[vush]

[ding]

[qurilish tovushi]

[musiqa]

Internet o'zi nima?

Internet juda mashhur narsa.

Bu yerda sun'iy yo'ldoshar bor.

Men Inernetni telefonga o'xshatib tasavvur qilaman.

Bir kuni menga kimdir bulut haqida gapirib berdi.

Internet doimo harakatdagi sayqallanib boradigan tizimga o'xshaydi.

Ko'pchilik Internet qayerdan kelib chiqganligi haqida hech qanday
tasavvurga ega emas, chunki

bu ahamiyatsiz. Xuddi sharik ruchka, qo'l yuvadigan sovun yoki

qisqichni qachon

kim ixtiro qilganini

so'rashga o'xshaydi.

Bu narsalarning barchasini biz har kuni ishlatamiz, shunchaki

ilgari kimdir ularni ixtiro qilgan deb o'ylaymiz.

Internet ham xuddi shunaqa. Ancha yillar oldin,
1970-yillarning boshlarida,

mening sherigim Bob Kan hozirda biz Internet
deb atalgan narsaning dizayni ustida ishlay boshladi.

Bu ARPANET deb nomlangan yana bir eksperiment natijasi edi,

ya'ni Advanced Research Project Agency Network degan ma'noni anglatadi. Bu Mudofaa vazirligi tadqiqot

loyihasi edi.

Paul Bran yadro hujumiga ham dosh bera oladigan

aloqa tizimini ishlab chiqmoqchi bo'lgan.

Shunday qilib, u xabarlarni bloklarga ajratish va tarmoq orqali

iloji boricha tezroq yuborish g'oyasiga ega bo'ldi.

[vush]

Oxir-oqibat, biz butun mamlakat bo'ylab eksperimental paketli
tarmoqni yaratdik

hamda u ishladi.

[og'ir bitli elektr musiqasi]

Internet ni kim nazorat qiladi?

Uni hukumat nazorat qiladi.

Elflar aniq elflar!

Odamlar Wi-Fi ni boshqaradi, chunki Wifi
bo'lmasa Internet ham yo'qs.

T-mobile, um, Xfinity,

Bill Gates

[pauza]

To'g'rimi?!

Bir tomondan qaraganda hech kimga tegishli emas va ehtimol yana bir tomondan qaraganda hamma bo'lishi mumkin.

To'g'ri javob shuki, Internet juda ko'p 
sonli mustaqil ishlaydigan

tarmoqlardan iborat.

Tizimni qiziqarli tomoni shundaki, u to'liq tarqatib yuborilgan. Bunda paketlarni qanday yo'naltirishini

yoki tarmoq qismlari qayerda qurilganligini, 
hatto kimlar o'zaro

aloqada ekanligini dekodlash uchun
markazlashtirilgan boshqaruv mavjud emas.

Bularning barchasi operatorlar o'zlari qabul qiladigan biznes qarorlariga bog'liq.

Ularning barchasi tarmoqning har bir qismini bir chetidan

ikkinchi chetiga ulanishni ta'minlashdan manfaatdor,
chunki tarmoqning kaliti orqali

har qanday qurilma boshqa qurilma bilan
xuddi siz boshqa har qanday telefonga

qo'ng'iroq qilishni xohlaganingiz kabi aloqa o'rnatish mumkin.

Hali hech qanday narsa avval bunday bunyod tashkillashtirilmagan.

Siz bilgan narsalar boshqalarga foydali 
bo'lishi yoki haqiqatan foydali bo'lishi mumkin degan

fikr  - ma'lumot almashish uchun juda

kuchli motivatsiya hisoblanadi.

Darhaqiqat, ilm-fan ham odamlar ma'lumot
almashishlari asosida amlga oshiriladi.

Demak, odamlar uchun yangi dasturlarni 
ishlab chiqish imkoniyati, ehtimol ularni

mobil telefonda dastur sifatida dasturlash, 
tarmoq infratuzilmasining hali o'sib boradigan

qismiga aylanib ulanish imkoniyatiga 
ega bo'lmagan odamlarga yetkazish uchun

imkoniyatdir, yoki shunchaki 
kundalik turmushda foydalaniladigan

narsani yaratish imkoni bo'lishi mumkin.

Internet bilan aloqa qilishdan qochib 
qutula olmysiz, shunday ekan nega

undan foydalanmasligingiz kerak?

[aylana ovoz effekti]

[ding]