[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.93,0:00:04.27,Default,,0000,0000,0000,,Вось некалькі выяў аб'яднанняў галактык. Dialogue: 0,0:00:04.27,0:00:06.10,Default,,0000,0000,0000,,Назва дасканальна супадае з рэчаіснасцю. Dialogue: 0,0:00:06.10,0:00:08.65,Default,,0000,0000,0000,,Яны менавіты гэткія вялізныя калекцыі галактык, Dialogue: 0,0:00:08.65,0:00:10.91,Default,,0000,0000,0000,,звязаныя паміж сабой узаемнай гравітацыяй. Dialogue: 0,0:00:10.91,0:00:13.57,Default,,0000,0000,0000,,Большасць кропак, якія Вы бачыце на экране -- Dialogue: 0,0:00:13.57,0:00:16.10,Default,,0000,0000,0000,,гэта не адзіночныя зоркі, Dialogue: 0,0:00:16.10,0:00:18.94,Default,,0000,0000,0000,,але калекцыі зорак, ці галактыкі. Dialogue: 0,0:00:18.94,0:00:21.27,Default,,0000,0000,0000,,Зараз, паказваючы вам некаторыя з гэтых выяў, Dialogue: 0,0:00:21.27,0:00:23.01,Default,,0000,0000,0000,,я маю надзею, што вы хутка пабачыце, Dialogue: 0,0:00:23.01,0:00:25.69,Default,,0000,0000,0000,,што аб'яднанні галактык -- \Nгэта не толькі прыгожыя аб'екты, Dialogue: 0,0:00:25.69,0:00:27.19,Default,,0000,0000,0000,,але больш за гэта, Dialogue: 0,0:00:27.19,0:00:29.85,Default,,0000,0000,0000,,я думаю, што аб'яднанні галактык таямнічыя, Dialogue: 0,0:00:29.85,0:00:31.40,Default,,0000,0000,0000,,яны здзіўляюць, Dialogue: 0,0:00:31.40,0:00:32.82,Default,,0000,0000,0000,,і яны карысныя. Dialogue: 0,0:00:32.82,0:00:36.35,Default,,0000,0000,0000,,Карысныя як крыніца\Nнаймагутнейшых лабараторый сусвету. Dialogue: 0,0:00:36.35,0:00:39.99,Default,,0000,0000,0000,,І ў сваёй ролі лабараторый, \Nапісанне аб'яднанняў значыць Dialogue: 0,0:00:39.99,0:00:41.85,Default,,0000,0000,0000,,апісанне эксперыментаў, Dialogue: 0,0:00:41.85,0:00:43.40,Default,,0000,0000,0000,,якія вы можаце выконваць над імі. Dialogue: 0,0:00:43.40,0:00:45.68,Default,,0000,0000,0000,,Я думаю, што існуюць чатыры асноўныя тыпы, Dialogue: 0,0:00:45.68,0:00:48.27,Default,,0000,0000,0000,,і першы тып, пра які хочацца паведаміць, -- Dialogue: 0,0:00:48.27,0:00:50.49,Default,,0000,0000,0000,,у накірунку нечага вельмі вялікага. Dialogue: 0,0:00:50.49,0:00:52.18,Default,,0000,0000,0000,,Насамрэч, наколькі вялікага? Dialogue: 0,0:00:52.18,0:00:56.43,Default,,0000,0000,0000,,Добра, гэта -- выява аднаго \Nканкрэтнага аб'яднання галактык. Dialogue: 0,0:00:56.43,0:00:59.40,Default,,0000,0000,0000,,Яно настолькі масіўнае, што святло, \Nякое праходзіць праз яго, Dialogue: 0,0:00:59.40,0:01:02.02,Default,,0000,0000,0000,,выгінаецца, скажаецца Dialogue: 0,0:01:02.02,0:01:04.53,Default,,0000,0000,0000,,з-за экстрэмальнай гравітацыі гэтага аб'яднання. Dialogue: 0,0:01:04.53,0:01:06.33,Default,,0000,0000,0000,,І калі насамрэч паглядзець вельмі ўважліва, Dialogue: 0,0:01:06.33,0:01:09.03,Default,,0000,0000,0000,,вы адолееце ўбачыць\Nкругі вакол аб'яднання. Dialogue: 0,0:01:09.03,0:01:10.58,Default,,0000,0000,0000,,Каб не быць галаслоўным Dialogue: 0,0:01:10.58,0:01:12.36,Default,,0000,0000,0000,,менавіта гэтае аб'яднанне галактык Dialogue: 0,0:01:12.36,0:01:16.57,Default,,0000,0000,0000,,мае вагу больш за адзін мільен мільярдаў сонцаў. Dialogue: 0,0:01:16.57,0:01:19.88,Default,,0000,0000,0000,,Гэта ашаламляльна, наколькі масіўнымі \Nмогуць быць гэтыя сістэмы. Dialogue: 0,0:01:19.88,0:01:21.38,Default,,0000,0000,0000,,Але больш таго, Dialogue: 0,0:01:21.38,0:01:23.36,Default,,0000,0000,0000,,яны маюць дадатковую асаблівасць. Dialogue: 0,0:01:23.36,0:01:25.70,Default,,0000,0000,0000,,Яны па сутнасці ізаляваныя сістэмы, Dialogue: 0,0:01:25.70,0:01:27.92,Default,,0000,0000,0000,,і, калі вам даспадобы, мы можам думаць пра іх Dialogue: 0,0:01:27.92,0:01:31.20,Default,,0000,0000,0000,,як пра паменшаныя версіі цэлага сусвету. Dialogue: 0,0:01:31.20,0:01:33.20,Default,,0000,0000,0000,,І на шмат пытанняў, якія могуць з'явіцца у нас, Dialogue: 0,0:01:33.20,0:01:35.16,Default,,0000,0000,0000,,пра суцэльны сусвет, Dialogue: 0,0:01:35.16,0:01:37.08,Default,,0000,0000,0000,,напрыклад, "як працуе гравітацыя?" Dialogue: 0,0:01:37.08,0:01:40.11,Default,,0000,0000,0000,,можна будзе адказаць вывучаючы гэтыя сістэмы. Dialogue: 0,0:01:40.11,0:01:41.44,Default,,0000,0000,0000,,Так, гэта мы сказалі пра неверагодны веліч. Dialogue: 0,0:01:41.44,0:01:43.33,Default,,0000,0000,0000,,Другі тып -- гэтыя рэчы вельмі гарачыя. Dialogue: 0,0:01:43.33,0:01:46.11,Default,,0000,0000,0000,,Так, калі ўзяць выяву аб'яднання галактык, Dialogue: 0,0:01:46.11,0:01:49.03,Default,,0000,0000,0000,,і адняць ўсё святло, якое вылучаецца зоркамі, Dialogue: 0,0:01:49.03,0:01:51.82,Default,,0000,0000,0000,,то пасля застанецца \Nгэтая вялікая, блакітная кропля. Dialogue: 0,0:01:51.82,0:01:53.31,Default,,0000,0000,0000,,Гэта несапраўдны колер. Dialogue: 0,0:01:53.31,0:01:55.66,Default,,0000,0000,0000,,Тое, што мы тут бачым -- \Nгэта насамрэч рэнтгенаўскае святло. Dialogue: 0,0:01:55.66,0:01:58.32,Default,,0000,0000,0000,,Тады паўстае пытанне:\Nкалі гэта не галактыкі, Dialogue: 0,0:01:58.32,0:02:00.52,Default,,0000,0000,0000,,што выпраменьвае гэтае святло? Dialogue: 0,0:02:00.52,0:02:02.42,Default,,0000,0000,0000,,І адказам будзе гарачы газ, Dialogue: 0,0:02:02.42,0:02:04.24,Default,,0000,0000,0000,,газ у мільён градусаў -- Dialogue: 0,0:02:04.24,0:02:05.90,Default,,0000,0000,0000,,гэта фактычна ўжо плазма. Dialogue: 0,0:02:05.90,0:02:07.56,Default,,0000,0000,0000,,І прычыну такой гарачыні Dialogue: 0,0:02:07.56,0:02:09.54,Default,,0000,0000,0000,,можна знайсці на папярэднім слайдзе. Dialogue: 0,0:02:09.54,0:02:12.28,Default,,0000,0000,0000,,Экстрэмальная гравітацыя гэтых сістэм Dialogue: 0,0:02:12.28,0:02:15.32,Default,,0000,0000,0000,,аб'ядноўвае часціцы газу і\Nнадае ім велізарную хуткасць, Dialogue: 0,0:02:15.32,0:02:17.90,Default,,0000,0000,0000,,а велізарная хуткасць, у сваю чаргу, --\Nгэта велізарная тэмпература. Dialogue: 0,0:02:17.90,0:02:19.62,Default,,0000,0000,0000,,Вось гэта і ёсць галоўны сэнс, Dialogue: 0,0:02:19.62,0:02:21.99,Default,,0000,0000,0000,,але гэта толькі навуковы эскіз. Dialogue: 0,0:02:21.99,0:02:24.54,Default,,0000,0000,0000,,Існуе таксама шмат іншых \Nасаблівасцей гэтай плазмы, Dialogue: 0,0:02:24.54,0:02:26.24,Default,,0000,0000,0000,,якія пакуль яшчэ галаваломка для нас, Dialogue: 0,0:02:26.24,0:02:27.57,Default,,0000,0000,0000,,дагэтуль блытаюць нас, Dialogue: 0,0:02:27.57,0:02:29.66,Default,,0000,0000,0000,,і дагэтуль штурхаюць Dialogue: 0,0:02:29.66,0:02:31.69,Default,,0000,0000,0000,,нашае разуменне фізікі звыш-гарачых целаў. Dialogue: 0,0:02:31.69,0:02:35.12,Default,,0000,0000,0000,,Трэцяе -- вывучэнне вельмі малога. Dialogue: 0,0:02:35.12,0:02:37.97,Default,,0000,0000,0000,,Каб распавесці вам пра гэта,\Nмне трэба расказаць Dialogue: 0,0:02:37.97,0:02:39.99,Default,,0000,0000,0000,,пра турбуючы факт. Dialogue: 0,0:02:39.99,0:02:42.78,Default,,0000,0000,0000,,Большасць матэрыі сусвету Dialogue: 0,0:02:42.78,0:02:44.59,Default,,0000,0000,0000,,зроблена не з атамаў. Dialogue: 0,0:02:44.59,0:02:46.54,Default,,0000,0000,0000,,Вас манілі дагэтуль. Dialogue: 0,0:02:46.54,0:02:49.66,Default,,0000,0000,0000,,Большасць складзена з чагосьці \Nвельмі-вельмі таямнічага, Dialogue: 0,0:02:49.66,0:02:51.79,Default,,0000,0000,0000,,што мы называем цёмнай матэрыяй. Dialogue: 0,0:02:51.79,0:02:55.45,Default,,0000,0000,0000,,Цёмная матэрыя -- гэта штосьці, \Nшто не вельмі добра ўзаемадзейнічае, Dialogue: 0,0:02:55.45,0:02:57.12,Default,,0000,0000,0000,,акрамя за кошт гравітацыі, Dialogue: 0,0:02:57.12,0:02:58.73,Default,,0000,0000,0000,,і, канешне ж, нам карціць\Nдаведацца больш пра гэта. Dialogue: 0,0:02:58.73,0:03:00.28,Default,,0000,0000,0000,,Калі вы цікавіцеся фізікай часцінак, Dialogue: 0,0:03:00.28,0:03:02.79,Default,,0000,0000,0000,,вам цікава, што адбываецца, \Nкалі мы стукаем нешта адно аб адно. Dialogue: 0,0:03:02.79,0:03:04.78,Default,,0000,0000,0000,,І цёмная матэрыя \Nне з'яўляецца выключэннем. Dialogue: 0,0:03:04.78,0:03:06.44,Default,,0000,0000,0000,,Дык як мы можам гэта зрабіць? Dialogue: 0,0:03:06.44,0:03:07.93,Default,,0000,0000,0000,,Каб адказаць на гэта пытанне, Dialogue: 0,0:03:07.93,0:03:09.32,Default,,0000,0000,0000,,я збіраюся адказаць на трошкі іншае: Dialogue: 0,0:03:09.32,0:03:12.49,Default,,0000,0000,0000,,"Што будзе, калі \Nаб'яднанні галактык сутыкнуцца?" Dialogue: 0,0:03:12.49,0:03:14.80,Default,,0000,0000,0000,,Паглядзім на выяву. Dialogue: 0,0:03:14.80,0:03:17.99,Default,,0000,0000,0000,,Мы памятаем, што галактычныя аб'яднанні Dialogue: 0,0:03:17.99,0:03:21.11,Default,,0000,0000,0000,,нібы лустачкі сусвету, толькі паменшанай версіі. Dialogue: 0,0:03:21.11,0:03:23.23,Default,,0000,0000,0000,,Яны пераважна скаладаюцца з цёмнай матэрыі, Dialogue: 0,0:03:23.23,0:03:25.79,Default,,0000,0000,0000,,і гэта тое, што вы бачыце \Nў гэтым блакітнаватым пурпуры. Dialogue: 0,0:03:25.79,0:03:27.40,Default,,0000,0000,0000,,Чырвоны -- гэта гарачы газ, Dialogue: 0,0:03:27.40,0:03:29.37,Default,,0000,0000,0000,,і, канешне, вы можаце бачыць шмат галактык. Dialogue: 0,0:03:29.37,0:03:31.74,Default,,0000,0000,0000,,Тое, што тут адбываецца, -- \Nгэта паскаральнік часцінкаў Dialogue: 0,0:03:31.74,0:03:33.63,Default,,0000,0000,0000,,у вельмі, вельмі вялікім маштабе. Dialogue: 0,0:03:33.63,0:03:35.40,Default,,0000,0000,0000,,І гэта вельмі важна, Dialogue: 0,0:03:35.40,0:03:37.29,Default,,0000,0000,0000,,таму што гэта значыць, \Nшто вельмі, вельмі малыя эфекты, Dialogue: 0,0:03:37.29,0:03:40.37,Default,,0000,0000,0000,,якія цяжка вылучыць у лабараторыі, Dialogue: 0,0:03:40.37,0:03:42.55,Default,,0000,0000,0000,,могуць спалучацца і спалучацца Dialogue: 0,0:03:42.55,0:03:46.36,Default,,0000,0000,0000,,у нешта, што мы можам бачыць у прыродзе. Dialogue: 0,0:03:46.36,0:03:47.87,Default,,0000,0000,0000,,Так, гэта вельмі весела. Dialogue: 0,0:03:47.87,0:03:49.82,Default,,0000,0000,0000,,Прычына, чаму галактычныя аб'яднанні Dialogue: 0,0:03:49.82,0:03:51.48,Default,,0000,0000,0000,,могуць навучыць нас пра тое, \Nчым з'яўляецца цёмная матэрыя, Dialogue: 0,0:03:51.48,0:03:53.24,Default,,0000,0000,0000,,прычына, чаму галактычныя аб'яднанні Dialogue: 0,0:03:53.24,0:03:55.79,Default,,0000,0000,0000,,могуць навучыць нас \Nпра фізіку вельмі малога, Dialogue: 0,0:03:55.79,0:03:58.82,Default,,0000,0000,0000,,менавіта ў тым, што яны настолькі велізарныя. Dialogue: 0,0:03:58.82,0:04:02.90,Default,,0000,0000,0000,,Чацвертая рэч: фізіка вельмі дзіўнага. Dialogue: 0,0:04:02.90,0:04:05.95,Default,,0000,0000,0000,,Сказанае дагэтуль насамрэч зносіць галаву. Dialogue: 0,0:04:05.95,0:04:08.24,Default,,0000,0000,0000,,Калі і ёсць што-небудзь больш дзіўнае, Dialogue: 0,0:04:08.24,0:04:10.65,Default,,0000,0000,0000,,дык гэта павінна быць цёмная энергія. Dialogue: 0,0:04:10.65,0:04:12.37,Default,,0000,0000,0000,,Калі я падкідваю шар у паветра, Dialogue: 0,0:04:12.37,0:04:14.17,Default,,0000,0000,0000,,я чакаю, што ён паляціць угору. Dialogue: 0,0:04:14.17,0:04:16.29,Default,,0000,0000,0000,,Але я не чакаю, што ён \Nбудзе ляцець угору Dialogue: 0,0:04:16.29,0:04:18.46,Default,,0000,0000,0000,,з усё большай і большай хуткасцю. Dialogue: 0,0:04:18.46,0:04:21.20,Default,,0000,0000,0000,,Такім жа чынам, касмолагі тлумачаць Dialogue: 0,0:04:21.20,0:04:22.79,Default,,0000,0000,0000,,чаму сусвет пашыраецца. Dialogue: 0,0:04:22.79,0:04:24.95,Default,,0000,0000,0000,,Яны не разумеюць, чаму ён пашыраецца Dialogue: 0,0:04:24.95,0:04:26.89,Default,,0000,0000,0000,,з усе большай хуткасцю. Dialogue: 0,0:04:26.89,0:04:28.57,Default,,0000,0000,0000,,Яны даюць гэтай прычыне Dialogue: 0,0:04:28.57,0:04:30.16,Default,,0000,0000,0000,,паскоранага пашырэння імя Dialogue: 0,0:04:30.16,0:04:32.05,Default,,0000,0000,0000,,і называюць яго цёмная энергія. Dialogue: 0,0:04:32.05,0:04:34.73,Default,,0000,0000,0000,,Ізноў жа ж нам хочацца \Nзразумець больш пра гэта. Dialogue: 0,0:04:34.73,0:04:37.12,Default,,0000,0000,0000,,Тады, адно адмысловае \Nпытанне, якое паўстае, -- Dialogue: 0,0:04:37.12,0:04:39.82,Default,,0000,0000,0000,,якім чынам цёмная энергія \Nўплывае на сусвет Dialogue: 0,0:04:39.82,0:04:41.43,Default,,0000,0000,0000,,у наймагутнейшым маштабе? Dialogue: 0,0:04:41.43,0:04:42.89,Default,,0000,0000,0000,,У залежнасці ад яе моцы, Dialogue: 0,0:04:42.89,0:04:46.15,Default,,0000,0000,0000,,структура можа набываць \Nсвае рысы хутчэй або марудней. Dialogue: 0,0:04:46.15,0:04:48.70,Default,,0000,0000,0000,,І праблема сусвету ў вялікім маштабе ў тым, Dialogue: 0,0:04:48.70,0:04:51.04,Default,,0000,0000,0000,,што той жудасна складаны. Dialogue: 0,0:04:51.04,0:04:53.37,Default,,0000,0000,0000,,Паглядзім на праграмную сімуляцыю. Dialogue: 0,0:04:53.37,0:04:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Нам патрэбна неяк яе спрасціць. Dialogue: 0,0:04:55.50,0:04:59.07,Default,,0000,0000,0000,,Мне падабаецца думаць пра гэта,\Nвыкарыстоўваючы аналогію. Dialogue: 0,0:04:59.07,0:05:01.79,Default,,0000,0000,0000,,Для разумення, як патануў Тытанік, Dialogue: 0,0:05:01.79,0:05:03.45,Default,,0000,0000,0000,,найбольш важная рэч -- Dialogue: 0,0:05:03.45,0:05:05.23,Default,,0000,0000,0000,,гэта не мадэль месцазнаходжання Dialogue: 0,0:05:05.23,0:05:08.16,Default,,0000,0000,0000,,кожнага маленькага кавалачка \Nкарабля, які абламаўся. Dialogue: 0,0:05:08.16,0:05:09.82,Default,,0000,0000,0000,,Найбольш важная рэч -- Dialogue: 0,0:05:09.82,0:05:11.82,Default,,0000,0000,0000,,сачыць за дзвюмя найбольшымі часткамі. Dialogue: 0,0:05:11.82,0:05:15.65,Default,,0000,0000,0000,,Такім жа чынам, я магу вывучыць\Nшмат што пра сусвет Dialogue: 0,0:05:15.65,0:05:17.12,Default,,0000,0000,0000,,у найвялікшым маштабе, Dialogue: 0,0:05:17.12,0:05:18.87,Default,,0000,0000,0000,,сочачы за яго найвялікшымі часткамі, Dialogue: 0,0:05:18.87,0:05:22.86,Default,,0000,0000,0000,,а гэтыя часткі -- аб'яднанні галактык. Dialogue: 0,0:05:22.86,0:05:25.82,Default,,0000,0000,0000,,Нарэшце, я скончваю сваю прамову, Dialogue: 0,0:05:25.82,0:05:27.82,Default,,0000,0000,0000,,але вы можаце адчуваць сябе \Nтрохі падманутымі. Dialogue: 0,0:05:27.82,0:05:30.07,Default,,0000,0000,0000,,Маю на ўвазе тое, што я распачаў з таго, Dialogue: 0,0:05:30.07,0:05:32.15,Default,,0000,0000,0000,,наколькі карысныя аб'яднанні галактык, Dialogue: 0,0:05:32.15,0:05:33.65,Default,,0000,0000,0000,,і выказаў некалькі гэтаму прычын, Dialogue: 0,0:05:33.65,0:05:36.25,Default,,0000,0000,0000,,але як іх насамрэч выкарыстоўваць? Dialogue: 0,0:05:36.25,0:05:38.37,Default,,0000,0000,0000,,Што ж, для адказу, Dialogue: 0,0:05:38.37,0:05:40.99,Default,,0000,0000,0000,,мне хочацца працытаваць Генры Форда, Dialogue: 0,0:05:40.99,0:05:42.47,Default,,0000,0000,0000,,калі яго спыталі пра аўтамабілі. Dialogue: 0,0:05:42.47,0:05:43.83,Default,,0000,0000,0000,,Вось што ён адказаў: Dialogue: 0,0:05:43.83,0:05:46.12,Default,,0000,0000,0000,,"Калі б я пытаўся ў людзей, што ім трэба, Dialogue: 0,0:05:46.12,0:05:48.90,Default,,0000,0000,0000,,яны адказалі б, што ім \Nпатрэбны хутчэйшыя коні" Dialogue: 0,0:05:48.90,0:05:51.40,Default,,0000,0000,0000,,Сення нашае грамадства сустракаецца Dialogue: 0,0:05:51.40,0:05:53.62,Default,,0000,0000,0000,,з вельмі вялікай колькасцю праблем. Dialogue: 0,0:05:53.62,0:05:57.45,Default,,0000,0000,0000,,І вырашэнне гэтах праблем не відавочные. Dialogue: 0,0:05:57.45,0:05:59.62,Default,,0000,0000,0000,,Яны не хутчэйшыя коні. Dialogue: 0,0:05:59.62,0:06:01.86,Default,,0000,0000,0000,,Яны патрабуюць неверагодную колькасць Dialogue: 0,0:06:01.86,0:06:03.57,Default,,0000,0000,0000,,навуковых вынаходніцтваў. Dialogue: 0,0:06:03.57,0:06:05.15,Default,,0000,0000,0000,,Так, нам патрэбна засяродзіцца, Dialogue: 0,0:06:05.15,0:06:06.90,Default,,0000,0000,0000,,так, нам патрэбна сканцэнтравацца, Dialogue: 0,0:06:06.90,0:06:08.87,Default,,0000,0000,0000,,але нам таксама трэба памятаць Dialogue: 0,0:06:08.87,0:06:11.70,Default,,0000,0000,0000,,пра інавацыі, вынаходніцтвы, натхненне -- Dialogue: 0,0:06:11.70,0:06:13.04,Default,,0000,0000,0000,,гэтая рэчы прыходзяць Dialogue: 0,0:06:13.04,0:06:14.72,Default,,0000,0000,0000,,падчас таго, як мы пашыраем\Nнашае поле бачнасці, Dialogue: 0,0:06:14.72,0:06:16.06,Default,,0000,0000,0000,,калі мы робім крок назад, Dialogue: 0,0:06:16.06,0:06:17.41,Default,,0000,0000,0000,,калі мы прыглядаемся з адлегласці. Dialogue: 0,0:06:17.41,0:06:19.24,Default,,0000,0000,0000,,І па мне, дык лепшы шлях рабіць гэта -- Dialogue: 0,0:06:19.24,0:06:22.99,Default,,0000,0000,0000,,вывучаць сусвет вакол нас. \NДзякую. Dialogue: 0,0:06:22.99,0:06:25.94,Default,,0000,0000,0000,,(Апладысменты)