1
00:00:01,000 --> 00:00:05,000
Այսօր ես պատրաստվում եմ խոսել էներգիայի և կլիմայի մասին:

2
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
Եվ դա կարող է փոքր-ինչ անակնկալ լինել, որովհետև

3
00:00:07,000 --> 00:00:12,000
իմ աշխատանքը հիմնադրամում մեծամասնաբար կապված է պատվաստանյութերի և սերմերի հետ,

4
00:00:12,000 --> 00:00:15,000
այն բաների վերաբերյալ, որոնք անհրաժեշտ են ստեղծել և ներմուծել`

5
00:00:15,000 --> 00:00:20,000
օգնելու երկու միլիարդ ամենաաղքատ մարդկանց, որպեսզի առավել լավ ապրեն:

6
00:00:20,000 --> 00:00:25,000
Բայց էներգիան և կլիման չափազանց կարևոր են այդ մարդկանց համար,

7
00:00:25,000 --> 00:00:30,000
առավել կարևոր, քան որևէ այլ մարդու աշխարհում:

8
00:00:30,000 --> 00:00:35,000
Կլիման ավելի ու ավելի վատանում է, ինչը նշանակում է, որ շատ տարիներ նրանց բերքը չի աճի:

9
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
Կլինեն չափից ավելի անձրևներ, կամ՝ ոչ բավարար:

10
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
Իրավիճակը կփոխվի այնպիսի ձևերով,

11
00:00:40,000 --> 00:00:44,000
որ նրանց փխրուն միջավայրը պարզապես չի կարող տանել:

12
00:00:44,000 --> 00:00:49,000
Դա կբերի սովի, անորոշության, անկարգությունների:

13
00:00:49,000 --> 00:00:53,000
Այդպիսով, կլիմայի փոփոխությունը ահավոր վատ ազդեցություն կունենա նրանց վրա:

14
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
Նաև էներգիայի գնի աճն է շատ կարևոր նրանց համար:

15
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Իսկապես, եթե պետք է ընտրվեր միայն մեկ բանի գինը նվազեցնել,

16
00:00:59,000 --> 00:01:03,000
որպեսզի նվազվի աղքատությունը, այն անպայման կլիներ էներգիան:

17
00:01:03,000 --> 00:01:07,000
Հիմա, էներգիայի գինը ժամանակի ընթացքում իջել է:

18
00:01:07,000 --> 00:01:13,000
Իսկապես, զարգացած քաղաքակրթությունը հիմնված է էներգիայի ոլորտի զարգացումների վրա:

19
00:01:13,000 --> 00:01:17,000
Ածուխի հեղափոխությունը նպաստեց արդյունաբերական հեղափոխությանը,

20
00:01:17,000 --> 00:01:23,000
և, նույնիսկ 1900-ականներին, մենք տեսանք էլեկտրաէներգիայի գների կտրուկ նվազում

21
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
և հենց այդ պատճառով էլ մենք ունենք այսօր սառնարաններ, օդափոխիչներ,

22
00:01:26,000 --> 00:01:30,000
մենք կարող ենք պատրաստել ժամանակակից ապրանքներ և շատ ու շատ բաներ:

23
00:01:30,000 --> 00:01:37,000
Այսպիսով, մենք հրաշալի պահ ենք ապրում էլեկտրաէներգիայի հետ կապված հարուստ աշխարհում:

24
00:01:37,000 --> 00:01:44,000
Բայց, երբ մենք այն դարձնում ենք էժան՝ ասենք կրկնապատիկ էժան,

25
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
մենք պետք է հաղթահարենք մի նոր սահմանափակում,

26
00:01:46,000 --> 00:01:50,000
և այդ սահմանափակումը կապված է ածխաթթու գազի հետ:

27
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
Ածխաթթու գազը տաքացնում է երկիր մոլորակը

28
00:01:53,000 --> 00:01:59,000
և այդ գազի հավասարումը իրականում չափազանց դյուրին է:

29
00:01:59,000 --> 00:02:03,000
Եթե գումարենք արտանետված ածխաթթու գազի քանակը,

30
00:02:03,000 --> 00:02:06,000
այն բերում է ջերմաստիճանի աճի,

31
00:02:06,000 --> 00:02:10,000
իսկ վերջինիս աճը առաջացնում է շատ բացասական հետեւանքներ:

32
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
Ազդեցություններ կապված եղանակի հետ ու, հավանաբար ավելի վատ, անուղղակի ազդեցությունները,

33
00:02:13,000 --> 00:02:18,000
այն բանով, որ բնության էկոհամակարգը չի կարողանում հարմարվել այդ արագ փոփոխություններին

34
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
և որպես հետևանք ունենում ենք էկոհամակարգի ավերումներ:

35
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
Հիմա, ճշգրտորեն հաշվարկել ածխաթթու գազի

36
00:02:24,000 --> 00:02:28,000
քանակի ավելացումը և դրա կապը ջերմաստիճանի հետ

37
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
և որտեղ կան դրական արձագանքեր,

38
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
դրա մեջ կա որոշ անորոշություն, բայց ոչ շատ:

39
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
Եվ անպայման մեծ է անորոշությունը, թե ինչքանով վատ կարող են լինել հետեւանքները,

40
00:02:36,000 --> 00:02:39,000
բայց դրանք կլինեն չափազանց վատ:

41
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
Շատ անգամներ լավագույն գիտնականներին դիմեցի հարցով.

42
00:02:41,000 --> 00:02:44,000
արդյո՞ք մենք իրապես պետք է հասնենք զրոյին:

43
00:02:44,000 --> 00:02:47,000
Չե՞նք կարող այն նվազեցնել կես կամ քառորդ չափի:

44
00:02:47,000 --> 00:02:51,000
Եվ պատասխանն այսպիսին էր. մինչև մենք չմոտենանք զրոյին,

45
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
ջերմաստիճանը կշարունակի բարձրանալ:

46
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
Ուրեմն, դա շատ մեծ մարտահրավեր է:

47
00:02:55,000 --> 00:03:00,000
Դա շատ տարբեր բան է նրանից, որ, ասենք, 12 ոտք բարձր բեռնատարը փորձի անցնել 10 ոտք բարձր կամրջի տակով

48
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
և կարելի է հազիվ ճզմվել դրա տակ:

49
00:03:03,000 --> 00:03:07,000
Սա մի բան է, որ պետք է հասնի զրոյի:

50
00:03:07,000 --> 00:03:11,000
Հիմա, մենք բավական շատ ածխաթթու գազ ենք արտանետում ամեն տարի,

51
00:03:11,000 --> 00:03:13,000
ավելի քան 26 միլիարդ տոննա:

52
00:03:13,000 --> 00:03:17,000
Յուրաքանչյուր ամերիկացու հաշվարկով՝ այն կազմում է 20 տոննա:

53
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Աղքատ երկրների բնակիչների համար, այն մեկ տոննայից ավելի քիչ է:

54
00:03:20,000 --> 00:03:24,000
Միջինում կազմում է հինգ տոննա առ յուրաքանչյուր մարդ ողջ երկիր մոլորակում:

55
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
Եվ մի կերպ մենք պետք է փոփոխություններ անենք,

56
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
որոնք այն պետք է հասցնեն զրոյի:

57
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Այն մշատպես աճի մեջ է:

58
00:03:31,000 --> 00:03:36,000
Միայն տարբեր տնտեսական փոփոխություններն են, որ դրան մի քիչ կայունացրել են,

59
00:03:36,000 --> 00:03:39,000
ուրեմն, մենք պետք է շարժվենք կտրուկ աճից

60
00:03:39,000 --> 00:03:42,000
դեպի նվազում, և նվազեցնել այն միչև զրո:

61
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
Հավասարումն ունի չորս գործոն:

62
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
Մի փոքր բազմապատկում:

63
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
Այսպիսով՝ ձախ կողմում ունենք ածխաթթու գազ, որ ցանկանում ենք հասցնել զրոյի,

64
00:03:49,000 --> 00:03:53,000
և դա պետք է հիմնված լինի հետևյալի վրա՝ մարդկանց թվաքանակը,

65
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
յուրաքանչյուրին ծառայությունների օգտագործման միջին մակարդակը,

66
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
յուրաքանչյուր ծառայության համար էներգիայի միջին քանակը,

67
00:03:59,000 --> 00:04:03,000
և ածխաթթու գազի արտնետումն առ էներգիայի միավոր:

68
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
Եկեք դիտարկենք յուրաքանչյուրը,

69
00:04:05,000 --> 00:04:09,000
եւ տեսնենք, թե ինչպես կարող ենք այն նվազեցնել մինչև զրո:

70
00:04:09,000 --> 00:04:13,000
Հավանաբար, այս թվերից որևէ մեկը պետք է հասնի զրոյին շատ մոտ:

71
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
Իսկ դա դպրոցական հանրահաշվից է գալիս,

72
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
բայց եկեք դիտարկենք:

73
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
Առաջին հերթին մենք ունենք բնակչություն:

74
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
Աշխարհում այսօր ապրում են 6.8 միլիարդ մարդ:

75
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
Այն մոտենում է ինը միլիարդին:

76
00:04:25,000 --> 00:04:29,000
Հիմա, եթե մենք կատարենք շատ լավ աշխատանք նոր պատվաստանյութերի հետ,

77
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
առողջապահության, վերարտադրողականության հետ,

78
00:04:31,000 --> 00:04:35,000
մենք այն կարող ենք նվազեցնել, հավանաբար, 10 կամ 15 տոկոսով,

79
00:04:35,000 --> 00:04:39,000
բայց տեսնում ենք մոտավորապես 1.3 անգամի աճ:

80
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
Երկրորդ գործոնը ծառայությունների օգտագործումն է:

81
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
Սա ներառում է ամեն ինչ՝

82
00:04:44,000 --> 00:04:48,000
սնունդ, հագուստ, հեռուստացույց, ջեռուցում:

83
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Սրանք շատ լավ բաներ են,

84
00:04:51,000 --> 00:04:54,000
և աղքատությունից դուրս գալ նշանակում է ապահովել այս ծառայությունները

85
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
աշխարհում գրեթե բոլոր մարդկանց համար:

86
00:04:56,000 --> 00:05:00,000
Շատ լավ բան է այսպիսի քանակի աճը:

87
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
Հարուստ աշխարհում, հավանաբար վերին մակարդակի մեկ միլիարդը,

88
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
մենք հավանաբար կարող ենք տնտեսել և օգտագործել ավելի քիչ,

89
00:05:04,000 --> 00:05:08,000
բայց ամեն տարի այս թիվը շարունակաբար աճելու է միջինում

90
00:05:08,000 --> 00:05:12,000
և, այդպիսով, այն կարող է ավելի քան կրկնապատկվել

91
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
յուրաքանչյուր մարդու հասանելի ծառայությունների մատուցումը:

92
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Այստեղ մենք ունենք շատ հիմնական ծառայություն:

93
00:05:17,000 --> 00:05:20,000
Դուք ունե՞ք լուսավորություն ձեր տանը՝ տնային առաջադրանքը կարդալու համար,

94
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
իսկ, փաստորեն, այս երեխաները չունեն, և նրանք գնում են դուրս

95
00:05:22,000 --> 00:05:26,000
և կարդում են իրենց դպրոցի դասերը փողոցի լույսերի տակ:

96
00:05:27,000 --> 00:05:31,000
Հիմա, արդյունավետությունը՝ «E», յուրաքանչյուր ծառայության համար օգտագործվող էներգիան,

97
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
այստեղ վերջապես մենք ունենք որոշ լավ լուրեր:

98
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
Մենք ունենք մի բան, որը չի աճում:

99
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
Տարբեր հայտնագործությունների և լուսավորության ստացման տարբեր ձևերի,

100
00:05:38,000 --> 00:05:43,000
ավտոմեքենաների տարբեր տեսակների, շենքերի կառուցման տարբեր ձևերի միջոցով,

101
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
կան բազում ծառայություններ, որտեղ կարելի է

102
00:05:46,000 --> 00:05:50,000
էներգիայի օգտագործվող ծավալը նկատելիորեն նվազեցնել,

103
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
որոշ ծառայությունների դեպքում՝ նույնիսկ այն նվազեցվում է 90 տոկոսով:

104
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
Կան այլ տարբեր ծառայություններ, օրինակ, ինչպես ենք մենք ստանում պարարտանյութեր,

105
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
կամ ինչպես ենք կազմակերպում օդային ճամբորդություն,

106
00:05:58,000 --> 00:06:02,000
որտեղ զարգացումների շատ, չափազանց շատ քիչ տեղ կա:

107
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Ուրեմն, ընդհանրացնելով, եթե լավատես լինենք,

108
00:06:04,000 --> 00:06:11,000
մենք կարող ենք ունենալ այդ գործոնների երեք, գուցե նաև վեց անգամ նվազում:

109
00:06:11,000 --> 00:06:14,000
Բայց այս երեք առաջին գործոնների համար

110
00:06:14,000 --> 00:06:19,000
մենք գնում ենք 26 միլիարդից, լավագույն դեպքում՝ 13 միլիարդ տոննա,

111
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
և դա պարզապես բավարար չէ:

112
00:06:21,000 --> 00:06:23,000
Այսպիսով, եկեք դիտարկենք այս չորրորդ գործոնը,

113
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
սա ամենաառանցքայինն է լինելու,

114
00:06:25,000 --> 00:06:31,000
այն է ածխաթթու գազի արտանետման քանակը՝ էներգիայի յուրաքանչյուր միավորի դիմաց:

115
00:06:31,000 --> 00:06:35,000
Ուրեմն հարցադրումն այսպիսին է. կարո՞ղ ենք իրականում այն հասցնել զրոյի:

116
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Եթե վառենք ածուխ, ապա` ոչ:

117
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
Եթե վառենք բնական գազ, ապա` ոչ:

118
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
Էլեկտրականության ստացման ներկայիս գրեթե բոլոր ձևերը՝

119
00:06:42,000 --> 00:06:48,000
բացառությամբ էներգիայի վերարտադրվող տեսակներից և միջուկայինից, արտանետում են ածխաթթու գազ:

120
00:06:48,000 --> 00:06:51,000
Այսպիսով, ինչ որ մենք պատրաստվում ենք անել համաշխարհային մակարդակով

121
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
մի նոր համակարգի ստեղծումն է:

122
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Ուրեմն մենք կարիքն ունենք էներգիայի հրաշքների:

123
00:06:56,000 --> 00:07:00,000
Հիմա՝ օգտագործելով «հրաշք» եզրույթը, ես նկատի չունեմ անհնարին ինչ-որ մի բան:

124
00:07:00,000 --> 00:07:05,000
Միկրոպրոցեսորը հրաշք է: Համակարգիչը հրաշք է:

125
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
Համացանցը և նրա ծառայությունները հրաշք են:

126
00:07:08,000 --> 00:07:13,000
Ուրեմն, այստեղ գտնվող մարդիկ շատ հրաշքների ստեղծման գործում մասնակցություն են ունեցել:

127
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Սովորաբար, մենք չենք ունենում վերջնաժամկետ,

128
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
թե երբ պետք է ստացվի հրաշքը՝ մինչև որոշ թվական:

129
00:07:17,000 --> 00:07:21,000
Սովորաբար, մի տեսակ սպասում ենք, և որոշները գալիս են, որոշները` ոչ:

130
00:07:21,000 --> 00:07:25,000
Սա այն դեպքն է, որտեղ մենք իրականում պետք է արագություն ցույց տանք

131
00:07:25,000 --> 00:07:30,000
և կազմակերպենք հրաշքը շատ կարճ ժամանակահատվածում:

132
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
Հիմա, մտածեցի, թե ինչպե՞ս կարելի է այն ներկայացնել:

133
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
Կա՞ արդյոք որեւէ բնական երևույթ,

134
00:07:35,000 --> 00:07:40,000
ինչ-որ ցուցադրում, որ կաշխատեցներ մարդկանց երևակայությունն այստեղ:

135
00:07:40,000 --> 00:07:44,000
Ես հիշեցի, երբ մեկ տարի առաջ մոծակ էի բերել,

136
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
մարդիկ, չգիտես ինչու, հաճույք ստացան դրանից:

137
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
(Ծիծաղ)

138
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
Ես նրանց իսկապես ներգրավեցի գաղափարի մեջ.

139
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
գիտե՞ք կան մարդիկ, ովքեր ապրում են մոծակների հետ:

140
00:07:54,000 --> 00:07:59,000
Ուրեմն, էներգիայի դեպքում, միայն սա կարողացա անել:

141
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
Ես որոշեցի, որ լուսատիտիկներ արձակել

142
00:08:02,000 --> 00:08:06,000
կլինի իմ ներդրումը տվյալ միջավայրում այս տարի:

143
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Ահա որոշ քանակի բնական լուսատիտիկներ:

144
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Ինձ ասել էին, որ նրանք չեն խայթում, նրանք նույնիսկ գուցե դուրս չգան այդ անոթից:

145
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
(Ծիծաղ)

146
00:08:15,000 --> 00:08:20,000
Հիմա, կան բազում գովազդային հնարքներ՝ այս մեկի նման,

147
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
բայց նրանք իրականում այդքան էլ արդյունքի չեն հասցնում:

148
00:08:22,000 --> 00:08:26,000
Մեզ անհրաժեշտ են լուծումներ, մեկ կամ մի քանի,

149
00:08:26,000 --> 00:08:30,000
որոնք կունենան անհավատալի ծավալ,

150
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
և անհավատալի հաստատունություն,

151
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
և՝ չնայած կան բազում ուղղություններ, որ մարդիկ փնտրում են,

152
00:08:35,000 --> 00:08:39,000
ես իրականում տեսնում եմ դրանցից միան հինգը, որոնք կարող են հասցնել մեծ ծավալի:

153
00:08:39,000 --> 00:08:44,000
Ես չեմ հաշվում մակընթացություններից, ջերմային աղբյուրներից, միաձուլումներից, բիովառելիքներից էներգիան:

154
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Դրանք կարող են որոշ ներդրում ունենալ,

155
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
և եթե նրանք կարող են իմ սպասածից ավելին անել` շատ ավելի լավ,

156
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
բայց իմ առանցքային միտքն այն է,

157
00:08:50,000 --> 00:08:54,000
որ մենք պատրաստվում ենք աշխատել այս հինգից յուրաքանչյուրի հետ

158
00:08:54,000 --> 00:08:58,000
և մենք չենք կարող նրանցից ոչ մեկին թողնել, քանի որ դժվար են թվում,

159
00:08:58,000 --> 00:09:02,000
քանի որ ունեն նշանակալի մարտահրավերներ:

160
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
Եկեք սկզբում դիտարկենք բնական վառելիքի այրումը,

161
00:09:04,000 --> 00:09:08,000
ինչպես, օրինակ, ածուխի կամ բնական գազի վառումը:

162
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
Ինչ կարիք կա այստեղ անելու, թվում է` այն պետք է շատ հեշտ լինի, բայց այդպես չէ,

163
00:09:11,000 --> 00:09:17,000
այն է՝ այրումից հետո վերցնել ածխաթթու գազը, որը մտնում է ծխնելույզի մեջ,

164
00:09:17,000 --> 00:09:20,000
ճնշման տակ մշակել այն, դարձնել հեղուկ, պահել ինչ-որ տեղ

165
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
և հուսալ, որ դա այնտեղ էլ կմնա:

166
00:09:22,000 --> 00:09:26,000
Այժմ մենք ունենք որոշ փորձնական սարքավորումներ, որոնք դա անում են 60-80 տոկոսով,

167
00:09:26,000 --> 00:09:30,000
բայց ամբողջական տոկոսի հասնելու համար բավական բարդ գործընթաց է պահանջվում

168
00:09:30,000 --> 00:09:36,000
և համաձայնության գալ, թե որտեղ պետք է պահվի ածխաթթու գազը բավական բարդ է լինելու,

169
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
բայց ամենախրթին հարցը գալիս է այս երկարաժամյա խնդրից.

170
00:09:39,000 --> 00:09:41,000
ո՞վ է վստահ լինելու:

171
00:09:41,000 --> 00:09:45,000
Ո՞վ կերաշխավորի մի բան, որ բառացիորեն միլիարդ անգամ ավելի շատ է,

172
00:09:45,000 --> 00:09:49,000
քան ցանկացած տիպի՝ միջուկային կամ այլ բաների թափոնը:

173
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
Սա շատ մեծ ծավալ է:

174
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Ուրեմն բավական խրթին հարց է:

175
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
Հաջորդը կլինի միջուկայինը:

176
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
Այն նույնպես ունի երեք մեծ խնդիր:

177
00:09:59,000 --> 00:10:03,000
Ծախսերը՝ հատկապես կառավարման խիստ համակարգ ունեցող երկրներում, բարձր են:

178
00:10:03,000 --> 00:10:07,000
Ապահովության խնդիրը, այն վստահությունը, որ սխալ ոչինչ չի պատահի,

179
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
որ, եթե նույնիսկ կան մարդու կողմից կատարվող գործողություններ

180
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
որ վառելիքը չի օգտագործվի զենքի համար:

181
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
Եվ հետո, ի՞նչ անել թափոնների հետ:

182
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
Եվ՝ չնայած այն այդքան էլ ծավալուն չէ, կան բազում հարցեր դրա շուրջ:

183
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
Մարդիկ կարիք ունեն, որ դրա հետ կապված հանգիստ զգան:

184
00:10:20,000 --> 00:10:25,000
Այսպիսով կան երեք լուրջ խնդիրներ, որոնք կարող են լուծելի լինել,

185
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
և ուրեմն, դրանց վրա պետք է աշխատել:

186
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
Նշված հինգից վերջին երեքը ես միավորել եմ:

187
00:10:30,000 --> 00:10:34,000
Դրանց հաճախ մարդիկ անվանում են էներգիայի վերականգնվող աղբյուրներ:

188
00:10:34,000 --> 00:10:38,000
Եվ նրանք իսկապես՝ չնայած շատ լավ է, որ կարիք չունեն վառելիքի,

189
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
սակայն ունեն որոշ թերություններ:

190
00:10:40,000 --> 00:10:46,000
Դրանցից մեկն այն է, որ այս տեխնոլոգիայի միջոցով էներգիայի խտությունը

191
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
չափազանց քիչ է, քան էլեկտրակայաններում:

192
00:10:48,000 --> 00:10:52,000
Սա էներգիայի հնձում է, որը պետք է տեղի ունենա շատ մեծ տարածքում,

193
00:10:52,000 --> 00:10:57,000
հազարավոր անգամ ավելի մեծ տարածքում, քան երևակայելի է որպես սովորական էլեկտրակայան:

194
00:10:57,000 --> 00:11:00,000
Բացի այդ, այս աղբյուրները հաստատուն չեն:

195
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Արևը չի փայլում ողջ օրը, այն չի երևում ամեն օր,

196
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
և նման կերպով, քամին էլ միշտ չի փչում:

197
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
Ուրեմն, եթե կախված լինենք այսպիսի աղբյուրներից,

198
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
ստիպված կլինենք ունենալ էներգիայի ստացման ձևեր,

199
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
այն պահերի համար, երբ տվյալ աղբյուրնը հասանելի չէ:

200
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
Ուրեմն այստեղ մենք ունենում ենք շատ մեծ ծախսեր:

201
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Մենք ունենք փոխանցման խնդիրներ:

202
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
Օրինակ, ենթադրենք էներգիայի աղբյուրը գտնվում է ձեր երկրի սահմաններից դուրս,

203
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
այդ դեպքում դուք ոչ միայն տեխնոլոգիայի կարիքն ունեք,

204
00:11:24,000 --> 00:11:29,000
այլ նաև գործ ունեք մեկ այլ տեղից էներգիան տեղափոխելու ռիսկի հետ:

205
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
Եվ վերջապես, պահեստավորման խնդիրը:

206
00:11:31,000 --> 00:11:34,000
Եվ ողջ պատկերն չափելու համար, ես գնացի և տեսա

207
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
պատրաստված մարտկոցների բոլոր տեսակները,

208
00:11:37,000 --> 00:11:41,000
մեքենաների, համակարգիչների, հեռախոսների, լուսամփոփների, ամեն ինչի համար,

209
00:11:41,000 --> 00:11:46,000
և համեմատեցի աշխարհում օգտագործվող էլեկտրաէներգիայի հետ,

210
00:11:46,000 --> 00:11:50,000
և բացահայտեցի, որ այն բոլոր մարտկոցները, որ մենք այսօր պատրաստում ենք

211
00:11:50,000 --> 00:11:54,000
կարող են ապահովել էներգիայով 10 րոպեից էլ քիչ:

212
00:11:54,000 --> 00:11:57,000
Փաստորեն, այստեղ մենք կարիք ունենք շատ մեծ թռիչքի,

213
00:11:57,000 --> 00:12:01,000
ինչ-որ մի բան, որը պետք է լինի հարյուրավոր անգամ ավելի լավ,

214
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
քան այն մոտեցումները, որոնք ունենք հիմա:

215
00:12:03,000 --> 00:12:07,000
Դա անհնար չէ, բայց շատ հեշտ խնդիր էլ չէ:

216
00:12:07,000 --> 00:12:11,000
Հիմա, այսպես է ստացվում, երբ փորձվի ոչ-մշտական աղբյուրը

217
00:12:11,000 --> 00:12:15,000
օգտագործել տալ ավելի քան օգտագործածի, ասենք, 20-30 տոկոսը:

218
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
Եթե հույսերը դրվեն 100 տոկոսի վրա,

219
00:12:17,000 --> 00:12:22,000
անհրաժեշտ կլինի անհավատալի, հրաշալի մարտկոց:

220
00:12:23,000 --> 00:12:26,000
Հիմա, ինչպես ենք առաջ գնալու, ո՞րն է ճիշտ մոտեցումը:

221
00:12:26,000 --> 00:12:30,000
Արդյո՞ք Մանհեթնյան ծրագրին նման է: Ի՞նչը կարող է մեզ այնտեղ հասցնել:

222
00:12:30,000 --> 00:12:35,000
Ուրեմն, մեզ պետք են բազում ընկերություններ, որոնք կաշխատեն այս խնդրի վրա՝ հարյուրավորներ:

223
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
Եվ այս հինգ խնդիրներից յուրաքանչյուրի համար մեզ անհրաժեշտ են առ նվազն հարյուր հոգի:

224
00:12:38,000 --> 00:12:42,000
Եվ նրանց մեծամասնությանը նայելով` դուք կարող եք ասել. նրանք խենթ են: Դա լավ է:

225
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
Կարծում եմ այստեղ, «TED»-ի խմբում,

226
00:12:45,000 --> 00:12:49,000
մենք ունենք շատ մարդիկ, ովքեր արդեն իրագործում են այդ գաղափարները:

227
00:12:49,000 --> 00:12:53,000
Բիլ Գրոսն ունի մի քանի ընկերություն, ներառյալ «eSolar»-ը,

228
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
որն ունի արևային էներգիայի հզոր տեխնոլոգիաներ:

229
00:12:55,000 --> 00:12:59,000
Վինոդ Քոսլան ներդրումներ է կատարում բազմաթիվ ընկերություններում,

230
00:12:59,000 --> 00:13:03,000
որոնք զբաղվում են հրաշալի գործերով և ունեն հետաքրքիր հնարավորություններ,

231
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
և ես էլ իմ հերթին փորձում եմ նպաստել այդ գործին:

232
00:13:05,000 --> 00:13:09,000
Նաթան Միհրվոլդը և ես պատրաստվում ենք աջակցել մի ընկերության,

233
00:13:09,000 --> 00:13:13,000
որը, գուցե անսպասելիորեն, վերցնում է հարցի լուծման միջուկային տարբերակը:

234
00:13:13,000 --> 00:13:17,000
Որոշ նորարարություներ են արվել միջուկային էներգետիկայի ոլորտում` մոդուլար, հեղուկային:

235
00:13:17,000 --> 00:13:21,000
Եվ նորարարություններն այդ ոլորտում կանգ առան բավական ժամանակ առաջ,

236
00:13:21,000 --> 00:13:26,000
ուրեմն այն միտքը որ որոշ լավ գաղափարներ կան այնտեղ այդքան էլ զարմանալի չէ:

237
00:13:26,000 --> 00:13:32,000
«Terrapower»-ի գաղափարն այն է, որ ուրանի մի մասի այրման փոխարեն՝

238
00:13:32,000 --> 00:13:35,000
որը կազմում է մեկ տոկոսը՝ «U-235»-ը,

239
00:13:35,000 --> 00:13:40,000
որոշեցինք, որ կարելի է այրել 99 տոկոսը՝ «U-238»-ը:

240
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Սա խենթ մտքերի շարքից է:

241
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Իրականում, մարդիկ դրա մասին մտորել են շատ երկար ժամանակ,

242
00:13:45,000 --> 00:13:49,000
բայց նրանք երբեք չեն կարողացել հստակ նախագծել, եթե այն կաշխատի, թե` ոչ,

243
00:13:49,000 --> 00:13:52,000
իսկ գերժամանակակից համակարգիչների միջոցով,

244
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
հեշտությամբ կարելի է փորձարկել և տեսնել, որ, այո,

245
00:13:54,000 --> 00:14:00,000
ճիշտ ընտրված հումքի պարագայում, այս ձեւը գուցեև աշխատի:

246
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Եվ այն բանի շնորհիվ, որ այրվում է 99 տոկոսը,

247
00:14:03,000 --> 00:14:07,000
մենք կկարողանանք կրճատել ծախսերը:

248
00:14:07,000 --> 00:14:11,000
Դուք իրականում այրում եք թափոնը, նաև կարող եք օգտագործել

249
00:14:11,000 --> 00:14:14,000
այսօրվա ռեակտորներում մնացած թափոնը որպես վառելիք:

250
00:14:14,000 --> 00:14:19,000
Այսպիսով, փոխանակ նրանց մասին անհանգստանալու, պարզապես դրանք վերցվում են: Դա հրաշալի է:

251
00:14:19,000 --> 00:14:23,000
Այն շնչում է ուրանը պարզապես անցնելիս: Այն կարծես մոմ լինի:

252
00:14:23,000 --> 00:14:27,000
Ինչպես տեսնում եք, կոճղի նման է, որը հաճախ անվանվում են վազող ալիքի ռեակտոր:

253
00:14:27,000 --> 00:14:31,000
Վառելիքի տեսանկյունից, այն ամբողջապես լուծում է խնդիրը:

254
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
Ես այստեղ ունեմ Քենթըքի նահանգից մի նկար:

255
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Սա մնացորդն է՝ այն 99 տոկոսը,

256
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
ուր վերցրած են հիմնականում այրվող մասը,

257
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
և այն կոչվում է սպառված ուրան:

258
00:14:40,000 --> 00:14:43,000
Սա կարող է հարյուրավոր տարիներով էլեկտրականություն մատակարարել Միացյալ Նահանգներին:

259
00:14:43,000 --> 00:14:46,000
Եվ՝ պարզապես մաքրելով ծովի ջուրը շատ քիչ ծախսերով,

260
00:14:46,000 --> 00:14:51,000
կստացվի բավարար վառելիք երկիր մոլորակի ողջ կյանքի համար:

261
00:14:51,000 --> 00:14:55,000
Ճիշտ է, ապագայում սպասվում են բազում մարտահրավերներ,

262
00:14:55,000 --> 00:15:00,000
բայց սա հարյուրավոր գաղափարներից ընդամենը մի օրինակ է,

263
00:15:00,000 --> 00:15:03,000
որ մենք կարիք ունենք առաջ տանելու:

264
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
Եկեք մտածենք` ինչպե՞ս պետք է մենք մեզ գնահատենք:

265
00:15:06,000 --> 00:15:09,000
Ի՞նչ պետք է պարունակի մեր վիճակացույցը:

266
00:15:09,000 --> 00:15:12,000
Լավ, եկեք առաջ գնանք այնտեղ, որտեղ մենք իրականում պետք է հասնենք,

267
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
և հետո նայենք միջանկյալ օղակներին:

268
00:15:14,000 --> 00:15:19,000
2050-ի համար, հավանաբար լսած կլինեք, մարդիկ խոսում են 80 տոկոս կրճատման մասին:

269
00:15:19,000 --> 00:15:23,000
Իրականում չափազանց կարևոր է, որ մենք այնտեղ հասնենք:

270
00:15:23,000 --> 00:15:27,000
Իսկ 20 տոկոսը կօգտագործվի աղքատ երկրների կողմից,

271
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
որոշ չափով էլ գյուղատնտեսության կողմից:

272
00:15:29,000 --> 00:15:33,000
Հուսով եմ մենք մաքրած կլինենք անտառային արդյունաբերությունը, ցեմենտը:

273
00:15:33,000 --> 00:15:36,000
Այսպիսով, 80 տոկոսին հասնելու համար

274
00:15:36,000 --> 00:15:40,000
զարգացած երկրները, ներառյալ Չինաստանը և այլ նման երկրներ,

275
00:15:40,000 --> 00:15:45,000
ստիպված կլինեն փոխել իրենց ողջ էլեկտրաէներգիայի արտադրության ոլորտը:

276
00:15:45,000 --> 00:15:51,000
Մյուս գնահատականը. արդյո՞ք մենք իրականացնում ենք զրոյական արտանետումներով տեխնոլոգիաներ,

277
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
կատարե՞լ ենք արդյոք դրանք բոլոր զարգացած երկրներում

278
00:15:53,000 --> 00:15:56,000
և մենք ցանկանո՞ւմ ենք տեղադրել դրանք նաև այլ տեղերում:

279
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
Սա չափազանց կարևոր է:

280
00:15:58,000 --> 00:16:02,000
Սա մեր վերջնական վիճակացույցի հիմնաքարն է:

281
00:16:02,000 --> 00:16:07,000
Այսպիսով, վերադառնալով այդ կետից` ինչպիսի՞ն պետք է լինի 2020-ի մեր վիճակացույցը:

282
00:16:07,000 --> 00:16:09,000
Կրկին, այն պետք է ունենա երկու բաղադրիչ:

283
00:16:09,000 --> 00:16:13,000
Մենք պետք է անցնենք արդյունավետության գնահատման միջով, որպեսզի սկսենք ունենալ նվազումներ:

284
00:16:13,000 --> 00:16:16,000
Ինչքան քիչ մենք արտանետենք, այնքան քիչ ածխաթթու գազ կգոյանա,

285
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
և, դրանով պայմանավորված էլ, կունենանք ցածր ջերմաստիճան:

286
00:16:18,000 --> 00:16:21,000
Բայց որոշ դեպքերում, այն գնահատականը, որ կունենանք այնտեղ՝

287
00:16:21,000 --> 00:16:25,000
անելով գործողություններ, որոնք չեն բերում մեզ նկատելի նվազեցումներ,

288
00:16:25,000 --> 00:16:29,000
պարզապես հավասար են, կամ նույնիսկ մի քիչ ավելի քիչ կարեւոր,

289
00:16:29,000 --> 00:16:33,000
քան այն նորարարությունների ներմուծումները սրանց շուրջ:

290
00:16:33,000 --> 00:16:36,000
Այդպիսի նորարարությունները մենք պետք է առաջ տանենք ողջ ուժով,

291
00:16:36,000 --> 00:16:39,000
և կարող ենք այն հաշվարկել ըստ ընկերությունների,

292
00:16:39,000 --> 00:16:42,000
փորձարկումների, կարգավորման հետ կապված փոխված մոտեցումների:

293
00:16:42,000 --> 00:16:45,000
Կան բազում հրաշալի գրքեր այս թեմայի շուրջ:

294
00:16:45,000 --> 00:16:48,000
Ալ Գորի գիրքը՝ «Մեր ընտրությունը»

295
00:16:48,000 --> 00:16:51,000
և Դեյվիդ Մըքեյի գիրքը՝ «Հաստատուն էներգիա առանց փչության»:

296
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
Նրանք իրապես անցնում են խնդրի միջով և հիմք են ստեղծում,

297
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
որ այս հարցը քննարկվի առավել մեծ ծավալով,

298
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
քանի որ մենք լայն աջակցության կարիք ունենք:

299
00:16:59,000 --> 00:17:01,000
Շատ բաներ պետք է միասին համադրվեն:

300
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
Այնպես որ, սա ցանկություն է:

301
00:17:03,000 --> 00:17:07,000
Սա շատ հստակ ցանկություն է. հայտնաբերել այդ տեխնոլոգիան:

302
00:17:07,000 --> 00:17:10,000
Եթե դուք ինձ ապագա հիսուն տարիների համար մեկ ցանկության տայիք,

303
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
ես կարող էի ընտրել, թե ով կլինի մեր նախագահը,

304
00:17:12,000 --> 00:17:15,000
ես կարող էի ընտրել մի պատվաստանյութ՝ մի բան, որ ես շատ եմ սիրում,

305
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
կամ կարող էի ընտրել հենց սա,

306
00:17:17,000 --> 00:17:21,000
որ ստեղծվի մի բան, որի ծախսերը կեսը լինեն՝ ածխաթթու գազի բացակայությամբ մեկտեղ,

307
00:17:21,000 --> 00:17:23,000
ահա այն ցանկությունը, որ ես կընտրեի:

308
00:17:23,000 --> 00:17:25,000
Սա ամենամեծ ազդեցություն ունեցողը կլիներ:

309
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
Եթե մենք չստանանք այդ ցանկությունը,

310
00:17:27,000 --> 00:17:31,000
երկարաժամկետ և կարճաժամկետ մտածողների միջև կգա ահռելի տարբերություն,

311
00:17:31,000 --> 00:17:34,000
ինչպես նաև ԱՄՆ-ի և Չինաստանի, հարուստ և աղքատ երկրների միջև,

312
00:17:34,000 --> 00:17:39,000
և՝ ամենակարևորը, այն երկու միլիարդի կյանքը շատ ավելի կվատանա:

313
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Ուրեմն, ի՞նչ պետք է անենք:

314
00:17:41,000 --> 00:17:46,000
Ինչո՞վ եմ ես ձեզ դիմում որ հանձն առնեք և առաջնորդեք:

315
00:17:46,000 --> 00:17:49,000
Մենք պետք է կատարենք ավելի շատ հետազոտական ծախսեր:

316
00:17:49,000 --> 00:17:51,000
Երբ երկրները հավաքվում են մի տեղ, ինչպիսին Կոպենհագենն է,

317
00:17:51,000 --> 00:17:54,000
նրանք չպետք է միայն քննարկեն ածխաթթու գազի խնդիրը:

318
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
Նրանք պետք է քննարկեն նորարարությունների օրակարգը,

319
00:17:56,000 --> 00:18:01,000
և դուք ապշած կմնաք այդ նորարարույթունների վրա ծախսված

320
00:18:01,000 --> 00:18:03,000
չնչին գումարներից:

321
00:18:03,000 --> 00:18:07,000
Մենք կարիք ունենք շուկայական խթանների՝ ածխաթթու գազի հարկերի, դրա առևտրի,

322
00:18:07,000 --> 00:18:10,000
ինչ-որ բան, որը կուղարկի գնային ազդակներ:

323
00:18:10,000 --> 00:18:12,000
Մենք պետք է պատգամներ մղենք:

324
00:18:12,000 --> 00:18:15,000
Մեզ անհրաժեշտ է, որ այդ երկխոսությունը լինի առավել ողջամիտ, հասկանալի՝

325
00:18:15,000 --> 00:18:18,000
ներառելով այն քայլերը, որ կառավարությունն է անում:

326
00:18:18,000 --> 00:18:22,000
Սա շատ կարևոր ցանկություն է, բայց ես կարծում եմ, որ այն հասանելի է:

327
00:18:22,000 --> 00:18:24,000
Շնորհակալություն

328
00:18:24,000 --> 00:18:35,000
(Ծափահարություններ)

329
00:18:35,000 --> 00:18:37,000
Շնորհակալություն

330
00:18:37,000 --> 00:18:39,000
Քրիս Անդերսըն. Շնորհակալություն, շնորհակալություն:

331
00:18:39,000 --> 00:18:44,000
(Ծափահարություններ)

332
00:18:44,000 --> 00:18:50,000
Շնորհակալություն: Պարզապես որպեսզի իմանամ ավելին «Terrapower»-ի մասին,

333
00:18:50,000 --> 00:18:55,000
նկատի ունեմ, նախ և առաջ, կարո՞ղ եք բացատրել, թե ինչպիսի ծավալի ներդրում է դա պահանջում:

334
00:18:55,000 --> 00:18:59,000
Բիլ Գեյթս. Ծրագրի մշակումը, գերհզոր համակարգչի գնումը,

335
00:18:59,000 --> 00:19:01,000
հավաքել բոլոր հզոր գիտնականներին՝ ինչն արդեն արել ենք,

336
00:19:01,000 --> 00:19:04,000
դրանք միայն տասնյակ միլիոններ են,

337
00:19:04,000 --> 00:19:07,000
նույնիսկ երբ փորձենք մեր նյութերը ռուսական ռեակտորում,

338
00:19:07,000 --> 00:19:11,000
որպեսզի համոզվենք, որ մեր մշակումները աշխատում են,

339
00:19:11,000 --> 00:19:13,000
դա կհասնի միայն հարյուրավոր միլիոնների:

340
00:19:13,000 --> 00:19:16,000
Ամենից բարդը փորձնական ռեակտոր պատրաստելն է՝

341
00:19:16,000 --> 00:19:21,000
գտնել մի քանի միլիարդ դոլար, վերհասկող, տարածք,

342
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
որտեղ պետք է կառուցվի դրանցից առաջինը:

343
00:19:23,000 --> 00:19:27,000
Հենց որ առաջինը կառուցվի և աշխատի այնպես, ինչպես նախատեսված էր,

344
00:19:27,000 --> 00:19:31,000
ապա դրանից հետո ամեն ինչ շատ է պարզանում, քանզի դրա աշխատելու ոճը, էներգիայի խտությունը,

345
00:19:31,000 --> 00:19:33,000
շատ են տարբերվում միջուկային էներգիայի մասին ունեցած մեր գիտելիքներից:

346
00:19:33,000 --> 00:19:37,000
ՔԱ. Ուրեմն՝ ճիշտ հասկանալու համար, սա ներառում է գետնի տակ շատ խորը փորվածք,

347
00:19:37,000 --> 00:19:41,000
որը նման է միջուկային վառելիքի ոնց-որ ուղղահայաց մի սյան՝

348
00:19:41,000 --> 00:19:43,000
այս սպառված ուրանից,

349
00:19:43,000 --> 00:19:46,000
իսկ ընթացքը այդտեղ սկսվելու է վերևից և գնում է դեպի ներքև՞:

350
00:19:46,000 --> 00:19:49,000
ԲԳ. Ճիշտ այդպես: Այսօր, մենք մշտապես վերալիցքավորում ենք ռեակտորը,

351
00:19:49,000 --> 00:19:52,000
ուրեմն ունենում ենք շատ մարդիկ ու հսկողության համակարգեր, որոնք կարող են սխալ աշխատել,

352
00:19:52,000 --> 00:19:55,000
այն դեպքն է, որ մի բան ես բացում, անընդհատ շարժ կա:

353
00:19:55,000 --> 00:19:57,000
Դա լավ չէ:

354
00:19:57,000 --> 00:20:02,000
Եթե լինի շատ էժան վառելիք, որ կարելի է վաթսուն տարի շարունակ լցնել,

355
00:20:02,000 --> 00:20:04,000
որպես կոճղ պատկերացրեք,

356
00:20:04,000 --> 00:20:07,000
պարզապես զետեղեք և չեն լինի մնացած բարդությունները:

357
00:20:07,000 --> 00:20:12,000
Այն պարզապես մնում է իր տեղում և վառվում է վաթսուն տարի և վերջ:

358
00:20:12,000 --> 00:20:16,000
ՔԱ. Փաստորեն սա ատոմակայան է, որն ինքն է լուծում իր թափոնների խնդիրը:

359
00:20:16,000 --> 00:20:18,000
ԲԳ. Այո: Իսկ ի՞նչ է կատարվում թափոնների հետ:

360
00:20:18,000 --> 00:20:23,000
Կարելի է այն թողնել հենց այնտեղ. այդպիսով թափոնները չափազանց ավելի քիչ են լինում,

361
00:20:23,000 --> 00:20:25,000
ապա կարող եք այնտեղից վերցնել,

362
00:20:25,000 --> 00:20:28,000
և տեղադրել մեկ այլի մեջ և այրել:

363
00:20:28,000 --> 00:20:32,000
Եվ մենք իրականում սկսում ենք հենց հին մնացած թափոններից, որոնք այսօր կան

364
00:20:32,000 --> 00:20:36,000
և նստած են ռեակտորների օդափոխիչ կամ չորացնող համակարգերի մեջ:

365
00:20:36,000 --> 00:20:38,000
Սա մեր սկզբնական վառելիքն է:

366
00:20:38,000 --> 00:20:41,000
Ռեակտորների հետ կապված խնդիր առաջացնողները

367
00:20:41,000 --> 00:20:43,000
իրականում մեր հումքն են,

368
00:20:43,000 --> 00:20:46,000
և դրանով իսկ կարելի է կտրուկ իջեցնել թափոնների մակարդակը՝

369
00:20:46,000 --> 00:20:48,000
այս գործընթացը կատարելիս:

370
00:20:48,000 --> 00:20:50,000
ՔԱ. Բայց Ձեր զրույցներում՝ տարբեր մարդկանց հետ

371
00:20:50,000 --> 00:20:52,000
այստեղի հնարավորությունների վերաբերյալ,

372
00:20:52,000 --> 00:20:55,000
որտե՞ղ եք տեսել իսկական խանդավառություն այս գործն անելու համար:

373
00:20:55,000 --> 00:20:58,000
ԲԳ. Մենք դեռ չենք ընտրել ստույգ որեւէ վայր,

374
00:20:58,000 --> 00:21:06,000
և կան բազում հետաքրքիր թափանցիկության կանոնները միջուկային վառելիքի մասին,

375
00:21:06,000 --> 00:21:08,000
այնպես որ, մենք ստացել ենք այնքան շատ հետաքրքրություն,

376
00:21:08,000 --> 00:21:12,000
որ մեր ընկերությունից մարդիկ եղել են Ռուսաստանում, Հնդկաստանում, Չինաստանում:

377
00:21:12,000 --> 00:21:14,000
Ես վերադարձել եմ՝ հանդիպման էներգետիկայի նախարարի հետ

378
00:21:14,000 --> 00:21:18,000
և զրուցում էինք, թե ինչպես է սա ընդգրկվելու էներգիայի օրակարգում:

379
00:21:18,000 --> 00:21:21,000
Ես լավատես եմ: Գիտեք, ֆրանսիացիները և ճապոնացիները կատարել են որոշ աշխատանքներ:

380
00:21:21,000 --> 00:21:25,000
Սա կատարված աշխատանքի մի տարբերակ է:

381
00:21:25,000 --> 00:21:29,000
Այն շատ կարևոր առաջխաղացում է, բայց այն չափազանց արագ ռեակտոր է

382
00:21:29,000 --> 00:21:31,000
և այն կառուցվել է շատ երկրների կողմից,

383
00:21:31,000 --> 00:21:36,000
այնպես որ, ով որ արագ ռեակտոր է պատրաստել, կարող է լինել թեկնածու սրա առաջինն ստեղծելու համար:

384
00:21:36,000 --> 00:21:41,000
ՔԱ. Այսպիսով, ինչպե՞ս է Ձեր մտքում ժամանակացույցը և հավանականությունը

385
00:21:41,000 --> 00:21:44,000
այսպիսի մի բան կյանքի կոչելու՝ իրականում:

386
00:21:44,000 --> 00:21:49,000
ԲԳ. Մեզ անհրաժեշտ են՝ էլեկտրականության ստացման այդպիսի բարձր մակարդակի սարքեր,

387
00:21:49,000 --> 00:21:51,000
որոնք շատ էժան են,

388
00:21:51,000 --> 00:21:55,000
մենք ունենք 20 տարի հայտնաբերման և 20 տարի տարածելու համար:

389
00:21:55,000 --> 00:22:00,000
Սա կարծես վերջնաժամկետ է բնապահպանական մոդելներով,

390
00:22:00,000 --> 00:22:02,000
որ ցուցադրել են, որ անհրաժեշտ է հաղթահարել:

391
00:22:02,000 --> 00:22:07,000
Եվ, գիտեք, «Terrapower»-ը, եթե ամեն ինչ լավ ընթանա, որը չափից դուրս ցանկալի է,

392
00:22:07,000 --> 00:22:09,000
կարող է շատ հեշտորեն հասցնել այդ նպատակին:

393
00:22:09,000 --> 00:22:12,000
Բարեբախտաբար, այժմ կան տասնյակ կազմակերպություններ.

394
00:22:12,000 --> 00:22:14,000
մեզ պետք է, որ նրանք դառնան հարյուրավորներ,

395
00:22:14,000 --> 00:22:16,000
որոնք, շատ հավանական է, եթե նրանց գիտական մշակումները ճիշտ լինեն,

396
00:22:16,000 --> 00:22:19,000
եթե իրենց փորձնական փուլերի ֆինանսավորումը բարեհաջող ընթանա,

397
00:22:19,000 --> 00:22:21,000
նրանք կարող են մրցակցել այս խնդրի շուրջ:

398
00:22:21,000 --> 00:22:23,000
Եվ ամենից լավ տարբերակն է, երբ մի քանիսն են հաջողության հասնում,

399
00:22:23,000 --> 00:22:26,000
քանի որ կարելի կդառնա օգտագործել տեխնոլոգիաների տարբերակներ:

400
00:22:26,000 --> 00:22:28,000
Մենք իրականում կարիք ունենք, որ մեկը հասնի հաջողության:

401
00:22:28,000 --> 00:22:31,000
ՔԱ. Մեծ ծավալային խաղի հնարավոր փոփոխություններից,

402
00:22:31,000 --> 00:22:34,000
արդյո՞ք սա ամենից մեծն է, որից Դուք տեղեակ եք:

403
00:22:34,000 --> 00:22:38,000
ԲԳ. Էներգիայի ոլորտում կատարվող գիտական առաջընթացն ամենակարևոր խնդիրն է:

404
00:22:38,000 --> 00:22:40,000
Այդպես կլիներ նույնիսկ առանց էկոլոգիական սահմանափակումների,

405
00:22:40,000 --> 00:22:45,000
բայց էկոլոգիական սահմանափակումներն այն դարձնում են առավել նշանակալից:

406
00:22:45,000 --> 00:22:48,000
Միջուկային ոլորտում այլ նորարարություններ կան:

407
00:22:48,000 --> 00:22:51,000
Մենք չգիտենք նրանց աշխատանքը այնքան լավ, որքան գիտենք այս մեկը,

408
00:22:51,000 --> 00:22:54,000
իսկ մոդուլար մարդիկը` սա արդեն այլ մոտեցում է:

409
00:22:54,000 --> 00:22:58,000
Հեղուկային ռեակտոր կա, որը մի քիչ բարդ է թվում,

410
00:22:58,000 --> 00:23:00,000
բայց միգուցե նրանք նույնն են ասում նաև մեր մասին:

411
00:23:00,000 --> 00:23:03,000
Այսպիսով, տարբեր տեսակներ կան,

412
00:23:03,000 --> 00:23:06,000
բայց սրա գեղեցկությունն նրանում է, որ ուրանի մոլեկուլն

413
00:23:06,000 --> 00:23:10,000
ունի միլիոն անգամ ավելի շատ էներգիա, քան, ասենք, ածուխինը,

414
00:23:10,000 --> 00:23:13,000
այնպես որ, եթե կարելի լինի աշխատել բացասական կողմերի հետ,

415
00:23:13,000 --> 00:23:16,000
որոնք, ըստ էության, ճառագայթներն են,

416
00:23:16,000 --> 00:23:19,000
ծավալը և ծախսերը, ներուժը՝

417
00:23:19,000 --> 00:23:21,000
երկրի և այլ բաների վրա ունեցած ազդեցության համատեքստում,

418
00:23:21,000 --> 00:23:25,000
իրեն յուրահատուկ դասակարգման մեջ է դնում:

419
00:23:25,000 --> 00:23:29,000
ՔԱ. Եթե այս գաղափարը չաշխատի, ապա ի՞նչ է լինելու:

420
00:23:29,000 --> 00:23:33,000
Արդյո՞ք մենք պետք է կատարենք անվտանգության միջոցառումներ,

421
00:23:33,000 --> 00:23:36,000
որպեսզի փորձենք և կայուն պահենք երկրի ջերմաստիճանը:

422
00:23:36,000 --> 00:23:38,000
ԲԳ. Եթե դուք ուզում եք այն իրավիճակը պատկերացնել,

423
00:23:38,000 --> 00:23:43,000
այն նման է, եթե դուք չափից ավելի կերած լինեք և մոտ լինեք սրտի կաթված ստանալուն:

424
00:23:43,000 --> 00:23:47,000
Եվ այդ ժամանակ ո՞ւր կգնաք: Ձեզ անհրաժեշտ կլինի սրտի վիրահատություն կամ ինչ-որ նման բան:

425
00:23:47,000 --> 00:23:51,000
Գոյություն ունի հետազոտության մի ճյուղ, որը կոչվում է «geoengineering»,

426
00:23:51,000 --> 00:23:54,000
որտեղ կան բազմաթիվ ձեւեր, որոնք հետաձգում են ջեռուցումը

427
00:23:54,000 --> 00:23:57,000
որպեսզի ստանանք 20 կամ 30 տարի մենք մեզ հավաքելու համար:

428
00:23:57,000 --> 00:23:59,000
Այժմ, դա ընդամենն ապահովագրություն է:

429
00:23:59,000 --> 00:24:01,000
Հույսը կա, որ դրա կարիքը չի լինի:

430
00:24:01,000 --> 00:24:03,000
Որոշ մարդիկ ասում են, որ նույնիսկ անհրաժեշտ չէ աշխատել ապահովագրության վրա,

431
00:24:03,000 --> 00:24:05,000
քանի որ այն մեզ դարձնում է ալարկոտ,

432
00:24:05,000 --> 00:24:09,000
և որ մարդ կշարունակի ուտել, որովհետև գիտի, որ սրտի վիրահատությունը կա ու կա:

433
00:24:09,000 --> 00:24:12,000
Ես չգիտեմ ինչքանով խելացի մոտեցում է դա՝ հաշվի առնելով խնդրի կարևորությունը,

434
00:24:12,000 --> 00:24:16,000
բայց այսօր ընթանում են քննարկումներ «geoengineering»-ի շուրջ,

435
00:24:16,000 --> 00:24:20,000
որ, արդյո՞ք այն պետք է լինի մեր պահուստային գրպանում, եթե իրադարձություններն ավելի արագ ընթանան,

436
00:24:20,000 --> 00:24:23,000
կամ եթե այս նորարարությունն ավելի դանդաղի, քան մենք ակնկալում ենք:

437
00:24:25,000 --> 00:24:30,000
ՔԱ. Կլիմայի նկատմամբ թերահավատների հետ կապված. եթե ունեք մեկ կամ երկու նախադասություն նրանց ասելու,

438
00:24:30,000 --> 00:24:34,000
ինչպե՞ս նրանց կհամոզեիք, որ սխալ են:

439
00:24:35,000 --> 00:24:39,000
ԲԳ. Դժբախտաբար, նրանք գտնվում են տարբեր ճամբարներում:

440
00:24:39,000 --> 00:24:43,000
Նրանք, որոնք իրականում գիտական փաստարկներ են առաջադրում, շատ քիչ են:

441
00:24:43,000 --> 00:24:46,000
Արդյո՞ք նրանք ասում են, որ կան բացասական հետադարձ կապեր

442
00:24:46,000 --> 00:24:48,000
որոնք կապ ունեն ամպերի հետ, որոնք վերացնում են բացասական հետևանքները:

443
00:24:48,000 --> 00:24:51,000
Քիչ, չափազանց քիչ բաներ նրանք կարող են ասել,

444
00:24:51,000 --> 00:24:54,000
որ դրանց հավանականությունը միլիոնից մեկն է:

445
00:24:54,000 --> 00:24:57,000
Հիմնական խնդիրը, որ մենք ունենք, ՁԻԱՀ-ի պես մի բան է:

446
00:24:57,000 --> 00:25:01,000
Այս պահուս անում ես մի սխալ և թանկ ես վճարում դրա համար ավելի ուշ:

447
00:25:01,000 --> 00:25:05,000
Ուրեմն երբ կան հրատապ խնդիրների բոլոր տեսակները,

448
00:25:05,000 --> 00:25:08,000
այսօր մի փոքր ցավ ունենալու գնով ապագա շահումներ ունենալու տարբերակն է,

449
00:25:08,000 --> 00:25:11,000
և ինչ-որ անորոշ ցավ:

450
00:25:11,000 --> 00:25:17,000
ԿՓՄԽ (Կլիմայի փոփոխության միջկառավարական խումբ) զեկույցը գուցե վատագույնը չէ,

451
00:25:17,000 --> 00:25:19,000
և կան մարդիկ հարուստ աշխարհում, ովքեր հետևում են ԿՓՄԽ-ին,

452
00:25:19,000 --> 00:25:23,000
և ասում են, լավ, դա այդքան ել մեծ խնդիր չէ:

453
00:25:23,000 --> 00:25:27,000
Փաստն այն է, որ այդ անորոշ մասն է, որ մեզ պետք է մղի դեպի այս խնդիրը:

454
00:25:27,000 --> 00:25:30,000
Բայց իմ երազանքն է, որ եթե կարելի է այն վերածել տնտեսականի,

455
00:25:30,000 --> 00:25:32,000
և հաղթահարել ածխաթթու գազի սահմանափակումները,

456
00:25:32,000 --> 00:25:34,000
ապա թերահավատները կասեն, լավ,

457
00:25:34,000 --> 00:25:36,000
մեզ այդքան էլ չի մտահոգում ածխաթթու գազի վերացումը,

458
00:25:36,000 --> 00:25:38,000
չնայած մենք դա գուցե կուզեինք,

459
00:25:38,000 --> 00:25:42,000
բայց կարծում եմ ես կընդունեմ այդ տարբերակը, քանի որ այն ավելի էժան է, քան ինչ ունեինք առաջ:

460
00:25:42,000 --> 00:25:46,000
(Ծափահարություններ)

461
00:25:46,000 --> 00:25:50,000
ՔԱ. Եվ սա կլինի Ձեր պատասխանը Բյորն Լոմբորգի փաստարկին,

462
00:25:50,000 --> 00:25:54,000
որ, ըստ էության, եթե դուք ծախսեք այդքան էներգիան` փորձելով լուծել ածխաթթվի խնդիրը,

463
00:25:54,000 --> 00:25:56,000
այն դուրս կմղի ձեր մնացած բոլոր նպատակները,

464
00:25:56,000 --> 00:25:59,000
որոնք միտված են լուծելու աղքատության հիմնահարցը, մալարիայի խնդիրը և այլն,

465
00:25:59,000 --> 00:26:03,000
որ շատ անիմաստ է օգտագործել մոլորակի ռեսուրսներն և փող ներդնել դրանցում,

466
00:26:03,000 --> 00:26:05,000
երբ կան առավել լավ բաներ, որ կարող ենք անել:

467
00:26:05,000 --> 00:26:08,000
ԲԳ. Իրականում, ծախսերը հետազոտությունների և զարգացման վրա՝

468
00:26:08,000 --> 00:26:12,000
ասենք, ԱՄՆ-ը պետք է ծասխի տարեկան 10 միլիարդ ավելի շատ, քան այսօր,

469
00:26:12,000 --> 00:26:14,000
այդքան էլ կտրուկ չէ:

470
00:26:14,000 --> 00:26:16,000
Դա չպետք է արվի այլ բաների հաշվին:

471
00:26:16,000 --> 00:26:19,000
Երբ շատ ծախս կատարվի մի բանի վրա՝ իսկ գիտակից մարդիկ գուցե չհամաձայնվեն,

472
00:26:19,000 --> 00:26:22,000
այն դեպքի մասին է խոսքը, երբ կա անարդյունավետ մի բան որ ֆինանսավորվում է:

473
00:26:22,000 --> 00:26:25,000
Ինձ համար իրականում դա է անիմաստը:

474
00:26:25,000 --> 00:26:28,000
Բացի եթե շատ մոտ է հայտնաբերման, և նորությունը սովոր դարձնելու վրա է ծախսը,

475
00:26:28,000 --> 00:26:30,000
և այն պատրաստվում է շուտով շատ էժանանալ:

476
00:26:30,000 --> 00:26:34,000
Ես կարծում եմ, որ մենք ավելի շատ ներուժ ունեցող բաներ պետք է փորձենք,

477
00:26:34,000 --> 00:26:36,000
որպեսզի այդքան թանկ չլինեն:

478
00:26:36,000 --> 00:26:41,000
Եթե համաձայնության ենք գալիս, որ շատ թանկ դարձնենք էներգիան,

479
00:26:41,000 --> 00:26:43,000
ապա հարուստները կկարողանան այն օգտագործել:

480
00:26:43,000 --> 00:26:46,000
Նկատի ունեմ, որ այստեղ գտնվողներս կարող ենք վճարել հինգ անգամ ավել էներգիայի համար

481
00:26:46,000 --> 00:26:48,000
և չփոխենք մեր կենսաձևը:

482
00:26:48,000 --> 00:26:50,000
Բուն վնասը այդ երկու միլիարդի համար է:

483
00:26:50,000 --> 00:26:52,000
Եվ նույնիսկ Լոմբորգը փոխվել է:

484
00:26:52,000 --> 00:26:57,000
Նրա խաղաթուղթը հիմա սա է. ինչու՞ հետազոտություններն ու զարգացումներն այլևս չեն քննարկվում:

485
00:26:57,000 --> 00:26:59,000
Նա առաջվա պես է, իր նախկին աշխատանքների պատճառով,

486
00:26:59,000 --> 00:27:01,000
մինչև այժմ էլ կապ ունի թերահավատների ճամբարի հետ,

487
00:27:01,000 --> 00:27:04,000
բայց նա հասկացել է, որ այն բավականին միայնակ ճամբար է,

488
00:27:04,000 --> 00:27:07,000
և դրա պատճառով սկսեց հոլովել հետազոտություններ և զարգացումներ:

489
00:27:07,000 --> 00:27:12,000
Ահա թե իմ կարծիքով ինչն է նպատակային:

490
00:27:12,000 --> 00:27:15,000
Հետազոտություններ և զարգացումներ. ապշեցուցիչ բան է, թե ինչքան քիչ է ֆինանսավորվում:

491
00:27:15,000 --> 00:27:18,000
ՔԱ. Շատ լավ, Բիլ: Կարծում եմ, որ արտահայտած կլինեմ այստեղ գտնվողների մեծ մասի կարծիքը,

492
00:27:18,000 --> 00:27:21,000
ասելով` ես իսկապես հուսով եմ, որ ձեր երազանքները կիրականանան:

493
00:27:21,000 --> 00:27:23,000
ԲԳ. Շնորհակալություն

494
00:27:23,000 --> 00:27:26,000
(Ծափահարություններ)