1
00:00:01,250 --> 00:00:03,101
Ponekad

2
00:00:03,125 --> 00:00:05,208
imate negativna osećanja u vezi sa nečim.

3
00:00:06,708 --> 00:00:10,059
Niste zadovoljni
time kako se stvari odvijaju.

4
00:00:10,083 --> 00:00:13,083
Frustrirani ste i nezadovoljni,

5
00:00:13,750 --> 00:00:16,750
i često odlučimo da živimo sa tim.

6
00:00:17,792 --> 00:00:21,417
Govorimo sebi da moramo da istrpimo.

7
00:00:22,458 --> 00:00:25,184
Ali, ja snažno verujem

8
00:00:25,208 --> 00:00:27,351
da svi imamo sposobnost

9
00:00:27,375 --> 00:00:29,643
da to negativno osećanje pretvorimo

10
00:00:29,667 --> 00:00:31,476
u pozitivno

11
00:00:31,500 --> 00:00:34,351
tako što ćemo dozvoliti
da naše nezadovoljstvo

12
00:00:34,375 --> 00:00:36,042
proizvede promenu.

13
00:00:37,417 --> 00:00:40,601
Šestog januara 1999.

14
00:00:40,625 --> 00:00:42,393
radila sam u Londonu

15
00:00:42,417 --> 00:00:44,851
kada su vesti počele da izveštavaju

16
00:00:44,875 --> 00:00:48,143
o upadu pobunjenika u moj rodni grad,

17
00:00:48,167 --> 00:00:50,208
Fritaun u Sijera Leoneu.

18
00:00:51,500 --> 00:00:53,893
Hiljade ljudi su izgubile živote,

19
00:00:53,917 --> 00:00:57,351
i tela su zatrpala ulice Fritauna.

20
00:00:57,375 --> 00:01:01,434
Tetka mog supruga, žena u godinama,
bila je živa spaljena,

21
00:01:01,458 --> 00:01:04,434
i pomislila sam
na svoje dete od dve godine

22
00:01:04,458 --> 00:01:07,875
dok sam gledala slike dečice
sa amputiranim udovima.

23
00:01:09,000 --> 00:01:10,809
Kolege su mi govorile:

24
00:01:10,833 --> 00:01:12,726
„Kako možemo da pomognemo?”

25
00:01:12,750 --> 00:01:14,601
Nisam znala kako,

26
00:01:14,625 --> 00:01:18,893
pa sam počela da pozivam brojeve telefona
koji su mi izlazili na ekranu

27
00:01:18,917 --> 00:01:22,434
kao brojevi međunarodnih agencija
za pružanje pomoći koje su apelovale

28
00:01:22,458 --> 00:01:25,458
da bi sakupile novac
radi saniranja tragedije.

29
00:01:26,708 --> 00:01:31,393
Razočarala me je neodređenost
tih telefonskih razgovora.

30
00:01:31,417 --> 00:01:34,059
Imala sam utisak da su ljudi
koji su prikupljali novac

31
00:01:34,083 --> 00:01:36,559
delovali toliko udaljeno od krize,

32
00:01:36,583 --> 00:01:38,851
što je i razumljivo,

33
00:01:38,875 --> 00:01:40,559
ali nisam bila zadovoljna

34
00:01:40,583 --> 00:01:42,393
i nisam bila ubeđena

35
00:01:42,417 --> 00:01:46,018
da bi intervencije
koje bi oni na kraju primenili

36
00:01:46,042 --> 00:01:49,250
zaista imale onoliki uticaj
koji je očigledno bio neophodan.

37
00:01:50,333 --> 00:01:53,018
Danima mi je kuvalo u stomaku

38
00:01:53,042 --> 00:01:56,726
dok sam nastavila da gledam
na televiziji kako se ti užasi odvijaju,

39
00:01:56,750 --> 00:01:59,309
i uporno sam postavljala sebi pitanje

40
00:01:59,333 --> 00:02:01,143
šta bih mogla da učinim.

41
00:02:01,167 --> 00:02:02,934
Šta treba da uradim?

42
00:02:02,958 --> 00:02:06,851
Ono što sam želela jeste da pomognem
deci koju je pogodio rat.

43
00:02:06,875 --> 00:02:08,125
I to smo i uradili.

44
00:02:09,500 --> 00:02:12,559
Ja, moja sestra i nekolicina prijatelja

45
00:02:12,583 --> 00:02:16,601
osnovali smo Ratni fond
Sijera Leonea za decu, SLWT.

46
00:02:16,625 --> 00:02:20,059
Rešili smo da se fokusiramo
na hiljade raseljenih ljudi

47
00:02:20,083 --> 00:02:21,809
koji su pobegli od borbi

48
00:02:21,833 --> 00:02:25,351
i koji su živeli u vrlo teškim
uslovima siromaštva

49
00:02:25,375 --> 00:02:27,518
u kampovima u Fritaunu.

50
00:02:27,542 --> 00:02:30,351
Najpre smo radili sa Kampom Ros Roud

51
00:02:30,375 --> 00:02:32,434
u istočnom kraju grada.

52
00:02:32,458 --> 00:02:35,268
U saradnji sa lokalnom
zdravstvenom organizacijom,

53
00:02:35,292 --> 00:02:40,434
pronašli smo oko 130 najranjivijih
samohranih majki

54
00:02:40,458 --> 00:02:43,059
sa decom ispod pet godina,

55
00:02:43,083 --> 00:02:48,476
i obezbedili im podršku
tako što smo im pružili poslovne veštine,

56
00:02:48,500 --> 00:02:50,434
mikrokredite,

57
00:02:50,458 --> 00:02:52,684
šta god da bi nam zatražile.

58
00:02:52,708 --> 00:02:55,476
Rad u tako teškim uslovima,

59
00:02:55,500 --> 00:02:59,184
samo briga o osnovnim stvarima,
nije bio jednostavan zadatak,

60
00:02:59,208 --> 00:03:02,351
ali naš kolektivni osećaj nezadovoljstva

61
00:03:02,375 --> 00:03:05,018
i neprihvatljivi status kvo

62
00:03:05,042 --> 00:03:07,875
držao nas je usredsređenim
na obavljanje posla.

63
00:03:08,958 --> 00:03:12,434
Neke od tih žena
su kasnije otvorile male firme,

64
00:03:12,458 --> 00:03:14,101
isplatile kredite

65
00:03:14,125 --> 00:03:16,809
i omogućile drugim majkama i njihovoj deci

66
00:03:16,833 --> 00:03:19,726
da dobiju iste prilike kao i one.

67
00:03:19,750 --> 00:03:22,559
A mi smo nastavili dalje.

68
00:03:22,583 --> 00:03:26,726
Godine 2004. smo otvorili
poljoprivredni centar za obuku

69
00:03:26,750 --> 00:03:28,601
za bivšu decu vojnike,

70
00:03:28,625 --> 00:03:30,643
a kada se rat završio,

71
00:03:30,667 --> 00:03:34,559
započeli smo program stipendija
za devojčice u lošim uslovima

72
00:03:34,583 --> 00:03:38,083
koje inače ne bi mogle
da nastave sa školovanjem.

73
00:03:38,750 --> 00:03:42,059
Danas je Stela, jedna od tih devojčica,

74
00:03:42,083 --> 00:03:44,851
nadomak toga da postane lekar.

75
00:03:44,875 --> 00:03:49,018
Neverovatno je šta izvesna količina
nezadovoljstva može da iznedri.

76
00:03:49,042 --> 00:03:51,601
(Aplauz)

77
00:03:51,625 --> 00:03:54,559
Deset godina kasnije, 2014. godine,

78
00:03:54,583 --> 00:03:56,893
Sijera Leone pogodila je ebola.

79
00:03:56,917 --> 00:04:01,383
U to vreme sam radila u Fritaunu
na projektu izgradnje hotela,

80
00:04:01,407 --> 00:04:05,351
tog 25. maja kad su objavljeni
prvi slučajevi,

81
00:04:05,375 --> 00:04:08,809
ali sam se vratila u London 30. jula

82
00:04:08,833 --> 00:04:12,143
kada je proglašeno vanredno stanje,

83
00:04:12,167 --> 00:04:17,208
istog dana kada su mnoge avio-kompanije
ukinule letove ka Sijeri Leoneu.

84
00:04:18,292 --> 00:04:20,684
Sećam se da sam plakala satima

85
00:04:20,708 --> 00:04:24,208
i pitala boga zašto se to dogodilo
i zašto baš nama.

86
00:04:25,792 --> 00:04:27,643
Ali dok su suze padale,

87
00:04:27,667 --> 00:04:30,018
ponovo sam počela da osećam

88
00:04:30,042 --> 00:04:33,101
to duboko nezadovoljstvo.

89
00:04:33,125 --> 00:04:37,351
Zato kada se, šest meseci
nakon što su potvrđeni ti prvi slučajevi,

90
00:04:37,375 --> 00:04:40,851
bolest i dalje ubrzano širila
u Sijera Leoneu

91
00:04:40,875 --> 00:04:45,518
i broj zaraženih i umrlih
je nastavio da raste,

92
00:04:45,542 --> 00:04:48,951
nivo frustriranosti i besa
je kod mene toliko narastao

93
00:04:48,985 --> 00:04:51,309
da sam znala da ne mogu da stojim

94
00:04:51,333 --> 00:04:54,167
i da posmatram krizu izvan Sijera Leonea.

95
00:04:55,000 --> 00:04:57,934
Zato sam se sredinom novembra

96
00:04:57,958 --> 00:05:00,768
oprostila sa svojim voljenim

97
00:05:00,792 --> 00:05:03,809
suprugom i decom
koji su imali puno razumevanja,

98
00:05:03,833 --> 00:05:05,976
i ukrcala sam se na prilično prazan avion

99
00:05:06,000 --> 00:05:07,768
ka Fritaunu.

100
00:05:07,792 --> 00:05:11,143
Fritaun je sada bio epicentar zaraze.

101
00:05:11,167 --> 00:05:14,476
Stotine novih slučajeva
pojavljivale su se svake nedelje.

102
00:05:14,500 --> 00:05:17,268
Razgovarala sam sa mnogim stručnjacima
u oblasti medicine,

103
00:05:17,292 --> 00:05:18,809
sa epidemiolozima

104
00:05:18,833 --> 00:05:21,018
i običnim ljudima svakog dana.

105
00:05:21,042 --> 00:05:22,667
Svi su bili stvarno uplašeni.

106
00:05:23,750 --> 00:05:29,143
„Nećemo uspeti dok ne porazgovaramo
sa ljudima pod drvetom manga.”

107
00:05:29,167 --> 00:05:31,018
Tako je govorio dr Joti,

108
00:05:31,042 --> 00:05:34,684
ugandski doktor koji je radio za SZO

109
00:05:34,708 --> 00:05:37,643
i koji je bio angažovan
u gotovo svakom izbijanju ebole

110
00:05:37,667 --> 00:05:39,559
do tada u Africi.

111
00:05:39,583 --> 00:05:40,893
Bio je u pravu,

112
00:05:40,917 --> 00:05:44,125
ali nije postojao plan da se to ostvari.

113
00:05:45,000 --> 00:05:48,393
Stoga sam jednog vikenda početkom decembra

114
00:05:48,417 --> 00:05:53,434
osmislila plan koji je postao poznat
kao plan Talasa zapadne oblasti.

115
00:05:53,458 --> 00:05:56,351
Bilo je potrebno
da razgovaramo sa ljudima,

116
00:05:56,375 --> 00:05:58,059
a ne da im samo mi govorimo.

117
00:05:58,083 --> 00:06:02,143
Bilo je potrebno da sarađujemo
sa uticajnim ljudima u zajednici

118
00:06:02,167 --> 00:06:04,518
da bi ljudi poverovali
u ono što im poručujemo.

119
00:06:04,542 --> 00:06:07,018
Bilo je potrebno da razgovaramo
pod drvetom manga,

120
00:06:07,042 --> 00:06:08,893
a ne preko zvučnika.

121
00:06:08,917 --> 00:06:10,898
I bilo nam je potrebno još kreveta.

122
00:06:10,917 --> 00:06:13,851
Nacionalni centar
za reagovanje na ebolu, NCRE,

123
00:06:13,875 --> 00:06:16,643
nadogradio je i primenio taj plan,

124
00:06:16,667 --> 00:06:18,601
i do treće nedelje januara,

125
00:06:18,625 --> 00:06:21,934
broj slučajeva je značajno opao.

126
00:06:21,958 --> 00:06:23,351
Ponudili su mi da postanem

127
00:06:23,375 --> 00:06:26,059
novi direktor planiranja NCRE-a,

128
00:06:26,083 --> 00:06:28,833
što me je odvelo na put po zemlji,

129
00:06:28,853 --> 00:06:31,000
na kome sam pokušavala
da budem ispred zaraze,

130
00:06:31,020 --> 00:06:32,643
ali sam je takođe pratila

131
00:06:32,667 --> 00:06:34,893
do udaljenih sela u provincijama,

132
00:06:34,917 --> 00:06:38,601
kao i do urbanih sirotinjskih zajednica.

133
00:06:38,625 --> 00:06:41,684
Jednom prilikom sam izašla iz auta

134
00:06:41,708 --> 00:06:44,417
da pozovem pomoć za čoveka
koji se onesvestio na putu.

135
00:06:45,125 --> 00:06:48,143
Slučajno sam ugazila u tečnost

136
00:06:48,167 --> 00:06:50,976
koja se slivala niz put na kome je ležao.

137
00:06:51,000 --> 00:06:52,726
Pojurila sam u kuću svojih roditelja

138
00:06:52,750 --> 00:06:55,101
i oprala stopala hlorom.

139
00:06:55,125 --> 00:06:59,559
Nikada neću zaboraviti kako sam čekala
rezultate testa tog čoveka

140
00:06:59,583 --> 00:07:04,250
dok sam neprekidno proveravala da li imam
temperaturu, tada i tokom cele epidemije.

141
00:07:05,292 --> 00:07:10,101
Borba protiv ebole
je verovatno bila najveći izazov,

142
00:07:10,125 --> 00:07:13,018
ali i najviše nagrađujuće
iskustvo u mom životu,

143
00:07:13,042 --> 00:07:14,976
i zaista sam zahvalna

144
00:07:15,000 --> 00:07:16,601
na nezadovoljstvu

145
00:07:16,625 --> 00:07:18,643
koje mi je stvorilo prostor

146
00:07:18,667 --> 00:07:20,083
u kome sam mogla da pomognem.

147
00:07:20,833 --> 00:07:25,351
Nezadovoljstvo može biti
stalno prisutno u pozadini,

148
00:07:25,375 --> 00:07:26,809
ili može biti iznenadno,

149
00:07:26,833 --> 00:07:28,500
podstaknuto nekim događajima.

150
00:07:29,667 --> 00:07:30,977
Ponekad je i jedno i drugo.

151
00:07:32,125 --> 00:07:34,958
Tako je bilo u slučaju mog rodnog grada.

152
00:07:36,375 --> 00:07:39,708
Naš grad se godinama menjao

153
00:07:40,417 --> 00:07:42,625
i to je u meni stvaralo veliki bol.

154
00:07:43,875 --> 00:07:45,351
Sećam se kako sam u detinjstvu

155
00:07:45,375 --> 00:07:47,792
odrastala penjući se po drveću,

156
00:07:48,708 --> 00:07:51,684
berući manga i šljive

157
00:07:51,708 --> 00:07:54,667
u univerzitetskom kampusu
gde je moj otac bio predavač.

158
00:07:55,958 --> 00:08:00,309
Išla sam na pecanje u potocima
duboko u botaničkim baštama.

159
00:08:00,333 --> 00:08:06,559
Obronci brda oko Fritauna bili su
prekriveni bujnom zelenom vegetacijom,

160
00:08:06,583 --> 00:08:08,893
a plaže su bile čiste i netaknute.

161
00:08:08,917 --> 00:08:13,476
Udvostručavanje stanovništva Fritauna
tokom godina nakon građanskog rata,

162
00:08:13,500 --> 00:08:16,851
nedostatak planiranja
i kontrolisane izgradnje

163
00:08:16,875 --> 00:08:19,458
doveli su do masovnog krčenja šuma.

164
00:08:20,125 --> 00:08:24,851
Drveće, prirodna lepota,
uništeno je dok je pravljen prostor

165
00:08:24,875 --> 00:08:27,559
za nove zajednice,
formalne ili neformalne,

166
00:08:27,583 --> 00:08:30,351
i radi seče drveta za ogrev.

167
00:08:30,375 --> 00:08:33,042
Bila sam duboko zabrinuta i nezadovoljna.

168
00:08:34,750 --> 00:08:38,624
Nije uništavanje drveća i padina
jedino što mi je smetalo.

169
00:08:38,642 --> 00:08:42,268
Radilo se i o ljudskom faktoru,

170
00:08:42,292 --> 00:08:47,309
jer infrastruktura nije uspevala
da održi korak sa rastom stanovništva:

171
00:08:47,333 --> 00:08:50,393
nije bilo ni govora o kanalizaciji,

172
00:08:50,417 --> 00:08:54,625
grad je bio prljav, zaražen tifusom,
malarijom i dizenterijom.

173
00:08:55,375 --> 00:08:57,768
U to vreme nisam znala
statističke podatke,

174
00:08:57,792 --> 00:09:00,851
ali ispostavilo se da je do 2017. godine

175
00:09:00,875 --> 00:09:06,059
samo šest posto tečnog otpada
i 21 posto čvrstog otpada

176
00:09:06,083 --> 00:09:07,393
bilo sakupljano.

177
00:09:07,417 --> 00:09:09,518
Ostatak je bio pored nas,

178
00:09:09,542 --> 00:09:13,226
po dvorištima, poljima, rekama

179
00:09:13,250 --> 00:09:15,500
i nataložen u moru.

180
00:09:16,708 --> 00:09:21,809
Koraci za bavljenje tim dubokim osećajima
besa i frustracije u meni

181
00:09:21,833 --> 00:09:24,768
nisu se javili nekim čudom,
niti su bili jasni.

182
00:09:24,792 --> 00:09:28,643
Moć nezadovoljstva ne funkcioniše tako.

183
00:09:28,667 --> 00:09:32,226
Ona deluje kada znate
da se stvari mogu obavljati bolje,

184
00:09:32,250 --> 00:09:37,184
i deluje kada odlučite da preuzmete rizik
da biste ostvarili tu promenu.

185
00:09:37,208 --> 00:09:40,518
I tako sam se 2017.

186
00:09:40,542 --> 00:09:42,851
kandidovala za gradonačelnika,

187
00:09:42,875 --> 00:09:44,833
jer sam znala da stvari mogu biti bolje.

188
00:09:45,458 --> 00:09:49,184
Delovalo je da se ljudi slažu sa mnom,
jer sam pobedila na izborima.

189
00:09:49,208 --> 00:09:52,184
(Aplauz)

190
00:09:52,208 --> 00:09:56,684
Danas sprovodimo ambiciozan plan

191
00:09:56,708 --> 00:09:58,792
transformacije našeg grada,

192
00:09:59,917 --> 00:10:02,518
i kada kažem mi,

193
00:10:02,542 --> 00:10:04,351
zaista me raduje

194
00:10:04,375 --> 00:10:07,643
da pod tim podrazumevam
celokupnu zajednicu Fritauna,

195
00:10:07,667 --> 00:10:13,851
bilo da se radi o učestvovanju
u takmičenjima poput nagrađivanja naselja

196
00:10:13,875 --> 00:10:17,309
koje najviše poboljša celokupnu čistoću,

197
00:10:17,333 --> 00:10:19,059
ili su u pitanju naši programi

198
00:10:19,083 --> 00:10:23,809
koji predvode i pridružuju ljude
i sakupljače otpada

199
00:10:23,833 --> 00:10:25,417
putem naših aplikacija.

200
00:10:27,000 --> 00:10:29,184
Danas je Fritaun

201
00:10:29,208 --> 00:10:31,042
mnogo čistiji grad,

202
00:10:32,208 --> 00:10:35,226
a što se tiče drveća po kome smo poznati,

203
00:10:35,250 --> 00:10:39,018
zasadili smo 23 000 stabala
prošle kišne sezone.

204
00:10:39,042 --> 00:10:40,309
(Aplauz)

205
00:10:40,333 --> 00:10:41,643
A 2020. godine

206
00:10:41,667 --> 00:10:48,101
planiramo da zasadimo milion stabala
kao deo kampanje „Fritaun, grad drveća”.

207
00:10:48,125 --> 00:10:51,226
(Aplauz)

208
00:10:51,250 --> 00:10:56,042
Ponekad imamo negativna osećanja
u vezi sa nekim stvarima.

209
00:10:56,917 --> 00:11:00,101
Nismo srećni zbog načina
na koji se stvari odvijaju.

210
00:11:00,125 --> 00:11:02,018
Osećamo nezadovoljstvo

211
00:11:02,042 --> 00:11:03,292
i frustraciju.

212
00:11:04,708 --> 00:11:07,667
To negativno osećanje
možemo promeniti u pozitivno.

213
00:11:10,083 --> 00:11:14,101
Ako verujete u to
da stvari mogu biti bolje,

214
00:11:14,125 --> 00:11:19,809
onda imate mogućnost da nešto preduzmete,
umesto da ne učinite ništa.

215
00:11:19,833 --> 00:11:24,143
Opseg problema i okolnosti
naših situacija se razlikuju,

216
00:11:24,167 --> 00:11:25,542
ali svima nam je

217
00:11:26,958 --> 00:11:29,625
jedna stvar zajednička.

218
00:11:30,917 --> 00:11:33,893
Možemo rizikovati
da bismo ostvarili promenu,

219
00:11:33,917 --> 00:11:36,059
i završiću time što ću vam reći:

220
00:11:36,083 --> 00:11:37,601
zakoračite,

221
00:11:37,625 --> 00:11:38,934
rizikujte.

222
00:11:38,958 --> 00:11:42,184
Ako se ujedinimo iza moći nezadovoljstva,

223
00:11:42,208 --> 00:11:43,976
svet će biti bolje mesto.

224
00:11:44,000 --> 00:11:45,726
Hvala.

225
00:11:45,750 --> 00:11:48,375
(Aplauz)