0:00:00.896,0:00:04.642
Diğer gezegenler hakkında kendi [br]gezegenimizden daha fazla şey biliyoruz

0:00:05.446,0:00:08.880
ve bugün sizlere kendi gezegenimizi [br]daha iyi anlamak için tasarlanmış

0:00:08.880,0:00:12.733
yeni bir tür robot göstermek istiyorum.

0:00:13.408,0:00:15.020
Okyanus bilimi camiasında

0:00:15.044,0:00:19.998
insansız yüzey aracı veya [br]İYA diye bilinen bir kategoriye ait.

0:00:20.665,0:00:22.595
Ve herhangi bir yakıt kullanmıyor.

0:00:23.047,0:00:26.981
Onun yerine, ilerlemek için [br]rüzgâr gücüne ihtiyaç duyuyor.

0:00:27.005,0:00:30.760
Ancak Dünya etrafında yelkenle [br]aylarca gidebiliyor.

0:00:31.474,0:00:34.802
Sizlerle onu neden yaptığımızı [br]ve sizin için ne anlama geldiğini

0:00:34.802,0:00:36.028
paylaşmak istiyorum.

0:00:37.814,0:00:42.398
Birkaç yıl önce, Pasifik'te [br]San Francisco'dan Hawaii'ye

0:00:42.422,0:00:44.620
yol alan bir yelkenli içindeydim.

0:00:45.296,0:00:48.344
Son 10 yılı hiç durmadan

0:00:48.344,0:00:51.870
yüz binlerce kullanıcısı olan video [br]oyunları geliştirmek için harcamıştım

0:00:51.870,0:00:55.119
ve bir adım geriye gidip [br]büyük resme bakmak

0:00:55.119,0:00:58.086
ve zamanımı ihtiyacını duyduğum [br]düşünme ile geçirmek istedim.

0:00:58.086,0:00:59.463
Teknede rotacıydım

0:01:00.034,0:01:03.698
ve bir akşam, hava durumunu analiz edip[br]yolumuzu çizdiğim

0:01:03.722,0:01:05.351
uzun bir seanstan sonra

0:01:05.375,0:01:08.449
güverteye gelip bu güzel [br]güneş batışını gördüm.

0:01:08.814,0:01:10.247
Aklıma bir fikir geldi:

0:01:10.747,0:01:14.101
Okyanuslarımız hakkında aslında [br]ne kadar şey biliyoruz?

0:01:15.252,0:01:19.131
Pasifik etrafımda gözlerin [br]görebileceği kadar uzaklara gidiyordu

0:01:19.155,0:01:21.630
ve dile getirilmeyen gücünü[br]hatırlatır şekilde

0:01:21.630,0:01:24.700
dalgalar tekneyi tüm gücüyle sallıyordu.

0:01:25.291,0:01:28.523
Okyanuslar hakkında aslında [br]ne kadar şey biliyoruz?

0:01:29.235,0:01:30.773
Öğrenmeye karar verdim.

0:01:32.362,0:01:35.471
Çabucak öğrendiğim ki[br]pek fazla bir şey bilmiyoruz.

0:01:35.495,0:01:38.621
Bunun ilk nedeni, okyanusların[br]çok geniş bir alanı,

0:01:38.645,0:01:40.986
gezegenimizin yüzde 70'ini[br]kaplıyor olması,

0:01:41.010,0:01:43.989
ve küresel hava durumu gibi

0:01:43.989,0:01:45.979
karmaşık sistemlerini[br]işletiyor olmaları

0:01:45.979,0:01:48.228
ki bunlar günlük hayatlarımızı etkiliyor,

0:01:48.252,0:01:49.870
bazen çok yoğun bir şekilde.

0:01:50.562,0:01:53.746
Ancak bunların çoğu bizlerin[br]görebildiği olaylar değil.

0:01:54.944,0:01:58.709
Her şekilde okyanus verisi az.

0:01:59.268,0:02:04.372
Karada, birçok sensöre [br]erişimim olmasına alıştım --

0:02:04.396,0:02:06.024
milyarlarca aslında.

0:02:06.576,0:02:13.030
Ancak denizde anlık veri az ve pahalı.

0:02:13.535,0:02:17.530
Neden? Çünkü az sayıda gemi[br]ve şamandıraya dayanıyor.

0:02:17.919,0:02:20.790
Bu sayının çok küçük olması [br]aslında büyük sürpriz.

0:02:21.329,0:02:24.450
NOAA olarak bilinen

0:02:24.474,0:02:26.467
Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi'nin

0:02:26.467,0:02:28.450
sadece 16 gemisi var

0:02:28.969,0:02:33.223
ve küresel olarak denizde [br]200 şamandıradan az var.

0:02:33.770,0:02:35.441
Nedenini anlamak kolay:

0:02:35.465,0:02:37.605
Okyanuslar affetmeyen yerler

0:02:37.629,0:02:40.963
ve anlık veriyi toplamak için [br]her biri milyonlarca dolar olan,

0:02:40.987,0:02:43.321
büyük miktarlarda yakıt

0:02:43.345,0:02:45.163
ve büyük bir ekip taşıyabilen

0:02:45.187,0:02:48.366
büyük bir gemiye

0:02:48.390,0:02:53.712
veya 6,43 km uzunluğunda kablo ile[br]okyanus tabanına bağlanan

0:02:54.513,0:02:57.968
ve bir dizi tren tekerleği ile batırılan [br]büyük şamandıralara ihtiyaç var

0:02:57.968,0:03:02.141
ki hem yerleştirmesi zor, [br]hem de koruması pahalı.

0:03:02.628,0:03:04.554
Peki ya uydular diye sorabilirsiniz.

0:03:05.028,0:03:06.931
Uydular harika

0:03:06.955,0:03:09.458
ve birkaç on yıldır bize [br]büyük resim hakkında

0:03:09.482,0:03:11.503
çok fazla şey öğrettiler.

0:03:11.527,0:03:13.903
Ancak uydularla ilgili sorun

0:03:13.927,0:03:18.207
okyanus yüzeyinin sadece [br]bir mikronunu görebilirler.

0:03:19.124,0:03:22.697
Nispeten zayıf uzaysal ve [br]dünyasal çözünürlüğe sahip

0:03:23.450,0:03:27.724
ve sinyaller bulut kaplaması, [br]kara efekti ve diğer faktörler

0:03:27.748,0:03:28.956
için düzeltilmeli.

0:03:30.094,0:03:33.365
Peki okyanuslarda neler oluyor?

0:03:33.929,0:03:35.561
Ne ölçmeye çalışıyoruz?

0:03:36.283,0:03:38.869
Bir robot nasıl yardımcı olabilir?

0:03:39.361,0:03:43.259
Okyanusta küçük br kübe odaklanalım.

0:03:43.283,0:03:46.591
Anlamak istediğiniz önemli [br]şeylerden biri yüzey,

0:03:46.615,0:03:48.654
çünkü yüzey, eğer düşünürseniz,

0:03:48.678,0:03:51.977
tüm hava-deniz etkileşiminin [br]bağlantı noktası.

0:03:52.001,0:03:56.995
Tüm enerji ve gazların aktığı arayüzdür.

0:03:57.552,0:03:59.652
Güneşimiz enerji yayar

0:03:59.676,0:04:02.572
ki bu okyanuslar tarafından [br]ısı olarak emilir

0:04:02.596,0:04:05.452
ve sonra kısmen atmosfere bırakılır.

0:04:05.476,0:04:09.644
Atmosferimizde karbondioksit gibi gazlar [br]okyanuslarda çözünür.

0:04:10.099,0:04:13.728
Aslında, küresel karbondioksitin[br]yüzde 30'u emiliyor.

0:04:14.603,0:04:18.211
Plankton ve mikroorganizmalar [br]atmosfere oksijen bırakıyorlar,

0:04:18.235,0:04:22.406
öylesine ki aldığınız iki nefesten biri [br]okyanustan geliyor.

0:04:22.430,0:04:25.462
Isının bir kısmı buharlaşma yaratıyor, [br]bu da bulut yaratıyor

0:04:25.486,0:04:27.780
ve sonunda yağışa dönüşüyor.

0:04:27.804,0:04:30.057
Basınç değişimleri yüzey rüzgârı yaratır,

0:04:30.081,0:04:32.878
bu da nemin atmosferde [br]hareket etmesini sağlar.

0:04:33.731,0:04:37.564
Isının bir kısmı derin [br]okyanusa doğru yayılır

0:04:37.588,0:04:39.716
ve farklı tabakalarda depolanır,

0:04:39.740,0:04:42.929
okyanus bütün o enerjiyi [br]depolamak için gezegen

0:04:42.929,0:04:44.690
büyüklüğünde bir kazan gibi davranır,

0:04:44.714,0:04:48.451
enerji sonradan kasırgalar gibi [br]kısa dönemli olaylarla veya El Niño gibi

0:04:48.475,0:04:50.856
uzun dönemli olgularla bırakılır.

0:04:51.329,0:04:55.644
Bu katmanlar dikey akan [br]akıntılarla veya yatay akıntılarla

0:04:55.668,0:04:59.114
karışabilir ki bunlar [br]tropik bölgelerden kutuplara

0:04:59.138,0:05:01.112
ısı taşınmasında önemlidir.

0:05:01.623,0:05:04.422
Elbette deniz hayatı bulunmaktadır,

0:05:04.446,0:05:09.462
mikroorganizmalardan balıklara [br]ve fok, yunus ve balinalar gibi

0:05:09.486,0:05:13.188
deniz memelilerine kadar [br]gezegende hacim olarak

0:05:13.212,0:05:16.220
en büyük ekosistemi kaplar.

0:05:16.244,0:05:19.821
Ancak bunların büyük bölümü [br]çoğunlukla bize görünmezdir.

0:05:21.821,0:05:27.197
Bu okyanus değişkenlerini ölçekte [br]araştırmanın sorunu

0:05:27.221,0:05:29.395
enerjidir,

0:05:29.419,0:05:33.542
sensörleri derin okyanusa [br]göndermek için gerekli olan enerji.

0:05:34.597,0:05:36.890
Elbette pek çok çözüm denendi --

0:05:36.914,0:05:38.595
dalgayla harekete geçen cihazlardan

0:05:38.595,0:05:40.090
yüzey teknelerine,

0:05:40.114,0:05:42.836
güneşle çalışan elektrikli taşıtlara --

0:05:42.860,0:05:44.972
her birinin kendine özgü ödünü vardı.

0:05:45.745,0:05:48.915
Ekibimizin buluşu tahmin edilmeyen [br]bir kaynaktan geldi --

0:05:48.939,0:05:53.288
rüzgârla çalışan kara yatında [br]dünya hız rekor denemesi.

0:05:53.742,0:05:56.043
Yeni bir kanat konseptini [br]bulmak için 10 yıl

0:05:56.067,0:05:58.596
araştırma ve geliştirme yapmak gerekti,

0:05:58.620,0:06:02.428
ki bu konsept kontrol etmek için sadece [br]üç vat güç kullanıyor

0:06:02.452,0:06:05.540
ve göründüğü kadarıyla [br]sınırsız otonomi ile bir taşıtı

0:06:05.564,0:06:07.764
dünya etrafında döndürebiliyor.

0:06:08.262,0:06:11.608
Bu kanat konseptini [br]deniz aracına uygulayarak

0:06:12.356,0:06:14.662
okyanus dronunun doğuşunu sağladık.

0:06:15.280,0:06:17.614
Bunlar göründüğünden daha büyük.

0:06:17.638,0:06:22.208
4,5 metre yükseklikte, yedi metre [br]uzunlukta, iki metre derinlikteler.

0:06:22.208,0:06:24.321
Onlara yüzey uyduları [br]olarak bakabilirsiniz.

0:06:24.321,0:06:27.453
Hem oşinografik, hem de atmosferik

0:06:27.477,0:06:29.285
tüm kilit değişkenleri

0:06:29.309,0:06:32.307
ölçen bilim sınıfı sensörlerle yüklü

0:06:32.331,0:06:36.688
ve canlı yayın uydusu bu yüksek [br]çözünürlüklü veriyi

0:06:36.712,0:06:38.754
gerçek zamanlı olarak kıyıya aktarıyor.

0:06:39.515,0:06:42.393
Ekibimiz son birkaç yıldır çok yoğundu,

0:06:42.417,0:06:45.925
Kuzey Kutbu'ndan Pasifik'e kadar [br]gezegenin en zor okyanus

0:06:45.949,0:06:47.173
koşullarının olduğu

0:06:47.197,0:06:49.662
bazı yerlerde görevler yapıyorlardı.

0:06:49.686,0:06:52.410
Ta kutup buzuluna kadar yelkenle gittik.

0:06:52.434,0:06:54.773
Atlantik fırtınalarının içinde gittik.

0:06:55.159,0:06:57.117
Horn Burnu'nu geçtik

0:06:57.141,0:07:00.380
ve Meksika Körfezi'ndeki petrol kuleleri [br]arasında slalom yaptık.

0:07:00.404,0:07:02.734
Çok dayanıklı bir robot.

0:07:03.629,0:07:06.610
Pribilof Adaları'nın etrafında [br]henüz yaptığımız

0:07:06.634,0:07:08.508
bir görevden bahsedeyim.

0:07:08.532,0:07:12.451
Bu, ABD ve Rusya arasındaki [br]soğuk Bering Denizi derinlerinde

0:07:12.475,0:07:14.637
küçük bir ada grubu.

0:07:14.661,0:07:18.111
Bering Denizi hatırlamayacağınız [br]beyaz bir balık olan

0:07:18.135,0:07:20.710
Alaska Mezgiti'nin evidir,

0:07:20.734,0:07:25.421
ancak bu balığı eğer balık çubukları [br]veya surimi yedinizse tatmışsınızdır.

0:07:25.445,0:07:29.067
Evet, surimi yengeç etine benzer [br]ama aslında mezgittir.

0:07:29.908,0:07:32.918
Mezgit avcılığı ülkedeki [br]en büyük balık avcılığıdır,

0:07:32.942,0:07:35.487
hem değer, hem de hacim açısından --

0:07:35.511,0:07:38.980
her yıl 1,4 milyar kg balık yakalanır.

0:07:39.695,0:07:42.394
Son birkaç yıldır bir filo okyanus dronu

0:07:42.418,0:07:44.644
mezgit balığı stoğunun büyüklüğünü

0:07:44.668,0:07:49.123
ölçmek amacıyla Bering Denizi'nde[br]yoğun çalışıyordu.

0:07:49.147,0:07:52.918
Bu, balık avlama bölgesinin yönetiminde [br]kullanılan kota sistemini geliştirmeye,

0:07:52.942,0:07:55.320
balık stoklarında çöküşü [br]önlemeye yardımcı oluyor

0:07:55.320,0:07:58.078
ve bu kırılgan ekosistemi koruyor.

0:07:58.538,0:08:03.347
Dronlar akustik yani sonar [br]kullanarak balıkçılık alanlarını

0:08:03.371,0:08:04.895
araştırıyorlar.

0:08:04.919,0:08:08.140
Bu, aşağıya doğru bir ses dalgası gönderir

0:08:08.164,0:08:10.784
ve sonra yansıma, deniz yatağı [br]ya da balık kolonisinden

0:08:10.784,0:08:12.456
gelen ses dalgası yankısı

0:08:12.480,0:08:15.390
yüzey altında neler olduğu [br]hakkında bir fikir verir.

0:08:15.849,0:08:18.279
Okyanus dronlarımız [br]aslında bu tekrarlayan

0:08:18.279,0:08:19.879
görevi yapmakta oldukça iyiler,

0:08:19.879,0:08:23.784
bu yüzden Bering Denizi'ni [br]her gün dolaşıyorlardı.

0:08:23.808,0:08:30.767
Aynı zamanda, Pribilof Adaları büyük [br]bir kürklü fok kolonisine evdir.

0:08:31.175,0:08:35.664
1950'lerde bu kolonide iki [br]milyon birey vardı.

0:08:36.374,0:08:40.134
Ne yazık ki günümüzde nüfus hızla düştü.

0:08:40.158,0:08:42.501
Bu sayının yüzde 50'sinden azı kaldı

0:08:42.525,0:08:45.033
ve nüfus hızla düşmeye devam ediyor.

0:08:45.904,0:08:48.007
Nedenini anlamak için

0:08:48.031,0:08:51.520
bilim ortağımız Ulusal Deniz [br]Memelileri Laboratuvarı

0:08:51.544,0:08:54.881
bazı anne fokların derilerine GPS etiketi

0:08:54.905,0:08:56.382
yapıştırdı.

0:08:56.406,0:08:59.407
Bu etiket yer ve derinliği ölçüyor

0:08:59.431,0:09:01.763
ve ani hızlanma ile tetiklenen

0:09:01.787,0:09:04.183
gerçekten küçük, hoş bir kamerası var.

0:09:04.207,0:09:08.121
Bu film sanata meyilli [br]bir fok tarafından çekildi,

0:09:08.145,0:09:11.886
Kuzey Kutbu derinliklerindeki [br]su altı avı hakkında

0:09:11.910,0:09:13.724
benzersiz bir anlayış veriyor

0:09:13.748,0:09:16.120
ve yutulmadan saniyeler önce

0:09:16.144,0:09:18.910
bu mezgit avından bir kare.

0:09:18.934,0:09:22.720
Kuzey Kutbu'nda görev yapmak çok zor, [br]bir robot için bile.

0:09:22.744,0:09:25.334
Ağustos'ta kar fırtınasında

0:09:25.358,0:09:28.849
ve seyircilerin müdahalesinde [br]hayatta kalmalılar --

0:09:28.873,0:09:32.131
bu küçük benekli fok sürüş keyfi yaşıyor.

0:09:32.155,0:09:34.716
(Gülüşmeler)

0:09:35.378,0:09:41.665
Fok etiketleri mevsim boyunca [br]200.000 dalış kaydetmiş

0:09:42.395,0:09:44.354
ve daha yakından bakınca

0:09:44.378,0:09:48.909
tek tek fok yollarını ve [br]tekrarlayan dalışları görüyoruz.

0:09:49.413,0:09:52.270
O yiyecek arama alanında [br]gerçekten neler olduğunu

0:09:52.294,0:09:53.973
anlamak üzere yola çıktık

0:09:53.997,0:09:55.342
ve oldukça güzel.

0:09:56.362,0:09:59.765
Dronların topladığı akustik veriyi [br]birleştirmeye başlayınca,

0:09:59.789,0:10:01.913
bir resim ortaya çıkmaya başlar.

0:10:01.937,0:10:06.309
Foklar adayı terk edip[br]soldan sağa yüzünce,

0:10:06.333,0:10:10.746
yaklaşık 20 metre derinliğinde alçak [br]sayılır yere daldıkları gözlemleniyor,

0:10:10.770,0:10:14.859
dron buranın düşük kalori [br]içeriği olan küçük, genç

0:10:14.883,0:10:16.966
mezgitlerle dolu olduğunu tanımlıyor.

0:10:16.990,0:10:21.114
Foklar sonra daha uzaklara yüzüp [br]daha derine dalıyorlar,

0:10:21.138,0:10:25.810
burada dron balık kadar [br]besleyici olan daha büyük,

0:10:25.834,0:10:28.093
yetişkin mezgitleri tanımlıyor.

0:10:28.117,0:10:32.239
Ne yazık ki anne foklar [br]tarafından bu ekstra mesafeye

0:10:32.263,0:10:34.386
harcanan kaloriler

0:10:34.410,0:10:39.326
yavrularını adada emzirmek için [br]yeterli enerjiyi bırakmıyor,

0:10:39.350,0:10:41.384
bu da nüfusun düşmesine sebep oluyor.

0:10:42.408,0:10:47.755
Dahası, dronlar ada etrafında [br]su sıcaklığının kayda değer derecede

0:10:47.779,0:10:49.464
arttığını tanımlıyorlar.

0:10:49.488,0:10:53.788
Bu mezgitleri kuzeye gitmeye ve[br]daha soğuk bölgeleri aramak için

0:10:53.812,0:10:56.267
yayılmaya zorlayan [br]nedenlerden biri olabilir.

0:10:56.765,0:10:58.550
Veri analizleri devam ediyor

0:10:58.574,0:11:01.953
ama hâlihazırda kürklü fok sırrında [br]bulmaca parçalarından

0:11:01.977,0:11:03.350
bir kısmının

0:11:03.374,0:11:04.975
göz önüne geldiğini görüyoruz.

0:11:06.690,0:11:08.779
Eğer büyük resme bakarsanız,

0:11:08.803,0:11:10.304
biz de memeliyiz.

0:11:11.032,0:11:14.856
Aslında okyanuslar yılda insan [br]başına 20 kg balık sağlıyor.

0:11:14.880,0:11:18.009
Balık stoklarımızı tüketirken, [br]kürklü fok hikâyesinden

0:11:18.033,0:11:19.618
biz insanlar neler öğrenebiliriz?

0:11:20.719,0:11:23.952
Balıkların ötesinde, okyanuslar küresel [br]hava sistemlerini yönetirken

0:11:23.952,0:11:25.490
bizi günlük olarak etkiliyor,

0:11:25.514,0:11:28.275
ki bu sistemler küresel tarım [br]ürünlerini etkiler

0:11:28.299,0:11:31.928
veya fırtınalar, aşırı sıcak [br]ve seller yüzünden hayatlara

0:11:31.952,0:11:35.153
ve mala yıkıcı tahribat bırakabilir.

0:11:35.756,0:11:39.536
Okyanuslarımız oldukça keşfedilmemiş[br]ve az örneklem alınmış durumda,

0:11:39.560,0:11:42.811
bugün hâlâ diğer gezegenler hakkında [br]kendi gezegenimizden

0:11:42.811,0:11:44.021
daha fazla şey biliyoruz.

0:11:44.021,0:11:47.809
Bu büyük okyanusu altıya altı [br]derece karelere bölerseniz,

0:11:47.833,0:11:50.650
her biri 643 km uzunluğunda olan

0:11:51.539,0:11:53.693
böyle 1.000 kareniz olur.

0:11:53.717,0:11:56.013
Böyle az az, ortaklarımızla çalışarak,

0:11:56.037,0:12:00.135
her bir kutuya bir okyanus [br]dronu yerleştiriyoruz,

0:12:00.159,0:12:02.581
umudumuz gezegeni kapsama alanına almanın

0:12:02.605,0:12:05.785
bize insanlığı etkileyen diğer [br]gezegen sistemleri hakkında

0:12:05.809,0:12:07.340
daha iyi içgörüler vermesi.

0:12:07.603,0:12:11.215
Güneş sistemimizdeki uzak dünyaları [br]araştırmak için bir süredir

0:12:11.239,0:12:12.429
robotları kullanıyorduk.

0:12:12.939,0:12:15.570
Artık dünyamızı ölçmenin zamanı,

0:12:16.440,0:12:20.279
çünkü ölçemediğimiz şeyleri düzeltemeyiz

0:12:20.303,0:12:23.195
ve bilmediğimiz şeylere [br]hazırlık yapamayız.

0:12:23.761,0:12:24.921
Teşekkürler.

0:12:24.945,0:12:28.019
(Alkış)