1
00:00:00,261 --> 00:00:01,905
[Danny Hillis'ten bir provokasyon]

2
00:00:01,929 --> 00:00:04,873
[İklime yönelik jeomühendislik
hakkında konuşmanın zamanı]

3
00:00:04,897 --> 00:00:08,366
İstediğiniz zaman 
Dünya sıcaklığını düşürmenize yarayan

4
00:00:08,390 --> 00:00:11,133
bir termostat icat etmenin bir yolu olsa

5
00:00:11,157 --> 00:00:12,424
nasıl olurdu?

6
00:00:13,695 --> 00:00:18,085
Birinin bunu yapmaya dair
bir fikri olsa

7
00:00:18,109 --> 00:00:20,363
herkes çok heyecanlanırdı
diye düşünüyorsunuz

8
00:00:20,387 --> 00:00:22,982
ve bunun yapılması için
çok sayıda araştırma olurdu.

9
00:00:23,450 --> 00:00:27,958
Gerçek şu ki pek çok insan 
zaten bunu nasıl yapacağını biliyor.

10
00:00:28,711 --> 00:00:32,862
Ancak bu alanda araştırma için
çok fazla destek yok.

11
00:00:33,444 --> 00:00:35,631
Bunun bir sebebi de

12
00:00:35,655 --> 00:00:38,664
konu hakkında 
bazı yanlış anlaşılmalar olması.

13
00:00:39,021 --> 00:00:42,897
O yüzden bugün sizi bunun ne kadar
iyi bir fikir olduğuna ikna etmeyeceğim

14
00:00:43,863 --> 00:00:48,546
ama merakınızı cezbetmeye çalışıp

15
00:00:48,570 --> 00:00:51,736
bazı yanlış anlaşılmaları 
ortadan kaldıracağım.

16
00:00:52,266 --> 00:00:56,387
Güneş jeomühendisliği genel olarak

17
00:00:56,411 --> 00:00:59,038
biraz daha fazla güneş ışığını

18
00:00:59,062 --> 00:01:01,800
uzaya yansıtarak 
Dünya'yı soğutmak

19
00:01:01,824 --> 00:01:02,978
anlamına geliyor.

20
00:01:03,728 --> 00:01:09,030
Bunun yapılmasıyla ilgili fikirler
uzun yıllardır zaten var.

21
00:01:10,023 --> 00:01:14,482
Bu alçak irtifada seyreden bulutlar
buna çok büyük bir örnek.

22
00:01:14,506 --> 00:01:17,028
Bulutun altında
daha serin olduğunu herkes bilir.

23
00:01:17,475 --> 00:01:21,776
Bu bulutu sevmemin sebebi
çevresindeki transparan hava ile

24
00:01:21,800 --> 00:01:23,678
eşdeğerde su tutuyor olması.

25
00:01:24,093 --> 00:01:28,339
Ayrıca hava akımındaki küçük bir
değişikliğin bile bir bulut oluşmasına

26
00:01:28,363 --> 00:01:30,390
neden olabileceğini gösteriyor.

27
00:01:30,482 --> 00:01:33,082
Her zaman yapay bulutlar yaratıyoruz.

28
00:01:33,823 --> 00:01:37,180
Bunlara kontreyl deniyor,
bir jet uçağın geçmesiyle

29
00:01:37,204 --> 00:01:39,695
arkasında bıraktığı 
su bazlı yapay bulutlar.

30
00:01:40,251 --> 00:01:45,593
Yani zaten Dünya'da 
bulutları değiştiriyoruz.

31
00:01:45,617 --> 00:01:46,934
Kaza eseri.

32
00:01:46,958 --> 00:01:51,535
Veya inanmak istediğiniz buysa
süper gizli hükûmet komplosu eseri.

33
00:01:51,559 --> 00:01:53,634
(Kahkahalar)

34
00:01:53,658 --> 00:01:56,783
Ancak bunu zaten çok fazla yapıyoruz.

35
00:01:56,807 --> 00:02:00,379
Nakliye rotalarının 
NASA tarafından resmedilişi.

36
00:02:00,403 --> 00:02:03,831
Geçen gemiler bulutların 
oluşmasına neden oluyor,

37
00:02:03,855 --> 00:02:05,966
bu öyle büyük bir etki yapıyor ki

38
00:02:05,990 --> 00:02:10,988
küresel ısınmanın azalmasında
bir derece yardımı oluyor.

39
00:02:11,513 --> 00:02:14,447
Yani aslında zaten
güneş jeomühendisliği yapıyoruz.

40
00:02:15,197 --> 00:02:17,394
Bunun yapılması hakkında
çok fazla fikir var.

41
00:02:17,418 --> 00:02:19,398
İnsanlar her şeyi incelediler,

42
00:02:19,422 --> 00:02:22,846
uzaya devasa güneş şemsiyeleri
inşa etmekten

43
00:02:22,870 --> 00:02:25,794
okyanus suyunu köpürtmeye kadar.

44
00:02:26,306 --> 00:02:29,521
Bunların bazıları aslında
oldukça kayda değer.

45
00:02:30,656 --> 00:02:35,014
Harvard'da David Keith tarafından
yayınlanan yeni bir tanesi

46
00:02:35,038 --> 00:02:38,727
kireç taşının tozunu
stratosfere atıp

47
00:02:38,751 --> 00:02:41,012
güneş ışığını yansıtmasını sağlamak.

48
00:02:41,036 --> 00:02:42,489
Oldukça güzel bir fikir

49
00:02:42,513 --> 00:02:45,934
çünkü kireç taşı doğada bulunan
en yaygın minerallerden biri

50
00:02:45,958 --> 00:02:49,659
ve çok da güvenli, hatta
bebek mamasının içine koyuyoruz.

51
00:02:50,665 --> 00:02:54,864
Kireç taşını stratosfere yayarsanız

52
00:02:54,888 --> 00:02:59,704
birkaç yıl içinde yağmur suyunda çözünerek
kendiliğinden aşağı iniyor.

53
00:03:00,587 --> 00:03:04,714
Yağmur suyundaki kireç için 
endişelenmeden önce

54
00:03:04,738 --> 00:03:08,949
bunun ne kadar azının gerektiğini
size açıklayayım.

55
00:03:09,453 --> 00:03:12,223
Aslında hesaplaması çok basit.

56
00:03:13,118 --> 00:03:15,855
İşte benim yaptığım müsvedde hesaplama.

57
00:03:15,879 --> 00:03:17,245
(Kahkahalar)

58
00:03:17,269 --> 00:03:19,459
(Alkışlar)

59
00:03:19,483 --> 00:03:23,951
Sizi temin ederim ki insanlar
daha dikkatli hesaplar yaptılar

60
00:03:23,975 --> 00:03:25,826
ve sonuç hep aynı,

61
00:03:25,850 --> 00:03:31,613
yılda yaklaşık 10 teragram kireçtaşı
kullanmanız gerekiyor ki

62
00:03:31,637 --> 00:03:35,443
neden olduğumuz karbondioksit
etkilerini ortadan kaldırabilelim,

63
00:03:35,467 --> 00:03:38,912
sadece hava sıcaklığı açısından,
tüm etkileri değil.

64
00:03:39,339 --> 00:03:41,538
Peki bu ne demek?

65
00:03:41,562 --> 00:03:44,539
Yılda 10 teragramı hayal edemiyorum.

66
00:03:45,593 --> 00:03:51,799
Cambridge İtfaiyesi ve Taylor Milsal'dan

67
00:03:51,823 --> 00:03:53,315
yardım istedim.

68
00:03:54,965 --> 00:03:59,534
Bu yılda 10 teragram 
su sağlayan bir hortum.

69
00:04:00,506 --> 00:04:03,260
İşte Dünya'yı sanayi öncesi düzeyde

70
00:04:03,284 --> 00:04:06,863
soğutmak için stratosfere pompalayacağımız

71
00:04:06,887 --> 00:04:10,728
kireçtaşı miktarı bu kadar.

72
00:04:11,815 --> 00:04:16,706
Oldukça da az bir miktar;
tüm Dünya için sadece bir hortum.

73
00:04:17,244 --> 00:04:19,489
Tabii ki gerçek bir hortum 
kullanılmayacak,

74
00:04:19,513 --> 00:04:22,021
uçaklar veya benzeri bir yöntemle
ulaştırılacak.

75
00:04:22,442 --> 00:04:27,537
Miktar o kadar az ki
bir avuç dolusu kireç taşını

76
00:04:27,561 --> 00:04:30,397
içi yağmur suyu dolu 
her Olimpik havuza dökmek gibi.

77
00:04:30,886 --> 00:04:32,219
Hiç yokmuş gibi.

78
00:04:33,192 --> 00:04:37,545
Peki insanlar bu fikri neden sevmiyor?

79
00:04:37,569 --> 00:04:39,291
Neden ciddiye alınmıyor?

80
00:04:39,315 --> 00:04:42,109
Buna dair çok iyi sebepler var.

81
00:04:43,323 --> 00:04:48,372
Pek çok insan bu konu hakkında
hiç konuşmamamız gerektiğini düşünüyor.

82
00:04:48,396 --> 00:04:52,836
Aslında izleyiciler arasında da
benim de çok saygı duyduğum

83
00:04:52,860 --> 00:04:54,265
çok iyi arkadaşlarım var,

84
00:04:55,130 --> 00:04:58,461
bu konu hakkında konuşmamam kanısındalar.

85
00:04:59,056 --> 00:05:01,898
Endişeli olmalarının sebebi

86
00:05:01,922 --> 00:05:05,374
insanlar eğer bundan kolay bir çıkış yolu
olduğunu anlarsa

87
00:05:05,398 --> 00:05:08,985
fosil yakıtları kullanma 
bağımlılıklarından vazgeçmeyecekler.

88
00:05:09,553 --> 00:05:11,287
Ben de bundan endişe duyuyorum.

89
00:05:11,871 --> 00:05:14,101
Bence oldukça ciddi bir sorun.

90
00:05:14,927 --> 00:05:19,914
Ancak daha derine giden bir sorun var,

91
00:05:20,657 --> 00:05:26,032
hiç kimse tüm dünyayı değiştirme
fikrinden hoşlanmaz.

92
00:05:26,056 --> 00:05:27,256
Ben hoşlanmıyorum.

93
00:05:27,779 --> 00:05:30,151
Bu gezegeni çok seviyorum. Gerçekten.

94
00:05:30,175 --> 00:05:32,214
Üzerinde oynamak istemiyorum.

95
00:05:32,630 --> 00:05:36,470
Ancak biz zaten atmosferi değiştiriyoruz,

96
00:05:36,494 --> 00:05:38,049
zaten üzerinde oynuyoruz.

97
00:05:39,000 --> 00:05:45,261
O yüzden bu etkiyi azaltmak adına
çıkış yolu aramak

98
00:05:45,285 --> 00:05:47,130
oldukça doğal.

99
00:05:47,519 --> 00:05:49,432
Bunun için araştırma yapmamız lazım.

100
00:05:49,456 --> 00:05:51,980
Bunun arkasındaki bilimi anlamamız lazım.

101
00:05:52,878 --> 00:05:58,188
TED'de gelişmiş 
bir tema olduğunu fark ettim,

102
00:05:58,212 --> 00:06:02,552
''korkuya karşın umut''

103
00:06:02,576 --> 00:06:05,971
veya ''yaratıcılığa karşın tedbir.''

104
00:06:07,026 --> 00:06:09,045
Tabii bunların ikisine de ihtiyacımız var.

105
00:06:09,747 --> 00:06:12,231
Sihirli bir değnek olmayacak.

106
00:06:12,255 --> 00:06:14,533
Bu gerçekten sihirli bir değnek değil.

107
00:06:16,331 --> 00:06:20,135
Bilimin bize seçeneklerimizin
ne olduğunu söylemesi gerek;

108
00:06:20,159 --> 00:06:24,474
bizi hem yaratıcılığımız hem de
tedbirimiz hakkında bilgilendirmesi gerek.

109
00:06:25,293 --> 00:06:29,807
Gelecekteki benliklerimiz 
konusunda iyimserim

110
00:06:30,426 --> 00:06:34,426
ama sorunlarımızın küçük olduğunu
düşündüğüm için değil.

111
00:06:35,204 --> 00:06:41,196
İyimserim çünkü sorunlarımızla
başa çıkma kapasitemiz

112
00:06:41,220 --> 00:06:43,353
hayal ettiğimizden çok daha fazla.

113
00:06:43,859 --> 00:06:45,158
Çok teşekkür ederim.

114
00:06:45,182 --> 00:06:46,199
(Alkışlar)

115
00:06:46,215 --> 00:06:48,343
Bu konuşma TED2017'de
büyük tartışma yarattı,

116
00:06:48,343 --> 00:06:49,943
diğer bakış açılarını görmek için

117
00:06:49,953 --> 00:06:51,783
internetteki tartışmalara göz atın.