0:00:00.725,0:00:04.372
16 Ocak 1996'da, Perşembe günü

0:00:05.737,0:00:09.150
Cumhurbaşkanlığı makamına

0:00:09.174,0:00:12.202
Sierra Leone Cumhuriyeti[br]devlet başkanı olarak girdim.

0:00:14.413,0:00:15.633
Seçilmemiştim.

0:00:17.690,0:00:18.876
Dört yıl öncesinde,

0:00:19.461,0:00:21.934
yirmili yaşlarında, savaş cephesinden

0:00:23.324,0:00:26.638
başkent Freetown'a süren

0:00:26.638,0:00:30.237
ağır silahlı otuz kişiden biriydim.

0:00:31.321,0:00:33.260
Tek bir amacımız vardı:

0:00:34.570,0:00:40.999
Kendini 25 yılı aşkın süredir[br]iktidarda tutan,

0:00:41.023,0:00:45.262
yozlaşmış, baskıcı, tek parti [br]diktatörlüğünü devirmek.

0:00:46.430,0:00:49.874
Ama sonunda,[br]çok şiddetli bir darbe değildi.

0:00:50.854,0:00:55.766
Birkaç atış yaptıktan ve radyo istasyonunu[br]ele geçirdikten sonra

0:00:55.790,0:01:01.199
yüz binlerce vatandaş, bizi kurtarıcı[br]olarak karşılamak için

0:01:02.662,0:01:05.119
sokaklara döküldü.

0:01:06.891,0:01:10.848
Eğer bir film senaryosu gibi göründüğünü[br]düşünüyorsanız aynı fikirdeyim.

0:01:12.515,0:01:14.648
Ben iktidardaki[br]askeri hükûmetin parçasıydım,

0:01:14.672,0:01:16.592
birçok görevde bulundum.

0:01:17.279,0:01:22.639
Amacımız, her zaman ülkeyi demokratik [br]sivil idare haline getirmekti.

0:01:23.597,0:01:25.322
Ama dört yıl sonra,

0:01:25.346,0:01:29.474
o çok partili demokratik seçimler [br]hala gerçekleşmemişti.

0:01:31.301,0:01:34.783
Vatandaşlar sözümüze olan inançlarını[br]yitirmeye başlıyorlardı.

0:01:35.459,0:01:36.641
Ama biliyor musunuz?

0:01:36.665,0:01:39.091
Verdiğim sözleri tutmayı seviyorum.

0:01:40.165,0:01:43.967
Bazı yoldaşlarım ve ben, [br]başka bir askeri darbe düzenledik,

0:01:43.991,0:01:47.606
ama bu seferki, kendi devlet başkanımıza[br]ve komutanımıza karşıydı.

0:01:48.292,0:01:50.684
Yine, kansız bir darbe olmuştu.

0:01:51.512,0:01:55.130
Bu, 16 Ocak 1996'da

0:01:56.320,0:01:59.760
nasıl yeni askeri devlet başkanı[br]olduğumdur.

0:02:00.284,0:02:02.398
Daha sadece 31 yaşındaydım.

0:02:03.262,0:02:05.059
Tabii ki güç tatlıydı.

0:02:05.588,0:02:07.498
Kendimi yenilmez hissetmiştim.

0:02:08.132,0:02:12.881
Komutamda binlerce ağır silahlı adam

0:02:12.905,0:02:15.092
ve uçak vardı.

0:02:15.905,0:02:18.163
Ciddi bir şekilde korunuyor

0:02:18.187,0:02:20.262
ve lüks içinde yaşıyordum.

0:02:21.021,0:02:25.026
Ama milletime karşı sorunluluklarım[br]her zaman öncelikliydi.

0:02:25.814,0:02:29.599
Milyonlarca vatandaş ya yerinden edilmişti

0:02:29.623,0:02:32.922
ya da savaşın şiddetinden[br]ve soygunundan kaçıyordu.

0:02:33.873,0:02:39.220
Bu yüzden alt bölge genelinde

0:02:39.244,0:02:41.382
bir dizi diplomatik faaliyete katıldım

0:02:41.406,0:02:48.019
ve toplumdan uzaklaşmış isyancı liderini[br]ilk defa barış görüşmeleri başlatmaya

0:02:48.043,0:02:49.513
ikna ettim.

0:02:50.351,0:02:53.476
Ayrıca, ilerisi için en iyi şekilde [br]tavsiyede bulunmak için

0:02:53.500,0:02:57.098
ulusal sivil toplum örgütleri [br]danışma konferansını

0:02:57.122,0:02:59.744
ve paydaşlarını çağırdım.

0:03:01.546,0:03:04.640
İki durumda da[br]eskiden ve şimdi inandığım şeyleri

0:03:04.664,0:03:08.656
onlarla paylaştım

0:03:08.680,0:03:12.014
ki bu da Sierra Leone'nin hepimizden [br]daha büyük olduğu,

0:03:12.999,0:03:18.002
Sierra Leone’nin herkesin gelişebileceği

0:03:18.002,0:03:22.916
ve ulusal kalkınmaya[br]katkıda bulunabileceği güvenli, huzurlu

0:03:22.940,0:03:25.617
ve adil bir toplum olması gerektiği.

0:03:26.475,0:03:30.222
Ve böylece isyancılarla[br]barış görüşmelerini başlattım.

0:03:30.898,0:03:36.257
İlk çok partili demokratik seçimleri [br]yaklaşık 30 yıl içinde organize ettim.

0:03:36.794,0:03:42.120
(Alkışlar)

0:03:42.902,0:03:44.830
Yeni seçilen başkana

0:03:44.854,0:03:46.975
iktidarı devrettim.

0:03:46.999,0:03:49.067
Ordudan emekli oldum,

0:03:49.091,0:03:52.677
ve ABD'de eğitim görmek için

0:03:52.701,0:03:54.089
ülkemden ayrıldım.

0:03:54.113,0:03:56.096
Hepsi üç ay içerisinde oldu.

0:03:56.523,0:03:59.849
(Alkışlar)

0:04:00.465,0:04:02.135
Birçok uzun yürüyüşte,

0:04:02.962,0:04:09.123
nasıl tekrar ulus olarak [br]doğruyu başarabileceğimizi merak ettim.

0:04:09.756,0:04:11.649
Yirmi yıldan uzun bir süre sonra,

0:04:11.673,0:04:14.335
Nisan 2018'de

0:04:14.359,0:04:18.591
birkaç fazladan kırışıkla ve gri saçla,

0:04:18.615,0:04:20.472
tekrardan devlet başkanıydım.

0:04:21.317,0:04:22.495
Ama tahmin edin ne oldu?

0:04:22.519,0:04:25.134
Bu sefer demokratik bir şekilde [br]seçilmiştim.

0:04:25.876,0:04:30.369
(Alkışlar)

0:04:31.256,0:04:33.759
Geçen yıl oylama merkezinde,

0:04:33.783,0:04:37.686
üç yaşındaki kızım, Amina, kolumdaydı.

0:04:38.591,0:04:43.156
Benimle oy pusulasını tutmakta ısrar etti.

0:04:44.298,0:04:46.898
O kararlı ve odaklanmıştı.

0:04:47.980,0:04:49.743
Tam o sırada,

0:04:49.767,0:04:52.913
oy pusulalarımı iki elimizde tutarken,

0:04:52.937,0:04:56.614
eğer Sierra Leone Cumhuriyeti'nin [br]cumhurbaşkanı olarak seçilseydim,

0:04:56.638,0:04:59.989
benim için asıl önceliğin [br]ne olduğunu anladım;

0:05:01.195,0:05:04.874
ülkemizdeki Amina ve milyonlarca[br]genç kız ve erkek çocuğunun

0:05:04.898,0:05:09.948
hayatını nasıl daha iyi[br]hale getirebilirdim?

0:05:12.256,0:05:15.104
Bakın, ben liderliğin, herkesin

0:05:15.104,0:05:17.565
özellikle de gençlerin,

0:05:17.565,0:05:20.482
gerçekleştirebilmek için çalışabileceği

0:05:20.482,0:05:23.038
gerçekten de korumak için

0:05:23.062,0:05:25.273
mücadele edebileceklerine inanacağı,

0:05:25.273,0:05:28.531
olanaklar yaratmak olduğuna inanıyorum.

0:05:29.878,0:05:32.656
Güce ve iktidara giden yol

0:05:32.680,0:05:34.677
engellerle dolu olabilir,

0:05:34.701,0:05:40.600
Ama çoğunlukla, cevaplara meydan okuyan[br]komik sorularla:

0:05:41.355,0:05:46.003
Bir kişi Sierra Leone gibi bir ülkenin [br]eşsiz zorluklarını nasıl üstlenir?

0:05:46.709,0:05:49.947
Yüz yıldan fazla bir süre maden[br]kaynaklarını çıkardık

0:05:49.971,0:05:51.479
ama hala fakiriz.

0:05:52.097,0:05:56.717
Elli sekiz yıl boyunca dış yardım [br]topladık ama hala fakiriz.

0:05:57.695,0:06:02.899
Ekonomik kalkınmanın sırrı [br]doğanın en iyi kaynağındadır:

0:06:03.860,0:06:08.784
Yetenekli, sağlıklı ve üretken insanlar.

0:06:10.681,0:06:15.209
Ülkemizi değiştirmenin sırrı gelecek [br]neslin sınırsız potansiyelini arttırma,

0:06:15.233,0:06:18.834
onu destekleme ve onları

0:06:18.858,0:06:21.777
ülkemizi değiştirme konusunda[br]zorlamada yatmaktadır.

0:06:22.820,0:06:29.020
İnsan sermayesi gelişimi Sierra Leone'deki[br]ulusal kalkınmanın anahtarıydı.

0:06:29.509,0:06:30.733
Bir aday olarak,

0:06:31.698,0:06:34.960
ülkenin dört bir yanındaki [br]genç kadın ve erkeklerle

0:06:34.984,0:06:36.373
ve siyasi liderlikten kopmuş

0:06:36.397,0:06:37.872
hisseden

0:06:38.780,0:06:42.203
ve ülkemizin geleceğini

0:06:42.227,0:06:46.259
çok az önemseyen [br]diasporadakilerle tanıştım.

0:06:47.653,0:06:49.479
Onları nasıl harekete geçirebilir,

0:06:49.503,0:06:53.170
ülkemizi dönüştürmenin cevaplarının[br]onların ellerinde olduğuna

0:06:53.194,0:06:55.011
nasıl inandırabilirdik?

0:06:56.440,0:06:59.323
Başkan olduktan hemen sonra,[br]Sierra Leone'nin

0:06:59.347,0:07:04.402
en parlak gençlerinden bazılarını lider[br]olarak atadım ve

0:07:05.457,0:07:10.941
Sierra Leone'nin dönüşüm vizyonunu[br]gerçekleştirme sorumluluğunu üstlendim.

0:07:11.907,0:07:15.167
Çoğunun evet demiş [br]olmasına minnettarım.

0:07:16.404,0:07:18.646
Size birkaç örnek vermeme izin verin.

0:07:19.496,0:07:22.999
Yozlaşma, yönetim, kurumlar ve Sierra [br]Leone'deki kamu yaşamında yaygındı,

0:07:22.999,0:07:26.213
halkın güvenini

0:07:26.213,0:07:29.821
ve ülkenin uluslararası[br]itibarını baltalıyordu.

0:07:31.162,0:07:33.228
Genç bir avukatı,

0:07:33.228,0:07:35.728
Yozlaşma Karşıtı Komisyonu'na[br]delege olarak atadım.

0:07:36.298,0:07:37.656
Bir yıldan kısa bir sürede,

0:07:37.656,0:07:40.371
%100 mahkumiyet oranına sahipti,

0:07:40.371,0:07:45.657
1,5 milyon doların üstünde [br]çalıntı para topladı.

0:07:46.366,0:07:50.003
Bu, Sierra Leone'deki ülkenin ilk milli [br]tıbbi tanı merkezinin

0:07:50.027,0:07:53.752
inşası için fon parası.

0:07:54.310,0:07:58.695
(Alkışlar)

0:07:58.719,0:08:03.212
Millenium Challenge Corporation[br]kısa süre önce bize

0:08:03.236,0:08:05.931
Yolsuzluk Kontrolü göstergesi için [br]

0:08:05.955,0:08:09.702
yeşil bir puan kartı verdi ve Sierra [br]Leone'den ayrılan çok taraflı kalkınma

0:08:09.726,0:08:11.484
ortakları şimdi geri dönmeye başladı.

0:08:12.376,0:08:17.234
Bu yozlaşma ve yozlaşmaya bağlı cezasız[br]kalma kültürünü

0:08:17.234,0:08:21.150
yok etmeye kararlıyız.

0:08:22.200,0:08:25.403
Başkan olmadan önce,

0:08:25.403,0:08:30.909
Londra'da zayıf, rastalı,[br]MIT/Harvard eğitimli

0:08:30.909,0:08:34.940
yaratıcı biriyle tanıştım.

0:08:34.940,0:08:36.681
Kahve içerken onu

0:08:36.681,0:08:42.602
benimle inovasyonun, yönetim, gelir [br]seferberliği, sağlık hizmetleri, eğitim,

0:08:42.602,0:08:46.182
kamu hizmetleri sağlama ve özel sektörün [br]büyümesini destekleme alanlarında

0:08:46.182,0:08:49.842
ulusal kalkınmayı yönlendirmede

0:08:49.866,0:08:52.719
nasıl yardımcı olabileceğini

0:08:52.743,0:08:55.193
düşünmeye ve planlamaya davet ettim.

0:08:56.829,0:09:00.012
Sierra Leone nasıl[br]dijital ekonomide yer alabilir,

0:09:00.036,0:09:02.519
bir yenilik merkezi haline gelebilirdi?

0:09:03.752,0:09:04.903
Bilin bakalım ne oldu?

0:09:04.927,0:09:07.978
IBM'deki rahat işinden istifa etti

0:09:08.002,0:09:11.251
ve şimdi ofisimdeki yeni kurulmuş[br]

0:09:11.275,0:09:16.709
Bilim, Teknoloji ve Yenilik Müdürlüğü'nde[br]genç erkek ve kadınlardan oluşan

0:09:16.733,0:09:18.114
bir ekip yönetiyor.

0:09:18.974,0:09:22.412
(Alkışlar)

0:09:23.674,0:09:25.554
O genç adam şu an burada.

0:09:26.225,0:09:29.551
Bir başka Sierra Leoneli genç kadını

0:09:29.575,0:09:32.174
yeni planlama[br]ve ekonomik kalkınma bakanlığını

0:09:32.174,0:09:34.361
kurmaya, yönetmeye davet ettim.

0:09:34.361,0:09:40.334
Sierra Leoneliler ile geniş çapta istişare[br]etti ve rekor bir sürede

0:09:40.334,0:09:43.334
"Kalkınma için Eğitim" isimli orta vadeli[br]

0:09:43.334,0:09:47.848
ulusal kalkınma planını üretti.

0:09:47.848,0:09:50.092
Artık kolayca anlaşılabilir kümelerde[br]

0:09:50.092,0:09:53.279
ulusal kalkınma ihtiyaçlarımız var

0:09:53.279,0:09:55.606
ve şimdi bütçelerimizi planlayabilir,

0:09:55.606,0:09:57.773
geliştirme ortağı[br]katkılarını düzenleyebilir

0:09:57.773,0:10:00.736
ve kendi ilerlememizi ölçebiliriz.

0:10:01.609,0:10:04.068
Hükûmetimin en iyi programının[br]

0:10:04.068,0:10:06.551
hikayesi daha cesurca.

0:10:06.551,0:10:08.436
Eğer ona bunu diyebilirsem.

0:10:09.326,0:10:15.656
Bugün, Sierra Leone'deki her beş [br]yetişkinden üçü okuma yazma bilmiyor.

0:10:17.524,0:10:21.241
Binlerce çocuk okula gidemiyordu

0:10:21.516,0:10:23.088
veya okulu bırakmışlardı

0:10:23.088,0:10:29.055
çünkü aileleri yıllık 20 dolar[br]okul parasını karşılayamıyordu.

0:10:30.334,0:10:34.451
Nüfusumuzun yüzde 51'ini oluşturan [br]genç kız ve kadınlara

0:10:34.681,0:10:37.618
eğitim için eşit fırsatlar verilmiyordu.

0:10:39.061,0:10:42.842
Yani bariz cevap, cinsiyet, yetenek ve

0:10:42.842,0:10:45.840
köken fark etmeksizin,[br]Sierra Leone'deki her çocuğa

0:10:46.064,0:10:48.583
ücretsiz, kaliteli eğitim vermekti.

0:10:49.225,0:10:53.966
(Alkışlar)

0:10:54.806,0:10:57.265
Harika bir fikir için alkışladınız.

0:10:57.265,0:10:59.042
Öyle değil mi?

0:10:59.042,0:11:01.890
Ancak tek sorun, programı[br]başlatmak için hiç paramız yoktu.

0:11:02.740,0:11:04.518
(Gülüşmeler)

0:11:04.518,0:11:07.409
Kesinlikle hiçbir şeyimiz yoktu.

0:11:08.036,0:11:12.253
Geliştirme ortakları vizyonuma dahil[br]olmadan önce veri görmek istedi.

0:11:13.175,0:11:16.193
Tabii ki siyasi muhalifler bana güldüler.

0:11:17.382,0:11:22.220
Fakat ben ücretsiz, kaliteli eğitim, [br]uygun fiyatlı,

0:11:22.244,0:11:24.598
yüksek kaliteli sağlık hizmetleri,[br]gıda güvenliği

0:11:24.622,0:11:27.876
aracılığıyla iş gücü gelişimine yatırım [br]yapan bir ülkenin

0:11:27.900,0:11:29.343
ulusal kalkınma programını

0:11:29.367,0:11:33.412
hızlandıracağını savundum.

0:11:35.111,0:11:38.756
Sierra Leone'nin 21. yüzyılın küresel [br]ekonomisine uyumlu çok yetenekli,

0:11:38.780,0:11:41.607
yenilikçii, üretken bir iş gücü[br]üretebilmesi için

0:11:41.631,0:11:45.065
Sierra Leone'deki iş gücü kalkınmasına [br]ağır bir şekilde yatırım yapmamız

0:11:45.089,0:11:50.007
gerektiğini savundum.

0:11:51.204,0:11:52.410
Fakat hiç paramız yoktu

0:11:52.434,0:11:57.136
çünkü önceki hükûmet[br]gerçekten hazineyi boşaltmıştı.

0:11:58.794,0:12:01.416
Yozlaşmanın üzerine gittik,

0:12:02.487,0:12:09.764
dolandırıcılık, israf kapılarını kapattık[br]ve paranın birikmesini izledik.

0:12:10.567,0:12:12.949
Dört yıl, dört ay sonra,[br]geçen yılın Ağustos ayında

0:12:12.949,0:12:15.225
ücretsiz, kaliteli eğitim programını

0:12:15.225,0:12:17.624
başarılı bir şekilde başlattık.

0:12:18.267,0:12:22.408
Bugün, iki milyon çocuk okula gidiyor.

0:12:22.938,0:12:28.442
(Alkışlar)

0:12:28.622,0:12:30.722
Ulusal bütçenin yüzde yirmi biri ücretsiz,[br]

0:12:30.722,0:12:33.659
kaliteli eğitimi destekliyor.

0:12:34.375,0:12:37.422
Geliştirme ortaklarıyla yakın işbirliği,

0:12:37.422,0:12:41.123
ortaklık içinde, öğretme ve öğrenme[br]materyalleri,

0:12:41.123,0:12:44.698
kızlar için güvenli alanlar sağladık,

0:12:44.698,0:12:47.004
bütün ülke genelinde

0:12:47.004,0:12:50.160
okul beslenme programları[br]uygulamaya başladık.

0:12:51.226,0:12:53.253
Öğretmenler için

0:12:53.253,0:12:55.918
birikmiş maaşlarını bile ödedik.

0:12:55.929,0:13:00.350
Bilim, teknoloji, mühendislik, matematik[br]ve diğer ilgili bilim dallarını

0:13:00.374,0:13:04.478
okumak için üniversiteye kabul edilmiş[br]her genç kız,

0:13:04.502,0:13:07.586
artık Sierra Leone'de tam burs alıyor.

0:13:08.155,0:13:12.236
(Alkışlar)[br]

0:13:12.260,0:13:15.588
İşte bu neden önemli;

0:13:15.612,0:13:19.607
birkaç yıl içinde, ülkenin ulusal [br]kalkınmasını yönlendirecek,

0:13:19.631,0:13:21.701
sürdürecek, daha sağlıklı, iyi eğitilmiş

0:13:21.725,0:13:25.511
ve çok yetenekli genç nüfusumuz olacak.

0:13:26.115,0:13:30.916
Bilim, teknoloji ve yeniliği uygulamak[br]için iyi donanımlı olacaklar.

0:13:32.685,0:13:37.412
Ardından, turizmden balıkçılığa,[br]yenilenebilir enerjiden üretime,

0:13:37.436,0:13:39.212
ekonomimizin

0:13:39.236,0:13:43.248
çeşitlendirilmiş alanlarında[br]yatırımları çekeceğiz.

0:13:44.438,0:13:46.073
Bu benim en büyük bahisim.

0:13:47.085,0:13:51.723
Aklımda, liderlik budur;

0:13:52.659,0:13:55.207
daha iyi olma ve ülkemizi

0:13:56.442,0:13:58.236
daha iyi hale getirme

0:13:59.237,0:14:02.570
şansını arayan genç neslin,

0:14:02.594,0:14:06.410
akıl almaz fikirlerini, [br]umutlarını ve isteklerini

0:14:06.434,0:14:08.314
empati ile dinleme görevi.

0:14:09.242,0:14:12.199
Hayallerinin önemli olduğunu

0:14:12.223,0:14:13.882
onlara bildirmekle ilgilidir.

0:14:14.665,0:14:18.172
Görünüşte imkansız sorular sorduklarında [br]onların yanında durmak,

0:14:18.196,0:14:21.855
"Neden olmasın?" diye sormakla ilgilidir.

0:14:23.014,0:14:26.207
Ortak bir görüşü keşfetme, yaratma

0:14:26.231,0:14:28.102
ve sahiplenmeyle ilgilidir.

0:14:30.118,0:14:33.881
En cüretkar, ülke değiştiren olaylar [br]veya politikalar ve hatta kişisel seçimler

0:14:33.905,0:14:37.062
“Neden olmasın?” diye sorduğumuzda,

0:14:37.086,0:14:39.869
sonrasında cesur seçimler yaptığımızda

0:14:39.893,0:14:44.637
o cesur seçimlerin gerçekleşmesini [br]sağladığımızda olur.

0:14:47.701,0:14:49.959
Her gün ülkemizin artık geçmişin

0:14:49.959,0:14:54.401
damgası ile tanımlanmaması gerektiğine[br]inanarak uyanıyorum.

0:14:55.255,0:14:58.982
Gelecek herkese umut ve fırsat sunuyor.

0:15:00.047,0:15:04.061
Ülke boyunca genç erkek ve kadınların,[br]kendileri için

0:15:04.061,0:15:06.995
kendi ülkemizin hikayesinin [br]bir parçası olabileceklerini,

0:15:06.995,0:15:09.597
bir parçası olduklarını hayal edebilmeleri[br]

0:15:09.597,0:15:11.969
benim için önemli.

0:15:11.969,0:15:16.305
Onları, kızım Yie Amie gibi,[br]üç yaşındakilerin

0:15:16.305,0:15:20.350
iyi yönetim, kaliteli eğitim,[br]sağlık hizmeti

0:15:20.350,0:15:23.465
ve iyi alt yapıyla büyüyebilecekleri

0:15:23.465,0:15:25.486
bir ülke inşa etmeye

0:15:25.486,0:15:27.250
davet ediyorum.

0:15:28.074,0:15:31.959
Çocuklarımızın, bugün ektiğimiz[br]tohumlardan yetişecek ağaçları

0:15:31.983,0:15:36.660
beslemeye devam edebilecek

0:15:36.684,0:15:39.655
genç erkekler ve kadınlar[br]olmalarını istiyorum.

0:15:40.507,0:15:42.568
Şimdi biri bana söyleyebilir mi,

0:15:42.592,0:15:45.878
Neden Sierra Leone'de bu geleceği[br]hayal etmeye

0:15:45.878,0:15:48.757
cesaret etmemeliyiz?

0:15:50.249,0:15:52.400
Teşekkürler.

0:15:52.781,0:15:55.693
(Alkışlar)