Khi còn nhỏ,
Tôi biết mình có siêu năng lực
Đúng vậy
( Cười )
Tôi nghĩ mình thật tuyệt,
vì tôi thấu hiểu
mối xúc cảm
của những con người da màu
như ông tôi, một người Hồi giáo bảo thủ
mẹ tôi, một người phụ nữ Afghan
bố tôi, một người đàn ông Pakistan
bố mẹ không quá sùng đạo, mà
thoải mái, khá tự do
Và dĩ nhiên, tôi thấu hiểu
những cảm xúc
của người da trắng
Những người Nauy da trắng trên đất nước tôi
Bạn biết đấy
Da trắng hay da màu, gì chăng nữa
Tôi yêu quý tất cả họ
Tôi thấu hiểu tất cả họ
ngay cả khi họ không hiểu thấu nhau
Họ là những người tôi yêu thương
Dù vậy, bố tôi vẫn luôn thực sự lo lắng
Ông nhiều lần nói rằng
ngay cả khi có được nền giáo dục tốt nhất
Tôi vẫn sẽ
không được đối xử công bằng
Tôi vẫn phải đối mặt
với sự phân biệt đối xử
Cách duy nhất
để được chấp nhận bởi cộng đồng da trắng
là tôi phải trở nên nổi tiếng
Bố đã nói với tôi điều này khi tôi 7 tuổi
Khi tôi mới 7 tuổi, ông nói
"Nghe này,
Con nên chọn thể thao, hoặc âm nhạc."
Bố không am hiểu về thể thao (ôi chao),
vậy nên, chúng tôi đã chọn âm nhạc
Khi tôi 7 tuổi,
bố đã lấy tất cả đồ chơi và búp bê của tôi
và vứt hết chúng đi
Thay vào đó, ông đưa tôi
một bàn phím Casio xấu xí
( Cười )
và rồi những bài học hát
ông bắt tôi luyện tập nhiều giờ mỗi ngày
rất nhanh sau đó, ông để tôi
biểu diễn cho ngày càng nhiều người
Kì làm sao,
tôi gần như trở thành một ví dụ hoàn hảo
cho chủ nghĩa đa văn hóa tại Nauy
Dĩ nhiên, tôi rất tự hào
Vì tại thời điểm đó, báo chí
đã bắt đầu viết những điều tốt đẹp
về cộng đồng da màu,
tôi có thể cảm nhận
rằng siêu năng lực đang lớn lên trong mình
Và khi 12 tuổi, trong lúc đang đi bộ
từ trường về nhà
tôi rẽ qua hướng khác
để mua loại kẹo ưa thích của mình
" Chân Muối"
Tôi biết, tên nó nghe thật khiếp
nhưng tôi vẫn thích chúng lắm.
CHúng cơ bản là những viên kẹo nhỏ bé vị cam thảo
được làm giống hình bàn chân.
Bây giờ, đọc to cái tên đó lên
tôi mới biết nghe nó kinh khủng thế nào.
Nhưng kể cả thế,
tôi vẫn thích chúng lắm
Trên đường tới cửa hàng
có một người đàn ông da trắng
đứng chắn lối tôi vào.
Khi tôi đang cố đi vòng qua,
ông ta chặn tôi lại
và nhìn tôi chằm chằm,
ông ta nhổ nước bọt vào mặt tôi, nói :
" Biến khỏi lối này
con bé da đen khốn nạn
con bé Pakistan khốn nạn
biến về nơi mày ở đi"
Tôi đã hết sức khiếp sợ
tôi nhìn ông ta chằm chằm,
Tôi quá sợ hãi để gạt nước bọt ra khỏi mặt
ngay cả khi nó hòa lẫn với nước mắt.
Tôi nhớ đã nhìn quanh,
hi vọng rằng phút nào đó
người lớn sẽ đến
và ngăn ông ta lại
Nhưng, người ta cứ vội vã lướt qua,
vờ như không thấy tôi
Trong phút bấn loạn
tôi đã nghĩ :
" Làm ơn đi mà, những người da trắng
Họ ở đâu vậy? Chuyện gì thế này ?
Sao họ lại không đến và cứu tôi chứ ?
Không cần nói cũng biết
tôi đã không mua kẹo
Tôi chỉ chạy thật nhanh về nhà
tự nhủ rằng: " Ổn thôi mà".
Thời gian trôi qua,
tôi ngày một thành công hơn,
và bắt đầu bị quấy rầy bởi người da màu
Một vài trong số họ cho rằng
thật không thể chấp nhận
và đáng hổ thẹn khi phụ nữ lại dính líu
tới âm nhạc
và xuất hiện trên truyền thông
Rất nhanh sau đó, tôi bắt đầu bị tấn công
tại các buổi hòa nhạc.
Tôi nhớ một lần trên sân khấu,
lúc nghiêng về phía khán giả
điều cuối cùng tôi nhìn thấy
là một khuôn mặt của một người da màu
sau đó, là một thứ hóa chất gì đó
được ném thẳng vào mắt mình
Tôi không nhìn thấy gì,
chỉ biết mắt mình đầy nước
nhưng, tôi vẫn tiếp tục hát
Tôi đã bị nhổ bọt vào mặt trên phố Oslo
bởi những người đàn ông da màu
Họ thậm chí đã định bắt cóc tôi
Lời dọa giết luôn rình rập.
Tôi vẫn nhớ một người đàn ông để râu
đã chặn tôi lại trên phố
và nói: " Tao căm ghét mày
vì mày gieo rắc vào đầu con gái tao
rằng cứ tự do làm theo ý mình "
Một người khác nữa cảnh báo tôi
rằng hãy coi chừng
Hắn nói " âm nhạc là tối kị với đạo Hồi
và là nghề của đĩ điếm,
và nếu mày cứ tiếp tục,
mày sẽ bị cưỡng dâm
bụng mày sẽ bị cắt để khỏi sinh ra
con điếm nào khác nữa"
Một lần nữa, tôi bấn loạn
Tôi không hiểu chuyện gì đang xảy ra nữa
Những người da màu, giờ đây,
lại đối xử với tôi như vậy- tại sao ?
Thay vì kết nối hai thế giới,
Tôi nhận thấy mình đang ngã và rũ xuống
giữa hai thế giới đó
Tôi cho rằng bị khạc nhổ là một điều
gây tổn thương
Thế nên, trước lúc tôi 17 tuổi
khi lời dọa giết
và sự quấy rối luôn rình rập
tôi suy sụp rất nhiều.
Mẹ đã nói với tôi rằng:
"Bố mẹ không che chở cho con được nữa rồi
thế nên, con phải đi thôi"
Và, tôi đã mua vé một chiều đến Luân Đôn,
đóng gói hành lí và rời đi
Điều tôi đau đớn nhất lúc đó,
là không ai nói gì
Tôi có một lối thoát rộng mở để rời Nauy.
Những người da màu, da trắng,
không ai nói gì cả
Không ai nói " Chờ đã, sai rồi
chúng ta phải hỗ trợ, phải bảo vệ cô bé"
Không ai nói vậy
Tôi cảm nhận giống như
khi ở sân bay
trên băng chuyền hành lí
có rất nhiều va li
đang hiện ra trước mắt
và luôn luôn có một chiếc vali bị bỏ lại
không ai muốn nó
không ai đến nhận nó
Tôi cảm nhận vậy đấy
Tôi đã chưa bao giờ thấy mình cô đơn, lạc lõng đến thế
Và, sau khi đến Luân Đôn
Tôi đã bắt đầu lại sự nghiệp âm nhạc
Nơi ở mới, nhưng không may là vẫn câu chuyện cũ
Tôi nhớ có một tin nhắn gửi đến,
nói rằng tôi sẽ bị giết
và máu sẽ chảy thành sông
và tôi sẽ bị cường hiếp
nhiều lần trước khi chết
Đến lúc này, tôi phải nói
Tôi đã quen với những tin nhắn như thế
nhưng, điều khác biệt là chúng lại bắt đầu
đe dọa gia đình tôi
Lại một lần nữa, tôi đóng gói hành lí,
từ bỏ âm nhạc, và đến Mĩ
Quá đủ với tôi rồi
Tôi không muốn can hệ vào điều đó nữa
và tôi dĩ nhiên không muốn bỏ mạng
vì điều gì đó
thậm chí không phải giấc mơ của mình.
Đó là lựa chọn của bố tôi.
Đại loại, tôi lạc lõng
và thấy suy sụp
Nhưng rồi,
tôi quyết định những gì tôi muốn làm
là dành nhiều năm tiếp theo của cuộc đời
hỗ trợ những con người trẻ tuổi
và cố gắng ở đó theo những cách nhỏ bé,
bất cứ cách nào có thể.
Tôi đã làm tình nguyện viên
cho nhiều tổ chức
làm việc với những thanh thiếu niên
người Hồi giáo ở châu Âu
Bất ngờ thay, những gì tôi khám phá
là rất nhiều người trẻ
đang chịu đựng và tranh đấu
Họ đối mặt với nhiều vấn đề về gia đình
và cộng đồng
những người dường như quan tâm
đến danh tiếng bản thân
hơn là niềm hạnh phúc và cuộc sống
của con cái họ
Tôi chớm nhận ra rằng,
tôi không đơn độc, không lập dị
có rất nhiều người chung hoàn cảnh với tôi đang ở ngoài kia
Hầu hết mọi người không hiểu
rằng có rất nhiều đứa trẻ như tôi
đang lớn lên ở châu Âu
những người không thể tự do là chính mình
Chúng tôi không được phép là chính mình
Chúng tôi không được tự do để kết hôn
hoặc hẹn hò với người mình yêu thương
Không được tự chọn sự nghiệp
Đó là điều bình thường trong xã hội Hồi giáo
ở châu Âu
Ngay cả khi sống trong xã hội tự do nhất,
chúng tôi nào có tự do
Cuộc sống, giấc mơ, tương lai
đâu có dành cho chúng tôi
mà thuộc về bố mẹ và cộng đồng
Tôi biết vô số trường hợp những người trẻ
đang lạc lõng
tưởng chừng như vô hình trong xã hội
Nhưng thực ra, lại đang gồng lên
chịu đựng một mình.
Những cuộc hôn nhân sắp đặt
bạo lực và ngược đãi
Cuối cùng, sau nhiều năm làm việc với họ,
tôi nhận ra
rằng mình không thể cứ trốn chạy mãi
không thể dành phần còn lại của cuộc đời
để sợ hãi và lẩn trốn
tôi thực sự phải làm gì đó
và tôi cùng nhận ra
sự im lặng của bản thân, của cộng đồng
đã cho phép sự ngược đãi được tiếp diễn
Tôi muốn
dùng siêu năng lực hồi nhỏ của mình
khiến mọi người với quan điểm khác nhau
về vấn đề này hiểu rõ
cảm giác của một người trẻ bị mắc kẹt
giữa gia đình và đất nước
Vì vậy, tôi bắt đầu làm phim
và kể những câu chuyện
và tôi cũng muốn mọi người nhận thức vể
hậu quả chết người khi chúng ta
không coi trọng vấn đề này
Bộ phim đầu tiên tôi làm về Banaz
Một cô gái người Kurd 17 tuổi ở Luân Đôn
Một cô gái ngoan ngoãn,
nghe lời bố mẹ
Cô ấy cố gắng làm đúng mọi thứ
Cô kết hôn với người đàn ông
do bố mẹ mình chọn
cho dù
hắn ta đánh và hãm hiếp cô liên tục
và, khi cô ấy về nhà cầu cứu bố mẹ, họ nói
" Thôi, quay về và
làm một người vợ tốt hơn đi"
Vì họ không muốn có
một đứa con gái li dị
vì điều đó, dĩ nhiên
mang đến nỗi nhục cho gia đình
Banaz bị đánh thậm tệ
đến nỗi chảy máu tai
và khi cô ấy bỏ đi,
rồi tìm được một người đàn ông
mà cô ấy yêu thương
cộng đồng và gia đình phát hiện
và cô ấy biến mất
Người ta tìm thấy cô ấy 3 tháng sau đó
trong một cái vali
được chôn dưới căn nhà
Cô ấy đã bị bóp cổ,
đã bị đánh tới chết
bởi 3 người đàn ông, 3 người anh em họ, theo lệnh của bố và chú cô ấy
thêm vào chuỗi thảm kịch của Banaz
là cô ấy đã báo cảnh sát Anh 5 lần
để yêu cầu giúp đỡ
trình báo với họ rằng mình sẽ bị giết
bởi chính gia đình
Cảnh sát không tin cô,
nên họ đã không làm gì cả.
Vấn đề ở đây
là rất nhiều trong số chúng tôi
đối mặt với điều này
không chỉ với bố mẹ và cộng đồng
mà còn đối mặt với sự hiểu nhầm
và sự thờ ơ của đất nước
nơi họ lớn lên
Khi bị gia đình phản bội,
họ nhìn về phía chúng ta
và khi chúng ta không hiểu họ
chúng ta mất họ mãi mãi
Trong lúc thực hiện bộ phim này,
nhiều người nói với tôi rằng
" Deeyah, cô biết đấy,
đó là văn hóa của họ
đó là những gì họ làm với con cái họ
và chúng ta đâu thể can thiệp"
Tôi đảm bảo với bạn rằng
tàn sát không phải văn hóa của chúng tôi
Bạn biết chứ ?
và chắc chắn những người nhìn giống tôi
những người phụ nữ trẻ
cùng hoàn cảnh xuất thân giống tôi,
nên được hưởng quyền lợi
và sự bảo vệ công bằng
như bất cứ người dân nào, tại sao không ?
Trong bộ phim tiếp theo,
tôi muốn hiểu
tại sao
những thiếu niên Hồi giáo ở châu Âu
lại bị lôi kéo vào cực đoan và bạo lực
nhưng, với chủ đề đó
tôi nhận ra mình sắp phải đối mặt
với nỗi sợ hãi lớn nhất :
những người đàn ông da màu để râu
hoặc những người tương tự
họ gần như ám ảnh suốt cuộc đời tôi
khiến tôi luôn trong sợ hãi
và căm ghét sâu cay
trong nhiều năm trời
Tôi đã dành 2 năm sau đó,
phỏng vấn những tên khủng bố bị kết án
jihadis và những người cực đoan
Những gì tôi được biết, là
những gì đã khá rõ ràng
rằng : tôn giáo, chính trị,
ảnh hưởng niềm tin về thực dân châu Âu
và sự thất bại những năm gần đây
trong chính sách ngoại giao phương Tây
là một phần của bối cảnh đó
Nhưng, điều tôi quan tâm hơn cả
là con người
lí do của từng cá nhân là gì
tại sao một vài thanh thiếu niên
lại tham gia vào những nhóm khủng bố
và điều khiến tôi ngạc nhiên, là
tôi thấy những con người bị tổn thương
thay vì những con quỷ
mà tôi đang tìm kiếm
và hi vọng tìm thấy
thẳng thắn mà nói
Tôi tìm thấy những người bị tổn thương
y như Banaz
Tôi thấy những thanh niên này bị giày vò và giằng xé
trong khi cố thu hẹp sự khác biệt
giữa gia đình và đất nước nơi mình sinh ra
Tôi cũng biết được rằng
các nhóm khủng bố cực đoan
đang lợi dụng
cảm xúc của những thanh thiếu niên này
rồi lôi kéo chúng vào bạo lực
" Đến với chúng tôi", chúng nói
" từ bỏ tất cả đi,
gia đình và đất nước
vì họ đã từ bỏ cậu
Với gia đình cậu,
danh dự của họ quan trọng hơn cậu
và với đất nước cậu
người Nauy, Anh hay Pháp thực thụ luôn luôn
là người da trắng, không có chỗ cho cậu đâu
Chúng cũng hứa cho bọn trẻ
những gì họ khao khát
sự chú ý, chủ nghĩa anh hùng,
cảm giác được thuộc về và mục đích,
một cộng đồng yêu thương và chấp nhận họ
Chúng khiến những con người bất lực
cảm thấy mạnh mẽ
Những người tưởng như vô hình và câm lặng
giờ đây đã được nhìn nhận và lắng nghe
Đó là những gì chúng đang làm cho họ
Vậy tại sao những nhóm người này đối xử với người trẻ
như vậy mà chúng ta lại không ?
Có điều là
Tôi không cố gắng bào chữa
hay tha thứ cho bạo lực
Tôi muốn nói rằng,
chúng ta phải hiểu
Tại sao những thanh thiếu niên này
lại bị lôi kéo
Tôi muốn chỉ cho các bạn
Đây là những bức ảnh hồi thơ bé
của một vài nhân vật trong phim
Điều khiến tôi thực sự chú ý,
là nhiều người trong số họ--
Tôi chưa bao giờ nghĩ điều này---
nhưng nhiều người không có bố hoặc có người bố gia trưởng
rồi những thanh thiếu niên đó
tìm được những hình tượng người cha quan tâm
và trắc ẩn
trong những nhóm cực đoan đó
Tôi cũng biết những người,
trở nên hung ác vì bạo lực phân biệt sắc tộc
họ thấy một lối thoát :
để không còn là nạn nhân
thì chính họ phải trở nên bạo lực
Thực ra, tôi thấy một điều
quá đỗi kinh sợ, tôi nhận ra
một cảm giác quen thuộc lúc tôi 17
khi rời Nauy
Cũng sự bối rối bấn loạn và nỗi buồn ấy
cũng cảm giác bị phản bội
và không thuộc về bất cứ ai
Cảm giác lạc lõng và
bị giằng co giữa hai nền văn hóa
Phải nói rằng
Tôi đã không chọn sự phá hoại
Tôi đã cầm máy quay phim thay vì súng
Lí do tôi làm vậy là
vì siêu năng lực của mình
Tôi có thể nhận ra sự thấu hiểu mới là câu trả lời,
không phải bạo lực
Hãy nhìn nhận con người ta
với đầy đủ mọi đức hạnh và khiếm khuyết của họ
thay vì cứ tiếp tục biếm họa
chúng ta và chúng nó,
kẻ côn đồ và nạn nhân
Tôi cuối cùng cũng chịu chấp nhận rằng
2 nền văn hóa không nhất thiết
phải hòa nhập
mà thay vào đó, trở thành một không gian nơi tôi tìm được tiếng nói của riêng mình
Tôi ngừng cảm thấy
rằng mình phải chọn một phía
sau rất nhiều năm tôi mới
nhận thức được.
Có rất nhiều bạn trẻ
trong xã hội ngày nay
đang tranh đấu với vấn đề này
và họ vẫn đơn độc
và điều này lại khiến họ như
những vết thương há miệng
với một vài người,
quan điểm về Hồi giáo cực đoan
làm mưng mủ những vết thương há miệng đó
Có câu tục ngữ của người châu Phi :
" Nếu không chào đón bọn trẻ vào làng
chúng sẽ thiêu rụi ngôi làng
chỉ để cảm nhận hơi ấm"
Tôi muốn hỏi
những cha mẹ
và cộng đồng Hồi giáo,
liệu sẽ vẫn yêu thương chăm sóc con cái
mà không ép buộc các con
đạt đến sự kì vọng của mình?
Liệu có thể
chọn con cái thay vì danh dự cá nhân
Liệu có hiểu
tại sao con cái lại giận dữ và xa lánh
khi bố mẹ coi trọng thanh danh
hơn hạnh phúc của con?
Liệu có thể cố gắng làm bạn với con
để chúng có thể tin tưởng bố mẹ
và muốn chia sẻ với bố mẹ
những trải nghiệm
hơn là kiếm tìm nơi nào khác
Và những thanh thiếu niên bị xúi giục
bởi những phần tử cực đoan
các em có thể thú nhận rằng sự cuồng bạo của mình bắt nguồn từ nỗi đau ?
Liệu các em có tìm được sức mạnh
để kháng cự lại những người đàn ông đó,
những người muốn dùng máu của các em
cho lợi ích riêng
các em có tìm được con đường để sống ?
Các em có hiểu ra rằng sự trả thù tốt nhất
là khi em sống cuộc sống hạnh phúc,
đủ đầy, tự do
Cuộc sống do các em làm chủ
mà không phải ai khác
Tại sao các em lại muốn trở thành một đứa trẻ Hồi giáo hồn rỗng?
Còn chúng ta,
khi nào chúng ta mới lắng nghe các em ?
Liệu có thể hỗ trợ các em
biến nỗi đau
thành điều gì đó tốt hơn không ?
Chúng nghĩ mình không được yêu
rằng người lớn không quan tâm
việc xảy ra với chúng
rằng người lớn không chấp nhận chúng
Liệu chúng ta có cách để
thay đổi suy nghĩ của các em ?
Chúng ta phải làm gì để thấu hiểu và chú ý tới các em
trước khi chúng trở thành nạn nhân
hoặc kẻ gây ra bạo lực?
Liệu chúng ta có thể quan tâm các em
như chính bản thân mình ?
chứ không chỉ sốc và giận dữ
khi nạn nhân của bạo lực trông giống chúng ta?
Liệu có thể tìm được cách nào để loại bỏ
lòng căm thù và hàn gắn sự chia cắt?
Có điều rằng,
chúng ta không thể từ bỏ nhau hoặc con cái
ngay cả khi con cái từ bỏ chúng ta.
Tất cả chúng ta luôn sát cánh
về lâu dài, mối thù hằn và bạo lực
sẽ không chống lại những kẻ cực đoan nữa
Những tên khủng bố muốn chúng ta
thu mình trong nỗi sợ hãi
đóng cửa và khép chặt trái tim.
Chúng muốn chính chúng ta
gây thêm nhiều vết thương trong xã hội
để chúng lan rộng sự nhiễm trùng
Chúng muốn chúng ta như chúng
không khoan dung, đầy căm hờn và độc ác.
Ngày sau vụ tấn công khủng bố tại Paris
Một người bạn đã gửi tôi bức ảnh này
Đó là một cô bé da trắng
và một cô bé Ả- rập
Hai người bạn thân thiết
Bức ảnh gây nhức nhối những kẻ khủng bố.
Hai bé con ấy, với siêu năng lực của minh
đang chỉ ra cách để tiến đến
một xã hội mà chúng ta cần phải
cùng nhau xây dựng
một xã hội hợp tác và tương trợ
hơn là ruồng bỏ con cái.
Cảm ơn vì đã lắng nghe.
( Vỗ tay )