[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:05.74,0:00:11.98,Default,,0000,0000,0000,,Tiếng hò reo của đám đông, sư tử gầm rú,\Ntiếng đao búa loảng xoảng.
Dialogue: 0,0:00:11.98,0:00:13.80,Default,,0000,0000,0000,,Từ năm 80 sau Công Nguyên (SCN),
Dialogue: 0,0:00:13.80,0:00:17.01,Default,,0000,0000,0000,,những âm thanh này rền vang\Nkhắp Đấu trường La Mã.
Dialogue: 0,0:00:17.01,0:00:18.41,Default,,0000,0000,0000,,Hàng trăm ngày trong năm,
Dialogue: 0,0:00:18.41,0:00:23.08,Default,,0000,0000,0000,,hơn 50.000 người dân La Mã \Nvà khách từ khắp Đế Chế
Dialogue: 0,0:00:23.08,0:00:28.41,Default,,0000,0000,0000,,ngồi chật kín sân vận động bốn tầng\Nđể xem võ sĩ giác đấu, đấu thú,
Dialogue: 0,0:00:28.41,0:00:31.20,Default,,0000,0000,0000,,và đua xe ngựa.
Dialogue: 0,0:00:31.20,0:00:35.58,Default,,0000,0000,0000,,Và ở màn biểu diễn cuối,\Nnước được dẫn vào đấu trường,
Dialogue: 0,0:00:35.58,0:00:39.30,Default,,0000,0000,0000,,nhấn chìm sân khấu\Ntạo nên cảnh quan kỳ vĩ nhất:
Dialogue: 0,0:00:39.30,0:00:41.72,Default,,0000,0000,0000,,dàn trận hải chiến.
Dialogue: 0,0:00:41.72,0:00:44.43,Default,,0000,0000,0000,,Màn trận hải quân hoàng tráng này,
Dialogue: 0,0:00:44.43,0:00:46.20,Default,,0000,0000,0000,,được gọi là naumachiae,
Dialogue: 0,0:00:46.20,0:00:50.15,Default,,0000,0000,0000,,bắt đầu dưới triều đại Julius Caesar,\Nthế kỷ thứ nhất trước Công Nguyên,
Dialogue: 0,0:00:50.15,0:00:53.77,Default,,0000,0000,0000,,hơn một trăm năm trước khi\NĐấu trường La Mã được xây dựng.
Dialogue: 0,0:00:53.77,0:00:56.78,Default,,0000,0000,0000,,Chúng được tổ chức cùng với\Nnhững màn biểu diễn dưới nước khác
Dialogue: 0,0:00:56.78,0:00:59.77,Default,,0000,0000,0000,,trên những vùng nước tự nhiên\Nvà nhân tạo khắp La Mã
Dialogue: 0,0:00:59.77,0:01:02.98,Default,,0000,0000,0000,,cho đến thời hoàng đế Flavius Vespasian,
Dialogue: 0,0:01:02.98,0:01:07.87,Default,,0000,0000,0000,,năm 70 SCN, Đấu trường La Mã được xây\Ntrên nền một hồ nước cũ.
Dialogue: 0,0:01:07.87,0:01:09.56,Default,,0000,0000,0000,,Đấu trường được dự tính sẽ là
Dialogue: 0,0:01:09.56,0:01:12.14,Default,,0000,0000,0000,,biểu tượng quyền lực của La Mã\Ntrong thế giới cổ đại,
Dialogue: 0,0:01:12.14,0:01:14.85,Default,,0000,0000,0000,,và còn cách gì \Nđể thể hiện quyền lực hơn
Dialogue: 0,0:01:14.85,0:01:20.10,Default,,0000,0000,0000,,là một nơi mà nước có thể dâng lên\Nvà hạ xuống theo lệnh Hoàng Đế.
Dialogue: 0,0:01:20.10,0:01:25.73,Default,,0000,0000,0000,,Con trai của Vespasian là Flavius Titus\Nhoàn thành ước nguyện của cha năm 80 SCN,
Dialogue: 0,0:01:25.73,0:01:29.08,Default,,0000,0000,0000,,dùng chiến lợi phẩm\Nđể hoàn thiện Đấu trường La Mã
Dialogue: 0,0:01:29.08,0:01:33.58,Default,,0000,0000,0000,,hay thời bấy giờ, được biết đến\Nvới tên gọi: nhà hát vòng tròn Flavian.
Dialogue: 0,0:01:33.58,0:01:39.01,Default,,0000,0000,0000,,Lễ khánh thành được tổ chức trong 100 ngày\Nvới những trò chơi giác đấu ngoạn mục
Dialogue: 0,0:01:39.01,0:01:41.32,Default,,0000,0000,0000,,thiết lập một tiền lệ\Nvới chương trình biểu diễn
Dialogue: 0,0:01:41.32,0:01:45.12,Default,,0000,0000,0000,,bao gồm diễu hành, biểu diễn âm nhạc,\Nhành quyết công khai,
Dialogue: 0,0:01:45.12,0:01:48.92,Default,,0000,0000,0000,,và dĩ nhiên, những trận giác đấu.
Dialogue: 0,0:01:48.92,0:01:52.69,Default,,0000,0000,0000,,Không giống trò chơi trong nhà hát nhỏ\Ndo quý tộc La Mã tài trợ,
Dialogue: 0,0:01:52.69,0:01:57.12,Default,,0000,0000,0000,,những màn phô diễn sức mạnh Hoàng gia\Nđược Hoàng Đế chu cấp.
Dialogue: 0,0:01:57.12,0:02:00.14,Default,,0000,0000,0000,,Những màn diễu hành kỳ thú,\Nbiểu diễn sân khấu,
Dialogue: 0,0:02:00.14,0:02:03.27,Default,,0000,0000,0000,,và thao diễn hải chiến ngoạn mục\Nđều được thiết kế
Dialogue: 0,0:02:03.27,0:02:06.17,Default,,0000,0000,0000,,để củng cố niềm tin vào thánh Đế,
Dialogue: 0,0:02:06.17,0:02:09.54,Default,,0000,0000,0000,,vị vua sẽ được phong thánh\Nsau khi băng hà.
Dialogue: 0,0:02:09.54,0:02:13.15,Default,,0000,0000,0000,,Cách các kĩ sư làm đấu trường ngập nước\Nvẫn còn là bí ẩn.
Dialogue: 0,0:02:13.15,0:02:15.68,Default,,0000,0000,0000,,Vài nhà sử học tin rằng \Nđó là do
Dialogue: 0,0:02:15.68,0:02:18.83,Default,,0000,0000,0000,,một đường ống khổng lồ\Ndẫn nước vào đấu trường.
Dialogue: 0,0:02:18.83,0:02:23.38,Default,,0000,0000,0000,,Số khác cho rằng hệ thống những hầm ngầm\Nvà cống dẫn dùng để thoát nước,
Dialogue: 0,0:02:23.38,0:02:25.30,Default,,0000,0000,0000,,cũng được dùng để bơm nước.
Dialogue: 0,0:02:25.30,0:02:28.39,Default,,0000,0000,0000,,Có thể, hầm ngầm này được đổ đầy nước\Ntrước khi sự kiện diễn ra
Dialogue: 0,0:02:28.39,0:02:30.97,Default,,0000,0000,0000,,và sau đó, cổng được mở\Ncho nước chảy vào đấu trường,
Dialogue: 0,0:02:30.97,0:02:35.79,Default,,0000,0000,0000,,hơn 4.500 m3 nước\Nvới độ sâu gần 2 mét.
Dialogue: 0,0:02:35.79,0:02:37.86,Default,,0000,0000,0000,,Ngoài vấn đề về nước ra,
Dialogue: 0,0:02:37.86,0:02:41.92,Default,,0000,0000,0000,,người La Mã phải đóng\Nnhững con thuyền thu nhỏ, đáy phẳng
Dialogue: 0,0:02:41.92,0:02:44.53,Default,,0000,0000,0000,,để không làm hỏng bề mặt đấu trường.
Dialogue: 0,0:02:44.53,0:02:47.64,Default,,0000,0000,0000,,Những con thuyền này \Ndài từ 7 đến 15 mét,
Dialogue: 0,0:02:47.64,0:02:51.34,Default,,0000,0000,0000,,và được phỏng theo\Nnhững con tàu lớn nổi tiếng.
Dialogue: 0,0:02:51.34,0:02:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Trong suốt trận chiến, hàng tá thuyền\Nlướt quanh đấu trường
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:03:00.26,Default,,0000,0000,0000,,thủy thủ đoàn ăn mặc như đấu sĩ\Ncủa hai đội quân đối đầu nhau.
Dialogue: 0,0:03:00.26,0:03:02.53,Default,,0000,0000,0000,,Những chiến binh này đọ kiếm trên thuyền;
Dialogue: 0,0:03:02.53,0:03:06.01,Default,,0000,0000,0000,,leo lên thuyền, chiến đấu,\Ndìm chết và vô hiệu hoá đối phương
Dialogue: 0,0:03:06.01,0:03:09.95,Default,,0000,0000,0000,,đến khi chỉ một bên còn trụ lại.
Dialogue: 0,0:03:09.95,0:03:14.40,Default,,0000,0000,0000,,May thay, không phải màn trình diễn nào\Ncũng khủng khiếp như thế.
Dialogue: 0,0:03:14.40,0:03:15.70,Default,,0000,0000,0000,,Trong vài buổi diễn,
Dialogue: 0,0:03:15.70,0:03:19.69,Default,,0000,0000,0000,,đấu trường ngập nước cho phép\Nnhững người đánh xe trượt trên mặt nước
Dialogue: 0,0:03:19.69,0:03:24.57,Default,,0000,0000,0000,,như thể thần biển Triton đang tạo sóng\Nkhi điều khiển cỗ xe trên mặt biển.
Dialogue: 0,0:03:24.57,0:03:29.20,Default,,0000,0000,0000,,Thú vật bước đi trên mặt nước,\Ntù nhân tái hiện lại thần thoại
Dialogue: 0,0:03:29.20,0:03:34.17,Default,,0000,0000,0000,,và đêm xuống, màn đồng diễn khoả thân\Nđược trình diễn dưới ánh đuốc.
Dialogue: 0,0:03:34.17,0:03:38.15,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng kỉ nguyên nước \Nở Đấu trường La Mã không kéo dài mãi.
Dialogue: 0,0:03:38.15,0:03:40.56,Default,,0000,0000,0000,,Những trận hải chiến phổ biến đến nỗi
Dialogue: 0,0:03:40.56,0:03:46.09,Default,,0000,0000,0000,,đầu những năm 90 SCN, Hoàng Đế Domitian\Ncấp riêng cho nó một hồ nước gần đó.
Dialogue: 0,0:03:46.09,0:03:48.84,Default,,0000,0000,0000,,Hồ lớn hơn,\Nthích hợp để thao diễn hoàng tráng hơn,
Dialogue: 0,0:03:48.84,0:03:52.54,Default,,0000,0000,0000,,trong khi Đấu trường La Mã lại có thêm\Nnhiều chuồng thú dưới lòng đất
Dialogue: 0,0:03:52.54,0:03:56.11,Default,,0000,0000,0000,,và những cửa sập\Nkhông còn dùng để điều tiết nước.
Dialogue: 0,0:03:56.11,0:03:57.68,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nhờ nó, đã có lúc,
Dialogue: 0,0:03:57.68,0:04:01.07,Default,,0000,0000,0000,,các Hoàng Đế triều Flavian\Nkiểm soát được chiến tranh và nước
Dialogue: 0,0:04:01.07,0:04:04.30,Default,,0000,0000,0000,,trong màn phô diễn quyền lực ngoạn mục.