WEBVTT 00:00:00.160 --> 00:00:00.780 [vush] 00:00:00.780 --> 00:00:01.700 [ding] 00:00:01.700 --> 00:00:05.280 [qurilish tovushi] 00:00:05.280 --> 00:00:07.000 [musiqa] 00:00:07.000 --> 00:00:08.800 Internet o'zi nima? 00:00:08.800 --> 00:00:12.500 Internet juda mashhur narsa. 00:00:13.000 --> 00:00:14.500 Bu yerda sun'iy yo'ldoshar bor. 00:00:14.590 --> 00:00:19.420 Men Inernetni telefonga o'xshatib tasavvur qilaman. 00:00:19.420 --> 00:00:20.980 Bir kuni menga kimdir bulut haqida gapirib berdi. 00:00:20.980 --> 00:00:23.740 Internet doimo harakatdagi sayqallanib boradigan tizimga o'xshaydi. 00:00:23.900 --> 00:00:27.130 Ko'pchilik Internet qayerdan kelib chiqganligi haqida hech qanday tasavvurga ega emas, chunki 00:00:27.130 --> 00:00:30.160 bu ahamiyatsiz. Xuddi sharik ruchka, qo'l yuvadigan sovun yoki 00:00:30.160 --> 00:00:31.000 qisqichni qachon 00:00:31.700 --> 00:00:32.800 kim ixtiro qilganini 00:00:33.140 --> 00:00:34.239 so'rashga o'xshaydi. 00:00:34.239 --> 00:00:37.300 Bu narsalarning barchasini biz har kuni ishlatamiz, shunchaki 00:00:37.300 --> 00:00:39.760 ilgari kimdir ularni ixtiro qilgan deb o'ylaymiz. 00:00:39.760 --> 00:00:45.080 Internet ham xuddi shunaqa. Ancha yillar oldin, 1970-yillarning boshlarida, 00:00:45.080 --> 00:00:51.060 mening sherigim Bob Kan hozirda biz Internet deb atalgan narsaning dizayni ustida ishlay boshladi. 00:00:51.060 --> 00:00:55.560 Bu ARPANET deb nomlangan yana bir eksperiment natijasi edi, 00:00:55.560 --> 00:00:59.799 ya'ni Advanced Research Project Agency Network degan ma'noni anglatadi. Bu Mudofaa vazirligi tadqiqot 00:00:59.800 --> 00:01:02.420 loyihasi edi. 00:01:02.420 --> 00:01:05.459 Paul Bran yadro hujumiga ham dosh bera oladigan 00:01:05.459 --> 00:01:09.540 aloqa tizimini ishlab chiqmoqchi bo'lgan. 00:01:10.860 --> 00:01:15.540 Shunday qilib, u xabarlarni bloklarga ajratish va tarmoq orqali 00:01:15.540 --> 00:01:20.000 iloji boricha tezroq yuborish g'oyasiga ega bo'ldi. 00:01:20.000 --> 00:01:20.500 [vush] 00:01:20.500 --> 00:01:25.000 Oxir-oqibat, biz butun mamlakat bo'ylab eksperimental paketli tarmoqni yaratdik 00:01:25.300 --> 00:01:26.200 hamda u ishladi. 00:01:26.820 --> 00:01:31.840 [og'ir bitli elektr musiqasi] 00:01:32.000 --> 00:01:33.700 Internet ni kim nazorat qiladi? 00:01:33.800 --> 00:01:35.700 Uni hukumat nazorat qiladi. 00:01:35.800 --> 00:01:37.500 Elflar aniq elflar! 00:01:38.000 --> 00:01:42.090 Odamlar Wi-Fi ni boshqaradi, chunki Wifi bo'lmasa Internet ham yo'qs. 00:01:42.090 --> 00:01:45.500 T-mobile, um, Xfinity, 00:01:45.900 --> 00:01:48.800 Bill Gates 00:01:48.800 --> 00:01:50.200 [pauza] 00:01:50.200 --> 00:01:50.800 To'g'rimi?! 00:01:50.820 --> 00:01:55.350 Bir tomondan qaraganda hech kimga tegishli emas va ehtimol yana bir tomondan qaraganda hamma bo'lishi mumkin. 00:01:55.350 --> 00:02:01.320 To'g'ri javob shuki, Internet juda ko'p sonli mustaqil ishlaydigan 00:02:01.320 --> 00:02:03.510 tarmoqlardan iborat. 00:02:03.510 --> 00:02:07.140 Tizimni qiziqarli tomoni shundaki, u to'liq tarqatib yuborilgan. Bunda paketlarni qanday yo'naltirishini 00:02:07.140 --> 00:02:12.240 yoki tarmoq qismlari qayerda qurilganligini, hatto kimlar o'zaro 00:02:12.240 --> 00:02:14.080 aloqada ekanligini dekodlash uchun markazlashtirilgan boshqaruv mavjud emas. 00:02:14.480 --> 00:02:17.960 Bularning barchasi operatorlar o'zlari qabul qiladigan biznes qarorlariga bog'liq. 00:02:17.970 --> 00:02:23.250 Ularning barchasi tarmoqning har bir qismini bir chetidan 00:02:23.250 --> 00:02:27.120 ikkinchi chetiga ulanishni ta'minlashdan manfaatdor, chunki tarmoqning kaliti orqali 00:02:27.120 --> 00:02:29.880 har qanday qurilma boshqa qurilma bilan xuddi siz boshqa har qanday telefonga 00:02:29.880 --> 00:02:32.850 qo'ng'iroq qilishni xohlaganingiz kabi aloqa o'rnatish mumkin. 00:02:32.850 --> 00:02:35.600 Hali hech qanday narsa avval bunday bunyod tashkillashtirilmagan. 00:02:35.700 --> 00:02:39.600 Siz bilgan narsalar boshqalarga foydali bo'lishi yoki haqiqatan foydali bo'lishi mumkin degan 00:02:39.600 --> 00:02:42.900 fikr - ma'lumot almashish uchun juda 00:02:42.900 --> 00:02:44.280 kuchli motivatsiya hisoblanadi. 00:02:44.280 --> 00:02:47.520 Darhaqiqat, ilm-fan ham odamlar ma'lumot almashishlari asosida amlga oshiriladi. 00:02:47.520 --> 00:02:51.060 Demak, odamlar uchun yangi dasturlarni ishlab chiqish imkoniyati, ehtimol ularni 00:02:51.959 --> 00:02:55.260 mobil telefonda dastur sifatida dasturlash, tarmoq infratuzilmasining hali o'sib boradigan 00:02:55.260 --> 00:02:59.519 qismiga aylanib ulanish imkoniyatiga ega bo'lmagan odamlarga yetkazish uchun 00:02:59.519 --> 00:03:04.290 imkoniyatdir, yoki shunchaki kundalik turmushda foydalaniladigan 00:03:04.290 --> 00:03:06.060 narsani yaratish imkoni bo'lishi mumkin. 00:03:06.060 --> 00:03:11.700 Internet bilan aloqa qilishdan qochib qutula olmysiz, shunday ekan nega 00:03:11.700 --> 00:03:13.190 undan foydalanmasligingiz kerak? 00:03:13.190 --> 00:03:15.190 [aylana ovoz effekti] 00:03:15.190 --> 00:03:17.190 [ding]