WEBVTT

00:00:00.917 --> 00:00:02.238
Haydi bir oyun oynayalım.

00:00:02.825 --> 00:00:05.701
Las Vegas'da olduğunuzu düşünün,

00:00:05.725 --> 00:00:07.076
kumarhanedesiniz

00:00:07.100 --> 00:00:11.116
ve oradaki bilgisayarlardan birinde 
oyun oynamaya karar veriyorsunuz,

00:00:11.140 --> 00:00:13.726
aynı solitaire ya da satranç oynar gibi.

00:00:14.520 --> 00:00:17.670
Bilgisayar da aynı bir insan
gibi hamleler yapabiliyor.

00:00:18.438 --> 00:00:20.138
Oyun yazı-tura.

00:00:20.732 --> 00:00:23.451
Tura ile başlanıyor

00:00:23.451 --> 00:00:25.612
ve ilk önce bilgisayar oynayacak.

00:00:25.636 --> 00:00:28.492
Yazı-tura atmak onun seçimine bırakılmış

00:00:28.516 --> 00:00:31.115
fakat siz sonucu göremiyorsunuz.

00:00:31.144 --> 00:00:32.835
Şimdi sıra sizde.

00:00:32.862 --> 00:00:35.704
Siz de parayı atabilir ya da
olduğu gibi bırakabilirsiniz,

00:00:35.728 --> 00:00:39.188
sizin hamleniz rakibinize 
yani bilgisayara gösterilmeyecektir.

00:00:39.737 --> 00:00:43.736
Son olarak bilgisayar yine oynayacak,
parayı ister atar ister atmaz.

00:00:43.760 --> 00:00:46.451
Bu üç turun sonunda

00:00:46.475 --> 00:00:48.404
para açılır.

00:00:48.428 --> 00:00:51.236
Eğer turaysa bilgisayar kazanır.

00:00:51.260 --> 00:00:52.975
yazıysa siz kazanırsınız.

NOTE Paragraph

00:00:54.210 --> 00:00:55.923
Yani oldukça basit bir oyun

00:00:55.947 --> 00:00:59.340
ve herkes dürüstçe oynarsa
ve para da hileli değilse

00:00:59.364 --> 00:01:03.126
oyunu kazanma şansınız yüzde 50.

00:01:03.150 --> 00:01:05.424
Bunu doğrulamak için

00:01:05.448 --> 00:01:08.583
öğrencilerimden oyunu bilgisayarlarımızda
oynamalarını istedim.

00:01:08.607 --> 00:01:10.591
Pek, pek çok deneme sonucunda

00:01:10.615 --> 00:01:14.679
kazanma oranı yüzde 50
veya yüzde 50'ye yakın oldu

00:01:14.679 --> 00:01:16.330
beklendiği gibi.

00:01:16.354 --> 00:01:18.390
Sıkıcı bir oyun gibi geliyor değil mi?

NOTE Paragraph

00:01:18.414 --> 00:01:21.631
Fakat bu oyunu kuantum bilgisayarda 
oynasaydınız ne olurdu?

00:01:22.665 --> 00:01:25.745
Şimdilik Las Vegas kumarhanelerinde 
kuantum bilgisayar yok

00:01:25.769 --> 00:01:27.510
benim bildiğim kadarıyla,

00:01:27.534 --> 00:01:30.970
fakat IBM çalışan bir
kuantum bilgisayar yaptı.

00:01:30.994 --> 00:01:32.581
İşte burada.

NOTE Paragraph

00:01:32.605 --> 00:01:34.569
Fakat, kuantum bilgisayar nedir?

00:01:34.569 --> 00:01:37.343
Kuantum fizik atomların davranışlarını

00:01:37.367 --> 00:01:41.137
ve elektron ve proton gibi

00:01:41.161 --> 00:01:43.644
temel parçacıklarını tanımlamaktadır.

00:01:43.668 --> 00:01:46.682
Bu nedenle kuantum bilgisayar 
bu parçacıkların davranışlarını

00:01:46.682 --> 00:01:48.323
kontrol ederek işlem görür,

00:01:48.323 --> 00:01:51.713
fakat normal bilgisayarlardan tamamen
farklı bir şekilde.

00:01:52.279 --> 00:01:54.747
Yani, kuantum bilgisayar sadece

00:01:54.747 --> 00:01:58.304
şimdiki bilgisayarların
daha güçlüolanı değildir,

00:01:58.328 --> 00:02:02.335
ampulün mumdan daha güçlü 
olmaması gibi.

00:02:02.359 --> 00:02:06.478
Daha daha iyi bir mum yaparak 
ampül yapamazsınız.

00:02:07.048 --> 00:02:10.343
Ampül daha derin bir 
bilimsel anlayışa dayanan

00:02:10.343 --> 00:02:11.941
farklı bir teknolojidir.

00:02:11.965 --> 00:02:15.702
Benzer şekilde, kuantum bilgisayar da 
kuantum fiziğine dayanan

00:02:15.726 --> 00:02:18.475
yeni bir tür cihazdır

00:02:18.499 --> 00:02:21.649
ve ampulün toplumu değiştirdiği gibi


00:02:21.673 --> 00:02:24.763
Kuantum bilgisayarların, güvenlik 
ihtiyacımız, sağlık hizmetimiz

00:02:24.763 --> 00:02:27.194
ve hatta internet gibi 
hayatımızın bir çok yönünü

00:02:27.194 --> 00:02:30.186
etkilemesi için potansiyeli bulunmaktadır.

NOTE Paragraph

00:02:30.837 --> 00:02:35.090
Bu nedenle dünyanın her yerindeki
şirketler, bu cihazları üretmek

00:02:35.162 --> 00:02:38.017
ve ilgi çekici olan şeyin
ne olduğunu görmek için çalışıyor.

00:02:38.017 --> 00:02:40.481
oyunumuzu kuantum bilgisayarda oynayalım.

00:02:40.862 --> 00:02:45.635
Buradan IBM'in kuantum
bilgisayarına bağlanıyorum,

00:02:45.659 --> 00:02:48.134
yani oyunu uzaktan oynayabilirim

00:02:48.158 --> 00:02:50.098
ve siz de bunu yapabilirsiniz.

00:02:50.151 --> 00:02:55.573
Bunu yapmak için, TED'den önceden 
e-posta almayı unutmamalısınız,

00:02:55.597 --> 00:02:57.916
Eğer oyunu oynarsanız

00:02:57.916 --> 00:03:01.041
size parayı atmayı seçip
seçmediğinizi soracaktır.

00:03:01.065 --> 00:03:05.887
Aslında, sizin daire ile kare arasından
birini seçmenizi istedik.

00:03:05.887 --> 00:03:09.799
Bunu bilmiyordunuz, fakat daire 
seçiminiz "parayı at"

00:03:09.823 --> 00:03:12.710
kare seçiminiz ise "parayı atma"
anlamına gelmekteydi.

00:03:12.723 --> 00:03:15.564
372 cevap aldık.

00:03:15.588 --> 00:03:16.778
Teşekkür ederim.

00:03:16.802 --> 00:03:20.764
Bu, 372 defa kuantum bilgisayara
karşı sizin tercihlerinizi kullanarak

00:03:20.764 --> 00:03:22.922
oynayabiliriz anlamına gelmekte.

00:03:22.946 --> 00:03:25.191
Oldukça hızlı bir oyun,

00:03:25.215 --> 00:03:28.102
bu nedenle hemen buracıkta size 
sonuçları gösterebilirim.

NOTE Paragraph

00:03:28.231 --> 00:03:30.537
Maalesef, hiç de iyi bir iş 
çıkartamamışsınız.

NOTE Paragraph

00:03:30.561 --> 00:03:32.634
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:03:32.658 --> 00:03:35.714
Kuantum bilgisayar neredeyse
bütün oyunları kazanmış.

00:03:36.159 --> 00:03:39.881
Operasyonel hatalar nedeniyle sadece
birkaç oyun kaybetmiş.

NOTE Paragraph

00:03:39.905 --> 00:03:41.867
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:03:41.891 --> 00:03:45.192
Bu kazanma periyodunu nasıl başarmıştı?

00:03:46.224 --> 00:03:48.717
Bu bir tür sihir veya aldatma
gibi görünüyor

00:03:48.741 --> 00:03:51.759
fakat aslında, bu sadece aksiyondaki
kuantum fiziğidir.

00:03:51.780 --> 00:03:53.356
İşte nasıl çalıştığı.

00:03:53.380 --> 00:03:58.832
Normal bilgisayarlar yazı veya 
turayı bit olarak simule ederler,

00:03:58.856 --> 00:04:00.511
sıfır veya bir olarak

00:04:00.535 --> 00:04:04.415
veya mevcut atma açık veya kapalı
sizin bilgisayarınızın içindeki çipte.

00:04:04.439 --> 00:04:07.179
Kuantum Bilgisayar tamamen farklıdır.

00:04:07.250 --> 00:04:11.763
Kuantum bit daha değişkendir,
binary olmayan bir yapısı vardır.

00:04:12.511 --> 00:04:18.353
Üst üste konulmuş ve bir araya getirilmiş
sıfır ve birlerden oluşabilir,

00:04:18.377 --> 00:04:23.083
bazı sıfır olma ihtimali ve bazı bir 
olma ihtimali ile birlikte.

00:04:23.545 --> 00:04:26.686
Yani, kimiliği bir spektrumdadır.

00:04:26.790 --> 00:04:30.613
Örneğin, yüzde 70 sıfır 


00:04:30.613 --> 00:04:32.953
ve yüzde 30 bir olma ihtimalini 
barındırabilir

00:04:32.977 --> 00:04:36.992
veya 80-20 veya 60-40.

00:04:37.016 --> 00:04:39.629
İhtimaller sonsuz.

00:04:39.653 --> 00:04:41.449
Burada anahtar fikir

00:04:41.449 --> 00:04:45.263
sıfır ve birin mutlak değerini terk
etmek zorundayız

00:04:45.287 --> 00:04:47.568
ve bazı belirsizliklere 
izin vermeliyiz.

00:04:47.737 --> 00:04:49.388
Oyun boyunca,

00:04:49.412 --> 00:04:54.159
Kuantum bilgisayar yazı ve turanın bu 
değişken kombinasyonunu yaratmakta,

00:04:54.183 --> 00:04:55.334
sıfır ve bir,

00:04:55.358 --> 00:04:57.626
bu nedenle oyuncuların ne
yaptığı yazı veya tura

00:04:57.650 --> 00:04:58.838
önemli değil,

00:04:58.862 --> 00:05:01.708
üst üste çakıştırma zarar 
görmemiş halde kalacaktır.

00:05:01.830 --> 00:05:05.306
İki sıvının karıştırılması 
gibi bir şey.

00:05:05.714 --> 00:05:10.099
Karıştırın veya karıştırmayın,
sıvı karışım olarak kalır.

00:05:10.123 --> 00:05:12.544
Fakat en son harekette,

00:05:12.568 --> 00:05:16.508
Kuantum bilgisayar bir ve sıfırı 
ayrıştırır,

00:05:16.532 --> 00:05:20.270
mükemmel olarak turayı elde eder,
bu nedenle her zaman kaybedersiniz.

NOTE Paragraph

00:05:20.294 --> 00:05:21.864
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:05:22.267 --> 00:05:25.647
Bunların hepsinin garip olduğunu
düşünüyorsanız, kesinlikle haklısınız.

00:05:26.608 --> 00:05:30.687
Normal para tura ve yazının 
kombinasyonundan oluşmaz.

00:05:31.056 --> 00:05:35.260
Günlük yaşamımızda bu değişken 
kuantum gerçekliğini

00:05:35.284 --> 00:05:36.754
tecrübe etmiyoruz.

00:05:37.247 --> 00:05:39.941
Bu nedenle kuantum tarafından 
kafanız karıştırıldıysa

00:05:39.941 --> 00:05:42.131
endişe etmeyin, demek ki anlıyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:05:42.131 --> 00:05:44.619
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:44.643 --> 00:05:48.899
Kuantum garipliğini daha önce
tecrübe etmememize rağmen

00:05:48.923 --> 00:05:52.081
aksiyondaki çok gerçekçi 
etkisini görebiliriz.

00:05:52.105 --> 00:05:54.429
Kendiniz için olan dataları
gördünüz.

00:05:54.529 --> 00:05:56.380
Kuantum bilgisayar kazandı

00:05:56.380 --> 00:06:00.802
çünkü üst üste yapılan faaliyeti ve 
belirsizliği kontrolü altında tuttu

00:06:00.826 --> 00:06:03.182
ve bu kuantum özellikleri çok güçlü,

00:06:03.206 --> 00:06:05.484
sadece yazı tura oyununu 
kazanmak için değil

00:06:05.508 --> 00:06:09.126
aynı zamanda gelecek kuantum 
teknolojisini inşa etmek için de.

00:06:09.150 --> 00:06:12.666
Şimdi size hayatımızı değiştirecek
potansiyel uygulamalar hakkında

00:06:12.690 --> 00:06:14.750
üç örnek vereyim.

NOTE Paragraph

00:06:15.147 --> 00:06:20.448
İlk olarak, kuantum belirsizliği 
bir merkezden diğer bir merkeze

00:06:20.472 --> 00:06:24.262
gönderilen mesajların kriptolanması 
için kişiye özel anahtar oluşturabilir.

00:06:24.286 --> 00:06:27.269
Bu durumda hackerlar,
kuantum belirsizliği nedeniyle

00:06:27.269 --> 00:06:30.992
gizlice anahtarları mükemmel 
bir şekilde kopyalayamazlar.

00:06:31.809 --> 00:06:35.595
Anahtarları kırmaları için, kuantum
fiziğinin kanunlarını 


00:06:35.619 --> 00:06:37.378
kırmaları gerekecektir.

00:06:37.531 --> 00:06:39.969
Bu tarz kırılamayan 
kriptolar bankalar ve

00:06:39.969 --> 00:06:44.364
diğer uluslararası kuruluşlar 
tarafından test edilmektedir.

00:06:45.357 --> 00:06:50.806
Bugün, dünya çapında 17 milyar 
birbirine bağlantılı cihaz kullanmaktayız.

00:06:51.619 --> 00:06:55.119
Sadece kuantum kriptolamasının 
gelecekte yapabileceği etkiyi hayal edin.

NOTE Paragraph

00:06:56.171 --> 00:07:01.901
İkinci olarak, kuantum teknolojisi sağlık 
ve ilaç kullanımını değiştirecektir.

00:07:02.427 --> 00:07:07.728
Örneğin, ilaç gelişimi için moleküllerin
dizayn ve analiz edilmesi

00:07:07.752 --> 00:07:10.147
bugün önemli bir problemdir

00:07:10.171 --> 00:07:15.123
ve bu yüzden moleküllerdeki tüm 
atomların kuantum özelliklerini tam

00:07:15.147 --> 00:07:19.249
olarak hesaplamak ve tanımlamak

00:07:19.273 --> 00:07:22.924
süper bilgisayarlar için bile gerçekten 
hesaplaması güç bir görevdir.

00:07:23.140 --> 00:07:26.126
Fakat kuantum bilgisayar daha 
iyisini yapabilir,

00:07:26.126 --> 00:07:28.964
çünkü simule etmeye çalıştıkları 
moleküller gibi

00:07:28.988 --> 00:07:31.540
aynı kuantum özellikleri 
kullanarak işlemektedir.

00:07:31.564 --> 00:07:36.341
İlaç gelişimi için gelecek geniş 
kapsamlı kuantum simülasyonları,

00:07:36.365 --> 00:07:39.651
binlerce hayatı etkileyen
Alzheimer gibi hastalıkların

00:07:39.675 --> 00:07:41.817
iyileşmesine yol açabilir.

NOTE Paragraph

00:07:42.355 --> 00:07:45.392
Üçüncü olarak, benim favorim olan 
kuantum uygulaması ise

00:07:45.416 --> 00:07:47.579
fiziksel olarak bilgiyi transfer
etmeden

00:07:47.579 --> 00:07:53.141
bilginin bir yerden diğer bir yere
ışınlanması uygulamasıdır.

00:07:53.847 --> 00:07:57.276
Bilim kurgu gibi geliyor fakat
bu mümkün,

00:07:57.300 --> 00:08:00.803
çünkü bu kuantum parçacıklarının 
bu değişken yapısı

00:08:00.803 --> 00:08:04.401
uzay ve zaman boyunca 
bir şekilde birbirine kenetlenebilir,

00:08:04.425 --> 00:08:07.799
bir parçacık ile ilgili 
bir değişiklik yaptığınızda

00:08:07.799 --> 00:08:09.515
bu diğerini de etkileyebilir

00:08:09.539 --> 00:08:12.197
ve bu ışınlanma için bir kanal
oluşturabilir.

00:08:13.039 --> 00:08:15.648
Bu zaten laboratuvar ortamında 
gerçekleştirildi

00:08:15.672 --> 00:08:18.593
ve ileride kuantum internetinin
bir parçası olabilir.

00:08:19.219 --> 00:08:22.566
Henüz böyle bir ağa sahip değiliz,

00:08:22.590 --> 00:08:25.494
fakat benim takımım kuantum
ağını kuantum bilgisayarda

00:08:25.518 --> 00:08:29.367
simüle ederek bu olasılıklar 
hakkında çalışıyor,

00:08:30.052 --> 00:08:34.050
Ağ üzerindeki farklı kullanıcılar
arasında ışınlanma ,

00:08:34.074 --> 00:08:35.930
yeterli data transferi

00:08:35.930 --> 00:08:39.166
ve hatta güvenli oylama gibi

00:08:39.166 --> 00:08:43.629
bazı ilginç yeni protokolleri 
dizayn edip uyguluyoruz.

NOTE Paragraph

00:08:43.992 --> 00:08:47.381
Yani, kuantum fizikçisi olmak 
benim için çok eğlenceli bir şey.

00:08:47.405 --> 00:08:49.578
Bunu çok fazla tavsiye ederim.

NOTE Paragraph

00:08:49.578 --> 00:08:50.880
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:08:50.904 --> 00:08:54.095
Biz kuantum harikalar diyarında
kaşif olmak için yol alıyoruz.

00:08:54.095 --> 00:08:57.103
Yakında hangi uygulamayı 
bulacağımızı kim bilebilir.

00:08:57.222 --> 00:09:00.047
Kuantum geleceğini inşa ederken;

00:09:00.071 --> 00:09:02.677
dikkatli ve sorumlu 
davranmak zorundayız.

00:09:02.809 --> 00:09:04.607
Benim açımdan şahsen

00:09:04.631 --> 00:09:10.100
kuantum fiziğini sadece kuantum bilgisayar
yapmak için bir araç olarak görmüyorum.

00:09:10.124 --> 00:09:13.732
Kuantum bilgisayarları, bizim için, 
geleceğin gizemini araştırmak ve

00:09:13.732 --> 00:09:16.788
bizim tecrübelerimiz dışında kalan
bu gizli dünya hakkında daha

00:09:16.788 --> 00:09:19.438
fazla şey ortaya çıkartacak 
bir yol olarak görüyorum.

00:09:19.438 --> 00:09:21.320
Biz insanlar ne kadar hayret vericiyiz,

00:09:21.344 --> 00:09:24.336
evrene nispeten kısıtlı 
erişimimiz ile

00:09:24.360 --> 00:09:26.994
sadece hayal gücümüzü ve 
becerimizi kullanarak

00:09:27.018 --> 00:09:29.598
kendi ufkumuzdan çok ötesini
görebilmekteyiz.

00:09:30.211 --> 00:09:33.838
Evren bizi, ne kadar inanılmaz
derecede ilginç ve sürprizlerle

00:09:33.838 --> 00:09:36.480
dolu olduğunu göstererek 
ödüllendirmektedir.

NOTE Paragraph

00:09:37.171 --> 00:09:40.547
Gelecek temel olarak belirsizdir

00:09:40.571 --> 00:09:43.750
ve bu bizi kesinlikle 
heyecanlandırmaktadır.

NOTE Paragraph

00:09:44.344 --> 00:09:45.495
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:09:45.519 --> 00:09:51.626
(Alkışlar)