WEBVTT

00:00:01.285 --> 00:00:03.190
Wyobraź sobie wymarzone wakacje.

00:00:04.277 --> 00:00:07.730
Może karnawał w Rio?

00:00:07.754 --> 00:00:10.539
Może plaża w Meksyku?

00:00:11.481 --> 00:00:14.647
Może Festiwal Jazzu w Nowym Orleanie?

00:00:16.107 --> 00:00:18.208
Trochę mniej przyjemnie,

00:00:19.061 --> 00:00:20.611
wyobraź sobie

00:00:20.635 --> 00:00:23.020
jakieś najgroźniejsze miejsce na Ziemi.

00:00:25.530 --> 00:00:27.737
Ktoś pomyślał o tym samym miejscu?

NOTE Paragraph

00:00:29.070 --> 00:00:31.722
Brazylia jest jednym
z najbrutalniejszych państw,

00:00:31.746 --> 00:00:34.775
gdzie przez ostatnie trzy lata
zmarło więcej ludzi

00:00:34.799 --> 00:00:36.196
niż w Syrii.

00:00:36.220 --> 00:00:40.316
W Meksyku więcej ludzi zmarło
przez ostatnie 15 lat

00:00:40.340 --> 00:00:42.568
niż w Iraku czy Afganistanie.

00:00:43.256 --> 00:00:47.803
W Nowym Orleanie
przypada więcej zgonów per capita

00:00:47.827 --> 00:00:49.661
niż w Somalii.

NOTE Paragraph

00:00:50.982 --> 00:00:54.193
Wojna przyczynia się

00:00:54.217 --> 00:00:58.161
do 18% gwałtownych zgonów na świecie.

00:00:58.765 --> 00:01:01.567
O morderstwo łatwiej

00:01:01.591 --> 00:01:04.677
w krajach średniozamożnych demokracji

00:01:04.701 --> 00:01:07.067
z głębokimi przepaściami zarobkowymi

00:01:07.067 --> 00:01:09.785
i poważnymi podziałami politycznymi.

00:01:11.109 --> 00:01:15.400
W USA znajduje się
50 najgroźniejszych miast na świecie.

NOTE Paragraph

00:01:16.874 --> 00:01:21.774
Z punktu widzenia historii
jest to istotna zmiana w naturze przemocy,

00:01:21.798 --> 00:01:23.823
ale stwarza również okazję.

00:01:23.847 --> 00:01:27.479
Niewielu ludzi może zakończyć wojnę,

00:01:27.503 --> 00:01:31.003
ale przemoc w demokracjach
to nasz problem.

00:01:31.809 --> 00:01:35.345
Wyborcy są dużą częścią tego problemu,

00:01:35.369 --> 00:01:37.429
ale też kluczem do rozwiązania.

NOTE Paragraph

00:01:38.083 --> 00:01:39.605
Pracuję w think tanku pod nazwą

00:01:39.629 --> 00:01:41.843
Fundacja na Rzecz Pokoju Międzynarodowego,

00:01:41.867 --> 00:01:44.534
gdzie doradzam rządom,
jak radzić sobie z przemocą,

00:01:44.558 --> 00:01:46.395
ale trudna prawda jest taka,

00:01:46.419 --> 00:01:50.554
że decydenci jeszcze nie zauważyli
odmiennej natury dzisiejszej przemocy.

00:01:50.578 --> 00:01:54.769
Nadal wierzą, że najgorsze akty przemocy
dzieją się w krajach w stanie wojny

00:01:54.793 --> 00:01:57.428
lub miejscach zbyt ubogich czy słabych,

00:01:57.452 --> 00:01:59.923
by walczyć z przemocą
i kontrolować przestępczość.

00:01:59.947 --> 00:02:02.246
Też tak kiedyś myślałam.

00:02:02.246 --> 00:02:05.731
Patrząc na mapę najgroźniejszych miejsc,

00:02:05.779 --> 00:02:08.403
widzimy coś innego.

00:02:08.427 --> 00:02:10.813
Niektóre państwa są w stanie wojny,

00:02:10.837 --> 00:02:13.665
niektóre są upadłe.

00:02:13.689 --> 00:02:15.674
Przemoc jest tam przeraźliwa,

00:02:15.698 --> 00:02:17.994
ale akurat mają nieliczne populacje,

00:02:18.018 --> 00:02:20.150
więc dotyka to niewielu ludzi.

00:02:20.174 --> 00:02:23.213
Potem mamy Południową Afrykę,
Brazylię, Wenezuelę.

00:02:23.237 --> 00:02:24.942
To nie są biedne kraje.

00:02:25.674 --> 00:02:27.256
Może są słabe.

NOTE Paragraph

00:02:27.678 --> 00:02:30.099
Wraz z asystentem sporządziliśmy mapę

00:02:30.123 --> 00:02:33.059
pokazującą, jak im poszło
z projektami Banku Światowego

00:02:33.083 --> 00:02:36.232
i czy umiały zapewnić usługi państwowe.

00:02:36.256 --> 00:02:38.352
Jeśli poradziły sobie z powyższym,

00:02:38.376 --> 00:02:42.089
jeśli umiały zapewnić
warunki sanitarne i elektryczność,

00:02:42.113 --> 00:02:43.486
szczepionki,

00:02:43.510 --> 00:02:45.705
plasowały się w prawym górnym kwadrancie.

00:02:45.729 --> 00:02:47.428
Nałożyliśmy naszą mapę

00:02:47.452 --> 00:02:50.340
na mapę pokazującą
miejsca morderstw dziennikarzy.

00:02:50.933 --> 00:02:52.775
Niektóre zaszły w krajach podupadłych,

00:02:52.775 --> 00:02:55.282
ale dużą część dziennikarzy zamordowano

00:02:55.306 --> 00:02:57.909
w miejscach, w których
można było zapewnić ochronę.

NOTE Paragraph

00:02:58.834 --> 00:03:01.682
Odwiedziłam każdy zamieszkany kontynent

00:03:01.706 --> 00:03:05.746
i porównałam miejsca, które wygrały
z ogromną ilością przemocy,

00:03:05.770 --> 00:03:07.072
z takimi, które przegrały.

00:03:07.096 --> 00:03:09.369
Zauważyłam powracający schemat,

00:03:09.393 --> 00:03:11.681
który nazwałam "przemocą przywileju",

00:03:11.705 --> 00:03:15.662
bo miały miejsce
w nierównych demokracjach,

00:03:15.686 --> 00:03:18.566
gdzie mała grupa ludzi chciała utrzymać

00:03:18.566 --> 00:03:20.893
potężną władzę i przywileje.

00:03:20.917 --> 00:03:24.545
Kiedy zanosiło się, że ich
projekty ustaw nie przejdą,

00:03:24.569 --> 00:03:27.583
prosili grupy przestępcze o pomoc.

00:03:28.225 --> 00:03:31.272
Kartele narkotykowe opłacały
ich kampanie wyborcze.

00:03:31.296 --> 00:03:33.979
Zorganizowane grupy przestępcze
pomagały wymuszać głosy

00:03:34.003 --> 00:03:35.433
lub uniemożliwić głosowanie.

00:03:35.457 --> 00:03:38.424
W zamian dostawały pełną swobodę

00:03:38.448 --> 00:03:39.987
przez co rosła przemoc.

NOTE Paragraph

00:03:40.712 --> 00:03:42.487
Wenezuela.

00:03:42.511 --> 00:03:44.885
Najbrutalniejsze państwo świata,

00:03:44.909 --> 00:03:46.675
według ilości zgonów per capita.

00:03:46.921 --> 00:03:50.851
20 lat temu obecny rząd totalitarny
doszedł do władzy w legalnych wyborach

00:03:50.875 --> 00:03:53.677
i nie chciał jej stracić,

00:03:53.701 --> 00:03:57.097
więc zwrócił się do gangów
zwanych "colectivos" o pomoc.

00:03:58.320 --> 00:04:01.749
Gangi miały wymuszać głosy dla rządu.

00:04:01.749 --> 00:04:04.878
Zmuszać ludzi do głosowania
na rząd w jednym miejscu,

00:04:04.902 --> 00:04:07.577
a w innym trzymać opozycję
z daleka od urn.

00:04:07.601 --> 00:04:10.384
W zamian dostawali pełną swobodę.

00:04:10.408 --> 00:04:13.236
Jeśli przestępcy mają kontrolę,

00:04:13.260 --> 00:04:15.550
policja i sądy nie mogą działać,

00:04:15.574 --> 00:04:18.864
co stanowi drugi krok
ku przemocy przywileju,

00:04:18.888 --> 00:04:21.222
jakim są osłabione sądy i policja,

00:04:21.246 --> 00:04:23.914
politycy upolityczniający budżety,

00:04:23.914 --> 00:04:25.438
zatrudniający i zwalniający tak,

00:04:25.438 --> 00:04:29.666
by oni sami i grupy przestępcze
nie trafiali do więzienia.

NOTE Paragraph

00:04:31.237 --> 00:04:33.881
Potem porządni policjanci odchodzą,

00:04:33.905 --> 00:04:36.174
a ci, co zostają, robią się brutalni.

00:04:36.836 --> 00:04:40.176
Zaczynają od drakońskiej sprawiedliwości.

00:04:40.200 --> 00:04:43.928
Zabijają dilera narkotyków sądząc,
że inaczej puszczą go skorumpowane sądy.

00:04:44.520 --> 00:04:49.743
Z czasem najgorsi zdają sobie sprawę,
że nie będzie żadnych konsekwencji

00:04:49.767 --> 00:04:52.413
ze strony polityków,
z którymi współpracują,

00:04:52.437 --> 00:04:54.617
więc sami wchodzą w biznes.

00:04:55.403 --> 00:05:00.202
W Wenezueli służby bezpieczeństwa
dokonują prawie jednej trzeciej morderstw.

NOTE Paragraph

00:05:01.377 --> 00:05:05.278
Biedni najbardziej cierpią
z powodu przemocy wszędzie na świecie,

00:05:05.302 --> 00:05:08.469
ale nie mogą się zwrócić o pomoc
do zwyrodniałych policjantów,

00:05:08.493 --> 00:05:11.572
więc zakładają
samozwańcze grupy strażnicze.

00:05:11.596 --> 00:05:13.819
Daj broń osiemnastolatkom,

00:05:13.843 --> 00:05:16.500
a niedługo sami zmienią się w gang.

00:05:17.624 --> 00:05:19.771
Pojawiają się inne gangi, mafie,

00:05:19.795 --> 00:05:23.723
oferujące obronę przed innymi przestępcami

00:05:23.747 --> 00:05:25.500
i policją.

00:05:26.211 --> 00:05:27.520
W przeciwieństwie do rządu,

00:05:27.544 --> 00:05:29.766
przestępcy próbują kupować legitymizację.

00:05:29.790 --> 00:05:32.203
Dają na cele dobroczynne,
rozwiązują kłótnie.

00:05:32.227 --> 00:05:34.371
Czasami nawet budują mieszkania socjalne.

NOTE Paragraph

00:05:36.338 --> 00:05:40.846
Ostatni etap przemocy przywileju
zaczyna się, kiedy zwykli ludzie

00:05:40.870 --> 00:05:43.568
sami zaczynają popełniać więcej morderstw.

00:05:44.753 --> 00:05:47.888
Bójki i kłótnie kończą się śmiercią,

00:05:47.912 --> 00:05:50.096
kiedy przemoc jest normą

00:05:50.120 --> 00:05:52.014
a konsekwencje wyparowały.

00:05:53.071 --> 00:05:56.032
Dla osoby postronnej
to wygląda na deprawację,

00:05:56.056 --> 00:05:58.951
jakby było coś naprawdę
nie w porządku z tymi ludźmi.

00:05:59.983 --> 00:06:03.649
Każde państwo może się zbrutalizować,

00:06:04.769 --> 00:06:07.801
jeśli rząd jest na zmianę
nieobecny i pazerny.

NOTE Paragraph

00:06:09.415 --> 00:06:11.119
Tak naprawdę

00:06:11.143 --> 00:06:15.023
do sukcesu przemocy brakuje tylko jednego.

00:06:15.047 --> 00:06:18.001
Większość społeczeństwa

00:06:18.025 --> 00:06:19.686
musi zignorować problem.

00:06:19.710 --> 00:06:21.129
Wydaje się to niemożliwe.

00:06:21.129 --> 00:06:23.806
Przemoc w takim stopniu
jest nie do zniesienia,

00:06:23.830 --> 00:06:27.226
ale tak naprawdę jest do zniesienia
dla takich jak ty i ja.

00:06:27.718 --> 00:06:30.371
We wszystkich społeczeństwach,

00:06:30.395 --> 00:06:32.520
nawet tych najbardziej brutalnych,

00:06:32.544 --> 00:06:34.482
przemoc jest ograniczona terytorialnie.

00:06:34.482 --> 00:06:36.392
[Bogota: 99% ma miejsce na 1,2% ulic]

00:06:36.392 --> 00:06:37.933
Dzieje się w złej dzielnicy,

00:06:37.957 --> 00:06:40.540
gdzie mieszkają ludzie biedni,
o ciemniejszej karnacji

00:06:40.540 --> 00:06:42.662
często z marginesu społecznego

00:06:42.686 --> 00:06:46.273
lub grupy, od których
zwykli ludzie się izolują.

NOTE Paragraph

00:06:47.270 --> 00:06:49.471
Przemoc jest tak skoncentrowana,

00:06:49.495 --> 00:06:52.289
że szokuje byle zmiana we wzorcu.

00:06:53.129 --> 00:06:56.677
W 2001 roku mieszkanka Waszyngtonu,

00:06:56.701 --> 00:06:59.572
młoda, biała i wyedukowana stażystka

00:06:59.596 --> 00:07:02.693
zaginęła podczas wędrówki po lesie
w północnej części miasta.

00:07:02.717 --> 00:07:06.351
Gazety pisały o tym prawie codziennie.

00:07:08.058 --> 00:07:10.249
Po drugiej stronie miasta

00:07:10.273 --> 00:07:13.137
czarny człowiek ginął
co drugi dzień tamtego roku.

00:07:14.280 --> 00:07:17.434
Prawie żadna gazeta o tym nie pisała.

NOTE Paragraph

00:07:18.353 --> 00:07:21.313
Klasa średnia wykupuje się z przemocy.

00:07:21.337 --> 00:07:23.208
Mieszkamy w lepszych dzielnicach.

00:07:23.232 --> 00:07:25.419
Niektórzy wynajmują prywatną ochronę.

00:07:25.443 --> 00:07:28.009
Wmawiamy sobie jedną rzecz.

00:07:28.033 --> 00:07:31.859
Mówimy, że większość tych, co giną,

00:07:31.883 --> 00:07:34.049
pewnie sama miesza się w przestępstwa.

00:07:35.371 --> 00:07:40.289
Wiara, że tamci jakoś zasłużyli na śmierć,

00:07:40.313 --> 00:07:43.145
pozwala dobrym skądinąd ludziom godzić się

00:07:44.066 --> 00:07:47.947
na tak nierówne szanse życiowe.

00:07:49.460 --> 00:07:51.145
Godzimy się na to.

00:07:51.996 --> 00:07:54.067
Bo niby co innego możemy zrobić?

NOTE Paragraph

00:07:55.540 --> 00:07:58.025
Okazuje się, że dużo.

00:07:58.049 --> 00:08:01.497
Dzisiejsza przemoc to nie wynik wojen,

00:08:01.521 --> 00:08:04.825
wina spada na wypaczoną
politykę demokracji,

00:08:04.849 --> 00:08:08.338
a najlepszą szansą na zmianę są wyborcy.

NOTE Paragraph

00:08:08.362 --> 00:08:10.727
Przykładem jest transformacja Bogoty.

00:08:11.402 --> 00:08:14.307
W 1994 roku nowego prezydenta Kolumbii

00:08:14.331 --> 00:08:18.327
przyłapano na przyjmowaniu
milionów dolarów kontrybucji wyborczych

00:08:18.351 --> 00:08:20.652
od kartelu "Cali".

00:08:20.676 --> 00:08:25.668
Stolica była opanowana
przez gangi i grupy paramilitarne.

00:08:26.832 --> 00:08:29.011
Wyborcy mieli tego dość.

00:08:29.011 --> 00:08:31.331
Przezwyciężyli głębokie
podziały polityczne

00:08:31.331 --> 00:08:34.084
przez oddanie dwóch trzecich głosów

00:08:34.108 --> 00:08:36.268
na niezależnego kandydata,

00:08:36.292 --> 00:08:38.854
co wystarczyło, by zmienić sytuację.

00:08:39.688 --> 00:08:42.125
Pierwszego dnia w biurze,
burmistrzowi Mockusowi

00:08:42.149 --> 00:08:45.363
policjanci ledwo napomknęli
o morderstwach,

00:08:45.387 --> 00:08:48.530
a na pytanie dlaczego,
wzruszyli ramionami i powiedzieli:

00:08:48.530 --> 00:08:50.727
"Przestępcy mordują się nawzajem".

00:08:51.523 --> 00:08:53.475
Skorumpowana rada miasta

00:08:53.499 --> 00:08:56.999
chciała nawet bardziej przymykać oko
na policyjną przemoc.

00:08:57.388 --> 00:09:00.476
To bardzo powszechna taktyka na świecie.

00:09:00.500 --> 00:09:03.621
Politycy pozują na nieubłaganych
wobec przestępczości,

00:09:03.645 --> 00:09:06.230
ale tak naprawdę nie chcą nic zmieniać.

NOTE Paragraph

00:09:07.126 --> 00:09:10.047
Badania pokazują,
że to przynosi odwrotny skutek.

00:09:10.071 --> 00:09:12.801
Drobni przestępcy masowo zamykani

00:09:12.825 --> 00:09:15.262
w przeludnionych więzieniach

00:09:15.262 --> 00:09:18.225
uczą się od siebie
i robią się zatwardziali.

00:09:18.225 --> 00:09:21.243
Przejmują kontrolę nad więzieniem,
a stamtąd - nad ulicą.

NOTE Paragraph

00:09:22.421 --> 00:09:27.921
Mockus nalegał, by policja
zaczęła badać każde morderstwo.

00:09:28.450 --> 00:09:30.552
Walczył z prawicową radą miejską

00:09:30.576 --> 00:09:33.394
i porzucił taktykę jednostek specjalnych.

00:09:33.418 --> 00:09:35.664
Walczył też z lewicowymi
związkami zawodowymi,

00:09:35.688 --> 00:09:38.013
zwolnił tysiące zwyrodniałych policjantów,

00:09:38.946 --> 00:09:42.232
a ci uczciwi w końcu mogli swobodnie
wykonywać swoją pracę.

NOTE Paragraph

00:09:43.018 --> 00:09:44.944
Mockus rzucił też wyzwanie mieszkańcom.

00:09:44.944 --> 00:09:48.702
Poprosił średnią klasę społeczeństwa,
żeby przestali się wyprowadzać z miasta,

00:09:48.702 --> 00:09:50.442
by przestrzegali przepisów drogowych

00:09:50.442 --> 00:09:53.267
i zachowywali się tak,
jakby dzielili ten sam los.

00:09:54.463 --> 00:09:57.731
Poprosił biednych, by utrzymywali
normy społeczne przeciwko przemocy,

00:09:57.731 --> 00:09:59.992
nawet, jeśli sami mieli się narażać.

00:10:00.433 --> 00:10:04.666
Poprosił bogatych, by dobrowolnie płacili
10% więcej w podatkach.

00:10:05.584 --> 00:10:07.750
63 tysięcy ludzi to zrobiło.

00:10:08.592 --> 00:10:12.608
Pod koniec dekady obejmującej
dwie kadencje burmistrza Mockusa

00:10:12.632 --> 00:10:15.243
liczba zabójstw w Bogocie spadła o 70%.

NOTE Paragraph

00:10:15.666 --> 00:10:16.816
(Zaskoczenie)

NOTE Paragraph

00:10:16.840 --> 00:10:20.146
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:10:21.894 --> 00:10:24.395
Mieszkańcy miejsc
z największym nasileniem przemocy,

00:10:24.419 --> 00:10:27.169
czy to Kolumbijczycy czy Amerykanie,

00:10:27.193 --> 00:10:29.056
mogą wywrzeć największy wpływ.

00:10:29.427 --> 00:10:32.681
Najważniejsze, byśmy przestali wierzyć,

00:10:32.681 --> 00:10:35.707
że niektórzy są warci mniej niż inni,

00:10:36.690 --> 00:10:38.944
że ktoś zasługuje na śmierć lub gwałt,

00:10:38.944 --> 00:10:40.971
bo przecież coś zrobił,

00:10:40.995 --> 00:10:44.082
ukradł czy zarobił sobie na więzienie,

00:10:44.106 --> 00:10:45.762
gdzie takie rzeczy się zdarzają.

00:10:46.836 --> 00:10:49.860
Obniżanie wartości ludzkiego życia,

00:10:49.884 --> 00:10:53.631
do czego sami ledwo się przyznajemy,

00:10:53.655 --> 00:10:56.250
rozpoczyna tę spiralę upadku moralności,

00:10:56.932 --> 00:11:00.344
pozwala na wojnę gangów w Rio,

00:11:00.392 --> 00:11:02.995
gdzie kulkę w głowę
dostaje dwuletnia dziewczynka

00:11:02.995 --> 00:11:04.883
wspinająca się nieopodal po drabinkach.

00:11:06.017 --> 00:11:10.568
Pozwala jednostkom specjalnym
szukającym dilera mety w Georgii

00:11:11.358 --> 00:11:15.931
na wrzucenie granatu ogłuszającego
w łóżeczko chłopczyka,

00:11:17.121 --> 00:11:19.819
którego wybuch okalecza na całe życie.

00:11:21.271 --> 00:11:23.747
Najwięcej aktów przemocy

00:11:23.747 --> 00:11:25.963
dotyka ludzi w złej dzielnicy,

00:11:25.963 --> 00:11:27.580
o złym czasie.

00:11:27.604 --> 00:11:29.731
Niektórzy są ze środowisk,

00:11:29.755 --> 00:11:31.835
które wydają się nam inne.

00:11:32.007 --> 00:11:35.148
Niektórzy zrobili coś okropnego.

00:11:36.298 --> 00:11:41.964
Ograniczanie przemocy zaczyna się
od szanowania każdego ludzkiego życia,

00:11:41.964 --> 00:11:43.424
bo jest to zwyczajnie słuszne;

00:11:43.424 --> 00:11:48.930
bo zapewniając każdemu
choć sprawiedliwy proces,

00:11:48.954 --> 00:11:54.118
tworzymy społeczeństwa,
w których niewinni są bezpieczni.

NOTE Paragraph

00:11:55.366 --> 00:11:57.636
Zrozumcie, że współcześnie

00:11:57.660 --> 00:12:00.112
nierówność w państwach

00:12:00.136 --> 00:12:04.009
o wiele częściej powoduje przemoc
niż wojna międzynarodowa.

00:12:04.515 --> 00:12:07.649
Nierówność prowadzi do przemocy
z wielu powodów.

00:12:07.673 --> 00:12:10.857
Jednym z nich jest to,
że pozwalamy sobie na izolację od tego,

00:12:10.881 --> 00:12:13.268
co dzieje się po drugiej stronie miasta.

00:12:14.075 --> 00:12:16.131
My, z klas średnich lub bogatych,

00:12:16.155 --> 00:12:18.282
którzy najbardziej korzystamy z systemów,

00:12:18.306 --> 00:12:21.320
musimy je zmienić na własny koszt.

00:12:22.252 --> 00:12:23.992
Musimy płacić dosyć podatków

00:12:23.992 --> 00:12:28.887
i naciskać rząd o dobrych nauczycieli
do szkół innych dzieci,

00:12:28.911 --> 00:12:32.793
wyszkolonych policjantów
do ochrony innych dzielnic.

NOTE Paragraph

00:12:34.015 --> 00:12:36.206
Ale nie zda się to na nic,

00:12:36.230 --> 00:12:39.365
jeśli rząd będzie kradł pieniądze
lub podsycał przemoc,

00:12:39.389 --> 00:12:43.281
więc trzeba zachęcić lepszych polityków.

00:12:43.305 --> 00:12:47.186
Dużo już wiemy o tym,
jak ograniczać przemoc.

00:12:47.210 --> 00:12:49.464
Na przykład zwiększenie liczby patroli

00:12:49.488 --> 00:12:52.314
w miejscach występowania
największej liczby aktów przemocy.

00:12:53.082 --> 00:12:56.331
Tacy politycy to nie prawica czy lewica,

00:12:56.355 --> 00:13:00.173
potrzeba naprawdę uczciwych polityków,

00:13:00.197 --> 00:13:03.199
gotowych porzucić podziały partyjne

00:13:03.223 --> 00:13:04.912
i wprowadzić rozwiązania.

00:13:04.936 --> 00:13:07.893
Jeśli chcemy dobrych polityków,

00:13:07.917 --> 00:13:11.035
musimy zacząć ich szanować.

NOTE Paragraph

00:13:13.400 --> 00:13:17.052
Z przemocą przywileju
w innych krajach też można walczyć.

00:13:17.076 --> 00:13:19.608
Większość brutalnych rządów
napędzają narkotyki;

00:13:19.632 --> 00:13:22.553
pieniądze są prane przez systemy finansowe

00:13:22.577 --> 00:13:23.974
w Nowym Jorku i Londynie

00:13:23.998 --> 00:13:25.704
przez sprzedaż nieruchomości

00:13:25.728 --> 00:13:27.522
i wysokiej klasy kurorty.

00:13:28.444 --> 00:13:29.819
Jeśli zażywasz narkotyki,

00:13:30.608 --> 00:13:33.356
dokładnie poznaj łańcuch dostawców

00:13:33.380 --> 00:13:36.400
lub przyznaj, ile bólu
jesteś gotów przysporzyć innym

00:13:36.424 --> 00:13:37.953
dla własnej przyjemności.

00:13:39.075 --> 00:13:42.325
Chciałabym zobaczyć,
jak jakiś punkt turystyczny

00:13:42.349 --> 00:13:44.350
łączy siły z dziennikarzami śledczymi,

00:13:44.398 --> 00:13:46.014
by stworzyć małą ikonkę,

00:13:46.014 --> 00:13:49.811
zaraz obok ikonki informacyjnej
o bezpłatnym WiFi czy basenie,

00:13:49.811 --> 00:13:51.503
ikonkę z pistolecikiem znaczącą:

00:13:51.503 --> 00:13:54.082
"przykrywka dla prania pieniędzy".

NOTE Paragraph

00:13:54.106 --> 00:13:55.929
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:13:55.953 --> 00:14:00.017
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:14:00.041 --> 00:14:01.848
Zanim to nastąpi,

00:14:01.872 --> 00:14:05.072
jeśli chcesz zarezerwować pokój
w niebezpiecznym państwie,

00:14:05.096 --> 00:14:07.322
na Jamajce czy w Nowym Orleanie,

00:14:07.322 --> 00:14:08.507
poszperaj w Internecie,

00:14:08.507 --> 00:14:10.389
sprawdź więzi kryminalne
danego miejsca.

00:14:10.389 --> 00:14:11.822
By ułatwić takie poszukiwania,

00:14:11.822 --> 00:14:13.406
wspieraj ustanawianie praw,

00:14:13.406 --> 00:14:16.419
które sprawiają, że system finansowy
staje się jawniejszy,

00:14:16.419 --> 00:14:19.019
na przykład zakaz
anonimowego posiadania firm.

NOTE Paragraph

00:14:20.450 --> 00:14:22.929
Może brzmieć to naiwnie,

00:14:22.953 --> 00:14:24.808
trochę jak recykling puszek,

00:14:24.832 --> 00:14:28.497
kropla w morzu wielkiego problemu.

00:14:28.521 --> 00:14:30.401
Ale to błędne mniemanie.

00:14:31.219 --> 00:14:33.798
Ilość zabójstw maleje od stuleci.

00:14:33.798 --> 00:14:36.709
Ilość śmierci ponoszonych na wojnie
maleje od dziesiątków lat.

00:14:36.709 --> 00:14:39.251
Tam, gdzie ludzie zażądali zmian,

00:14:39.275 --> 00:14:43.150
ilość brutalnych zbrodni zmalała,
od Kolumbii przez Nowy Jork,

00:14:43.174 --> 00:14:47.079
gdzie ilość morderstw spadła
o 85% od 1990 roku.

00:14:48.314 --> 00:14:51.045
Nie da się wyplenić przemocy całkowicie,

00:14:51.069 --> 00:14:52.807
ale nie musi zostawać bez zmian.

00:14:53.235 --> 00:14:57.156
Maleje od stuleci,
a mogłaby maleć szybciej.

00:14:57.180 --> 00:15:01.251
Może mogłaby spaść o 25%
w następnym ćwierćwieczu? O jedną trzecią?

00:15:01.275 --> 00:15:03.005
Wielu z nas uważa, że mogłaby.

NOTE Paragraph

00:15:04.116 --> 00:15:07.703
Myślę o wszystkich dzieciach,
które nie straciły ojców,

00:15:08.663 --> 00:15:11.531
rodziny, które odzyskały siostry

00:15:11.555 --> 00:15:12.846
i braci.

00:15:14.171 --> 00:15:16.735
Wystarczy mała zachęta.

00:15:17.797 --> 00:15:19.797
Wystarczy chcieć.

NOTE Paragraph

00:15:21.035 --> 00:15:22.186
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:15:22.210 --> 00:15:27.103
(Brawa)