0:00:03.627,0:00:07.838
"Tôi cảm thấy có một [br]đám tang đang diễn ra trong đầu,

0:00:07.838,0:00:10.240
người ta than khóc,

0:00:10.240,0:00:12.900
đi đi lại lại[br]cho tới khi tôi thấy

0:00:12.900,0:00:15.836
cảm xúc ấy bị phá vỡ.

0:00:15.836,0:00:17.605
Khi tất cả đã yên vị,

0:00:17.605,0:00:19.603
một nghi thức, như tiếng trống,

0:00:19.603,0:00:22.315
cứ đánh liên tục, liên tục, [br]cho tới khi

0:00:22.315,0:00:25.831
đầu tôi trở nên đờ đẫn.

0:00:25.831,0:00:27.707
Rồi tôi nghe thấy[br]họ nâng một cái hộp

0:00:27.707,0:00:29.994
tạo tiếng cót két trong tâm trí tôi

0:00:29.994,0:00:33.053
tiếng giày đinh [br]lại vang lên nặng trịch,

0:00:33.053,0:00:36.070
và không gian bắt đầu rung lên,

0:00:36.070,0:00:38.210
như thể thiên đường [br]là một cái chuông

0:00:38.210,0:00:40.201
và con người là một cái tai,

0:00:40.201,0:00:43.284
và tôi, với sự tĩnh lặng, [br]giống nòi xa lạ

0:00:43.284,0:00:46.493
bị sụp đổ, cô độc, ở đây.

0:00:46.493,0:00:49.670
Và rồi, tấm ván trong [br]suy nghĩ gãy đôi,

0:00:49.670,0:00:53.011
tôi ngã xuống vực sâu

0:00:53.011,0:00:55.686
đâm sầm xuống,

0:00:55.686,0:01:00.198
và không còn biết gì nữa."

0:01:00.198,0:01:03.680
Chúng ta biết về trầm cảm [br]qua các ẩn dụ.

0:01:03.680,0:01:07.389
Emily Dickinson đã mô tả nó [br]bằng ngôn ngữ,

0:01:07.389,0:01:10.130
Goya thì mô tả [br]qua tranh.

0:01:10.130,0:01:12.113
Một nửa mục đích [br]của nghệ thuật

0:01:12.113,0:01:15.997
là mô tả những [br]trạng thái như vậy.

0:01:15.997,0:01:19.587
Đối với tôi, tôi từng luôn nghĩ [br]mình là người cứng rắn,

0:01:19.587,0:01:21.460
là một trong [br]những người sẽ sống sót

0:01:21.460,0:01:24.614
nếu bị gửi tới một [br]trại tập trung.

0:01:24.614,0:01:27.497
Năm 1991, tôi phải gánh chịu [br]một loạt các mất mát.

0:01:27.497,0:01:29.198
Mẹ tôi mất,

0:01:29.198,0:01:31.324
tan vỡ tình yêu,

0:01:31.324,0:01:33.167
tôi trở lại Mỹ

0:01:33.167,0:01:35.268
sau nhiều năm [br]sống ở nước ngoài,

0:01:35.268,0:01:38.432
và tôi dễ dàng trải qua [br]tất cả những biến cố đó.

0:01:38.432,0:01:41.539
Nhưng năm 1994, 3 năm sau,

0:01:41.539,0:01:45.932
Tôi thấy mình đang mất dần [br]sự hứng thú với mọi thứ.

0:01:45.932,0:01:47.577
Tôi không muốn làm những điều

0:01:47.577,0:01:49.959
trước đây mình từng thích thú,

0:01:49.959,0:01:51.877
mà không biết lý do tại sao.

0:01:51.877,0:01:53.697
Đối lập với trầm cảm

0:01:53.697,0:01:56.934
không phải là hạnh phúc,[br]mà là sinh lực,

0:01:56.934,0:01:58.429
và chính là sinh lực

0:01:58.429,0:02:02.082
là thứ tôi đang mất dần[br]vào thời điểm đó.

0:02:02.082,0:02:04.237
Tất cả những thứ phải làm

0:02:04.237,0:02:06.411
dường như quá sức.

0:02:06.411,0:02:08.058
Tôi về nhà,

0:02:08.058,0:02:11.440
và thấy nút đỏ nhấp nháy[br]trên máy trả lời tự động

0:02:11.440,0:02:13.585
thay vì hồi hộp muốn [br]nghe tin từ bạn bè,

0:02:13.585,0:02:15.133
tôi nghĩ,

0:02:15.133,0:02:18.368
"Sao có nhiều người [br]mình phải gọi lại đến vậy."

0:02:18.368,0:02:20.755
Hoặc tôi sẽ quyết định[br]mình nên ăn trưa,

0:02:20.755,0:02:23.301
và rồi tôi nghĩ,[br]ôi, lại phải lấy thức ăn ra,

0:02:23.301,0:02:25.340
còn cho vào đĩa nữa chứ

0:02:25.340,0:02:29.389
rồi còn cắt, nhai, và nuốt,

0:02:29.389,0:02:33.090
và tôi thấy chuyện đó [br]như cực hình với mình.

0:02:33.090,0:02:35.541
Và một trong những điều[br]thường được đề cập

0:02:35.541,0:02:37.443
trong các cuộc [br]thảo luận về trầm cảm

0:02:37.443,0:02:39.801
đó là, bạn biết[br]điều đó thật ngớ ngẩn.

0:02:39.801,0:02:42.537
Bạn biết điều mình đang trải qua [br]thật ngớ ngẩn vô cùng.[br]

0:02:42.537,0:02:44.681
Bạn biết hầu hết mọi người [br]đều xoay xở được

0:02:44.681,0:02:46.995
vừa nghe tin nhắn vừa ăn trưa,

0:02:46.995,0:02:48.907
tự sắp xếp để tắm táp,

0:02:48.907,0:02:50.167
và mở cửa đi ra ngoài,

0:02:50.167,0:02:51.644
đó là việc chả có gì quá sức,

0:02:51.644,0:02:54.985
thế nhưng bạn lại [br]cảm thấy nặng nề khổ sở

0:02:54.985,0:02:58.737
và không sao tìm cách[br]thoát ra được.

0:02:58.737,0:03:03.236
Và rồi tôi bắt đầu thấy [br]mình hoạt động ít dần

0:03:03.236,0:03:05.326
suy nghĩ ít dần

0:03:05.326,0:03:07.694
cảm nhận ít dần.

0:03:07.694,0:03:10.049
Giống như người vô dụng.

0:03:10.049,0:03:12.415
Và rồi, nỗi lo âu xâm chiếm.

0:03:12.415,0:03:14.694
Nếu bạn nói tôi sẽ bị

0:03:14.694,0:03:16.283
trầm cảm vào tháng tới,

0:03:16.283,0:03:19.507
tôi sẽ nói: "Miễn là biết [br]sẽ hết vào tháng 11, tôi chịu được."

0:03:19.507,0:03:20.623
Nhưng nếu bạn bảo tôi,

0:03:20.623,0:03:23.923
"Bạn sẽ cực kỳ lo lắng[br]trong tháng tới",

0:03:23.923,0:03:26.296
tôi thà cắt đứt cổ tay [br]còn hơn là chịu đựng nó.

0:03:26.296,0:03:28.078
Tôi luôn cảm thấy thế,

0:03:28.078,0:03:30.306
thấy như thể đang đi

0:03:30.306,0:03:31.708
rồi bị trượt hoặc vấp ngã

0:03:31.708,0:03:33.593
và mặt đất đâm sầm vào người,

0:03:33.593,0:03:36.311
thường thì nó chỉ kéo dài một giây,[br]nhưng đây, không,

0:03:36.311,0:03:38.249
nó lại kéo dài 6 tháng.

0:03:38.249,0:03:41.281
Đó là cảm giác [br]lúc nào cũng sợ hãi

0:03:41.281,0:03:45.057
nhưng lại không biết [br]mình sợ cái gì.

0:03:45.057,0:03:47.477
Và đó là lúc, [br]tôi bắt đầu nghĩ,

0:03:47.477,0:03:51.476
sao sống lại khổ sở đau đớn thế,

0:03:51.476,0:03:54.060
và lý do duy nhất để [br]không tự giết chính mình

0:03:54.060,0:03:57.191
là vì không muốn[br]làm đau người khác.

0:03:57.191,0:04:00.184
Và cuối cùng, một ngày nọ, [br]tôi thức dậy

0:04:00.200,0:04:02.208
và tôi nghĩ, hình như,[br]mình đột quỵ rồi,

0:04:02.208,0:04:04.939
vì tôi nằm trên giường, [br]hoàn toàn không cử động được,

0:04:04.939,0:04:06.888
nhìn cái điện thoại, nghĩ,

0:04:06.888,0:04:10.451
"Không ổn rồi, phải cầu cứu thôi."

0:04:10.451,0:04:12.186
nhưng tôi không thể nào với tay

0:04:12.186,0:04:14.648
nhấc điện thoại lên và bấm số.

0:04:14.648,0:04:18.802
Cuối cùng, sau 4 giờ [br]nằm nhìn trân trân vào điện thoại,

0:04:18.802,0:04:20.164
điện thoại reo,

0:04:20.164,0:04:22.412
bằng cách nào đó,[br]tôi nhấc được điện thoại lên,

0:04:22.412,0:04:24.212
đó là cha tôi.

0:04:24.212,0:04:27.365
Tôi nói: [br]"Con đang nguy kịch.

0:04:27.365,0:04:29.528
Cần làm cái gì ba ạ."

0:04:29.528,0:04:32.856
Ngày hôm sau, [br]tôi bắt đầu uống thuốc

0:04:32.856,0:04:35.224
và trị liệu.

0:04:35.224,0:04:37.531
Tôi cũng bắt đầu nghĩ tới

0:04:37.531,0:04:39.410
câu hỏi đáng sợ này:

0:04:39.410,0:04:41.483
Nếu tôi không phải[br]là một người gan góc

0:04:41.483,0:04:44.039
người có thể sống sót[br]ở trại tập trung,

0:04:44.039,0:04:45.679
thì tôi là ai?

0:04:45.679,0:04:47.628
Và nếu tôi phải uống thuốc,

0:04:47.628,0:04:51.335
liệu thuốc đó có làm cho tôi [br]trở thành chính mình

0:04:51.335,0:04:53.754
hay nó sẽ biến tôi[br]thành một người nào khác?

0:04:53.754,0:04:55.450
Và tôi sẽ cảm thấy thế nào

0:04:55.450,0:04:57.989
nếu nó biến tôi [br]thành người khác?

0:04:57.989,0:05:01.300
Tôi có hai lợi thế [br]khi bước vào cuộc chiến.

0:05:01.300,0:05:04.280
Thứ nhất tôi biết rằng, [br]nói một cách khách quan,

0:05:04.280,0:05:05.901
tôi có một cuộc đời tốt đẹp

0:05:05.901,0:05:07.786
và nếu chỉ cần khỏe lên được thôi,

0:05:07.786,0:05:09.224
sẽ có điều gì đó [br]chờ tôi ở cuối con đường,

0:05:09.224,0:05:11.010
điều gì đó đáng để sống.

0:05:11.010,0:05:14.052
Và lợi thế thứ hai đó là[br]tôi được chữa trị tốt

0:05:14.052,0:05:17.816
Nhưng tôi lại cứ [br]trồi lên rồi lại tụt xuống,

0:05:17.816,0:05:20.095
và lại cứ trồi lên, rồi lại tụt xuống,

0:05:20.095,0:05:23.139
lên xuống thất thường,

0:05:23.139,0:05:25.092
và cuối cùng hiểu ra rằng

0:05:25.092,0:05:27.336
tôi sẽ phải sống dựa vào thuốc

0:05:27.336,0:05:29.632
và trị liệu mãi mãi.

0:05:29.632,0:05:32.006
Tôi băn khoăn: [br]"Đây là vấn đề về hóa học,

0:05:32.006,0:05:33.770
hay là vấn đề tâm lý?

0:05:33.770,0:05:37.466
Bệnh này cần hóa trị[br]hay là chữa trị tâm lý?

0:05:37.466,0:05:39.525
Và tôi không thể nào[br]tìm ra câu trả lời.

0:05:39.525,0:05:42.002
Và rồi tôi hiểu ra rằng, thật ra,

0:05:42.002,0:05:44.076
ta chẳng đủ tiến bộ [br]trong cả hai lĩnh vực

0:05:44.076,0:05:46.013
để giải thích[br]tường tận mọi vấn đề.

0:05:46.013,0:05:49.260
Chữa trị bằng hóa chất[br]và chữa trị tâm lý,

0:05:49.260,0:05:51.062
cả hai đều [br]đóng vai trò nhất định,

0:05:51.062,0:05:54.805
và tôi cũng nhận ra rằng [br]trầm cảm là thứ gì đó

0:05:54.805,0:05:57.308
được bện rất chặt rất sâu [br]trong chúng ta,

0:05:57.308,0:05:58.927
không thể nào tách rời nó

0:05:58.927,0:06:01.413
khỏi tính cách và[br]nhân cách của chúng ta.

0:06:01.413,0:06:03.445
Tôi muốn nói rằng: [br]phương pháp chữa trị

0:06:03.445,0:06:05.990
cho bệnh trầm cảm [br]hiện rất kinh khủng.

0:06:05.990,0:06:07.817
Chúng không hiệu quả cho lắm.

0:06:07.817,0:06:09.650
Lại cực kỳ mắc tiền.

0:06:09.650,0:06:12.099
Đi kèm với [br]vô số tác dụng phụ.

0:06:12.099,0:06:13.888
Chúng là một thảm họa.

0:06:13.888,0:06:16.766
Nhưng tôi cũng biết ơn [br]vì tôi sống ở thời này,

0:06:16.766,0:06:18.576
chứ không phải 50 năm trước,

0:06:18.576,0:06:20.087
khi người ta gần như

0:06:20.087,0:06:21.488
chẳng làm được gì.

0:06:21.488,0:06:24.069
Tôi hy vọng rằng 50 năm sau,

0:06:24.069,0:06:25.926
khi nghe về[br]cách chữa trị cho tôi,

0:06:25.926,0:06:28.059
họ sẽ kinh sợ khi biết[br]có người phải chịu

0:06:28.059,0:06:30.885
thứ khoa học nguyên thủy như vậy.

0:06:30.885,0:06:35.441
Trầm cảm là một[br]khiếm khuyết trong tình yêu.

0:06:35.441,0:06:38.582
Nếu bạn kết hôn với ai đó và nghĩ,

0:06:38.582,0:06:42.177
"Nếu vợ mình mà chết,[br]mình sẽ cưới người khác"

0:06:42.177,0:06:45.223
thì đó chẳng phải là tình yêu[br]mà hằng thân thuộc với ta.

0:06:45.223,0:06:47.173
Chẳng có cái gọi là tình yêu

0:06:47.173,0:06:49.817
nếu không có [br]cảm nhận về mất mát,

0:06:49.817,0:06:52.401
và cái bóng ma tuyệt vọng

0:06:52.401,0:06:56.130
có thể là động cơ khiến [br]càng thêm khắng khít gắn bó.

0:06:56.130,0:06:59.059
Có 3 điều con người ta[br]hay bị nhầm lẫn:

0:06:59.059,0:07:02.859
trầm cảm, đau thương và buồn bã.

0:07:02.859,0:07:06.145
Đau thương là phản ứng hiển lộ.

0:07:06.145,0:07:09.104
Nếu qua một mất mát nào đó,[br]bạn cảm thấy cực kỳ buồn bã,

0:07:09.104,0:07:10.737
và rồi 6 tháng sau,

0:07:10.737,0:07:13.959
bạn vẫn buồn vô cùng, [br]nhưng dần hoạt động lại bình thường,

0:07:13.959,0:07:15.687
đó chắc chắn là đau buồn,

0:07:15.687,0:07:17.979
và chắc nó sẽ tự hết thôi

0:07:17.979,0:07:19.428
theo chừng mực nào đó.

0:07:19.428,0:07:22.179
Nếu bạn phải chịu[br]một mất mát vô cùng lớn,

0:07:22.179,0:07:23.393
và cảm thấy kinh khủng,

0:07:23.393,0:07:26.390
6 tháng sau hầu như chẳng thể[br]quay trở lại bình thường,

0:07:26.390,0:07:28.975
đó chắc chắn là [br]trầm cảm xuất phát từ

0:07:28.975,0:07:31.449
những tình huống thảm khốc.

0:07:31.449,0:07:35.081
Quỹ đạo này cho chúng ta [br]thấy nhiều điều.

0:07:35.081,0:07:38.439
Người ta cứ nghĩ [br]trầm cảm là buồn.

0:07:38.439,0:07:40.775
Thực ra, nó là rất rất rất buồn,

0:07:40.775,0:07:42.439
quá nhiều đau thương,

0:07:42.439,0:07:45.368
dù nguyên nhân có khi [br]lại vô cùng nhỏ nhặt.

0:07:45.368,0:07:48.115
Khi tôi bắt đầu hiểu trầm cảm,

0:07:48.115,0:07:50.950
và phỏng vấn những người[br]đã từng mắc bệnh,

0:07:50.950,0:07:53.981
Tôi nhận thấy, [br]có những người nhìn bề ngoài

0:07:53.981,0:07:55.686
có vẻ như là

0:07:55.686,0:07:57.748
bị trầm cảm tương đối nhẹ,

0:07:57.748,0:08:01.195
tuy nhiên họ lại hoàn toàn [br]bị bất lực do trầm cảm.

0:08:01.195,0:08:03.053
Và có những người,[br]qua lời lẽ

0:08:03.053,0:08:04.365
mà họ mô tả,

0:08:04.365,0:08:06.616
nghe như chịu trầm cảm nặng

0:08:06.616,0:08:09.431
nhưng lại là những người[br]có lúc đã có cuộc sống tốt đẹp

0:08:09.431,0:08:11.586
giữa các giai đoạn trầm cảm.

0:08:11.586,0:08:14.271
Và tôi bắt đầu tìm hiểu điều

0:08:14.271,0:08:15.874
đã làm cho một số người

0:08:15.874,0:08:18.127
kiên cường hơn người khác.

0:08:18.127,0:08:19.686
Cơ chế nào

0:08:19.686,0:08:21.530
cho phép họ sống sót?

0:08:21.530,0:08:24.699
Tôi đã phỏng vấn [br]không biết bao nhiêu người

0:08:24.699,0:08:26.874
từng bị trầm cảm.

0:08:26.874,0:08:28.825
Một trong những người đầu [br]được phỏng vấn

0:08:28.825,0:08:30.706
đã mô tả trầm cảm

0:08:30.706,0:08:33.967
là cảm giác chết từ từ,

0:08:33.967,0:08:36.091
may mà, tôi nghe điều này từ sớm

0:08:36.091,0:08:37.457
bởi vì nó nhắc tôi

0:08:37.457,0:08:39.456
rằng chết từ từ

0:08:39.456,0:08:41.491
có thể dẫn tới cái chết thiệt,

0:08:41.491,0:08:43.495
và đây là [br]một vấn đề nghiêm trọng.

0:08:43.495,0:08:46.154
Đây là nguyên nhân lớn [br]gây khuyết tật trên thế giới,

0:08:46.154,0:08:49.184
người ta chết vì nó mỗi ngày.

0:08:49.184,0:08:50.953
Một trong những người [br]tôi trò chuyện

0:08:50.953,0:08:52.927
khi tôi cố tìm hiểu về điều này,

0:08:52.927,0:08:54.595
là một người bạn dễ thương

0:08:54.595,0:08:56.613
tôi đã biết lâu rồi,

0:08:56.613,0:08:59.155
chị ấy đã có [br]giai đoạn bị loạn thần

0:08:59.155,0:09:01.059
trong năm đầu đại học,

0:09:01.059,0:09:04.115
và rồi diễn biến thành [br]trầm cảm rất tồi tệ.

0:09:04.115,0:09:05.541
Chị ấy bị [br]rối loạn lưỡng cực,

0:09:05.541,0:09:08.184
hay khi ấy còn gọi [br]là hưng-trầm cảm.

0:09:08.184,0:09:10.228
Nhưng rồi chị ấy đã khá lên,

0:09:10.228,0:09:11.936
nhờ dùng lithium

0:09:11.936,0:09:13.311
và rồi cuối cùng,

0:09:13.311,0:09:15.271
không còn uống lithium nữa,

0:09:15.271,0:09:17.106
để xem không có thuốc sẽ thế nào,

0:09:17.106,0:09:19.081
nhưng chị ấy[br]đã bị loạn thần lại

0:09:19.081,0:09:21.419
rồi sa sút tinh thần[br]thành cơn trầm cảm nặng nhất

0:09:21.419,0:09:23.291
tôi từng thấy.

0:09:23.291,0:09:26.306
Khi ấy chị ngồi[br]trong căn hộ của bố mẹ,

0:09:26.306,0:09:29.383
trương căng lực,[br]không động tĩnh,

0:09:29.383,0:09:31.865
hết ngày này sang ngày khác.

0:09:31.865,0:09:35.082
Vài năm sau, [br]khi tôi phỏng vấn chị,

0:09:35.082,0:09:38.413
chị đã là một nhà thơ [br]và nhà tâm lí trị liệu tên là Maggie Robbins.

0:09:38.413,0:09:41.646
Khi tôi phỏng vấn, chị nói:

0:09:41.646,0:09:45.030
"Tôi đã hát bài "Hoa bay hết đi đâu"[br]('Where Have All The Flowers Gone')

0:09:45.030,0:09:48.240
hát đi hát lại[br]để chiếm lấy tâm trí mình.

0:09:48.240,0:09:51.375
Tôi đã hát để xóa đi[br]điều tâm trí mình đang nói:

0:09:51.375,0:09:55.865
"Mày chả là gì cả[br]Mày chả là ai,

0:09:55.865,0:09:58.691
Mày thậm chí [br]không đáng sống nữa."

0:09:58.691,0:10:00.869
khi tôi bắt đầu nghĩ

0:10:00.869,0:10:03.082
đến chuyện tự sát."

0:10:03.082,0:10:04.990
Khi trầm cảm, người ta[br]không nghĩ rằng

0:10:04.990,0:10:07.127
mình đã mang lên[br]một tấm mạng đen

0:10:07.127,0:10:09.107
và nhìn thế giới[br]qua lớp sương mù

0:10:09.107,0:10:11.001
của những cảm xúc tiêu cực.

0:10:11.001,0:10:13.721
Người ta nghĩ rằng,[br]một tấm mạng đã bị cất đi,

0:10:13.721,0:10:15.643
tấm mạng ấy[br]là niềm hạnh phúc,

0:10:15.643,0:10:18.067
và giờ đây, người ta phải [br]nhìn mọi thứ trần trụi.

0:10:18.067,0:10:21.031
Giúp đỡ người tâm thần phân liệt[br]thì dễ hơn,

0:10:21.031,0:10:22.842
vì họ biết có gì đó[br]rất lạ ở trong mình,

0:10:22.842,0:10:25.029
cần phải được xua đuổi đi,

0:10:25.029,0:10:27.193
nhưng với người trầm cảm thì rất khó

0:10:27.193,0:10:31.040
vì chúng ta tin là[br]mình đang nhìn thấy sự thật.

0:10:31.040,0:10:33.987
Nhưng sự thật nói dối.

0:10:33.987,0:10:35.985
Tôi bị ám ảnh bởi câu nói:

0:10:35.985,0:10:38.360
"Nhưng sự thật nói dối."

0:10:38.360,0:10:40.813
Khi nói chuyện với người trầm cảm,[br]tôi phát hiện ra

0:10:40.813,0:10:43.495
họ có rất nhiều [br]cảm nhận, tri giác ảo.

0:10:43.495,0:10:45.162
Họ nói: "Không ai yêu tôi."

0:10:45.162,0:10:46.813
Bạn nói: "Tôi yêu anh,

0:10:46.813,0:10:49.335
vợ anh yêu anh[br]mẹ anh yêu anh."

0:10:49.335,0:10:51.258
Bạn có thể [br]trả lời ngay như vậy,

0:10:51.258,0:10:52.923
với hầu hết mọi người.

0:10:52.923,0:10:55.190
Nhưng những người trầm cảm cũng nói:

0:10:55.190,0:10:56.895
"Bất luận chúng ta làm gì,

0:10:56.895,0:10:59.168
rồi cuối cùng cũng chết cả thôi."

0:10:59.168,0:11:01.371
Hoặc nói: [br]"Chả còn sự gắn kết thực sự

0:11:01.371,0:11:03.024
giữa hai con người nữa đâu.

0:11:03.024,0:11:05.600
Mỗi chúng ta bế tắc[br]trong cơ thể của chính mình."

0:11:05.600,0:11:07.449
Khi đó bạn cần trả lời:

0:11:07.449,0:11:08.770
"Đúng thế,

0:11:08.770,0:11:10.588
nhưng tôi nghĩ giờ [br]ta nên tập trung

0:11:10.588,0:11:12.484
về chuyện sáng nay [br]ta sẽ ăn gì đây."

0:11:12.484,0:11:14.669
(Cười)

0:11:14.669,0:11:16.338
Nhiều lần,

0:11:16.338,0:11:19.234
điều họ biểu lộ không phải [br]là bệnh lý mà là quan điểm

0:11:19.234,0:11:21.891
và nghĩ rằng,[br]điều thực sự nổi bật

0:11:21.891,0:11:24.825
là đa số ai cũng biết[br]những câu hỏi về sự tồn tại

0:11:24.825,0:11:27.115
và họ sẽ không [br]khiến chúng ta bối rối.

0:11:27.115,0:11:29.274
Tôi thích một nghiên cứu

0:11:29.274,0:11:30.954
trong đó có một nhóm[br]người bị trầm cảm,

0:11:30.954,0:11:32.855
và một nhóm người không bị,

0:11:32.855,0:11:35.478
cả hai phải chơi [br]video game trong 1 tiếng

0:11:35.478,0:11:37.291
và cuối giờ chơi,

0:11:37.291,0:11:38.942
họ được hỏi họ đã

0:11:38.942,0:11:40.806
giết được bao nhiêu quái vật.

0:11:40.806,0:11:43.018
Nhóm bị trầm cảm[br]nói khá chính xác,

0:11:43.018,0:11:45.076
xê dịch trong 10%

0:11:45.076,0:11:46.547
nhưng nhóm [br]không bị trầm cảm

0:11:46.547,0:11:50.092
đưa con số gấp [br]khoảng 15 đến 20 lần

0:11:50.092,0:11:51.834
so với số quái vật --- (Cười) ---

0:11:51.834,0:11:55.945
họ thực sự đã giết.

0:11:55.945,0:11:59.011
Khi tôi chọn viết về trầm cảm,[br]nhiều người hỏi

0:11:59.011,0:12:00.780
chắc rất là khó

0:12:00.780,0:12:03.904
để lộ mình ra[br]cho người khác thấy.

0:12:03.904,0:12:06.104
Họ hỏi: "Mỗi người[br]kể với anh một khác không?"

0:12:06.104,0:12:08.176
Tôi nói: [br]"Vâng, họ kể khác nhau.

0:12:08.176,0:12:10.090
Họ kể mỗi khác

0:12:10.090,0:12:12.880
khi họ bắt đầu kể [br]về kinh nghiệm của họ,

0:12:12.880,0:12:14.715
về kinh nghiệm[br]của chị em họ,

0:12:14.715,0:12:16.489
hoặc bạn bè họ.

0:12:16.489,0:12:18.781
Mọi thứ khác biệt[br]bởi giờ tôi biết

0:12:18.781,0:12:21.462
trầm cảm, [br]đó là bí mật gia đình

0:12:21.462,0:12:23.539
mà mỗi người có.

0:12:23.539,0:12:27.167
Vài năm trước[br]tôi có dự một hội thảo.

0:12:27.167,0:12:29.820
Vào ngày Thứ Sáu[br]trong hội thảo dài 3 ngày ấy,

0:12:29.820,0:12:32.711
một trong những người tham dự[br]gọi tôi ra và nói:

0:12:32.711,0:12:36.116
"Tôi bị trầm cảm

0:12:36.116,0:12:38.885
và xấu hổ về nó

0:12:38.885,0:12:40.988
nhưng tôi đang uống thuốc

0:12:40.988,0:12:43.936
và muốn hỏi xin ý kiến của anh"

0:12:43.936,0:12:46.770
Và tôi đưa ra lời khuyên[br]mà tôi cho là tốt nhất.

0:12:46.770,0:12:48.490
Rồi chị ấy nói:[br]"Anh ạ,

0:12:48.490,0:12:51.281
chồng tôi sẽ chẳng bao giờ[br]hiểu được điều này.

0:12:51.281,0:12:53.854
Anh ấy là kiểu người không [br]hiểu được chuyện này,

0:12:53.854,0:12:56.721
cho nên chuyện này[br]chỉ anh và tôi biết thôi nhé."

0:12:56.721,0:12:58.507
Tôi nói: "Được mà."

0:12:58.507,0:13:00.616
Vào ngày Chủ Nhật [br]vẫn trong hội thảo đó,

0:13:00.616,0:13:03.660
chồng cô ấy kéo tôi ra,

0:13:03.660,0:13:05.354
ông ấy nói: [br]"Vợ tôi sẽ nghĩ[br]

0:13:05.354,0:13:07.789
tôi không phải là đàn ông[br]nếu cô ấy biết điều này

0:13:07.789,0:13:10.255
nhưng tôi đang bị trầm cảm

0:13:10.255,0:13:11.609
và tôi phải uống thuốc

0:13:11.609,0:13:14.114
không biết anh nghĩ sao [br]về chuyện này?"

0:13:14.114,0:13:15.537
Họ đều đang giấu

0:13:15.537,0:13:17.752
cùng chữa trị[br]ở hai nơi khác nhau[br]

0:13:17.752,0:13:20.397
trong cùng một căn phòng.

0:13:20.397,0:13:22.418
Tôi trả lời[br]tôi nghĩ rằng

0:13:22.418,0:13:24.102
giờ mà họ nói chuyện với nhau [br]

0:13:24.102,0:13:26.116
thì chắc sẽ nổ ra [br]một vài vấn đề đấy.

0:13:26.116,0:13:30.307
(Cười)

0:13:30.307,0:13:31.962
Nhưng tôi đã sốc

0:13:31.962,0:13:33.768
bởi cái gánh nặng

0:13:33.768,0:13:36.141
của những sự giấu giếm ấy.

0:13:36.141,0:13:38.026
Trầm cảm khiến ta kiệt quệ.

0:13:38.026,0:13:40.794
Nó gặm nhấm hết[br]thời giờ và sức lực của ta,

0:13:40.794,0:13:42.298
và im không nói gì về nó

0:13:42.298,0:13:45.029
có thể khiến nó tệ hơn.

0:13:45.029,0:13:46.762
Sau đó, tôi bắt đầu [br]nghĩ về các cách

0:13:46.762,0:13:48.728
giúp người ta cảm thấy khá hơn.

0:13:48.728,0:13:51.167
Ban đầu tôi rất bảo thủ [br]trong việc dùng thuốc.

0:13:51.167,0:13:53.539
Tôi tin có những liệu pháp[br]sẽ có tác dụng,

0:13:53.539,0:13:55.348
rõ ràng chúng có tác dụng--

0:13:55.348,0:13:56.992
có thuốc,

0:13:56.992,0:13:58.468
có các phương pháp trị liệu,

0:13:58.468,0:14:00.913
cũng có thể có [br]phương pháp sốc điện,

0:14:00.913,0:14:03.588
còn lại là nhảm nhí hết.

0:14:03.588,0:14:05.420
Nhưng rồi tôi nhận ra

0:14:05.420,0:14:07.172
nếu bị ung thư não,

0:14:07.172,0:14:08.644
và bạn nói rằng[br]trồng cây chuối

0:14:08.644,0:14:11.639
20 phút vào mỗi buổi sáng[br]khiến bạn khá hơn,[br]

0:14:11.639,0:14:13.153
thì chắc nó khiến khá hơn thật,

0:14:13.153,0:14:14.741
nhưng vẫn bị ung thư não,

0:14:14.741,0:14:17.030
vẫn có thể chết vì bệnh này.

0:14:17.030,0:14:19.542
Nhưng nếu bạn nói[br]bạn bị trầm cảm

0:14:19.542,0:14:21.647
và mỗi sáng[br]trồng cây chuối 20 phút

0:14:21.647,0:14:24.131
khiến bạn thấy khá hơn,[br]thì đúng là nó có tác dụng,

0:14:24.131,0:14:26.491
bởi trầm cảm[br]là bệnh trong cảm giác của bạn,

0:14:26.491,0:14:28.100
và nếu bạn cảm thấy tốt hơn,

0:14:28.100,0:14:30.930
thì kết quả là,[br]bạn sẽ không còn trầm cảm nữa.

0:14:30.930,0:14:32.963
Bởi vậy tôi trở nên [br]cởi mở hơn

0:14:32.963,0:14:35.888
với những phương pháp chữa trị [br]khác với Tây y.[br][br][br]

0:14:35.888,0:14:38.272
Tôi nhận được thư,[br]hàng trăm lá,

0:14:38.272,0:14:40.788
họ viết để kể tôi nghe[br]những điều đã giúp cho họ.

0:14:40.788,0:14:42.989
Ở hậu trường,[br]hôm nay một người hỏi tôi

0:14:42.989,0:14:44.452
về thiền.

0:14:44.452,0:14:46.917
Một lá thư mà tôi rất quý

0:14:46.917,0:14:48.391
là của một chị này

0:14:48.391,0:14:50.598
viết rằng chị đã[br]thử nghiệm các liệu pháp

0:14:50.598,0:14:52.985
chị ấy thử thuốc[br]cái gì cũng đã thử,

0:14:52.985,0:14:55.822
và rồi tìm ra một giải pháp[br]và mong chia sẻ với mọi người,

0:14:55.822,0:14:59.634
đó là ngồi tết vòng.

0:14:59.634,0:15:02.633
(Cười)

0:15:02.633,0:15:06.157
Chị ấy cũng gửi cho tôi[br]một số sợi vòng chị ấy đã làm (Cười)

0:15:06.157,0:15:09.845
Nhưng hôm nay [br]tôi lại không đeo.[br]

0:15:09.845,0:15:12.360
Tôi gợi ý chị ấy thử tra cứu

0:15:12.360,0:15:16.408
chứng rối loại ám ảnh cưỡng chế[br]trên DSM.

0:15:16.408,0:15:19.536
Nhưng khi tôi xem xét[br]phương pháp chữa trị phi chính thống,

0:15:19.536,0:15:22.444
tôi cũng học được cách nhìn[br]các phương pháp chữa trị khác.

0:15:22.444,0:15:25.347
Tôi đã thử phép trừ tà[br]của một bộ lạc ở Senegal

0:15:25.347,0:15:27.360
nghi lễ dùng nhiều huyết chiên,

0:15:27.360,0:15:29.422
giờ tôi sẽ không mô tả chi tiết

0:15:29.422,0:15:31.422
nhưng vài năm sau[br]tôi có dịp đến Rwanda[br]

0:15:31.422,0:15:33.180
làm việc trong một dự án.

0:15:33.180,0:15:35.976
tôi đã kể về kinh nghiệm ấy của mình[br]với một người nọ,

0:15:35.976,0:15:37.736
anh ấy nói:[br]"Anh biết không,

0:15:37.736,0:15:39.556
đấy là Tây Phi[br]còn Đông Phi chúng tôi,

0:15:39.556,0:15:41.390
các nghi lễ [br]hơi khác một chút,

0:15:41.390,0:15:43.403
nhưng cũng có những nghi lễ[br]

0:15:43.403,0:15:45.390
giống như anh mô tả."

0:15:45.390,0:15:47.053
- Thế ư?[br]- Đúng vậy!

0:15:47.053,0:15:49.695
"Chúng tôi có nhiều rắc rối[br]với bác sĩ tâm thần phương Tây,

0:15:49.695,0:15:52.452
đặc biệt những người[br]xuất hiện sau nạn diệt chủng."[br]

0:15:52.452,0:15:54.779
Tôi hỏi: [br]"Những phiền phức kiểu gì?"

0:15:54.779,0:15:56.325
Anh ấy nói:

0:15:56.325,0:15:58.989
"Họ làm những điều kì cục là

0:15:58.989,0:16:00.874
không cho người ta ra nắng

0:16:00.874,0:16:02.574
trong khi ra nắng[br]thì mới khỏe lên.[br]

0:16:02.574,0:16:05.668
Họ cũng không cho nghe trống[br]để khiến mạch máu lưu thông.[br]

0:16:05.668,0:16:07.510
Họ cũng chẳng cho[br]giao tiếp xã hội.

0:16:07.510,0:16:09.285
Họ không cho rằng trầm cảm

0:16:09.285,0:16:10.718
là bị một thần nhập vào.

0:16:10.718,0:16:13.349
Ngược lại, họ đưa người ta

0:16:13.349,0:16:15.977
lần lượt từng người[br]vào một căn phòng nhỏ tối tăm

0:16:15.977,0:16:17.320
cho họ nói suốt một tiếng

0:16:17.320,0:16:19.550
về những chuyện tồi tệ[br]từng xảy đến với họ."

0:16:19.550,0:16:25.010
(Cười) (Vỗ tay)

0:16:25.010,0:16:27.372
Anh ấy nói tiếp:[br]Chúng tôi phải trục xuất họ.

0:16:27.372,0:16:30.429
(Cười)

0:16:30.429,0:16:32.873
Khép lại trình bày về[br]cách chữa phi chính thống,

0:16:32.873,0:16:34.908
tôi muốn kể về[br]Frank Russakoff.

0:16:34.908,0:16:37.961
Anh ấy đã[br]bị trầm cảm rất nặng

0:16:37.961,0:16:40.876
có lẽ là trường hợp nặng nhất[br]tôi từng gặp ở nam giới.

0:16:40.876,0:16:42.869
Anh ấy thường xuyên bị trầm cảm.

0:16:42.869,0:16:45.010
Khi gặp tôi ,[br]anh ấy đang trong tình trạng

0:16:45.010,0:16:48.168
mỗi tháng đều phải sốc điện.

0:16:48.168,0:16:50.743
Sau đó một tuần, anh ấy [br]thấy mất phương hướng,

0:16:50.743,0:16:52.546
rồi một tuần lại thấy ổn,

0:16:52.546,0:16:54.246
rồi tuần sau,[br]tinh thần lại xuống

0:16:54.246,0:16:56.931
tuần sau nữa,[br]lại đi sốc điện.

0:16:56.931,0:16:58.346
Khi gặp, anh ấy bảo tôi:

0:16:58.346,0:17:00.898
"Sống từng ngày thế này[br]thật không sao chịu nổi

0:17:00.898,0:17:02.405
Tôi không thể tiếp tục thế này

0:17:02.405,0:17:04.669
tôi vừa tìm ra cách[br]để kết thúc mọi chuyện

0:17:04.669,0:17:06.226
nếu tôi không [br]cảm thấy khá hơn.

0:17:06.226,0:17:08.934
nhưng," - anh ấy nói-[br]"tôi nghe nói về một dự thảo

0:17:08.934,0:17:11.157
ở Bệnh viện Massachuset[br]về một quy trình gọi là[br]

0:17:11.157,0:17:13.183
cingulotomy,[br]tức là phẫu thuật não

0:17:13.183,0:17:15.754
tôi nghĩ tôi sẽ thử."

0:17:15.754,0:17:17.708
Lúc đó, tôi đã rất kinh ngạc[br]

0:17:17.708,0:17:19.008
khi thấy rằng một người

0:17:19.008,0:17:22.229
chắc chắn đã có vô vàn [br]trải nghiệm tồi tệ

0:17:22.229,0:17:24.088
với các phương pháp chữa trị

0:17:24.088,0:17:27.210
vẫn còn đâu đó trong mình[br]đủ niềm lạc quan[br]

0:17:27.210,0:17:29.760
để thử thêm một cách nữa.

0:17:29.760,0:17:31.940
Anh ấy đã phẫu thuật não

0:17:31.940,0:17:33.981
kết quả thành công đến kinh ngạc.

0:17:33.981,0:17:35.474
Giờ anh ấy là bạn của tôi,

0:17:35.474,0:17:38.966
có một người vợ dễ thương[br]hai đứa con xinh đẹp.

0:17:38.966,0:17:41.915
Sau cuộc phẫu thuật,[br]anh ấy viết thư cho tôi vào Giáng Sinh

0:17:41.915,0:17:43.104
anh nói:

0:17:43.104,0:17:45.511
"Năm nay cha tôi [br]gửi tặng hai món quà,

0:17:45.511,0:17:48.113
Một là cái giá CD lưu động

0:17:48.113,0:17:49.534
cái này, tôi không cần lắm,

0:17:49.534,0:17:51.631
nhưng tôi biết ông tặng[br]để tôi ăn mừng việc

0:17:51.631,0:17:53.359
giờ tôi đang sống tự lập

0:17:53.359,0:17:55.406
và có một công việc [br]mình yêu thích.

0:17:55.406,0:17:56.967
Món quà kia,

0:17:56.967,0:17:58.543
là bức ảnh của bà tôi,

0:17:58.543,0:18:00.795
bà đã chết vì tự sát.

0:18:00.795,0:18:03.730
Khi tôi mở nó ra,[br]tôi bật khóc,

0:18:03.730,0:18:05.610
mẹ tôi đến và hỏi:

0:18:05.610,0:18:08.925
"Con khóc vì có một người thân[br]mà con chưa từng được gặp mặt ư?"

0:18:08.925,0:18:13.013
Tôi trả lời: "Bà cũng [br]mang căn bệnh của con, mẹ ạ."

0:18:13.013,0:18:15.594
Giờ khi đang viết cho anh,[br]tôi cũng khóc.

0:18:15.594,0:18:19.189
Không phải vì tôi buồn[br]mà vì đang xúc động mạnh,[br]

0:18:19.189,0:18:21.410
tôi mới nghĩ,[br]tôi đã có nguy cơ tự sát,

0:18:21.410,0:18:23.113
nhưng ba mẹ[br]đã giúp tôi tiếp tục,

0:18:23.113,0:18:24.862
cả các bác sĩ cũng thế.

0:18:24.862,0:18:26.716
rồi tôi được phẫu thuật.

0:18:26.716,0:18:29.531
Giờ tôi còn sống [br]và đầy biết ơn.

0:18:29.531,0:18:31.791
Chúng ta đang sống đúng thời

0:18:31.791,0:18:35.670
mặc dù nhiều khi[br]ta không hề thấy thế."

0:18:35.670,0:18:37.567
Tôi đã sốc bởi vì[br]

0:18:37.567,0:18:39.292
đa số coi trầm cảm là

0:18:39.292,0:18:42.829
một thứ thuộc tầng lớp trung lưu, [br]hiện đại, du nhập từ phương Tây,

0:18:42.829,0:18:44.981
và tôi đã xem xét [br]sự chi phối của bệnh này

0:18:44.981,0:18:46.984
trong nhiều bối cảnh khác nhau.

0:18:46.984,0:18:49.103
Một trong những điều [br]tôi lưu tâm nhất

0:18:49.103,0:18:50.893
là căn bệnh trầm cảm [br]ở những người nghèo.

0:18:50.893,0:18:52.674
Thế là, tôi đã ra đi, để xem

0:18:52.674,0:18:55.254
người ta làm gì được[br]cho người nghèo trầm cảm.

0:18:55.254,0:18:57.412
Tôi phát hiện ra là[br]phần lớn người nghèo

0:18:57.412,0:18:59.969
không được điều trị trầm cảm.

0:18:59.969,0:19:02.888
Trầm cảm là hệ quả [br]của sự mềm yếu được di truyền

0:19:02.888,0:19:06.046
được cho là có thể [br]có trong bất kì ai;

0:19:06.046,0:19:07.999
và là do hoàn cảnh kích động,

0:19:07.999,0:19:09.902
yếu tố này,[br]dường như hệ trọng hơn

0:19:09.902,0:19:11.777
đối với những người nghèo khổ.

0:19:11.777,0:19:14.204
Thế nhưng, nó lại thế này: [br]nếu bạn có

0:19:14.204,0:19:16.344
cuộc sống tươi đẹp [br]nhưng lại thấy sầu thảm,

0:19:16.344,0:19:18.344
bạn tự hỏi: "Tại sao[br]tôi cảm thấy thế?

0:19:18.344,0:19:20.013
Tôi ắt hẳn bị trầm cảm."

0:19:20.013,0:19:21.936
Và bạn đi chữa trị.

0:19:21.936,0:19:24.029
Nhưng nếu bạn thực sự[br]sống một đời thảm hại

0:19:24.029,0:19:25.896
và cảm thấy luôn sầu thảm,

0:19:25.896,0:19:28.722
cảm giác này hoàn toàn [br]tương xứng với đời sống của bạn,

0:19:28.722,0:19:30.446
bạn sẽ không nghĩ rằng

0:19:30.446,0:19:32.229
"Bệnh này chữa được."

0:19:32.229,0:19:35.365
Và thế là đất nước này,[br]có một thứ dịch bệnh:

0:19:35.365,0:19:38.278
trầm cảm ở người nghèo.

0:19:38.278,0:19:40.790
Bệnh này, không ai để mắt tới,[br]không ai chữa,

0:19:40.790,0:19:42.846
không ai giải quyết,

0:19:42.846,0:19:45.046
bệnh này là một [br]thảm họa trên diện lớn.

0:19:45.046,0:19:46.534
Tôi tìm được một cô học giả nọ,

0:19:46.534,0:19:48.351
bấy giờ đang làm nghiên cứu

0:19:48.351,0:19:50.092
ở khu ổ chuột rìa D.C.,

0:19:50.092,0:19:53.089
Ở đó, cô ấy gặp những phụ nữ [br]thực ra đến khám những bệnh khác,

0:19:53.089,0:19:54.868
nhưng lại được [br]chẩn đoán trầm cảm.

0:19:54.868,0:19:58.613
Cô trình dự thảo [br]thí nghiệm sáu tháng.

0:19:58.613,0:20:00.463
Lolly, một phụ nữ[br]đã đồng ý tham gia.

0:20:00.463,0:20:02.760
Hôm vào làm thí nghiệm, [br]chị ta đã nói như vầy.

0:20:02.760,0:20:06.155
Chị ấy là một phụ nữ,

0:20:06.155,0:20:08.247
có 7 con. [br]Chị nói:

0:20:08.247,0:20:10.898
"Trước tôi có đi làm, [br]nhưng giờ thì không

0:20:10.898,0:20:12.958
bởi tôi không [br]bước nổi ra khỏi nhà.

0:20:12.958,0:20:15.186
Tôi không nói nổi [br]câu nào với các con.

0:20:15.186,0:20:17.953
Sáng ra, tôi chỉ đợi [br]chúng nó ra khỏi nhà,

0:20:17.953,0:20:20.943
rồi lên giường,[br]trùm chăn kín mít.

0:20:20.943,0:20:22.589
Đến 3 giờ, bọn trẻ về.

0:20:22.589,0:20:24.390
Thời gian trôi[br]nhanh quá là nhanh."

0:20:24.390,0:20:26.630
Chị còn nói: [br]"Tôi uống nhiều thuốc ngủ Tylenol

0:20:26.630,0:20:29.389
tôi uống đủ thứ, [br]miễn sao ngủ thêm được.

0:20:29.389,0:20:33.159
Chồng tôi luôn nói là [br]tôi ngu và xấu xí.

0:20:33.159,0:20:36.664
Tôi ước chi mình có thể [br]chấm dứt cơn đau".

0:20:36.664,0:20:39.304
Lolly được đưa vào [br]chương trình thí nghiệm nói trên.

0:20:39.304,0:20:41.612
Sáu tháng sau, [br]tôi có dịp phỏng vấn chị.

0:20:41.612,0:20:46.019
Lúc ấy, chị đã đi trông trẻ[br]cho hải quân Mỹ.

0:20:46.019,0:20:49.824
Chị đã bỏ [br]người chồng bạo hành kia.

0:20:49.824,0:20:51.906
Chị nói với tôi:

0:20:51.906,0:20:54.275
"Các con tôi giờ vui hơn nhiều.

0:20:54.275,0:20:56.252
Trong nhà có một phòng [br]cho bọn con trai,

0:20:56.252,0:20:58.860
một phòng cho bọn con gái.

0:20:58.860,0:21:01.399
Nhưng cứ đến tối, [br]bảy đứa trèo lên giường mẹ.

0:21:01.399,0:21:04.011
8 mẹ con làm bài tập [br]và những thứ khác cùng nhau.

0:21:04.011,0:21:05.684
Một đứa muốn [br]mai sau đi giảng đạo,

0:21:05.684,0:21:07.384
một đứa muốn làm lính cứu hỏa.

0:21:07.384,0:21:10.350
Một đứa con gái [br]lại muốn sau làm luật sư.

0:21:10.350,0:21:12.355
Giờ bọn nó không còn [br]hay khóc như trước,

0:21:12.355,0:21:14.913
không hay đánh nhau như trước.

0:21:14.913,0:21:18.693
Tôi giờ chỉ cần các con.

0:21:18.693,0:21:20.605
Mọi thứ,[br]cách tôi ăn mặc và hành xử,

0:21:20.605,0:21:25.798
cũng như cảm giác của tôi[br]- không ngừng thay đổi.

0:21:25.798,0:21:29.485
Giờ tôi ra ngoài [br]mà chẳng sợ gì nữa.

0:21:29.485,0:21:32.894
Tôi nghĩ những cảm giác buồn [br]sẽ không quay lại.

0:21:32.894,0:21:35.929
Nếu không có bác sĩ Miranda,

0:21:35.929,0:21:39.546
giờ đây chắc tôi vẫn [br]ở nhà trùm chăn kín mít,

0:21:39.546,0:21:41.895
nếu còn sống.

0:21:41.895,0:21:45.627
Tôi xin Chúa [br]ban cho tôi một thiên sứ,

0:21:45.627,0:21:49.957
và Ngài đã lắng nghe lời tôi."

0:21:49.959,0:21:53.312
Tôi hết sức cảm động[br]vì những điều này

0:21:53.312,0:21:55.851
và quyết định [br]dựa trên đó mà viết,

0:21:55.851,0:21:57.230
không chỉ cuốn sách dang dở,

0:21:57.230,0:21:58.541
mà còn viết một bài báo.

0:21:58.541,0:22:00.862
Thế là tôi được [br]tạp chí New York Times đặt hàng

0:22:00.862,0:22:02.878
viết về chứng trầm cảm [br]ở người nghèo.

0:22:02.878,0:22:04.494
Viết xong tôi gửi đi,

0:22:04.494,0:22:06.090
biên tập viên gọi tôi, nói:

0:22:06.090,0:22:07.800
"Chúng tôi không thể đăng bài này."

0:22:07.800,0:22:09.550
Tôi hỏi: "Tại sao vậy?"

0:22:09.550,0:22:11.855
Chị ta trả lời: [br]"Chuyện nghe như bịa.

0:22:11.855,0:22:15.633
Những người ở đáy xã hội ấy,

0:22:15.633,0:22:17.337
sau vài tháng chữa trị,

0:22:17.337,0:22:19.969
lại có thể sẵn sàng [br]quản lí Morgan Stanley ư?

0:22:19.969,0:22:21.823
Thế thì hão huyền quá."

0:22:21.823,0:22:24.028
Chị ấy nói chưa bao giờ[br]nghe chuyện như vậy.

0:22:24.028,0:22:26.562
Tôi nói: "Việc chị chưa bao giờ[br]nghe chuyện như vậy

0:22:26.562,0:22:29.562
có nghĩa là, đây đúng là [br]tin nóng đấy!"

0:22:29.562,0:22:35.696
(Cười) [br](Vỗ tay)

0:22:37.317,0:22:39.811
"Mà quý tòa soạn đây [br]lại là cơ quan đưa tin".

0:22:39.811,0:22:41.793
Sau một hồi thương lượng,

0:22:41.793,0:22:43.034
họ đồng ý đăng bài.

0:22:43.034,0:22:44.649
Tôi nghĩ,[br]nhiều điều họ nói

0:22:44.649,0:22:46.944
lại liên quan một cách kỳ lạ

0:22:46.944,0:22:49.086
đến cái ghẻ lạnh của người đời

0:22:49.086,0:22:50.549
đối với việc chữa trị trầm cảm.

0:22:50.549,0:22:52.431
Đó là ý niệm cho rằng [br]nếu đi chữa bệnh

0:22:52.431,0:22:55.127
cho nhiều người [br]ở những cộng đồng nghèo khó,

0:22:55.127,0:22:57.025
thì chúng ta như đang bóc lột,

0:22:57.025,0:22:58.667
đơn giản chỉ vì ta sẽ thay đổi họ.

0:22:58.667,0:23:00.700
Có sự áp đặt đạo đức sai lầm

0:23:00.700,0:23:02.489
dường như đang[br]lởn vởn quanh ta.

0:23:02.489,0:23:04.843
Đó là ý kiến cho rằng[br]điều trị trầm cảm,

0:23:04.843,0:23:07.142
thuốc men, và những thứ đại loại thế, [br]

0:23:07.142,0:23:09.314
chỉ là thứ nhân tạo, [br]không tự nhiên.

0:23:09.314,0:23:12.163
Tôi nghĩ đó là,[br]một ý nghĩ sai lạc.

0:23:12.163,0:23:15.695
Răng cỏ, nếu cứ để tự nhiên, [br]sẽ rụng,

0:23:15.695,0:23:19.025
thế nhưng, chẳng có ai [br]phản đối thuốc đánh răng,

0:23:19.025,0:23:21.153
ít nhất là, trong vòng[br]những người tôi biết.

0:23:21.153,0:23:23.655
Thế rồi, người ta lại nói: [br]"Trầm cảm phải chăng là

0:23:23.655,0:23:25.840
một phần của những thứ [br]ai cũng phải đi qua?

0:23:25.840,0:23:27.581
Tiến hóa lên thì [br]đi qua trầm cảm mà?

0:23:27.581,0:23:29.488
Đó chẳng phải là [br]một phần của nhân cách ư?"

0:23:29.488,0:23:32.234
Tôi xin trả lời: [br]tâm trạng có thể thích nghi.

0:23:32.234,0:23:35.563
Biết chịu đựng nỗi sợ, nỗi buồn

0:23:35.563,0:23:37.405
hay biết vui hưởng khoái lạc

0:23:37.405,0:23:39.208
và xử lí tất cả các [br]loại tâm trạng khác,

0:23:39.208,0:23:41.272
là một điều quý giá.

0:23:41.272,0:23:44.319
Trầm cảm diễn ra

0:23:44.319,0:23:46.331
khi hệ thống bị hư hỏng,

0:23:46.331,0:23:48.048
và không còn [br]khả năng thích nghi.

0:23:48.048,0:23:49.620
Người ta đến nói với tôi rằng:

0:23:49.620,0:23:52.388
"Tôi nghĩ nếu mình [br]chịu đựng thêm một năm nữa,

0:23:52.388,0:23:54.464
tôi có thể [br]vượt qua khó khăn này".

0:23:54.464,0:23:56.767
Tôi sẽ luôn trả lời: [br]"Anh có thể sẽ vượt qua,

0:23:56.767,0:23:59.476
nhưng anh không bao giờ [br]trở lại tuổi 37.

0:23:59.476,0:24:02.026
Đời thì ngắn, [br]mà đó lại là một năm giời.

0:24:02.026,0:24:03.982
Anh đang định [br]bỏ phí một năm đấy.

0:24:03.982,0:24:05.520
Nghĩ cho kỹ đi".

0:24:05.520,0:24:08.366
Có một sự nghèo nàn [br]trong Tiếng Anh,

0:24:08.366,0:24:10.474
cũng như nhiều ngôn ngữ khác:

0:24:10.474,0:24:12.692
chúng ta dùng [br]cùng một chữ "trầm cảm"

0:24:12.692,0:24:14.497
để mô tả tâm trạng[br]của một đứa bé

0:24:14.497,0:24:16.209
thấy trời mưa [br]đúng hôm sinh nhật,

0:24:16.209,0:24:18.737
và để tả tâm trạng[br]của một người

0:24:18.737,0:24:21.191
trước khi anh ta tự sát.

0:24:21.191,0:24:24.296
Người ta hỏi: "Trầm cảm diễn tiến[br]theo nỗi buồn thông thường không?"

0:24:24.296,0:24:27.440
Tôi trả lời rằng, [br]về một mặt nào đó thì có.

0:24:27.440,0:24:29.640
Có một độ tiếp diễn nhất định,

0:24:29.640,0:24:31.597
cũng như có sự tiếp diễn

0:24:31.597,0:24:33.584
giữa việc có một [br]hàng rào sắt quanh nhà,

0:24:33.584,0:24:35.261
hơi han gỉ,

0:24:35.261,0:24:38.007
khiến bạn phải [br]đánh giấy ráp và sơn lại,

0:24:38.007,0:24:40.654
với việc bạn có một[br]cái nhà trăm năm tuổi,

0:24:40.654,0:24:43.552
với hàng rào sắt[br]đã han gỉ hết,

0:24:43.552,0:24:44.786
thành một đống bụi sắt.

0:24:44.786,0:24:46.959
Và chính cái vết gỉ sét ấy,

0:24:46.959,0:24:48.748
chính cái vấn đề han gỉ kia,

0:24:48.748,0:24:51.737
là cái chúng ta [br]đang bắt đầu xử lý.

0:24:51.737,0:24:53.977
Giờ có người hỏi:

0:24:53.977,0:24:56.708
"Anh uống thuốc trợ thần, [br]vậy anh thấy vui lên không?".

0:24:56.708,0:24:58.594
Tôi không.

0:24:58.594,0:25:01.416
Nhưng mặt khác, [br]tôi không thấy buồn vì phải ăn trưa,

0:25:01.416,0:25:03.309
tôi không buồn [br]vì trả lời điện thoại,

0:25:03.309,0:25:06.702
và không còn buồn[br]khi nghĩ đến đi tắm.

0:25:06.702,0:25:09.547
Tôi cảm thấy, [br]mà thực ra, là tôi nghĩ,

0:25:09.547,0:25:12.747
vì tôi cảm nhận được nỗi buồn[br]khi không trống rỗng.

0:25:12.747,0:25:16.551
Tôi có thể buồn vì[br]thất vọng trong công việc,

0:25:16.551,0:25:18.678
những mối quan hệ tan vỡ,

0:25:18.678,0:25:20.655
trái đất nóng lên.

0:25:20.655,0:25:23.694
Đó là những điều giờ đây[br]khiến tôi buồn.

0:25:23.694,0:25:26.939
Tôi tự hỏi, đâu là kết luận.

0:25:26.939,0:25:28.473
Làm sao những người [br]đã từng bị trầm cảm nặng

0:25:28.473,0:25:31.718
có thể vượt lên,[br]và có cuộc sống tốt đẹp hơn?

0:25:31.718,0:25:34.368
Đâu là cơ chế giúp người ta [br]dẻo dai về mặt tinh thần?

0:25:34.378,0:25:36.519
Điều tôi nhận ra[br]qua năm tháng là,

0:25:36.529,0:25:39.089
những người chối bỏ [br]kinh nghiệm của mình,

0:25:39.099,0:25:41.817
những người nói rằng: [br]"Tôi bị trầm cảm lâu rồi

0:25:41.817,0:25:42.977
và không bao giờ muốn[br]nghĩ về nó nữa,

0:25:42.977,0:25:44.194
sẽ không bao giờ nhìn vào nó

0:25:44.194,0:25:46.496
và chỉ tiếp tục [br]sống đời mình thôi."

0:25:46.496,0:25:48.216
trớ trêu thay, [br]chính là những người

0:25:48.216,0:25:50.825
bị làm nô lệ cho [br]thứ bệnh họ mang.

0:25:50.825,0:25:53.863
Chối bỏ bệnh trầm cảm [br]chỉ làm cho nó nặng thêm.

0:25:53.863,0:25:56.737
Người ta càng lẩn tránh, [br]nó càng phát triển.

0:25:56.737,0:25:59.297
Còn những người khá lên

0:25:59.297,0:26:02.547
là những người [br]có thể chấp nhận rằng

0:26:02.547,0:26:04.356
họ có bệnh.

0:26:04.356,0:26:06.568
Người nào thừa nhận bị trầm cảm,

0:26:06.568,0:26:08.678
người nấy trở nên[br]dẻo dai về mặt tinh thần.

0:26:08.678,0:26:10.490
Frank Russakoff nói với tôi:

0:26:10.490,0:26:11.853
"Nếu được làm lại,

0:26:11.853,0:26:13.799
ắt tôi không chọn những thứ này

0:26:13.799,0:26:15.596
thế nhưng,[br]điều kỳ lạ là, tôi biết ơn

0:26:15.596,0:26:17.550
những gì mình đã trải nghiệm.

0:26:17.550,0:26:20.663
Mừng vì đã nhập viện 40 lần.

0:26:20.663,0:26:23.680
Kinh nghiệm ấy đã dạy tôi[br]rất nhiều về tình thương.

0:26:23.680,0:26:26.613
Mối quan hệ giữa tôi và bố mẹ [br]cũng như các bác sĩ,

0:26:26.613,0:26:30.873
đã và mãi quý giá."

0:26:30.873,0:26:32.622
Maggie Robbins nói:

0:26:32.622,0:26:35.958
"Tôi từng tình nguyện [br]ở phòng khám AIDS,

0:26:35.958,0:26:38.147
tới đó, chỉ nói, nói và nói.

0:26:38.147,0:26:40.631
Những người [br]tôi phải tham vấn

0:26:40.631,0:26:42.574
lại đáp ứng kém, [br]và tôi nghĩ

0:26:42.574,0:26:46.421
'Họ chẳng thân thiện [br]hay hợp tác gì mấy.'

0:26:46.421,0:26:48.062
Và rồi tôi hiểu ra,

0:26:48.062,0:26:50.701
rằng họ sẽ chẳng làm gì hơn

0:26:50.701,0:26:52.811
là lí nhí vài câu [br]trong những phút đầu.

0:26:52.846,0:26:55.255
Lý do đơn giản,

0:26:55.255,0:26:57.595
là tôi không bị AIDS,[br]không chờ chết

0:26:57.595,0:27:00.017
nhưng tôi có thể[br]chấp nhận rằng họ bị AIDS

0:27:00.017,0:27:02.287
và đang chờ chết.

0:27:02.393,0:27:05.996
Nhu cầu là [br]tài sản lớn nhất của ta.

0:27:05.996,0:27:08.135
Hóa ra, tôi đã học được cách

0:27:08.135,0:27:12.160
cho đi tất cả [br]những gì tôi cần."

0:27:12.160,0:27:13.851
Tôn trọng sự trầm cảm [br]của người khác

0:27:13.851,0:27:16.045
không ngăn được nó tái phát,

0:27:16.045,0:27:18.706
nhưng có thể khiến [br]nguy cơ của căn bệnh

0:27:18.706,0:27:22.924
và bản thân căn bệnh,[br]trở nên dễ chịu đựng hơn.

0:27:22.924,0:27:24.969
Vấn đề ở đây không phải là

0:27:24.969,0:27:27.144
tìm ra ý nghĩa và cho rằng

0:27:27.144,0:27:29.171
trầm cảm có ý nghĩa lớn [br]với cuộc đời mình.

0:27:29.171,0:27:31.342
Vấn đề là[br]tìm ra ý nghĩa của nó

0:27:31.342,0:27:33.146
và khi nó trở lại,[br]thì nghĩ rằng:

0:27:33.146,0:27:34.786
"Quả này là địa ngục đây,

0:27:34.786,0:27:37.487
nhưng ta sẽ học điều gì đó từ nó."

0:27:37.487,0:27:39.751
Tôi đã học từ nỗi trầm cảm [br]của chính mình

0:27:39.751,0:27:41.764
rằng một cảm xúc[br]có thể lớn đến chừng nào,

0:27:41.764,0:27:44.861
rằng nó có thể [br]thật hơn cả sự thật.

0:27:44.861,0:27:47.810
Và tôi thấy rằng,[br]kinh nghiệm ấy

0:27:47.810,0:27:50.702
đã giúp tôi trải nghiệm [br]những cảm xúc tích cực

0:27:50.702,0:27:54.222
một cách sâu sắc hơn.

0:27:54.222,0:27:57.709
Đối lập với trầm cảm[br]không phải là niềm vui,

0:27:57.709,0:27:59.163
mà là sức sống,

0:27:59.163,0:28:01.904
Ngày nay, tôi phải sống,

0:28:01.904,0:28:04.649
kể cả vào [br]những ngày tôi buồn.

0:28:04.649,0:28:07.962
Tôi đã cảm nhận [br]sự tang chế trong tinh thần,

0:28:07.962,0:28:09.986
tôi ngồi cạnh tên khổng lồ

0:28:09.986,0:28:12.233
bên lề trái đất,

0:28:12.233,0:28:14.322
và tôi đã nhận ra rằng

0:28:14.322,0:28:16.173
một điều gì đó trong tôi,

0:28:16.173,0:28:18.306
cái mà tôi gọi là linh hồn

0:28:18.306,0:28:22.062
cái tôi chỉ mới thấy rõ[br]20 năm trước,

0:28:22.062,0:28:26.580
khi địa ngục [br]bất ngờ viếng thăm tôi.

0:28:26.580,0:28:30.678
Tôi nghĩ, dù mình [br]ghét sự trầm cảm,

0:28:30.678,0:28:33.012
và biết mình sẽ lại trầm cảm,

0:28:33.012,0:28:35.756
tôi đã tìm được cách[br]yêu nỗi trầm cảm.

0:28:35.756,0:28:37.781
Tôi yêu nó, [br]vì nó đã bắt tôi

0:28:37.781,0:28:40.550
phải tìm và bám lấy niềm vui.

0:28:40.550,0:28:44.038
Tôi yêu nó, vì mỗi ngày,[br]mình quyết định,

0:28:44.038,0:28:45.578
đôi khi, một cách hơi mạo hiểm,

0:28:45.578,0:28:48.276
và đôi khi, một cách ngược đời,

0:28:48.276,0:28:50.854
rằng mình phải[br]bám vào những lẽ sống.

0:28:50.854,0:28:54.974
Và tôi nghĩ, trầm cảm là [br]hạnh phúc tôi vinh hạnh có.

0:28:54.974,0:28:56.630
Xin cảm ơn.

0:28:56.630,0:29:03.726
(Vỗ tay)[br]Cảm ơn