1
00:00:00,360 --> 00:00:02,360
İçdiyiniz suyun əslində dinozavrların

2
00:00:02,360 --> 00:00:05,540
65 milyon il əvvəl içdikləri su

3
00:00:05,540 --> 00:00:08,810
olduğunu bilirdiniz?

4
00:00:08,810 --> 00:00:10,350
İnanmaq çətindir, amma

5
00:00:10,350 --> 00:00:14,070
suyunuz həqiqətən qədimdir.

6
00:00:14,070 --> 00:00:18,080
Yerdəki su dinozavrlardan daha qədimdir.

7
00:00:18,080 --> 00:00:20,300
Alimlərin hesablamalarına görə, Yerdəki

8
00:00:20,300 --> 00:00:24,000
suyun ən azı 4,6 milyard il yaşı var.

9
00:00:24,000 --> 00:00:26,520
Bu gün Yer kürəsində, göllərdə,çaylarda,

10
00:00:26,520 --> 00:00:29,460
okeanlarda,buzlaqlarda,hətta

11
00:00:29,460 --> 00:00:32,190
yerin altında və buludlarda olan

12
00:00:32,190 --> 00:00:33,600
suyun miqdarı milyonlarla

13
00:00:33,600 --> 00:00:35,980
il əvvəl olduğu kimi təxminən eynidir.

14
00:00:35,980 --> 00:00:38,220
Çünki su təkrar emal olunur.

15
00:00:38,220 --> 00:00:40,583
Sadəcə təkrar-təkrar istifadə olunur.

16
00:00:41,580 --> 00:00:43,690
Bu, bizi su dövrünə-suyun

17
00:00:43,690 --> 00:00:46,170
davamlı olaraq yerdən atmosferə və

18
00:00:46,170 --> 00:00:49,590
yenidən geriyə hərəkət etməsinə gətirir.

19
00:00:49,590 --> 00:00:53,890
Su dövriyyədə olduqca formasını dəyişir.

20
00:00:53,890 --> 00:00:56,870
Əslində su Yer üzündə təbii olaraq

21
00:00:56,870 --> 00:00:59,530
bərk, maye və qaz olmaqla üç

22
00:00:59,530 --> 00:01:02,180
vəziyyətdə mövcud olan yeganə maddədir.

23
00:01:02,180 --> 00:01:05,160
Bütün müxtəlif hallarda suyu görmüsünüz?

24
00:01:05,160 --> 00:01:07,420
Ola bilsin ki, isti gündə bir stəkan maye

25
00:01:07,420 --> 00:01:09,470
suya bərk halda su olan

26
00:01:09,470 --> 00:01:11,380
bir az buz əlavə edə bilərsiniz.

27
00:01:11,380 --> 00:01:13,620
Mikrodalğalı sobada qızdırdığınız bəzi

28
00:01:13,620 --> 00:01:15,460
qidaları çıxardığınız zaman yeməkdən

29
00:01:15,460 --> 00:01:17,830
buxar çıxdığını görə bilərsiniz, bu da

30
00:01:17,830 --> 00:01:20,913
su buxarı kimi qaz vəziyyətində olan sudur

31
00:01:21,820 --> 00:01:23,010
Su dedikdə ağlınıza geniş

32
00:01:23,010 --> 00:01:25,720
açıq okean gələ bilər.

33
00:01:25,720 --> 00:01:29,710
Yerdəki suyun 95%-dən çoxu okeandadır bura

34
00:01:29,710 --> 00:01:33,150
su dövranı ilə başlamaq üçün əla yerdir.

35
00:01:33,150 --> 00:01:35,960
Burada günəşdən gələn enerji

36
00:01:35,960 --> 00:01:37,690
okeanın səthindəki suyu su

37
00:01:37,690 --> 00:01:40,260
buxarına çevirəcək qədər qızdırır.

38
00:01:40,260 --> 00:01:42,730
Buna buxarlanma deyilir.

39
00:01:42,730 --> 00:01:44,890
Bu su buxarı daha az sıxdır, yəni

40
00:01:44,890 --> 00:01:47,690
maye sudan daha yüngüldür,

41
00:01:47,690 --> 00:01:50,770
buna görə də atmosferə qalxır.

42
00:01:50,770 --> 00:01:53,440
Ancaq su buxarı yüksəldikcə

43
00:01:53,440 --> 00:01:56,000
atmosferdəki temperatur soyuyur.

44
00:01:56,000 --> 00:01:58,290
Öz növbəsində, su buxarı kiçik

45
00:01:58,290 --> 00:02:00,670
maye su damcılarına və ya

46
00:02:00,670 --> 00:02:03,770
gördüyümüz kimi buludlara çevrilir.

47
00:02:03,770 --> 00:02:06,210
Buna kondensasiya deyilir.

48
00:02:06,210 --> 00:02:10,540
Hava cərəyanları buludları hərəkət etdirir

49
00:02:10,540 --> 00:02:14,180
Bulud getdikcə daha çox maye su

50
00:02:14,180 --> 00:02:16,330
damcılarını topladıqca su buluddan ayrıla

51
00:02:16,330 --> 00:02:17,820
cazibə qüvvəsi ilə aşağı çəkilə

52
00:02:17,820 --> 00:02:19,840
və sonra yağış kimi yağış kimi

53
00:02:19,840 --> 00:02:22,050
okeana və ya quruya qayıda bilər.

54
00:02:22,050 --> 00:02:23,780
Həqiqətən soyuqdursa, su

55
00:02:23,780 --> 00:02:27,230
damcıları kristallaşaraq qar ola bilər.

56
00:02:27,230 --> 00:02:28,940
Qar yerə düşəcək və nəticədə

57
00:02:28,940 --> 00:02:31,070
yenidən maye halında əriyəcək və

58
00:02:31,070 --> 00:02:34,880
bütün prosesin yenidən başladığı okeana

59
00:02:34,880 --> 00:02:36,970
geri axan cazibə qüvvəsi ilə

60
00:02:36,970 --> 00:02:39,253
aşağı çəkilən gölə və ya çaya axacaq.

61
00:02:40,150 --> 00:02:43,090
Bu, suyun su dövranından

62
00:02:43,090 --> 00:02:44,600
keçə biləcəyi bir yoldur.

63
00:02:44,600 --> 00:02:47,130
Bu, öz macəranızı seçmək kimidir.

64
00:02:47,130 --> 00:02:50,320
Qar əriyib çaya tökülmək əvəzinə, qar

65
00:02:50,320 --> 00:02:53,670
soyuq buzlağın bir hissəsinə çevrilə

66
00:02:53,670 --> 00:02:56,430
və orada uzun, uzun müddət,

67
00:02:56,430 --> 00:02:58,660
minlərlə il qala bilər.

68
00:02:58,660 --> 00:03:02,870
Yağış yerə sıza və qrunt sularına çevrilir

69
00:03:02,870 --> 00:03:05,860
və burada bitki kökləri tərəfindən udulur.

70
00:03:05,860 --> 00:03:08,260
Öz növbəsində, transpirasiya

71
00:03:08,260 --> 00:03:10,090
yolu ilə bitkilər

72
00:03:10,090 --> 00:03:12,550
tərəfindən udulan su su buxarına

73
00:03:12,550 --> 00:03:14,550
keçə və stomata adlanan kiçik

74
00:03:14,550 --> 00:03:17,150
dəliklər vasitəsilə birbaşa yarpaqlardan

75
00:03:17,150 --> 00:03:18,913
ayrılaraq atmosferə qayıda bilər.

76
00:03:19,850 --> 00:03:23,250
Bitki kökləri tərəfindən udulmaq əvəzinə,

77
00:03:23,250 --> 00:03:27,030
yeraltı sular yeraltı su qatına və ya gölə

78
00:03:27,030 --> 00:03:29,953
çaya və ya hətta okeana qədər işləyə bilər

79
00:03:31,040 --> 00:03:33,770
Suyun müxtəlif yolları var və su

80
00:03:33,770 --> 00:03:37,350
dövranı çox mürəkkəb ola bilər.

81
00:03:37,350 --> 00:03:41,060
Ancaq həqiqətən çox sadə bir şeyə gəlir.

82
00:03:41,060 --> 00:03:42,700
Yerdəki suyun miqdarı zamanla

83
00:03:42,700 --> 00:03:44,670
kifayət qədər sabit qalır

84
00:03:44,670 --> 00:03:46,860
və hava, coğrafiya, günəş enerjisi

85
00:03:46,860 --> 00:03:49,520
və cazibə qüvvəsi kimi şeylərdən asılı

86
00:03:49,520 --> 00:03:52,570
olaraq bir yerdən başqa yerə hərəkət edir,

87
00:03:52,570 --> 00:03:54,693
bəzən fazalar arasında keçid edir.

88
00:03:55,770 --> 00:03:59,220
Biz bilirik ki, su Yerdəki həyat üçün

89
00:03:59,220 --> 00:04:02,300
vacibdir və şirin su artan dünya

90
00:04:02,300 --> 00:04:04,620
əhalisi üçün xüsusilə məhdud resursdur.

91
00:04:04,620 --> 00:04:07,560
Su dövranındakı dəyişikliklər iqtisadiyyat

92
00:04:07,560 --> 00:04:09,990
enerji istehsalı, səhiyyə, istirahət

93
00:04:09,990 --> 00:04:13,740
nəqliyyatı, kənd təsərrüfatı və içməli su

94
00:04:13,740 --> 00:04:15,980
vasitəsilə hər kəsə təsir edə bilər.

95
00:04:15,980 --> 00:04:18,550
Və buna görə də suyun dövranını

96
00:04:18,550 --> 00:04:20,350
başa düşmək çox vacibdir.

97
00:04:20,350 --> 00:04:22,270
Bu və dinozavrlarla eyni suyu

98
00:04:22,270 --> 00:04:25,220
içdiyinizi bilmək çox gözəldir.

99
00:04:25,220 --> 00:04:26,303
Gələn dəfəyə qədər.