WEBVTT

00:00:06.632 --> 00:00:09.649
İnsan hakları düşüncesi, her birimizin

00:00:09.649 --> 00:00:12.345
kim olduğumuz veya nerede 
doğduğumuzdan bağımsız olarak

00:00:12.345 --> 00:00:16.528
aynı temel hak ve 
özgürlüklere sahip olmasıdır.

00:00:16.528 --> 00:00:18.348
İnsan hakları ayrıcalık değildir

00:00:18.348 --> 00:00:21.245
ve verilemezler veya geri alınamazlar.

00:00:21.245 --> 00:00:24.787
Devredilemezler ve evrenseldirler.

00:00:24.787 --> 00:00:26.994
Bu kulağa oldukça net gelse de,

00:00:26.994 --> 00:00:29.078
birileri düşünceyi eyleme 
dökmeye çalıştığında

00:00:29.078 --> 00:00:32.930
inanılmaz derecede 
karmaşık hâle gelebilir.

00:00:32.930 --> 00:00:35.470
Temel insan hakları tam olarak nedir?

00:00:35.470 --> 00:00:36.946
Onları kim seçer?

00:00:36.946 --> 00:00:39.743
Onları kim ve nasıl yerine getirir?

00:00:39.743 --> 00:00:43.460
İnsan hakları kavramının altında 
uzun bir tarih yatar.

00:00:43.460 --> 00:00:46.966
Toplumlar, dinler ve kültürlerde 
yüzyıllar boyunca

00:00:46.966 --> 00:00:52.230
doğruluk, adalet ve haklar kavramlarını 
tanımlama konusunda mücadeleler verdik.

00:00:52.230 --> 00:00:55.313
Ancak evrensel insan haklarının 
en modern beyanatlarından biri,

00:00:55.313 --> 00:00:57.574
Birleşmiş Milletler'in 
kurulmasıyla beraber

00:00:57.574 --> 00:01:00.384
İkinci Dünya Savaşı'nın küllerinden doğdu.

00:01:00.384 --> 00:01:03.602
BM'yi kuran anlaşma, 
amaçlarından birini bize vermiş oldu:

00:01:03.602 --> 00:01:08.384
Temel insan haklarına olan
inancın tasdik edilmesi.

00:01:08.384 --> 00:01:09.605
Aynı ruhla,

00:01:09.605 --> 00:01:15.759
1948'de BM Genel Kurulu, İnsan 
Hakları Evrensel Bildirisi'ni kabul etti.

00:01:15.759 --> 00:01:17.535
Eleanor Roosevelt'in başkanlığındaki

00:01:17.535 --> 00:01:20.425
uluslararası bir komisyon tarafından 
yazılan bu doküman,

00:01:20.425 --> 00:01:24.047
modern uluslararası insan hakları 
yasasına temel teşkil eder.

00:01:24.047 --> 00:01:26.052
Deklarasyon, tüm insanların 
bağımsız olarak,

00:01:26.052 --> 00:01:32.598
şeref ve hakları eşit olarak 
doğduğu prensibine dayanır.

00:01:32.598 --> 00:01:35.653
Başka maddeler yanında, ayrımcılık 
yapılmaması, yaşam ve

00:01:35.653 --> 00:01:39.924
özgürlük hakkı tanınması prensibini 
tanıyan 30 maddeyi sıralar.

00:01:39.924 --> 00:01:44.185
İşkence ve kölelikten bağımsızlık 
gibi negatif özgürlüklere,

00:01:44.185 --> 00:01:45.726
bunun yanında hareket

00:01:45.726 --> 00:01:49.011
ve ikamet etme özgürlüğü gibi 
pozitif özgürlüklere değinir.

00:01:49.011 --> 00:01:51.965
İfade özgürlüğü, din veya 
barışçıl toplantı gibi

00:01:51.965 --> 00:01:55.981
temel sivil ve politik hakları,

00:01:55.981 --> 00:01:59.033
bunun yanında eğitim hakkı,

00:01:59.033 --> 00:02:00.899
mesleğini serbestçe seçme hakkı,

00:02:00.899 --> 00:02:03.427
adil ücret ve muamele hakkı gibi

00:02:03.427 --> 00:02:06.258
sosyal, ekonomik ve 
kültürel hakları kapsar.

00:02:06.258 --> 00:02:10.140
Deklarasyon bunların evrenselliği, 
bölünmezliği ve birbirine bağlılığı

00:02:10.140 --> 00:02:11.882
konusunda ısrar ederek

00:02:11.882 --> 00:02:13.448
hangi hakların daha önemli

00:02:13.448 --> 00:02:15.279
olduğu konusunda taraf beyan etmez.

00:02:15.279 --> 00:02:19.106
Geçtiğimiz onlarca yılda, uluslararası 
insan hakları yasası, insan haklarının

00:02:19.106 --> 00:02:22.346
ne olduğuna ve onları nasıl 
koruyacağımıza dair anlayışımızı

00:02:22.346 --> 00:02:25.078
derinleştirip genişleterek büyüdü.

00:02:25.078 --> 00:02:27.264
Eğer bu prensipler 
bu kadar iyi geliştiyse,

00:02:27.264 --> 00:02:31.725
o zaman neden tüm dünyada insan 
hakları zaman zaman

00:02:31.725 --> 00:02:34.592
suistimal ediliyor ve yok sayılıyor?

00:02:34.592 --> 00:02:38.474
Genelde sorun, bu hakların evrensel 
olarak yaptırımını sağlamanın

00:02:38.474 --> 00:02:42.745
ve bunu çiğneyenleri cezalandırmanın 
o kadar kolay olmaması.

00:02:42.745 --> 00:02:46.817
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi,
oldukça güvenilir ve saygı duyulur olsa da

00:02:46.817 --> 00:02:49.702
bir deklarasyondur, 
bağlayıcılığı olan bir yasa değildir.

00:02:49.702 --> 00:02:51.702
Ülkeler bireysel olarak ihlal ettiğinde,

00:02:51.702 --> 00:02:55.841
bu ihlalleri ele alan 
mekanizmalar zayıftır.

00:02:55.841 --> 00:03:00.467
Örneğin, BM'de insan haklarını 
korumaktan sorumlu ana kuruluşlar

00:03:00.467 --> 00:03:03.442
çoğunlukla ihlalleri izleyip araştırır,

00:03:03.442 --> 00:03:07.156
ama bir politika değişikliği veya 
bir mağduru tazmin etme

00:03:07.156 --> 00:03:10.156
gibi durumları empoze edemez.

00:03:10.156 --> 00:03:13.731
Bu yüzden bazı eleştirmenler devlet 
çıkarlarının çok fazla gücü kontrol ettiği

00:03:13.731 --> 00:03:18.213
bir dünyada insan haklarının verildiğini 
düşünmenin naifçe olduğunu söylüyor.

00:03:18.213 --> 00:03:21.161
Eleştirmenler insan haklarının 
evrenselliğini de sorguluyorlar

00:03:21.161 --> 00:03:23.037
ve gelişimlerinin çoğunlukla

00:03:23.037 --> 00:03:27.688
kapsamına zarar verici şekilde 
çoğu Batılı olan az sayıdaki

00:03:27.688 --> 00:03:30.164
ülke tarafından 
yönlendirildiğini vurguluyorlar.

00:03:30.164 --> 00:03:31.480
Peki sonuç?

00:03:31.480 --> 00:03:33.985
Sosyopolitik haklar yerine 


00:03:33.985 --> 00:03:36.455
sivil politik özgürlüklerin ve 
kolektif veya grup hakları

00:03:36.455 --> 00:03:40.786
yerine bireysel hakların 
yeğ tutulduğu genel bir yargı.

00:03:40.786 --> 00:03:43.159
Diğerleri ise evrensel insan hakları 
yasalarını savunarak

00:03:43.159 --> 00:03:47.143
uluslararası standartlar koymadaki pozitif 
rolüne ve aktivistlerin kampanyalarına

00:03:47.143 --> 00:03:50.449
yardımlarına dikkat çekiyorlar.

00:03:50.449 --> 00:03:51.667
Aynı zamanda, tüm uluslararası

00:03:51.667 --> 00:03:55.233
insan hakları enstrümanlarının
güçsüz olmadığına işaret ediyorlar.

00:03:55.233 --> 00:03:59.218
Örneğin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 
47 üye ülkenin vatandaşlarının

00:03:59.218 --> 00:04:03.446
davalarını getirebileceği 
bir mahkeme teşkil etmiştir.

00:04:03.446 --> 00:04:08.972
Mahkeme her üye devletin uyması 
gereken bağlayıcı kararları düzenler.

00:04:08.972 --> 00:04:11.225
İnsan hakları yasaları, 
temel insan haklarının

00:04:11.225 --> 00:04:16.040
ne olması gerektiğine dair görüşlerimiz 
ve tanımlarımızla durmadan gelişiyor.

00:04:16.040 --> 00:04:19.570
Örneğin, demokrasi veya 
gelişim hakkı ne kadar

00:04:19.570 --> 00:04:21.713
temel veya önemlidir?

00:04:21.713 --> 00:04:23.752
Yaşamlarımız giderek 
dijital hâle geldiğinden,

00:04:23.752 --> 00:04:26.860
internete erişim hakkımız olmalı mı?

00:04:26.860 --> 00:04:28.926
Peki dijital mahremiyet hakkı?

00:04:28.926 --> 00:04:30.400
Ne düşünüyorsunuz?