WEBVTT

00:00:06.998 --> 00:00:11.978
Krzyk tłumu. Ryk lwa. Brzęk metalu.

00:00:11.978 --> 00:00:17.013
Od 80 roku naszej ery dźwięki te
grzmiały na trybunach Koloseum.

00:00:17.013 --> 00:00:18.406
Przez setki dni w ciągu roku

00:00:18.406 --> 00:00:23.076
ponad 50 tys. mieszkańców Rzymu
oraz przybyszy z całego Imperium

00:00:23.076 --> 00:00:27.494
wypełniało cztery kondygnacje trybun,
żeby zobaczyć pojedynki gladiatorów,

00:00:27.494 --> 00:00:31.203
walki zwierząt
i wyścigi rydwanów na arenie.

00:00:31.203 --> 00:00:35.582
Na wielki finał woda wypełniała
zagłębienie areny,

00:00:35.582 --> 00:00:39.300
przygotowując ją
na najznakomitszy spektakl:

00:00:39.300 --> 00:00:41.940
bitwę morską na scenie.

NOTE Paragraph

00:00:41.940 --> 00:00:46.202
Wspaniałe fikcyjne rzymskie pojedynki,
zwane naumachiami,

00:00:46.202 --> 00:00:50.149
wzięły swój początek podczas rządów
Juliusza Cezara w I wieku przed naszą erą,

00:00:50.149 --> 00:00:53.773
ponad sto lat przed powstaniem Koloseum.

00:00:53.773 --> 00:00:56.778
Odbywały się obok innych wodnych spektakli

00:00:56.778 --> 00:01:00.338
na naturalnych i sztucznych
zbiornikach wodnych wokół Rzymu

00:01:00.338 --> 00:01:02.979
do momentu, gdy cesarz Flawiusz Wespazjan

00:01:02.979 --> 00:01:07.869
rozpoczął w roku 70 naszej ery
budowę Koloseum w miejscu dawnego jeziora.

00:01:07.869 --> 00:01:12.143
Koloseum miało pokazywać siłę Rzymian
w antycznym świecie,

00:01:12.143 --> 00:01:14.852
a jak lepiej pokazać tę siłę,

00:01:14.852 --> 00:01:20.103
niż przez akwen, który może się zapełnić
i opróżnić na zawołanie Cesarza?

NOTE Paragraph

00:01:20.103 --> 00:01:25.733
Syn Wespazjana, Flawiusz Tytus,
spełnił marzenie ojca w roku 80,

00:01:25.733 --> 00:01:29.078
gdy z pomocą łupów wojennych
ukończył Koloseum,

00:01:29.078 --> 00:01:33.585
znane wówczas jako amfiteatr Flawiuszów.

00:01:33.585 --> 00:01:39.101
Wielkie otwarcie świętowano
studniową galą i walkami gladiatorów

00:01:39.101 --> 00:01:42.482
rozpoczynającymi program
przewidujący parady,

00:01:42.482 --> 00:01:48.916
występy muzyczne, publiczne egzekucje
i oczywiście walki gladiatorów.

00:01:48.916 --> 00:01:52.689
W przeciwieństwie do walk w mniejszych
amfiteatrach zamożnych Rzymian

00:01:52.689 --> 00:01:57.119
te wystawne pokazy potęgi Imperium
były finansowane przez Cesarza.

00:01:57.119 --> 00:02:00.145
Parady egzotycznych zwierząt,
występy teatralne,

00:02:00.145 --> 00:02:03.272
i godne podziwu naumachie przygotowywano,

00:02:03.272 --> 00:02:06.174
żeby podtrzymywać wiarę
w boskiego Cesarza,

00:02:06.174 --> 00:02:09.544
który po śmierci
miał być ogłoszony bogiem.

NOTE Paragraph

00:02:09.544 --> 00:02:14.214
Tajemnicą pozostaje, jak inżynierowie
zalewali arenę, by uzyskać efekt morza.

00:02:14.217 --> 00:02:18.827
Niektórzy historycy twierdzą,
że na arenę skierowano spory akwedukt.

00:02:18.827 --> 00:02:23.375
Inni twierdzą, że system komór i śluz,
służący do osuszania areny,

00:02:23.375 --> 00:02:25.594
był też wykorzystywany do jej napełniania.

00:02:25.594 --> 00:02:28.673
Komory mogły być napełniane wcześniej,

00:02:28.673 --> 00:02:30.861
a następnie otwierane, żeby zalać scenę

00:02:30.861 --> 00:02:35.791
niemal czterema milionami litrów wody,
osiągając głębokość półtora metra.

NOTE Paragraph

00:02:35.793 --> 00:02:37.859
Ale mimo to

00:02:37.859 --> 00:02:41.920
Rzymianie musieli skonstruować
miniaturowe łodzie ze spłaszczonym dnem,

00:02:41.920 --> 00:02:44.526
aby nie zarysować podłoża w Koloseum.

00:02:44.526 --> 00:02:47.641
Łodzie te miały od 7 do 15 metrów długości

00:02:47.641 --> 00:02:51.340
i były budowane na wzór okrętów
biorących udział w słynnych bitwach.

00:02:51.340 --> 00:02:55.294
Podczas bitwy
na arenie pływało mnóstwo łodzi

00:02:55.294 --> 00:03:00.264
z gladiatorami przebranymi
za walczące strony odtwarzanej walki.

00:03:00.264 --> 00:03:02.532
Wojownicy pojedynkowali się na statkach,

00:03:02.532 --> 00:03:06.007
wdzierali się na pokład, walczyli, tonęli
i obezwładniali przeciwników,

00:03:06.007 --> 00:03:09.947
dopóki na arenie nie pozostała 
tylko jedna ze stron.

NOTE Paragraph

00:03:09.947 --> 00:03:14.405
Na szczęście nie każde z przedstawień
było tak drastyczne.

00:03:14.405 --> 00:03:15.704
Podczas niektórych z nich

00:03:15.704 --> 00:03:19.690
na zalanej scenie pojawiały się rydwany,
które sunęły po wodzie

00:03:19.690 --> 00:03:24.570
niczym Tryton, który wytwarzał fale,
pędząc swym rydwanem.

00:03:24.570 --> 00:03:29.199
Na wodzie pojawiały się zwierzęta, 
skazani na śmierć odtwarzali mity,

00:03:29.199 --> 00:03:34.167
a nocą nagie pływaczki 
występowały w świetle latarni.

NOTE Paragraph

00:03:34.167 --> 00:03:38.149
Jednak morska era Koloseum
nie trwała wiecznie.

00:03:38.149 --> 00:03:42.477
Bitwy okazały się tak popularne,
że cesarz Domicjan

00:03:42.477 --> 00:03:46.094
w 90 roku naszej ery
przeznaczył na nie pobliskie jezioro.

00:03:46.094 --> 00:03:48.835
Większy zbiornik okazał się 
lepszy na naumachie.

00:03:48.835 --> 00:03:52.543
W Koloseum wkrótce pojawiły się
podziemne klatki dla zwierząt,

00:03:52.543 --> 00:03:56.106
a zapadnie uniemożliwiały 
dalsze zalewanie areny.

00:03:56.106 --> 00:03:57.675
Ale przez krótki czas

00:03:57.675 --> 00:04:01.074
Flawiusze kontrolowali bieg wojny i wody

00:04:01.074 --> 00:04:03.794
w spektakularnym pokazie siły.