0:00:00.000,0:00:02.000
Svijet se mijenja

0:00:02.000,0:00:05.000
zaista izvanrednom brzinom.

0:00:05.000,0:00:07.000
Ako pogledate na gornji dio grafikona,

0:00:07.000,0:00:09.000
vidjet ćete da za 2025. godinu,

0:00:09.000,0:00:11.000
prognoze Goldman Sachsa

0:00:11.000,0:00:13.000
predviđaju da će kinesko gospodarstvo

0:00:13.000,0:00:16.000
gotovo dostići veličinu američkog gospodarstva.

0:00:16.000,0:00:19.000
A ako pogledate grafikon

0:00:19.000,0:00:21.000
za 2050. godinu,

0:00:21.000,0:00:24.000
projekcija je da će kinesko gospodarstvo

0:00:24.000,0:00:27.000
biti dvostruko veće od američkog gospodarstva,

0:00:27.000,0:00:29.000
a indijsko će biti gotovo iste veličine

0:00:29.000,0:00:32.000
kao američko.

0:00:32.000,0:00:34.000
Moramo ovdje voditi računa o tome

0:00:34.000,0:00:36.000
da su ove prognoze nastale

0:00:36.000,0:00:39.000
prije zapadne financijske krize.

0:00:39.000,0:00:41.000
Prije nekoliko tjedana,

0:00:41.000,0:00:43.000
pogledao sam posljednju prognozu

0:00:43.000,0:00:45.000
koju je pripremio BNP Paribas

0:00:45.000,0:00:48.000
o tome kada će Kina

0:00:48.000,0:00:50.000
imati veće gospodarstvo

0:00:50.000,0:00:52.000
od gospodarstva Sjedinjenih Država.

0:00:52.000,0:00:56.000
Goldman Sachs je predvidio da će to biti 2027.

0:00:56.000,0:00:59.000
Prognoza nakon krize

0:00:59.000,0:01:02.000
kaže da će to biti 2020.

0:01:02.000,0:01:04.000
To je samo desetljeće od danas.

0:01:04.000,0:01:08.000
Kina će promijeniti svijet

0:01:08.000,0:01:11.000
na dva fundamentalna načina.

0:01:11.000,0:01:13.000
Prvo,

0:01:13.000,0:01:15.000
ona je ogromna zemlja u razvoju

0:01:15.000,0:01:19.000
sa stanovništvom od 1,3 milijarde ljudi,

0:01:19.000,0:01:22.000
koje već preko 30 godina raste

0:01:22.000,0:01:24.000
stopom od oko 10 posto na godinu.

0:01:24.000,0:01:26.000
I u narednih 10 godina,

0:01:26.000,0:01:30.000
imat će najveću ekonomiju na svijetu.

0:01:30.000,0:01:33.000
Nikada ranije u modernoj eri

0:01:33.000,0:01:36.000
nije najveće gospodarstvo svijeta

0:01:36.000,0:01:38.000
bilo gospodarstvo zemlje u razvoju,

0:01:38.000,0:01:41.000
već je to bilo gospodarstvo neke razvijene zemlje.

0:01:42.000,0:01:44.000
Drugo,

0:01:44.000,0:01:46.000
po prvi puta u moderno doba,

0:01:46.000,0:01:48.000
dominantna država svijeta --

0:01:48.000,0:01:51.000
što mislim da će Kina postati --

0:01:51.000,0:01:54.000
neće biti sa Zapada

0:01:54.000,0:01:58.000
i potječe od jako, jako različitih civilizacijskih korijena.

0:01:58.000,0:02:02.000
Znam da je na Zapadu široko rasprostranjeno uvjerenje

0:02:02.000,0:02:05.000
da modernizacijom zemalja,

0:02:05.000,0:02:07.000
one postaju više zapadnjačke.

0:02:07.000,0:02:09.000
To je iluzija.

0:02:09.000,0:02:11.000
Misli se da je modernitet

0:02:11.000,0:02:14.000
jednostavno proizvod konkurencije, tržišta i tehnologije.

0:02:14.000,0:02:16.000
Nije; jednako tako oblikuju ga

0:02:16.000,0:02:18.000
povijest i kultura.

0:02:18.000,0:02:21.000
Kina nije poput Zapada,

0:02:21.000,0:02:24.000
i neće ni postati poput Zapada.

0:02:24.000,0:02:26.000
U nekim fundamentalnim vidovima

0:02:26.000,0:02:28.000
ostat će bitno drukčija.

0:02:28.000,0:02:31.000
Očito je veliko pitanje ovdje,

0:02:31.000,0:02:33.000
kako da shvatimo Kinu?

0:02:33.000,0:02:35.000
Kako da pokušamo razumjeti što je Kina?

0:02:35.000,0:02:38.000
Problem koji trenutno imamo na Zapadu

0:02:38.000,0:02:40.000
je onaj konvencionalnog pristupa

0:02:40.000,0:02:42.000
kojim Kinu razumijemo zapravo u zapadnjačkim okvirima,

0:02:42.000,0:02:45.000
primjenjujući zapadnjačke ideje.

0:02:45.000,0:02:47.000
Ne možemo tako.

0:02:47.000,0:02:49.000
Želim vam ponuditi

0:02:49.000,0:02:51.000
tri građevna elementa

0:02:51.000,0:02:54.000
kojima ćemo pokušati shvatiti kakva je Kina --

0:02:54.000,0:02:56.000
samo za početak.

0:02:56.000,0:02:58.000
Prvi je taj,

0:02:58.000,0:03:01.000
da Kina zapravo nije nacionalna država.

0:03:01.000,0:03:03.000
OK, ona se naziva nacionalnom državom

0:03:03.000,0:03:05.000
u posljednjih stotinu godina.

0:03:05.000,0:03:07.000
Ali svi koji nešto znaju o Kini

0:03:07.000,0:03:09.000
znaju da je puno starija od toga.

0:03:09.000,0:03:12.000
Ovako je Kina izgledala nakon pobjede Qin dinastije

0:03:12.000,0:03:15.000
221. pr.Kr. na kraju razdoblja zaraćene države --

0:03:15.000,0:03:17.000
to je rođenje moderne Kine.

0:03:17.000,0:03:20.000
I možete vidjeti usporedbu s granicama moderne Kine.

0:03:20.000,0:03:22.000
Ili odmah nakon toga, dinastija Han,

0:03:22.000,0:03:24.000
još uvijek prije 2.000 godina.

0:03:24.000,0:03:26.000
I vidite da već zauzima

0:03:26.000,0:03:28.000
većinu područja koje danas znamo kao istočnu Kinu,

0:03:28.000,0:03:31.000
gdje je ogromna većina Kineza živjela u ono vrijeme,

0:03:31.000,0:03:33.000
a živi i danas.

0:03:33.000,0:03:35.000
Ono što je ovdje izuzetno je to

0:03:35.000,0:03:38.000
da ono što Kini daje osjećaj da je Kina,

0:03:38.000,0:03:41.000
što Kinezima daje osjećaj

0:03:41.000,0:03:44.000
što to znači biti Kinez,

0:03:44.000,0:03:46.000
nije nastalo u posljednjih stotinu godina,

0:03:46.000,0:03:48.000
nije nastalo u razdoblju nacionalne države,

0:03:48.000,0:03:51.000
kako se to dogodilo na Zapadu,

0:03:51.000,0:03:53.000
već u razdoblju, ako hoćete,

0:03:53.000,0:03:55.000
civilizacijske države.

0:03:55.000,0:03:58.000
Ovdje mislim, primjerice,

0:03:58.000,0:04:01.000
na običaje poput štovanja predaka,

0:04:01.000,0:04:04.000
na sasvim posebno poimanje države,

0:04:04.000,0:04:07.000
također, na posebno poimanje obitelji,

0:04:07.000,0:04:09.000
društvene odnose kao što je guanxi,

0:04:09.000,0:04:11.000
konfucijske vrijednosti, i tako dalje.

0:04:11.000,0:04:13.000
Sve to dolazi

0:04:13.000,0:04:16.000
iz razdoblja civilizacijske države.

0:04:16.000,0:04:19.000
Drugim riječima, za razliku od zapadnih država i većine zemalja svijeta,

0:04:19.000,0:04:22.000
Kina je oblikovana svojim osjećajem civilizacije,

0:04:22.000,0:04:24.000
svojim postojanjem kao civilizacijska,

0:04:24.000,0:04:26.000
umjesto kao nacionalna država.

0:04:26.000,0:04:29.000
Ovome treba dodati još nešto, a to je ovo:

0:04:29.000,0:04:31.000
Naravno da znamo da je Kina velika, ogromna,

0:04:31.000,0:04:34.000
demografski i zemljopisno,

0:04:34.000,0:04:37.000
sa stanovništvom od 1,3 milijarde ljudi.

0:04:37.000,0:04:40.000
Ono čega često nismo doista svjesni

0:04:40.000,0:04:42.000
je činjenica

0:04:42.000,0:04:44.000
da je Kina izuzetno različita

0:04:44.000,0:04:46.000
i vrlo pluralistička,

0:04:46.000,0:04:48.000
i na mnoge načine vrlo decentralizirana.

0:04:48.000,0:04:51.000
Ne možete voditi zemlju ove veličine jednostavno iz Pekinga,

0:04:51.000,0:04:54.000
premda mi mislimo da je baš to slučaj.

0:04:54.000,0:04:57.000
To nikada nije bio slučaj.

0:04:58.000,0:05:00.000
Dakle, ovo je Kina, civilizacijska država,

0:05:00.000,0:05:02.000
a ne nacionalna država.

0:05:02.000,0:05:04.000
Što to znači?

0:05:04.000,0:05:06.000
Mislim da ovo ima najrazličitije duboke implikacije.

0:05:06.000,0:05:08.000
Dat ću vam dva kratka primjera.

0:05:08.000,0:05:10.000
Prvi je

0:05:10.000,0:05:14.000
da je za Kineze najveća politička vrijednost

0:05:14.000,0:05:16.000
jedinstvo,

0:05:16.000,0:05:18.000
održavanje

0:05:18.000,0:05:20.000
kineske civilizacije.

0:05:20.000,0:05:23.000
Znate, prije 2.000 godina, u Europi:

0:05:23.000,0:05:26.000
slom, razmrvljenost Svetog Rimskog Carstva.

0:05:26.000,0:05:29.000
Ono je podijeljeno i ostalo je podijeljeno od tada.

0:05:29.000,0:05:31.000
Kina se, u istom tom razdoblju,

0:05:31.000,0:05:33.000
kretala u potpuno obrnutom smjeru,

0:05:33.000,0:05:36.000
bolno održavajući ovu ogromnu civilizaciju,

0:05:36.000,0:05:39.000
civilizacijsku državu, na okupu.

0:05:39.000,0:05:41.000
Drugi primjer je

0:05:41.000,0:05:43.000
možda prozaičniji,

0:05:43.000,0:05:45.000
a to je Hong Kong.

0:05:45.000,0:05:48.000
Sjećate li se britanske predaje Hong Konga

0:05:48.000,0:05:50.000
Kini 1997. godine?

0:05:50.000,0:05:52.000
Možda ćete se sjetiti

0:05:52.000,0:05:54.000
što je bio kineski ustavni prijedlog.

0:05:54.000,0:05:56.000
Jedna zemlja, dva sustava.

0:05:56.000,0:05:58.000
I kladit ću se

0:05:58.000,0:06:00.000
da je jedva bilo ikoga na Zapadu tko im je vjerovao.

0:06:00.000,0:06:02.000
"Šarena laža.

0:06:02.000,0:06:04.000
Kad se Kina dočepa Hong Konga,

0:06:04.000,0:06:06.000
neće biti tako."

0:06:06.000,0:06:08.000
13 godina nakon toga,

0:06:08.000,0:06:10.000
politički i pravni sustav u Hong Kongu

0:06:10.000,0:06:13.000
jednako je različit danas kao što je bio i 1997.

0:06:13.000,0:06:16.000
Pogriješili smo. Zašto smo pogriješili?

0:06:16.000,0:06:19.000
Pogriješili smo jer smo mislili, prirodno,

0:06:19.000,0:06:21.000
u terminima nacionalnih država.

0:06:21.000,0:06:23.000
Pomislite na njemačko ujedinjenje, 1990.

0:06:23.000,0:06:25.000
Što se dogodilo?

0:06:25.000,0:06:27.000
Pa, Istok je praktički bio progutan od Zapada.

0:06:27.000,0:06:29.000
Jedna zemlja, jedan sustav.

0:06:29.000,0:06:32.000
To je mentalitet nacionalne države.

0:06:32.000,0:06:35.000
Ali ne možete upravljati zemljom poput Kine,

0:06:35.000,0:06:37.000
civilizacijskom državom,

0:06:37.000,0:06:40.000
na načelu jedna civilizacija, jedan sustav.

0:06:40.000,0:06:42.000
Ne funkcionira.

0:06:42.000,0:06:45.000
Pa je, u stvari, kineski odgovor

0:06:45.000,0:06:47.000
na pitanje Hong Konga --

0:06:47.000,0:06:49.000
kao što će biti i na pitanje Taiwana --

0:06:49.000,0:06:51.000
bio prirodan:

0:06:51.000,0:06:54.000
jedna civilizacija, mnogo sustava.

0:06:54.000,0:06:56.000
Dopustite da ponudim i drugi građevni blok

0:06:56.000,0:06:58.000
u pokušaju da razumijemo Kinu --

0:06:58.000,0:07:01.000
možda ne tako ugodan.

0:07:01.000,0:07:03.000
Kinezi imaju jako, jako različit

0:07:03.000,0:07:05.000
koncept rase

0:07:05.000,0:07:08.000
od većine drugih zemalja.

0:07:08.000,0:07:10.000
Znate li da,

0:07:10.000,0:07:13.000
od 1,3 milijarde Kineza,

0:07:13.000,0:07:15.000
preko 90 posto njih

0:07:15.000,0:07:18.000
misli da pripadaju istoj rasi,

0:07:18.000,0:07:20.000
rasi Han.

0:07:20.000,0:07:22.000
Ovo je potpuno drukčije

0:07:22.000,0:07:25.000
od drugih zemalja s najbrojnijim stanovništvom.

0:07:25.000,0:07:27.000
Indija, Sjedinjene Države,

0:07:27.000,0:07:30.000
Indonezija, Brazil --

0:07:30.000,0:07:33.000
sve su višerasne.

0:07:33.000,0:07:36.000
Kinezi se ne osjećaju tako.

0:07:36.000,0:07:38.000
Kina je višerasna

0:07:38.000,0:07:41.000
zapravo samo na rubovima.

0:07:41.000,0:07:43.000
Pa je pitanje, zašto?

0:07:43.000,0:07:45.000
Mislim da je razlog, u suštini,

0:07:45.000,0:07:48.000
opet u civilizacijskoj državi.

0:07:48.000,0:07:51.000
Povijest posljednjih 2.000 godina,

0:07:51.000,0:07:53.000
povijest osvajanja, zauzimanja,

0:07:53.000,0:07:55.000
usisavanja, asimilacije i tako dalje,

0:07:55.000,0:07:57.000
vodilo je k procesu u kojem se,

0:07:57.000,0:08:00.000
vremenom, pojavio ovaj Han identitet --

0:08:00.000,0:08:02.000
hranjen, naravno,

0:08:02.000,0:08:05.000
rastućim i vrlo moćnim osjećajem

0:08:05.000,0:08:08.000
kulturnog identiteta.

0:08:08.000,0:08:11.000
Velika prednost ovog povijesnog iskustva

0:08:11.000,0:08:15.000
bila je da se, bez Hana,

0:08:15.000,0:08:17.000
Kina nikad ne bi održala na okupu.

0:08:17.000,0:08:20.000
Han identitet je bio cement

0:08:20.000,0:08:23.000
koji je zemlju zadržao na okupu.

0:08:23.000,0:08:25.000
Velika mana toga je u tome

0:08:25.000,0:08:27.000
da Han koncept ima vrlo slabu predodžbu

0:08:27.000,0:08:29.000
o kulturnim različitostima.

0:08:29.000,0:08:32.000
Oni stvarno vjeruju

0:08:32.000,0:08:34.000
u vlastitu superiornost,

0:08:34.000,0:08:36.000
i ne poštuju

0:08:36.000,0:08:38.000
one koji nisu Han.

0:08:38.000,0:08:40.000
Otuda njihov odnos, na primjer,

0:08:40.000,0:08:43.000
prema Ujgurima i Tibetancima.

0:08:44.000,0:08:46.000
Ili da vam predstavim i treći građevni element,

0:08:46.000,0:08:48.000
kinesku državu.

0:08:48.000,0:08:50.000
Odnos između

0:08:50.000,0:08:53.000
države i društva u Kini

0:08:53.000,0:08:56.000
je vrlo različit od onoga na Zapadu.

0:08:57.000,0:08:59.000
Mi na Zapadu

0:08:59.000,0:09:01.000
pretežno mislimo – ovih dana, barem --

0:09:01.000,0:09:05.000
da su autoritet i legitimnost države

0:09:05.000,0:09:08.000
funkcija demokracije.

0:09:08.000,0:09:10.000
Problem s ovom pretpostavkom

0:09:10.000,0:09:14.000
je u tome da kineska država

0:09:14.000,0:09:16.000
uživa više legitimnosti

0:09:16.000,0:09:18.000
i više autoriteta

0:09:18.000,0:09:21.000
među Kinezima

0:09:21.000,0:09:23.000
nego što to vrijedi

0:09:23.000,0:09:26.000
za bilo koju zapadnu državu.

0:09:27.000,0:09:29.000
Razlog za to

0:09:29.000,0:09:31.000
je taj --

0:09:31.000,0:09:33.000
no, dva su razloga, mislim.

0:09:33.000,0:09:35.000
I oni očito nemaju ništa s demokracijom,

0:09:35.000,0:09:38.000
jer, u našem smislu riječi, Kinezi sigurno nemaju demokraciju.

0:09:38.000,0:09:40.000
Razlog je,

0:09:40.000,0:09:43.000
prvo, u tome što je državi u Kini

0:09:43.000,0:09:46.000
dana vrlo posebna --

0:09:46.000,0:09:48.000
ona uživa poseban značaj

0:09:48.000,0:09:50.000
kao zastupnik,

0:09:50.000,0:09:53.000
utjelovljenje i čuvar

0:09:53.000,0:09:55.000
kineske civilizacije,

0:09:55.000,0:09:58.000
civilizacijske države.

0:09:58.000,0:10:00.000
Ovo je onoliko blizu duhovnoj ulozi

0:10:00.000,0:10:03.000
koliko Kina uopće može biti.

0:10:04.000,0:10:06.000
A drugi razlog je u tome,

0:10:06.000,0:10:08.000
dok se u Europi

0:10:08.000,0:10:10.000
i sjevernoj Americi,

0:10:10.000,0:10:13.000
državna moć neprestano osporava --

0:10:13.000,0:10:15.000
mislim na europsku tradiciju,

0:10:15.000,0:10:17.000
povijesno protiv crkve,

0:10:17.000,0:10:19.000
protiv drugih dijelova aristokracije,

0:10:19.000,0:10:21.000
protiv trgovaca, i tako dalje --

0:10:21.000,0:10:23.000
tijekom 1.000 godina,

0:10:23.000,0:10:25.000
moć kineske države

0:10:25.000,0:10:27.000
nitko nije izazvao.

0:10:27.000,0:10:30.000
Nije imala ozbiljnih suparnika.

0:10:31.000,0:10:33.000
Tako vidite

0:10:33.000,0:10:37.000
da je način na koji je moć uspostavljena u Kini

0:10:37.000,0:10:39.000
jako različit od našeg iskustva

0:10:39.000,0:10:42.000
u povijesti Zapada.

0:10:42.000,0:10:44.000
Rezultat je, usput rečeno,

0:10:44.000,0:10:48.000
da Kinezi na vrlo različit način vide državu.

0:10:49.000,0:10:52.000
Dok je mi vidimo kao uljeza,

0:10:52.000,0:10:55.000
stranca,

0:10:55.000,0:10:57.000
svakako kao organ

0:10:57.000,0:11:00.000
čiju moć treba ograničiti

0:11:00.000,0:11:02.000
ili definirati i sputati,

0:11:02.000,0:11:04.000
Kinezi uopće tako ne vide državu.

0:11:04.000,0:11:07.000
Kinezi vide državu

0:11:07.000,0:11:10.000
kao blisku – ne samo blisku, zapravo,

0:11:10.000,0:11:12.000
kao člana obitelji --

0:11:12.000,0:11:14.000
u stvari, ne samo ni kao člana obitelji,

0:11:14.000,0:11:16.000
već kao glavu obitelji,

0:11:16.000,0:11:18.000
patrijarha obitelji.

0:11:18.000,0:11:21.000
To je kineski pogled na državu --

0:11:21.000,0:11:23.000
vrlo, vrlo različit od našeg.

0:11:23.000,0:11:26.000
On je uklopljen u društvo na različit način

0:11:26.000,0:11:28.000
nego što je slučaj

0:11:28.000,0:11:30.000
na Zapadu.

0:11:30.000,0:11:33.000
Predložio bih vam da ono sa čime zapravo imamo posla ovdje,

0:11:33.000,0:11:36.000
u kineskom kontekstu,

0:11:36.000,0:11:38.000
da je to nova paradigma,

0:11:38.000,0:11:40.000
koja je različita od bilo čega

0:11:40.000,0:11:43.000
o čemu smo morali razmišljati u prošlosti.

0:11:44.000,0:11:47.000
Znajte da Kina vjeruje u tržište i državu.

0:11:47.000,0:11:49.000
Mislim, Adam Smith je,

0:11:49.000,0:11:52.000
još u kasnom 18. stoljeću, napisao,

0:11:52.000,0:11:54.000
"Kinesko tržište je veće i razvijenije

0:11:54.000,0:11:56.000
i profinjenije

0:11:56.000,0:11:58.000
od bilo kojeg u Europi."

0:11:58.000,0:12:00.000
I, ako izuzmemo razdoblje Mao,

0:12:00.000,0:12:02.000
tako je ostalo, više ili manje, do danas.

0:12:02.000,0:12:04.000
Ali to je kombinirano

0:12:04.000,0:12:08.000
s izuzetno snažnom i sveprisutnom državom.

0:12:08.000,0:12:10.000
Država je posvuda u Kini.

0:12:10.000,0:12:12.000
Mislim, ona upravlja poduzećima,

0:12:12.000,0:12:15.000
mnoga su još uvijek u javnom vlasništvu.

0:12:15.000,0:12:18.000
Privatne tvrtke, koliko god velike bile, poput tvrtke Lenovo,

0:12:18.000,0:12:20.000
na mnoge načine ovise o državnom patronatu.

0:12:20.000,0:12:22.000
Gospodarske ciljeve i ostalo

0:12:22.000,0:12:24.000
postavlja država.

0:12:24.000,0:12:26.000
I država, naravno, njezin autoritet ulazi u mnoga druga područja --

0:12:26.000,0:12:28.000
kao što smo upoznati --

0:12:28.000,0:12:30.000
poput politike rađanja samo jednog djeteta.

0:12:30.000,0:12:33.000
Nadalje, ovo je vrlo stara državna tradicija,

0:12:33.000,0:12:35.000
vrlo stara tradicija umijeća upravljanja državom.

0:12:35.000,0:12:38.000
Mislim, ako želite ilustraciju ovoga,

0:12:38.000,0:12:40.000
Kineski zid je jedna.

0:12:40.000,0:12:42.000
Ali ovo je druga, Veliki Kanal,

0:12:42.000,0:12:44.000
prvi dio koji je izgrađen

0:12:44.000,0:12:46.000
u petom stoljeću pr.Kr.

0:12:46.000,0:12:48.000
i konačno je dovršen

0:12:48.000,0:12:50.000
u sedmom stoljeću n.e.

0:12:50.000,0:12:54.000
Protezao se na 1.780 kilometara,

0:12:54.000,0:12:56.000
povezujući Peking

0:12:56.000,0:12:59.000
s Hangzhou i Šangajem.

0:12:59.000,0:13:01.000
Postoji, dakle, duga povijest

0:13:01.000,0:13:04.000
izvanrednih državnih infrastrukturnih projekata

0:13:04.000,0:13:06.000
u Kini,

0:13:06.000,0:13:09.000
koja nam, pretpostavljam, pomaže objasniti ono što vidimo danas,

0:13:09.000,0:13:11.000
nešto poput brane Tri Klanca (Three Gorges Dam)

0:13:11.000,0:13:13.000
i mnogih drugih primjera

0:13:13.000,0:13:15.000
kompetentnosti države

0:13:15.000,0:13:17.000
u Kini.

0:13:17.000,0:13:20.000
To su, eto, tri građevna bloka

0:13:20.000,0:13:23.000
kojima pokušavamo shvatiti različitost koju predstavlja Kina --

0:13:23.000,0:13:26.000
civilizacijska država,

0:13:26.000,0:13:28.000
shvaćanje rase

0:13:28.000,0:13:30.000
i priroda države

0:13:30.000,0:13:33.000
i njezin međuodnos s društvom.

0:13:33.000,0:13:36.000
Pa ipak i dalje ustrajemo, uglavnom,

0:13:36.000,0:13:40.000
u razmišljanju da Kinu možemo shvatiti

0:13:40.000,0:13:43.000
jednostavno koristeći zapadnjačko iskustvo,

0:13:43.000,0:13:46.000
gledajući na nju zapadnjačkim očima,

0:13:46.000,0:13:48.000
koristeći zapadnjačke koncepte.

0:13:48.000,0:13:50.000
Ako želite znati zašto

0:13:50.000,0:13:53.000
izgleda da nepogrešivo pogrešno shvaćamo Kinu --

0:13:53.000,0:13:56.000
naše prognoze o tome što će se dogoditi u Kini su netočne --

0:13:56.000,0:14:00.000
to je razlog.

0:14:00.000,0:14:02.000
Na žalost, mislim,

0:14:02.000,0:14:05.000
moram reći da mislim

0:14:05.000,0:14:07.000
da je stav prema Kini

0:14:07.000,0:14:10.000
mentalitet malog Zapadnjaka.

0:14:10.000,0:14:12.000
Na određeni način je arogantan.

0:14:12.000,0:14:14.000
Arogantan u smislu

0:14:14.000,0:14:16.000
da mislimo da smo najbolji,

0:14:16.000,0:14:19.000
i stoga imamo univerzalno mjerilo vrijednosti.

0:14:20.000,0:14:22.000
I drugo, to je stav neznanja.

0:14:22.000,0:14:25.000
Odbijamo se doista posvetiti

0:14:25.000,0:14:27.000
problemu različitosti.

0:14:27.000,0:14:29.000
Znate, ima jedan zanimljiv odlomak

0:14:29.000,0:14:32.000
u knjizi Paula Cohena, američkog povjesničara.

0:14:32.000,0:14:35.000
Paul Cohen argumentira

0:14:35.000,0:14:39.000
da Zapad o sebi misli

0:14:39.000,0:14:41.000
kao o kulturi koja je

0:14:41.000,0:14:43.000
vjerojatno najkozmopolitskija od svih.

0:14:43.000,0:14:45.000
Ali nije.

0:14:45.000,0:14:47.000
U mnogim pogledima,

0:14:47.000,0:14:49.000
ona je zatvorenija,

0:14:49.000,0:14:52.000
jer je tijekom 200 godina,

0:14:52.000,0:14:55.000
Zapad bio toliko dominantan u svijetu

0:14:55.000,0:14:57.000
da mu nije zapravo trebalo

0:14:57.000,0:15:00.000
razumjeti druge kulture,

0:15:00.000,0:15:02.000
druge civilizacije.

0:15:02.000,0:15:04.000
Zato što je mogao, kad se crta podvuče,

0:15:04.000,0:15:07.000
ako je bilo nužno,

0:15:07.000,0:15:09.000
i silom provesti svoju volju.

0:15:09.000,0:15:11.000
Dok su druge kulture --

0:15:11.000,0:15:14.000
doslovno ostatak svijeta, u stvari --

0:15:14.000,0:15:17.000
koje su bile u slabijem položaju prema Zapadu,

0:15:17.000,0:15:20.000
bile prisiljene razumjeti Zapad,

0:15:20.000,0:15:23.000
zbog prisustva Zapada u njihovim društvima.

0:15:23.000,0:15:26.000
I stoga je posljedica toga,

0:15:26.000,0:15:29.000
da su u mnogim pogledima više kozmopolitske od Zapada.

0:15:29.000,0:15:31.000
Mislim, uzmite istočnu Aziju.

0:15:31.000,0:15:34.000
Istočna Azija: Japan, Koreja, Kina, itd. --

0:15:34.000,0:15:36.000
trećina svjetskog stanovništva živi ondje,

0:15:36.000,0:15:38.000
u danas najvećoj ekonomskoj regiji svijeta.

0:15:38.000,0:15:40.000
I reći ću vam sada,

0:15:40.000,0:15:42.000
da istočni Azijci, ljudi iz istočne Azije,

0:15:42.000,0:15:44.000
znaju puno više

0:15:44.000,0:15:46.000
o Zapadu

0:15:46.000,0:15:50.000
nego što Zapad zna o istočnoj Aziji.

0:15:50.000,0:15:53.000
Ta je činjenica, bojim se,

0:15:53.000,0:15:55.000
vrlo bitna za sadašnjost.

0:15:55.000,0:15:58.000
Jer što se događa? Vratimo se na grafikon s početka --

0:15:58.000,0:16:00.000
grafikon Goldman Sachsa.

0:16:00.000,0:16:02.000
Što se događa je to

0:16:02.000,0:16:05.000
da se, vrlo brzo u povijesnim okvirima,

0:16:05.000,0:16:08.000
svijet kreće

0:16:08.000,0:16:10.000
i oblikuje,

0:16:10.000,0:16:12.000
ne od strane starih razvijenih zemalja,

0:16:12.000,0:16:14.000
već od zemalja u razvoju.

0:16:14.000,0:16:16.000
Vidjeli smo to

0:16:16.000,0:16:18.000
na primjeru skupine G20 --

0:16:18.000,0:16:21.000
koja vrlo brzo preuzima položaj skupine G7,

0:16:21.000,0:16:24.000
ili skupine G8.

0:16:25.000,0:16:28.000
A to ima dvije posljedice.

0:16:28.000,0:16:30.000
Prvo, Zapad

0:16:30.000,0:16:32.000
brzo gubi

0:16:32.000,0:16:34.000
svoj utjecaj u svijetu.

0:16:34.000,0:16:37.000
Ima dramatičan primjer ovoga otprije godinu dana --

0:16:37.000,0:16:39.000
Kopenhagen, konferencija o klimatskim promjenama.

0:16:39.000,0:16:41.000
Europa nije bila za posljednjim pregovaračkim stolom.

0:16:41.000,0:16:43.000
Kada se tako što posljednji put dogodilo?

0:16:43.000,0:16:46.000
Kladio bih se da je to bilo prije 200 godina.

0:16:46.000,0:16:49.000
To je ono što će se događati u budućnosti.

0:16:49.000,0:16:51.000
A druga implikacija je ta

0:16:51.000,0:16:54.000
da će nam svijet neizbježno, kao posljedica ovoga,

0:16:54.000,0:16:58.000
postajati sve više i više nepoznat,

0:16:58.000,0:17:01.000
jer će ga oblikovati kulture i iskustva i povijest

0:17:01.000,0:17:04.000
koje nam zapravo nisu bliske,

0:17:04.000,0:17:06.000
niti o njima znamo.

0:17:06.000,0:17:08.000
I napokon, bojim se – pogledajte Europu,

0:17:08.000,0:17:10.000
Amerika je malo drugačija --

0:17:10.000,0:17:13.000
ali Europljani uglavnom, moram reći,

0:17:13.000,0:17:16.000
nisu upoznati,

0:17:16.000,0:17:18.000
niti svjesni

0:17:18.000,0:17:21.000
načina na koji se svijet mijenja.

0:17:21.000,0:17:24.000
Neki ljudi – imam prijatelja Engleza u Kini,

0:17:24.000,0:17:27.000
koji kaže, „Kontinent u snu hoda prema zaboravu."

0:17:29.000,0:17:31.000
Pa, možda je to točno,

0:17:31.000,0:17:33.000
a možda je pretjerivanje.

0:17:33.000,0:17:36.000
Ali tu je još jedan problem povezan s ovim --

0:17:36.000,0:17:39.000
da Europa sve više gubi dodir sa svijetom --

0:17:39.000,0:17:42.000
i to je na neki način

0:17:42.000,0:17:44.000
gubitak osjećaja budućnosti.

0:17:44.000,0:17:47.000
Mislim, Europa je nekad upravljala budućnošću

0:17:47.000,0:17:49.000
u svom samopouzdanju.

0:17:49.000,0:17:52.000
Pogledajte, na primjer, 19. stoljeće.

0:17:52.000,0:17:55.000
Ali ovo, avaj, nije više istina.

0:17:55.000,0:17:58.000
Ako želite osjetiti budućnost, ako želite okusiti budućnost,

0:17:58.000,0:18:01.000
probajte u Kini – tamo je stari Konfucije.

0:18:01.000,0:18:03.000
Ovo je željeznički kolodvor

0:18:03.000,0:18:05.000
kakav još nikada niste vidjeli.

0:18:05.000,0:18:07.000
Čak i ne izgleda poput kolodvora.

0:18:07.000,0:18:09.000
Ovo je novi kolodvor Guangzhou

0:18:09.000,0:18:11.000
za visokobrzinske vlakove.

0:18:11.000,0:18:13.000
Kina već ima veću željezničku mrežu

0:18:13.000,0:18:15.000
od bilo koje zemlje svijeta

0:18:15.000,0:18:19.000
i uskoro će imati veću od svih zemalja svijeta zajedno.

0:18:19.000,0:18:21.000
Ili pogledajte ovo: Ovo je samo ideja,

0:18:21.000,0:18:24.000
ali to je ideja koju će uskoro isprobati

0:18:24.000,0:18:26.000
u predgrađu Pekinga.

0:18:26.000,0:18:29.000
Ovdje vidite mega autobus,

0:18:29.000,0:18:32.000
na gornjoj platformi prima 2.000 ljudi.

0:18:32.000,0:18:34.000
Putuje po tračnicama

0:18:34.000,0:18:36.000
na cesti u predgrađu,

0:18:36.000,0:18:39.000
a automobili voze ispod njega.

0:18:39.000,0:18:42.000
Postiže brzinu od oko 160 kilometara na sat.

0:18:42.000,0:18:45.000
Na ovaj način će se stvari odvijati,

0:18:45.000,0:18:47.000
jer Kina ima vrlo specifičan problem,

0:18:47.000,0:18:49.000
koji je različit od problema u Europi

0:18:49.000,0:18:51.000
i od problema u Sjedinjenim Državama.

0:18:51.000,0:18:54.000
Kina ima ogroman broj ljudi, a nema prostora.

0:18:54.000,0:18:56.000
Pa je ovo rješenje za situaciju

0:18:56.000,0:18:58.000
u kojoj će Kina imati

0:18:58.000,0:19:00.000
mnogo, mnogo, mnogo gradova

0:19:00.000,0:19:02.000
s više od 20 milijuna stanovnika.

0:19:02.000,0:19:05.000
OK, kako bih želio završiti?

0:19:05.000,0:19:08.000
Dakle, kakav bi naš stav trebao biti

0:19:08.000,0:19:11.000
prema svijetu

0:19:11.000,0:19:13.000
koji se, kako vidimo,

0:19:13.000,0:19:15.000
razvija vrlo brzo

0:19:15.000,0:19:17.000
pred našim očima?

0:19:18.000,0:19:21.000
Mislim da će biti dobrih stvari i loših stvari u njemu.

0:19:21.000,0:19:23.000
Ali ono što želim iznijeti je, iznad svega,

0:19:23.000,0:19:26.000
makro plan, pozitivan za taj svijet.

0:19:28.000,0:19:30.000
Tijekom 200 godina,

0:19:30.000,0:19:36.000
svijetom je, u suštini, upravljao

0:19:36.000,0:19:40.000
tek dio svjetskog stanovništva.

0:19:40.000,0:19:44.000
To je ono što su predstavljale Europa i sjeverna Amerika.

0:19:44.000,0:19:46.000
Dolazak zemalja

0:19:46.000,0:19:48.000
poput Kine i Indije --

0:19:48.000,0:19:50.000
samo na njih dvije otpada 38 posto svjetskog stanovništva --

0:19:50.000,0:19:53.000
i drugih, poput Indonezije, Brazila i tako dalje,

0:19:56.000,0:19:59.000
predstavlja najvažniji pojedinačni čin

0:19:59.000,0:20:01.000
demokratizacije

0:20:01.000,0:20:03.000
u proteklih 200 godina.

0:20:03.000,0:20:05.000
Civilizacije i kulture,

0:20:05.000,0:20:08.000
koje su bile ignorirane, koje nisu imale glasa,

0:20:08.000,0:20:10.000
koje se nije slušalo, o kojima se nije znalo,

0:20:10.000,0:20:12.000
imat će drugačiju

0:20:12.000,0:20:15.000
zastupljenost u tom svijetu.

0:20:15.000,0:20:17.000
Kao humanisti, svakako moramo pozdraviti

0:20:17.000,0:20:19.000
ovu transformaciju.

0:20:19.000,0:20:21.000
I morat ćemo učiti

0:20:21.000,0:20:23.000
o tim civilizacijama.

0:20:23.000,0:20:26.000
Na ovom velikom brodu ovdje

0:20:26.000,0:20:28.000
plovio je Zheng He

0:20:28.000,0:20:30.000
u ranom 15. stoljeću

0:20:30.000,0:20:32.000
na svojim velikim putovanjima

0:20:32.000,0:20:35.000
po Južnokineskom moru, Istočnokineskom moru

0:20:35.000,0:20:38.000
i poprijeko Indijskog oceana prema istočnoj Africi.

0:20:38.000,0:20:42.000
Brodić ispred njega

0:20:42.000,0:20:44.000
je onaj na kojem je, 80 godina kasnije,

0:20:44.000,0:20:47.000
Christopher Columbus preplovio Atlantik.

0:20:47.000,0:20:49.000
(Smijeh)

0:20:49.000,0:20:51.000
Ili, pogledajte pažljivo

0:20:51.000,0:20:53.000
ovaj svileni svitak

0:20:53.000,0:20:56.000
kojega je načinio ZhuZhou

0:20:56.000,0:20:59.000
godine 1368.

0:20:59.000,0:21:01.000
Mislim da igraju golf.

0:21:01.000,0:21:04.000
Kriste, Kinezi su čak i golf izmislili.

0:21:04.000,0:21:07.000
Dobrodošli u budućnost. Hvala vam.

0:21:07.000,0:21:10.000
(Pljesak)