WEBVTT

00:00:00.261 --> 00:00:01.905
[Danny Hillis'ten bir provokasyon]

NOTE Paragraph

00:00:01.929 --> 00:00:04.873
[İklime yönelik jeomühendislik
hakkında konuşmanın zamanı]

NOTE Paragraph

00:00:04.897 --> 00:00:08.366
İstediğiniz zaman 
Dünya sıcaklığını düşürmenize yarayan

00:00:08.390 --> 00:00:11.133
bir termostat icat etmenin bir yolu olsa

00:00:11.157 --> 00:00:12.424
nasıl olurdu?

00:00:13.695 --> 00:00:18.085
Birinin bunu yapmaya dair
bir fikri olsa

00:00:18.109 --> 00:00:20.363
herkes çok heyecanlanırdı
diye düşünüyorsunuz

00:00:20.387 --> 00:00:22.982
ve bunun yapılması için
çok sayıda araştırma olurdu.

00:00:23.450 --> 00:00:27.958
Gerçek şu ki pek çok insan 
zaten bunu nasıl yapacağını biliyor.

00:00:28.711 --> 00:00:32.862
Ancak bu alanda araştırma için
çok fazla destek yok.

00:00:33.444 --> 00:00:35.631
Bunun bir sebebi de

00:00:35.655 --> 00:00:38.664
konu hakkında 
bazı yanlış anlaşılmalar olması.

00:00:39.021 --> 00:00:42.897
O yüzden bugün sizi bunun ne kadar
iyi bir fikir olduğuna ikna etmeyeceğim

00:00:43.863 --> 00:00:48.546
ama merakınızı cezbetmeye çalışıp

00:00:48.570 --> 00:00:51.736
bazı yanlış anlaşılmaları 
ortadan kaldıracağım.

NOTE Paragraph

00:00:52.266 --> 00:00:56.387
Güneş jeomühendisliği genel olarak

00:00:56.411 --> 00:00:59.038
biraz daha fazla güneş ışığını

00:00:59.062 --> 00:01:01.800
uzaya yansıtarak 
Dünya'yı soğutmak

00:01:01.824 --> 00:01:02.978
anlamına geliyor.

00:01:03.728 --> 00:01:09.030
Bunun yapılmasıyla ilgili fikirler
uzun yıllardır zaten var.

00:01:10.023 --> 00:01:14.482
Bu alçak irtifada seyreden bulutlar
buna çok büyük bir örnek.

00:01:14.506 --> 00:01:17.028
Bulutun altında
daha serin olduğunu herkes bilir.

00:01:17.475 --> 00:01:21.776
Bu bulutu sevmemin sebebi
çevresindeki transparan hava ile

00:01:21.800 --> 00:01:23.678
eşdeğerde su tutuyor olması.

00:01:24.093 --> 00:01:28.339
Ayrıca hava akımındaki küçük bir
değişikliğin bile bir bulut oluşmasına

00:01:28.363 --> 00:01:30.390
neden olabileceğini gösteriyor.

00:01:30.482 --> 00:01:33.082
Her zaman yapay bulutlar yaratıyoruz.

00:01:33.823 --> 00:01:37.180
Bunlara kontreyl deniyor,
bir jet uçağın geçmesiyle

00:01:37.204 --> 00:01:39.695
arkasında bıraktığı 
su bazlı yapay bulutlar.

00:01:40.251 --> 00:01:45.593
Yani zaten Dünya'da 
bulutları değiştiriyoruz.

00:01:45.617 --> 00:01:46.934
Kaza eseri.

00:01:46.958 --> 00:01:51.535
Veya inanmak istediğiniz buysa
süper gizli hükûmet komplosu eseri.

NOTE Paragraph

00:01:51.559 --> 00:01:53.634
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:01:53.658 --> 00:01:56.783
Ancak bunu zaten çok fazla yapıyoruz.

00:01:56.807 --> 00:02:00.379
Nakliye rotalarının 
NASA tarafından resmedilişi.

00:02:00.403 --> 00:02:03.831
Geçen gemiler bulutların 
oluşmasına neden oluyor,

00:02:03.855 --> 00:02:05.966
bu öyle büyük bir etki yapıyor ki

00:02:05.990 --> 00:02:10.988
küresel ısınmanın azalmasında
bir derece yardımı oluyor.

00:02:11.513 --> 00:02:14.447
Yani aslında zaten
güneş jeomühendisliği yapıyoruz.

00:02:15.197 --> 00:02:17.394
Bunun yapılması hakkında
çok fazla fikir var.

00:02:17.418 --> 00:02:19.398
İnsanlar her şeyi incelediler,

00:02:19.422 --> 00:02:22.846
uzaya devasa güneş şemsiyeleri
inşa etmekten

00:02:22.870 --> 00:02:25.794
okyanus suyunu köpürtmeye kadar.

00:02:26.306 --> 00:02:29.521
Bunların bazıları aslında
oldukça kayda değer.

00:02:30.656 --> 00:02:35.014
Harvard'da David Keith tarafından
yayınlanan yeni bir tanesi

00:02:35.038 --> 00:02:38.727
kireç taşının tozunu
stratosfere atıp

00:02:38.751 --> 00:02:41.012
güneş ışığını yansıtmasını sağlamak.

00:02:41.036 --> 00:02:42.489
Oldukça güzel bir fikir

00:02:42.513 --> 00:02:45.934
çünkü kireç taşı doğada bulunan
en yaygın minerallerden biri

00:02:45.958 --> 00:02:49.659
ve çok da güvenli, hatta
bebek mamasının içine koyuyoruz.

00:02:50.665 --> 00:02:54.864
Kireç taşını stratosfere yayarsanız

00:02:54.888 --> 00:02:59.704
birkaç yıl içinde yağmur suyunda çözünerek
kendiliğinden aşağı iniyor.

00:03:00.587 --> 00:03:04.714
Yağmur suyundaki kireç için 
endişelenmeden önce

00:03:04.738 --> 00:03:08.949
bunun ne kadar azının gerektiğini
size açıklayayım.

00:03:09.453 --> 00:03:12.223
Aslında hesaplaması çok basit.

00:03:13.118 --> 00:03:15.855
İşte benim yaptığım müsvedde hesaplama.

NOTE Paragraph

00:03:15.879 --> 00:03:17.245
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:03:17.269 --> 00:03:19.459
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:03:19.483 --> 00:03:23.951
Sizi temin ederim ki insanlar
daha dikkatli hesaplar yaptılar

00:03:23.975 --> 00:03:25.826
ve sonuç hep aynı,

00:03:25.850 --> 00:03:31.613
yılda yaklaşık 10 teragram kireçtaşı
kullanmanız gerekiyor ki

00:03:31.637 --> 00:03:35.443
neden olduğumuz karbondioksit
etkilerini ortadan kaldırabilelim,

00:03:35.467 --> 00:03:38.912
sadece hava sıcaklığı açısından,
tüm etkileri değil.

00:03:39.339 --> 00:03:41.538
Peki bu ne demek?

00:03:41.562 --> 00:03:44.539
Yılda 10 teragramı hayal edemiyorum.

00:03:45.593 --> 00:03:51.799
Cambridge İtfaiyesi ve Taylor Milsal'dan

00:03:51.823 --> 00:03:53.315
yardım istedim.

00:03:54.965 --> 00:03:59.534
Bu yılda 10 teragram 
su sağlayan bir hortum.

00:04:00.506 --> 00:04:03.260
İşte Dünya'yı sanayi öncesi düzeyde

00:04:03.284 --> 00:04:06.863
soğutmak için stratosfere pompalayacağımız

00:04:06.887 --> 00:04:10.728
kireçtaşı miktarı bu kadar.

00:04:11.815 --> 00:04:16.706
Oldukça da az bir miktar;
tüm Dünya için sadece bir hortum.

00:04:17.244 --> 00:04:19.489
Tabii ki gerçek bir hortum 
kullanılmayacak,

00:04:19.513 --> 00:04:22.021
uçaklar veya benzeri bir yöntemle
ulaştırılacak.

00:04:22.442 --> 00:04:27.537
Miktar o kadar az ki
bir avuç dolusu kireç taşını

00:04:27.561 --> 00:04:30.397
içi yağmur suyu dolu 
her Olimpik havuza dökmek gibi.

00:04:30.886 --> 00:04:32.219
Hiç yokmuş gibi.

NOTE Paragraph

00:04:33.192 --> 00:04:37.545
Peki insanlar bu fikri neden sevmiyor?

00:04:37.569 --> 00:04:39.291
Neden ciddiye alınmıyor?

00:04:39.315 --> 00:04:42.109
Buna dair çok iyi sebepler var.

00:04:43.323 --> 00:04:48.372
Pek çok insan bu konu hakkında
hiç konuşmamamız gerektiğini düşünüyor.

00:04:48.396 --> 00:04:52.836
Aslında izleyiciler arasında da
benim de çok saygı duyduğum

00:04:52.860 --> 00:04:54.265
çok iyi arkadaşlarım var,

00:04:55.130 --> 00:04:58.461
bu konu hakkında konuşmamam kanısındalar.

00:04:59.056 --> 00:05:01.898
Endişeli olmalarının sebebi

00:05:01.922 --> 00:05:05.374
insanlar eğer bundan kolay bir çıkış yolu
olduğunu anlarsa

00:05:05.398 --> 00:05:08.985
fosil yakıtları kullanma 
bağımlılıklarından vazgeçmeyecekler.

00:05:09.553 --> 00:05:11.287
Ben de bundan endişe duyuyorum.

00:05:11.871 --> 00:05:14.101
Bence oldukça ciddi bir sorun.

00:05:14.927 --> 00:05:19.914
Ancak daha derine giden bir sorun var,

00:05:20.657 --> 00:05:26.032
hiç kimse tüm dünyayı değiştirme
fikrinden hoşlanmaz.

00:05:26.056 --> 00:05:27.256
Ben hoşlanmıyorum.

00:05:27.779 --> 00:05:30.151
Bu gezegeni çok seviyorum. Gerçekten.

00:05:30.175 --> 00:05:32.214
Üzerinde oynamak istemiyorum.

00:05:32.630 --> 00:05:36.470
Ancak biz zaten atmosferi değiştiriyoruz,

00:05:36.494 --> 00:05:38.049
zaten üzerinde oynuyoruz.

00:05:39.000 --> 00:05:45.261
O yüzden bu etkiyi azaltmak adına
çıkış yolu aramak

00:05:45.285 --> 00:05:47.130
oldukça doğal.

00:05:47.519 --> 00:05:49.432
Bunun için araştırma yapmamız lazım.

00:05:49.456 --> 00:05:51.980
Bunun arkasındaki bilimi anlamamız lazım.

NOTE Paragraph

00:05:52.878 --> 00:05:58.188
TED'de gelişmiş 
bir tema olduğunu fark ettim,

00:05:58.212 --> 00:06:02.552
''korkuya karşın umut''

00:06:02.576 --> 00:06:05.971
veya ''yaratıcılığa karşın tedbir.''

00:06:07.026 --> 00:06:09.045
Tabii bunların ikisine de ihtiyacımız var.

00:06:09.747 --> 00:06:12.231
Sihirli bir değnek olmayacak.

00:06:12.255 --> 00:06:14.533
Bu gerçekten sihirli bir değnek değil.

00:06:16.331 --> 00:06:20.135
Bilimin bize seçeneklerimizin
ne olduğunu söylemesi gerek;

00:06:20.159 --> 00:06:24.474
bizi hem yaratıcılığımız hem de
tedbirimiz hakkında bilgilendirmesi gerek.

00:06:25.293 --> 00:06:29.807
Gelecekteki benliklerimiz 
konusunda iyimserim

00:06:30.426 --> 00:06:34.426
ama sorunlarımızın küçük olduğunu
düşündüğüm için değil.

00:06:35.204 --> 00:06:41.196
İyimserim çünkü sorunlarımızla
başa çıkma kapasitemiz

00:06:41.220 --> 00:06:43.353
hayal ettiğimizden çok daha fazla.

NOTE Paragraph

00:06:43.859 --> 00:06:45.158
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:06:45.182 --> 00:06:46.199
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:06:46.215 --> 00:06:48.343
Bu konuşma TED2017'de
büyük tartışma yarattı,

00:06:48.343 --> 00:06:49.943
diğer bakış açılarını görmek için

00:06:49.953 --> 00:06:51.783
internetteki tartışmalara göz atın.