:58,000
Jeśli chcesz poczuć przyszłość, jeśli chcesz jej zasmakować,

432
00:17:58,000 --> 00:18:01,000
pomyśl o Chinach. Konfucjusz.

433
00:18:01,000 --> 00:18:03,000
To jest dworzec kolejowy

434
00:18:03,000 --> 00:18:05,000
jakiego jeszcze nigdy nie widziałeś.

435
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
Właściwie to nie wygląda jak dworzec.

436
00:18:07,000 --> 00:18:09,000
To dworzec Guangzhou obsługujący

437
00:18:09,000 --> 00:18:11,000
szybką kolej.

438
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
Już teraz Chiny mają największą sieć

439
00:18:13,000 --> 00:18:15,000
kolejową na świecie.

440
00:18:15,000 --> 00:18:19,000
A niedługo jej rozmiar przewyższy wszytkie linie kolejowe zebrane razem.

441
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Albo taki niesamowity pomysł,

442
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
do przetestowania wkrótce

443
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
na jednym z przedmieści Pekinu.

444
00:18:26,000 --> 00:18:29,000
Jeździ tu wielki autobus.

445
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
Na górnym piętrze może pomieścić nawet 2000 ludzi.

446
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
Porusza się po torach

447
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
wzdłuż drogi,

448
00:18:36,000 --> 00:18:39,000
a auta jeżdża pod nim.

449
00:18:39,000 --> 00:18:42,000
Rozpędza się on aż do około 160 km/h.

450
00:18:42,000 --> 00:18:45,000
Właśnie tak będzie wyglądał transport,

451
00:18:45,000 --> 00:18:47,000
bo Chiny mają konkretny problem,

452
00:18:47,000 --> 00:18:49,000
inny niż w Europie

453
00:18:49,000 --> 00:18:51,000
i inny niż w Stanach Zjednoczonych.

454
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
Chiny są przeludnione i brakuje im miejsca.

455
00:18:54,000 --> 00:18:56,000
I to jest wyjście z sytuacji dla Chin,

456
00:18:56,000 --> 00:18:58,000
które będą miały

457
00:18:58,000 --> 00:19:00,000
bardzo dużo miast

458
00:19:00,000 --> 00:19:02,000
z ponad 20-milionową populacją.

459
00:19:02,000 --> 00:19:05,000
Co chciałbym powiedzieć na zakończenie?

460
00:19:05,000 --> 00:19:08,000
Jakie powinno być nasze podejście

461
00:19:08,000 --> 00:19:11,000
do tego

462
00:19:11,000 --> 00:19:13,000
szybko zmieniającego się,

463
00:19:13,000 --> 00:19:15,000
na naszych oczach

464
00:19:15,000 --> 00:19:17,000
świata?

465
00:19:18,000 --> 00:19:21,000
Będzie to miało i dobre i złe strony.

466
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
Przemawiam jednak za

467
00:19:23,000 --> 00:19:26,000
pozytywnym obrazem naszego świata.

468
00:19:28,000 --> 00:19:30,000
W gruncie rzeczy,

469
00:19:30,000 --> 00:19:36,000
przez dwieście lat światem rządziła

470
00:19:36,000 --> 00:19:40,000
część ludzkości.

471
00:19:40,000 --> 00:19:44,000
Była to Europa i Ameryka Północna.

472
00:19:44,000 --> 00:19:46,000
Przebudzenie takich państw, jak

473
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
Chiny i Indie,

474
00:19:48,000 --> 00:19:50,000
z 38% populacji świata,

475
00:19:50,000 --> 00:19:53,000
czy Indonezja i Brazylia,

476
00:19:56,000 --> 00:19:59,000
jest najważniejszym wydarzeniem

477
00:19:59,000 --> 00:20:01,000
demokratyzacji

478
00:20:01,000 --> 00:20:03,000
w ostatnich dwustu latach.

479
00:20:03,000 --> 00:20:05,000
Cywilizacje i kultury

480
00:20:05,000 --> 00:20:08,000
ignorowane do tej pory, bez prawa głosu,

481
00:20:08,000 --> 00:20:10,000
nigdy nie wysłuchane, nie znane,

482
00:20:10,000 --> 00:20:12,000
będą w inny sposób

483
00:20:12,000 --> 00:20:15,000
prezentować się światu.

484
00:20:15,000 --> 00:20:17,000
Jako humaniści z pewnością musimy przyjąć

485
00:20:17,000 --> 00:20:19,000
tę przemianę.

486
00:20:19,000 --> 00:20:21,000
Będziemy musieli zapoznać się

487
00:20:21,000 --> 00:20:23,000
z nowymi cywilizacjami.

488
00:20:23,000 --> 00:20:26,000
Ten duży statek,

489
00:20:26,000 --> 00:20:28,000
był dowodzony przez Zheng He

490
00:20:28,000 --> 00:20:30,000
na początku XV w.,

491
00:20:30,000 --> 00:20:32,000
w czasie

492
00:20:32,000 --> 00:20:35,000
Morze Południowochińskie i Wschodniochińskie

493
00:20:35,000 --> 00:20:38,000
oraz Ocean Indyjski aż do Afryki Wschodniej.

494
00:20:38,000 --> 00:20:42,000
Mała łódka widoczna przed statkiem

495
00:20:42,000 --> 00:20:44,000
to łodź, którą 80 lat później

496
00:20:44,000 --> 00:20:47,000
Krzysztof Kolumb przepłynął Atlantyk.

497
00:20:47,000 --> 00:20:49,000
(Śmiech)

498
00:20:49,000 --> 00:20:51,000
A na tym

499
00:20:51,000 --> 00:20:53,000
jedwabnym zwoju

500
00:20:53,000 --> 00:20:56,000
wykonanym przez ZhuZhou

501
00:20:56,000 --> 00:20:59,000
w 1368 r.

502
00:20:59,000 --> 00:21:01,000
widać postacie grające w golfa.

503
00:21:01,000 --> 00:21:04,000
Rany, Chińczy wymyślili nawet golfa.

504
00:21:04,000 --> 00:21:07,000
Witam w przyszłości. Dziękuję.

505
00:21:07,000 --> 00:21:10,000
(Brawa)