WEBVTT

00:00:06.624 --> 00:00:08.344
„Voleo je da spaljuje.

00:00:08.344 --> 00:00:11.234
Posebno je voleo da gleda
kako stvari bivaju prožderane,

00:00:11.234 --> 00:00:14.054
kako stvari crne i menjaju se.“

00:00:14.054 --> 00:00:19.104
„Farenhajt 451“ počinje
blaženim bleskom - i uskoro

00:00:19.104 --> 00:00:21.894
saznajemo šta nestaje u plamenu.

NOTE Paragraph

00:00:21.894 --> 00:00:24.394
Roman Reja Bredberija zamišlja svet

00:00:24.394 --> 00:00:28.304
u kome su knjige zabranjene
u svim oblastima života -

00:00:28.304 --> 00:00:32.184
i posedovanje, a kamoli čitanje
knjiga je zabranjeno.

00:00:32.184 --> 00:00:37.504
Glavni lik, Montag, je požarni brigadir
zadužen da uništi one koje su preostale.

00:00:37.504 --> 00:00:39.794
Međutim, kako užitak ustupa mesto sumnji,

00:00:39.794 --> 00:00:44.794
priča postavlja ključna pitanja
o tome kako sačuvati razum u društvu

00:00:44.794 --> 00:00:49.884
u kome su slobodna volja, samoizražavanje
i znatiželja pod vatrom.

NOTE Paragraph

00:00:49.884 --> 00:00:54.054
U Montagovom svetu, masovni mediji
imaju monopol nad informacijama,

00:00:54.054 --> 00:00:58.004
brišući gotovo u potpunosti
sposobnost nezavisnog razmišljanja.

00:00:58.004 --> 00:01:01.314
U podzemnoj železnici,
reklame sevaju sa zidova.

00:01:01.314 --> 00:01:05.954
Kod kuće, Montagova supruga Mildred
po ceo dan sluša radio,

00:01:05.954 --> 00:01:10.214
a tri zida u njihovom salonu
su prekrivena ekranima.

00:01:10.214 --> 00:01:14.244
Na poslu, miris kerozina
lebdi iznad Montagovih kolega,

00:01:14.244 --> 00:01:19.334
koji puše i, da bi prekratili vreme,
huškaju mehaničke kerove na pacove.

NOTE Paragraph

00:01:19.334 --> 00:01:23.604
Kada se alarm začuje, svi izjure
u vozilima u obliku salamandera,

00:01:23.604 --> 00:01:27.054
ponekad kako bi čitave biblioteke
spalili do temelja.

00:01:27.054 --> 00:01:31.674
Međutim, dok dan za danom
spaljuje tomove poput „crnih leptira“,

00:01:31.674 --> 00:01:35.084
Montagov um povremeno luta 
do prokrijumčarene robe

00:01:35.084 --> 00:01:37.274
skrivene u njegovom domu.

00:01:37.274 --> 00:01:40.544
Vremenom, počinje da preispituje
suštinu svoga posla.

00:01:40.544 --> 00:01:43.634
Montag shvata da je oduvek
osećao nelagodu -

00:01:43.634 --> 00:01:48.034
ali da mu je nedostajalo opisnih reči
da izrazi svoja osećanja u društvu

00:01:48.034 --> 00:01:52.584
u kom i puko izgovaranje fraze
„bilo jednom“ može da bude smrtonosno.

NOTE Paragraph

00:01:52.584 --> 00:01:55.484
„Farenhajt 451“ oslikava
svet kojim vladaju

00:01:55.484 --> 00:01:59.234
nadzor, robotika i virtuelna stvarnost -

00:01:59.234 --> 00:02:01.734
što se ispostavilo
kao veoma proročanska vizija,

00:02:01.734 --> 00:02:04.594
ali koja je izražavala
i strepnje tog vremena.

00:02:04.594 --> 00:02:09.454
Roman je objavljen 1953. godine,
na vrhuncu Hladnog rata.

00:02:09.454 --> 00:02:13.004
Ovo razdoblje je rasplamsalo
rasporastranjenu paranoju i strah

00:02:13.004 --> 00:02:16.154
širom Bredberijeve domovine
Sjedinjenih Država,

00:02:16.154 --> 00:02:21.414
naglašene gušenjem informacija
i brutalnim vladinim istragama.

00:02:21.414 --> 00:02:23.904
Mentalitet lova na veštice je naročito

00:02:23.904 --> 00:02:28.944
ciljao na umetnike i pisce pod sumnjom
da imaju naklonost ka komunizmu.

NOTE Paragraph

00:02:28.944 --> 00:02:32.014
Bredberija su uzbunile
ove kulturološke restrikcije.

00:02:32.014 --> 00:02:35.554
Verovao je kako predstavljaju
opasne presedane za buduće cenzure

00:02:35.554 --> 00:02:39.064
i to ga je podsetilo na uništenje
Aleksandrijske biblioteke,

00:02:39.064 --> 00:02:41.994
kao i na spaljivanje knjiga
u fašističkim režimima.

00:02:41.994 --> 00:02:45.914
Istraživao je ove jezive veze
u romanu „Farenhajt 451“,

00:02:45.914 --> 00:02:49.404
naslovljenom prema temperaturi
na kojoj papir gori.

00:02:49.404 --> 00:02:52.684
Preciznost te temperature
je dovođena u pitanje,

00:02:52.684 --> 00:02:55.014
međutim, to ne umanjuje status romana

00:02:55.014 --> 00:02:57.944
kao remek-dela distopijske fikcije.

00:02:57.944 --> 00:03:03.154
Distopijska fikcija kao žanr naglašava
uznemirujuće odlike sveta oko nas

00:03:03.154 --> 00:03:07.144
i zamišlja posledice
kada se one dovedu u krajnost.

NOTE Paragraph

00:03:07.144 --> 00:03:08.854
U mnogim distopijskim pričama,

00:03:08.854 --> 00:03:12.804
vlada nameće ograničenja
nevoljnim subjektima.

00:03:12.804 --> 00:03:14.974
Međutim, u „Farenhajtu 451“,

00:03:14.974 --> 00:03:17.934
Montag saznaje da je apatija masa

00:03:17.934 --> 00:03:20.344
ta koja je omogućila uspon
trenutnom režimu.

00:03:20.344 --> 00:03:23.444
Vlada se tek okoristila
kratkim rasponom pažnje

00:03:23.444 --> 00:03:29.364
i apetitom za plitku zabavu,
a to je svelo kruženje ideja u prah.

NOTE Paragraph

00:03:29.364 --> 00:03:33.714
Kako kultura nestaje,
nestaju i mašta i samoizražavanje.

00:03:33.714 --> 00:03:36.524
Čak je i način na koji
ljudi govore sveden -

00:03:36.524 --> 00:03:42.294
kao kad Montagov šef, kapetan Biti,
objašnjava ubrzanje masovne kulture:

00:03:42.294 --> 00:03:47.234
„Ubrzaj film, Montaže, hitro.
Klik? Pik? Vidi, Gle, Sad, Pljus, Ovamo,

00:03:47.234 --> 00:03:52.774
Onamo, Brzo, Kas, Gore, Dole, Unutra, Van,
Zašto, Kako, Ko, Šta, Gde, Eh? Uh!

00:03:52.774 --> 00:03:58.564
Bam! Tres! Bljuf, Bing, Beng, Bum!
sažeci sažetaka, sažeci sažetaka sažetaka.

00:03:58.564 --> 00:04:03.634
Politika? Jedan stupac, dve rečenice,
naslov! A onda, odjednom, sve nestaje!“

00:04:03.634 --> 00:04:08.174
U ovom opustošenom svetu,
Montag shvata koliko je teško odupreti se

00:04:08.174 --> 00:04:10.704
kada ne postoji ništa
za šta možete da se držite.

00:04:10.704 --> 00:04:15.014
Sveukupno, „Farenhajt 451“
je portret nezavisnog razmišljanja

00:04:15.014 --> 00:04:16.614
na ivici izumiranja -

00:04:16.614 --> 00:04:19.994
kao i parabola o društvu koje saučestvuje

00:04:19.994 --> 00:04:21.984
u sopstvenom sagorevanju.