0:00:03.141,0:00:05.676
मी आणि माझा जुळा भाऊ.[br]आम्ही एकत्रच लहानाचे मोठे झालो.

0:00:06.461,0:00:08.925
माझा हा भाऊ खूप प्रेमळ आहे.

0:00:09.477,0:00:12.549
आपण जुळ्यांपैकी एक असलो,

0:00:12.573,0:00:16.161
की पक्षपातीपणा चट्कन ओळखायला शिकतो.

0:00:16.642,0:00:20.809
त्याला माझ्यापेक्षा जरासं [br]मोठं बिस्कीट मिळालं,

0:00:21.723,0:00:23.075
की माझे प्रश्न सुरु होत.

0:00:23.099,0:00:25.517
तशी माझी काही उपासमार होत नव्हती, [br]हे उघडच आहे.

0:00:26.300,0:00:28.302
(हशा)

0:00:28.873,0:00:32.996
मोठेपणी मानसशास्त्रज्ञ झाल्यावर [br]एक वेगळा पक्षपातीपणा

0:00:33.020,0:00:34.734
माझ्या लक्षात येऊ लागला.

0:00:34.758,0:00:39.542
आणि तो म्हणजे, आपण मनापेक्षा शरीराला [br]किती जास्त महत्त्व देतो.

0:00:40.187,0:00:46.221
विद्यापीठात नऊ वर्षं परिश्रम करून [br]मी मानसशास्त्रातली डॉक्टरेट मिळवली.

0:00:46.245,0:00:50.499
पण तुम्हांला काय सांगू, [br]माझं कार्ड बघून कितीतरी लोक म्हणतात,

0:00:50.523,0:00:54.843
अरे ! मानसशास्त्स्त्रज्ञ म्हणजे [br]खरा डॉक्टर नाही..

0:00:56.209,0:00:58.007
म्हणजे कार्डावर तसं छापायला हवं का?

0:00:58.031,0:01:00.816
डॉ. गाय विंच. नुसतेच मानसशास्त्रज्ञ. [br](खरे डॉक्टर नव्हेत.)

0:01:00.840,0:01:02.442
(हशा)

0:01:02.952,0:01:07.336
आपण शरीराच्या बाजूने पक्षपातीपणा करतो,

0:01:07.360,0:01:08.799
हे मला सर्वत्र पाहायला मिळतं.

0:01:09.718,0:01:11.385
मी एका मित्राच्या घरी गेलो होतो.

0:01:11.409,0:01:13.931
त्यांचा ५ वर्षांचा मुलगा झोपण्यापूर्वी

0:01:13.955,0:01:17.560
दात घासण्यासाठी सिंकजवळ स्टूलवर चढला.

0:01:17.584,0:01:21.392
तो पाय घसरून पडला, आणि त्याला खरचटलं.

0:01:21.996,0:01:24.968
तो मिनिटभर रडला, पण मग उठून

0:01:24.992,0:01:28.506
परत स्टूलवर चढला, आणि जखमेवर लावायला

0:01:28.530,0:01:30.294
त्याने बँडेड शोधून काढली.

0:01:31.050,0:01:34.987
या मुलाला अजून बुटाची [br]नाडीसुद्धा नीट बांधता येत नाही.

0:01:35.011,0:01:39.438
पण त्याला ठाऊक आहे, की जखमेवर पट्टी लावली[br]तर जंतुसंसर्ग होणार नाही.

0:01:39.462,0:01:42.798
तसंच, दातांची काळजी घेण्यासाठी [br]ते दिवसातून दोनदा घासायला हवेत.

0:01:43.425,0:01:46.345
आरोग्याची आणि दातांची काळजी

0:01:46.369,0:01:48.884
कशी घ्यावी,हे आपल्या [br]सर्वांना ठाऊक आहे, हो ना?

0:01:48.908,0:01:51.697
अगदी वयाच्या पाचव्या वर्षापासून.

0:01:52.442,0:01:57.066
पण मानसिक आरोग्याविषयी [br]आपल्याला काय माहिती आहे?

0:01:58.070,0:01:59.248
काहीही नाही.

0:01:59.778,0:02:03.568
मानसिक आरोग्याविषयी आपण आपल्या मुलांना [br]काय शिकवतो?

0:02:04.740,0:02:05.945
काहीही नाही.

0:02:06.767,0:02:11.215
जितका वेळ दातांची काळजी घेण्यात घालवतो,

0:02:11.595,0:02:13.379
तितकाही आपण मनासाठी देत नाही. असं का?

0:02:14.202,0:02:19.012
आपण आपलं शारीरिक आरोग्य [br]मानसिक आरोग्यापेक्षा

0:02:19.036,0:02:20.705
जास्त महत्त्वाचं का मानतो?

0:02:21.393,0:02:26.783
मनावरचे आघात शारीरिक जखमांपेक्षा [br]जास्त टिकतात.

0:02:26.807,0:02:31.013
उदाहरणार्थ, अपयश, अवहेलना, किंवा एकटेपणा.

0:02:31.037,0:02:33.808
त्यांच्याकडे दुर्लक्ष केलं,[br]तर ते वाढत जातात.

0:02:33.832,0:02:36.722
आपल्या आयुष्यावर त्यांचा [br]अकल्पित परिणाम होऊ शकतो.

0:02:37.285,0:02:41.465
अशा प्रकारच्या मानसिक जखमांसाठी [br]

0:02:41.489,0:02:45.382
वैज्ञानिक पुराव्याने सिद्ध केलेले उपचार [br]उपलब्ध असूनही

0:02:45.803,0:02:46.962
आपण ते वापरत नाही.

0:02:47.374,0:02:49.915
तसे ते वापरावेत, असं [br]आपल्याला सुचतसुद्धा नाही.

0:02:50.434,0:02:54.491
"नैराश्य आलं आहे का? झटकून टाक ते. [br]काहीतरी भरून घेतलं आहेस डोक्यात."

0:02:55.190,0:02:58.067
कल्पना करा, एखाद्याचा पाय मोडला आहे.[br]त्याला आपण सांगतो आहोत,

0:02:58.091,0:03:00.677
"चल, झटक पाय, आणि चाल.[br]काहीतरी भरून घेतलं आहेस पायात."

0:03:00.907,0:03:02.852
(हशा)

0:03:03.249,0:03:06.107
शारीरिक आरोग्य आणि मानसिक आरोग्य

0:03:06.131,0:03:09.219
यामधली दरी बुजवण्याची वेळ आली आहे.

0:03:09.243,0:03:11.362
जुळ्या भावंडांप्रमाणे

0:03:12.385,0:03:14.203
त्यांना समान लेखण्याची वेळ आली आहे.

0:03:15.148,0:03:18.921
सांगायची गोष्ट म्हणजे, माझा भाऊ सुद्धा [br]मानसशास्त्रज्ञ आहे.

0:03:18.945,0:03:21.376
म्हणजे तोही खरा डॉक्टर नव्हेच.

0:03:21.400,0:03:23.128
(हशा)

0:03:23.708,0:03:25.680
पण आम्ही एकत्र शिक्षण घेतलं नाही.

0:03:25.704,0:03:30.095
मानसशास्त्रातली डॉक्टरेट मिळवण्यासाठी[br]मी अटलांटिक समुद्र ओलांडून

0:03:30.119,0:03:32.865
न्यू यॉर्क शहरात गेलो.

0:03:32.889,0:03:34.776
माझ्या आयुष्यातली सर्वात कठीण गोष्ट.

0:03:35.698,0:03:38.661
त्यावेळी प्रथमच आमची ताटातूट झाली.

0:03:38.685,0:03:41.970
आम्हांला दोघांनाही ती सहन झाली नाही.

0:03:42.295,0:03:45.542
निदान तो घरी कुटुंब आणि [br]मित्रांच्या सोबतीतच राहिला,

0:03:45.566,0:03:47.623
पण मी तर एका नव्या देशात एकटा राहत होतो.

0:03:48.251,0:03:49.971
आम्हांला एकमेकांची फार आठवण येई.

0:03:49.995,0:03:53.148
त्यावेळी फोनवरून दुसऱ्या देशात बोलणं [br]प्रचंड महाग होतं.

0:03:53.172,0:03:57.601
आम्हांला आठवड्याला फक्त पाच मिनिटं बोलणं [br]परवडत असे.

0:03:58.459,0:03:59.985
त्या वर्षी प्रथमच

0:04:00.009,0:04:02.561
आम्ही आमच्या वाढदिवसाला एकत्र नव्हतो.[br]

0:04:02.585,0:04:03.914
म्हणून आम्ही ठरवलं,

0:04:03.938,0:04:06.104
या आठवड्यात चैन करू. १० मिनिटं बोलू.

0:04:06.128,0:04:07.421
(हशा)

0:04:07.445,0:04:11.509
सकाळभर मी खोलीत येरझारे घालत होतो.[br]त्याचा फोन येण्याची वाट पाहत होतो.

0:04:12.154,0:04:13.311
फार वाट पाहिली.

0:04:14.103,0:04:15.280
फार वाट पाहिली.

0:04:15.817,0:04:17.248
पण फोन आलाच नाही.

0:04:18.125,0:04:20.143
दोन्ही देशांतल्या वेळांत फरक असल्यामुळे

0:04:20.167,0:04:22.465
मला वाटलं, मित्रांबरोबर गेला असेल. [br]करेल नंतर.

0:04:22.489,0:04:23.997
त्या वेळी मोबाईल नव्हते.

0:04:24.805,0:04:26.108
पण त्याचा फोन आलाच नाही.

0:04:27.171,0:04:31.675
मग वाटलं, १० महिने दूर राहिल्यावर

0:04:32.253,0:04:35.088
त्याला माझी तितकीशी आठवण येत नसावी.

0:04:36.028,0:04:38.531
सकाळीच यायला हवा होता तो फोन [br]रात्रीपर्यंत आला नाही.

0:04:38.555,0:04:43.070
रात्र संपता संपेना. मी तळमळत होतो.

0:04:44.717,0:04:46.586
दुसऱ्या दिवशी जाग आल्याबरोबर फोन दिसला,

0:04:46.688,0:04:48.335
आणि माझ्या लक्षात आलं, की

0:04:48.359,0:04:51.113
आदल्या दिवशी येरझारे घालताना [br]माझ्याच लाथेने

0:04:51.137,0:04:52.814
रिसिव्हर खाली पडला होता.

0:04:54.612,0:04:56.263
मी धडपडत उठलो,

0:04:56.287,0:04:59.500
आणि रिसिव्हर जागेवर ठेवला.[br]पुढच्याच क्षणी फोन वाजला.

0:04:59.764,0:05:01.424
हो, माझ्या भावाचाच.

0:05:01.448,0:05:03.116
किती चिडला होता तो!=

0:05:03.140,0:05:05.344
(हशा)

0:05:05.368,0:05:08.618
त्यानेही ती रात्र तळमळत काढली होती.

0:05:09.126,0:05:11.537
काय झालं, ते त्याला समजवायचा[br]मी प्रयत्न केला.

0:05:11.561,0:05:12.780
"मला हे समजत नाही, की

0:05:12.804,0:05:14.719
माझा कॉल आला नाही,

0:05:14.743,0:05:17.559
तर तू फोन उचलून मला का केला नाहीस?"

0:05:19.057,0:05:20.237
बरोबरच होतं त्याचं.

0:05:20.841,0:05:22.354
मी त्याला फोन का केला नाही?

0:05:23.187,0:05:24.861
या प्रश्नाचं उत्तर त्यावेळी नव्हे,

0:05:25.608,0:05:27.059
पण आज मला मिळालं.

0:05:27.083,0:05:28.404
आणि ते अगदी सोपं आहे.

0:05:29.688,0:05:30.861
एकटेपणा.

0:05:31.948,0:05:35.997
एकटेपणा मनावर खोल आघात करतो.

0:05:36.021,0:05:39.721
त्यामुळे आकलनशक्ती विपरीत कार्य करते. [br]विचारांचा गोंधळ उडतो.

0:05:40.228,0:05:45.498
कोणालाच आपली पर्वा नाही, असं वाटतं.[br]प्रत्यक्षात तसं नसलं, तरीही.

0:05:46.034,0:05:48.328
इतरांशी संपर्क साधायची फार भीती वाटते.

0:05:48.352,0:05:52.442
कारण, आपण नाकारले जाऊ, मग दुःख होईल.

0:05:52.466,0:05:55.519
आधीच दुःख असह्य झालं आहे. आणखी नको.

0:05:56.432,0:05:59.515
त्या काळात मला खरोखरच [br]एकटेपणाने गिळून टाकलं होतं.

0:05:59.539,0:06:03.408
पण दिवसभर माणसांच्यात वावरत असल्याने [br]ते माझ्या लक्षात आलं नाही.

0:06:04.273,0:06:07.892
एकटेपणाची व्याख्या माणसागणिक निराळी असते.

0:06:08.415,0:06:14.179
आपल्याला इतरांपासून भावनिक किंवा [br]सामाजिक दृष्ट्या तुटल्यासारखं वाटतं का,

0:06:14.203,0:06:15.361
यावर ते अवलंबून आहे.

0:06:15.385,0:06:16.542
मला तसं वाटत होतं.

0:06:17.249,0:06:22.515
एकटेपणावर पुष्कळ संशोधन झालं आहे. [br]ते फार भयंकर आहे.

0:06:23.499,0:06:25.599
एकटेपणामुळे आयुष्य दुःखी होतं.

0:06:26.307,0:06:27.457
मृत्यू ओढवू शकतो.

0:06:27.790,0:06:28.960
ही थट्टा नव्हे.

0:06:28.984,0:06:32.575
दीर्घकाळ एकटेपणा सहन केल्यामुळे[br]अकाली मृत्यूचं प्रमाण

0:06:32.599,0:06:34.495
१४ टक्क्यांनी वाढतं.

0:06:34.902,0:06:36.267
१४ टक्के!

0:06:36.780,0:06:39.595
एकटेपणामुळे रक्तदाब वाढतो.

0:06:39.619,0:06:40.784
कोलेस्टेरॉल वाढतं.

0:06:40.808,0:06:44.533
शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते.

0:06:44.557,0:06:48.589
त्यामुळे अनेक आजार आणि रोग होऊ शकतात.

0:06:48.613,0:06:52.151
यावरून शास्त्रज्ञांनी अनुमान काढलं आहे,

0:06:52.175,0:06:55.831
की हे सर्व दुष्परिणाम लक्षात घेता, [br]दीर्घकाळ एकटेपणा सहन करणं हे

0:06:55.855,0:06:58.624
दीर्घायुष्य आणि आरोग्याला

0:06:58.648,0:06:59.996
धूम्रपानाइतकंच हानिकारक आहे.

0:07:00.464,0:07:04.571
सिगारेट्सच्या पाकिटावर निदान [br]तसा इशारा दिलेला असतो.

0:07:05.033,0:07:06.777
पण एकटेपणाचं तसं नाही.

0:07:07.405,0:07:09.260
म्हणूनच आपण मानसिक आरोग्याला

0:07:09.284,0:07:12.347
अग्रक्रम देऊन

0:07:12.371,0:07:15.073
ते सांभाळलं पाहिजे.

0:07:15.525,0:07:18.358
कारण मनाला जखम झाली आहे हे कळलंच नाही,

0:07:18.382,0:07:20.401
तर तिच्यावर इलाज कसा करणार?

0:07:22.076,0:07:24.920
आकलनशक्ती आणि विचार यांच्यावर [br]परिणाम करणारी,

0:07:24.944,0:07:27.833
एकटेपणा ही काही एकच मानसिक जखम नव्हे.

0:07:28.540,0:07:30.803
अपयशामुळेही तसं होऊ शकतं.

0:07:31.818,0:07:34.081
मी एका बालवाडीत गेलो असताना,

0:07:34.105,0:07:38.592
तिथे तीन मुलं एकसारखी प्लास्टिकची खेळणी [br]घेऊन खेळत होती.

0:07:39.140,0:07:43.179
लाल बटण सरकवलं, की [br]एक कुत्र्याचं गोंडस पिल्लू बाहेर यायचं.

0:07:43.817,0:07:48.388
एका मुलीने जांभळं बटण सरकवलं.

0:07:48.412,0:07:51.206
पिल्लू आलं नाही,

0:07:51.230,0:07:53.005
तेव्हा ती रडायच्या बेताला आली.

0:07:53.029,0:07:56.080
दुसरा मुलगा

0:07:56.104,0:07:59.939
नुसतं तिला पाहूनच रडू लागला.

0:08:01.141,0:08:04.583
तिसऱ्या मुलीने सगळी बटणं सरकावून पाहिली.

0:08:04.607,0:08:06.391
लाल बटण सरकावल्यावर पिल्लू बाहेर आलं,

0:08:06.415,0:08:09.893
आणि ती आनंदाने ओरडू लागली.

0:08:10.421,0:08:14.209
अपयशाला तोंड देण्याच्या

0:08:14.233,0:08:17.344
तीन मुलांच्या या तीन तऱ्हा.

0:08:17.893,0:08:21.788
पहिल्या दोन मुलांना लाल बटण सरकावणं [br]सहज शक्य होतं.

0:08:22.455,0:08:25.566
पण त्यांनी तसं केलं नाही. [br]

0:08:25.590,0:08:29.265
कारण, त्यांच्या मनाने त्यांची फसगत केली. [br]त्यामुळे त्यांना ते अशक्य वाटलं.

0:08:29.920,0:08:33.624
मोठ्या माणसांचीही अशी फसगत होत असते.

0:08:34.028,0:08:39.181
प्रत्येक व्यक्तीच्या मनात, भावना आणि समज [br]यांचे ठराविक साचे बनलेले असतात.

0:08:39.205,0:08:43.300
अपयश किंवा निराशा पदरी आली, [br]की आपण त्यानुसार वागतो.

0:08:43.324,0:08:46.180
तुमचं मन अपयशाला कसा प्रतिसाद देतं,[br]हे तुम्हांला ठाऊक आहे का?

0:08:46.783,0:08:48.009
असायला हवं.

0:08:48.033,0:08:52.406
कारण, जर तुमच्या मनाने तुम्हाला पटवलं, की [br]हे काम तू करू शकणार नाहीस,

0:08:52.430,0:08:53.939
आणि तुम्हांला ते पटलं,

0:08:53.963,0:08:57.237
तर त्या दोन मुलांप्रमाणे [br]तुम्ही स्वतःला असहाय मानू लागाल.

0:08:57.261,0:09:00.520
मग तुम्ही लगेच प्रयत्न थांबवाल, [br]किंवा मुळात प्रयत्न करणारच नाही.

0:09:00.859,0:09:03.943
आणि मग तर तुमची खात्रीच पटेल, [br]की आपण यशस्वी होऊच शकत नाही.

0:09:03.967,0:09:08.561
यामुळेच कित्येक लोक त्यांच्या क्षमतेपेक्षा[br]पुष्कळ खालच्या दर्जाचं काम करतात.

0:09:08.951,0:09:12.235
कारण, पूर्वीच्या एखाद्या अपयशाने [br]त्यांना पटवलेलं असतं,

0:09:12.259,0:09:15.687
की आपण यशस्वी होऊ शकत नाही. [br]आणि ते त्यांना पटलेलं असतं.

0:09:16.900,0:09:21.160
आपल्या मनाला एखादी गोष्ट पटली, [br]की तो समज बदलणं फार कठीण असतं.

0:09:21.831,0:09:25.674
हे एका कठीण प्रसंगातून मी शिकलो.[br]त्या वेळी मी तरुण होतो, भावासोबत होतो.

0:09:26.031,0:09:29.366
त्या रात्री आम्ही काही मित्रांसोबत [br]मोटारीत बसून चाललो होतो.

0:09:29.390,0:09:31.070
पोलिसांच्या गाडीने आम्हांला अडवलं.

0:09:31.094,0:09:34.657
त्या भागात एक चोरी झाली होती, [br]आणि ते चोरांना शोधत होते.

0:09:34.681,0:09:38.425
एका पोलिसाने आमची गाडी चालवणाऱ्या मित्रावर[br]विजेरीचा झोत टाकला.

0:09:38.839,0:09:40.847
पुढच्या सीटवरच्या माझ्या भावावरही टाकला.

0:09:41.285,0:09:42.451
त्यानंतर मागे, माझ्यावर.

0:09:42.475,0:09:44.859
त्याचे डोळे विस्फारले. त्याने विचारलं,

0:09:45.283,0:09:47.124
"तुला मी याआधी पाहिलं आहे. कुठे बरं ?"

0:09:47.148,0:09:49.761
(हशा)

0:09:50.075,0:09:51.226
मी म्हणालो,

0:09:51.683,0:09:53.358
"पुढच्या सीटवर."

0:09:53.382,0:09:55.869
(हशा)

0:09:56.405,0:09:58.525
त्याला काहीही कळलं नाही.[br]त्याला वाटलं, की

0:09:58.549,0:10:00.488
मी ड्रग्ज घेतली असली पाहिजेत.

0:10:00.512,0:10:02.072
(हशा)

0:10:02.096,0:10:04.667
त्याने मला खेचून बाहेर काढलं.[br]माझी झडती घेतली,

0:10:04.691,0:10:06.518
आणि मला पोलिसांच्या गाडीजवळ नेलं.

0:10:06.542,0:10:10.042
माझ्या नावाचं रेकॉर्ड तपासलं.

0:10:10.066,0:10:13.576
एवढं सगळं झाल्यानंतरच पुढच्या सीटवरचा [br]माझा जुळा भाऊ त्याला दिसला.

0:10:14.417,0:10:16.189
तरीही मी निघालो, तेव्हा

0:10:16.213,0:10:19.201
त्याच्या चेहऱ्यावर असे भाव होते,[br]की "यात काहीतरी काळंबेरं आहे.

0:10:19.225,0:10:21.269
मला फसवून निसटला आहेस तू."

0:10:21.293,0:10:22.955
(हशा)

0:10:23.293,0:10:26.645
मनात एखादा समज घट्ट झाला, [br]की तो बदलणं फार कठीण असतं.

0:10:26.669,0:10:30.109
अपयश आल्यावर खचून जाणं हे स्वाभाविक आहे.

0:10:30.133,0:10:31.820
पण आपल्याला कधीच यश मिळणार नाही

0:10:31.844,0:10:36.218
असा समज होऊ देता कामा नये.

0:10:36.242,0:10:39.090
असहायतेच्या भावनांचा सामना केला पाहिजे

0:10:39.114,0:10:42.369
परिस्थितीवर ताबा मिळवला पाहिजे.

0:10:42.393,0:10:44.985
हे नकारात्मक चक्र सुरु होण्याअगोदरच

0:10:45.009,0:10:46.228
थांबवलं पाहिजे.

0:10:46.252,0:10:48.167
[भावनांना आवर घाला.]

0:10:48.191,0:10:50.602
मन आणि भावना यांना

0:10:50.626,0:10:53.967
आपण आपले विश्वासू मित्र मानतो, [br]पण ते तसे नसतात.

0:10:53.991,0:10:56.833
ते एखाद्या लहरी मित्रासारखे असतात.

0:10:56.857,0:11:01.540
लहरीनुसार ते आपल्याला पाठिंबा देऊ शकतात,[br]किंवा आपल्यावर उलटूही शकतात.

0:11:02.175,0:11:05.858
माझ्याकडे समुपदेशनासाठी आलेल्या [br]एका स्त्रीचं उदाहरण सांगतो.

0:11:05.882,0:11:08.287
वीस वर्षांच्या संसारानंतर [br]तिचा घटस्फोट झाला होता.

0:11:08.311,0:11:10.548
त्यानंतर तिने आंतरजालावरून

0:11:10.572,0:11:12.595
दुसरा जोडीदार शोधला, आणि भेट ठरवली.

0:11:12.619,0:11:15.049
तिला तो अतिशय सुस्वभावी, यशस्वी वाटला.

0:11:15.073,0:11:18.605
आपण त्याला खरोखर आवडलो आहोत, [br]असंही वाटलं.

0:11:18.629,0:11:21.387
आनंदाने तिने नवा ड्रेस खरेदी केला,

0:11:21.411,0:11:25.002
आणि न्यू यॉर्क मधल्या एका [br]महागड्या बार मध्ये भेट ठरवली.

0:11:25.667,0:11:29.447
दहाव्या मिनिटाला तो उठून उभा राहिला.[br]"आपलं जमेलसं वाटत नाही." म्हणाला,

0:11:29.471,0:11:31.330
आणि निघून गेला.

0:11:33.798,0:11:36.913
कोणी आपल्याला नाकारणं फार दुःखदायक असतं.

0:11:37.500,0:11:39.646
ती हादरून गेली. तिला जागचं हलता येईना.

0:11:40.037,0:11:41.801
कसाबसा तिने मैत्रिणीला फोन केला.

0:11:42.198,0:11:46.388
मैत्रीण म्हणाली, [br]"मग? तुझी काय अपेक्षा होती?

0:11:46.816,0:11:50.088
तुझं वजन किती वाढलं आहे पहा. [br]तुला काही छानसं बोलताही येत नाही.

0:11:50.493,0:11:53.027
एखादा देखणा, यशस्वी पुरुष

0:11:53.051,0:11:55.259
तुझ्यासारख्या नालायक बाईला कसा स्वीकारेल?"

0:11:57.092,0:12:00.103
धक्का बसला ना? [br]मैत्रीण इतकी निर्दयपणे कशी बोलू शकते?

0:12:00.531,0:12:03.133
पण मी जर सांगितलं,[br]की हे त्या मैत्रिणीने म्हटलं नसून,

0:12:03.157,0:12:05.623
त्या स्त्रीने स्वतःच म्हटलं होतं,

0:12:05.957,0:12:07.976
तर तुम्हांला तितकासा धक्का बसणार नाही.

0:12:08.893,0:12:10.714
आपण सगळे हे असंच करतो.

0:12:11.334,0:12:13.227
खास करून नकार मिळाल्यावर.

0:12:13.251,0:12:16.696
आपण आपल्यामधल्या दोष आणि कमतरतांचा [br]विचार करू लागतो.

0:12:16.720,0:12:18.886
आपण असे असायला हवे होतो,[br]तसे नसायला हवे होतो..

0:12:18.910,0:12:20.265
स्वतःला नावं ठेवतो.

0:12:20.289,0:12:22.775
फार निर्दयीपणे नसेल, [br]पण आपण सगळे असं करतो.

0:12:23.274,0:12:24.896
खरं तर ही आश्चर्याची गोष्ट आहे.

0:12:24.920,0:12:27.783
कारण नकारामुळे आधीच [br]आपला आत्मसन्मान दुखावलेला असतो.

0:12:28.189,0:12:30.761
तरीही आपण स्वतःला आणखी का दुखावतो?

0:12:31.236,0:12:33.858
शरीराची जखम आपण मुद्दामहून[br]आणखी दुखापत करून वाढवत नाही.

0:12:33.882,0:12:36.784
हाताला जखम झाली, तर आपण असं नाही म्हणणार,

0:12:36.808,0:12:40.344
"अरे वा! आता सुरीने आणखी कापून बघू, [br]किती खोल कापता येतं ते!"

0:12:40.368,0:12:43.949
पण मानसिक जखमा झाल्यावर बरेच वेळा [br]आपण तसं करतो.

0:12:43.973,0:12:47.068
का? कारण मानसिक आरोग्याची हेळसांड. [br]

0:12:47.442,0:12:50.140
मानसिक आरोग्याला अग्रक्रम न देणं.

0:12:50.862,0:12:54.422
डझनावारी संशोधनांनी दाखवून दिलं आहे, [br]की जेव्हा आत्मसन्मान ढासळतो, तेव्हा

0:12:54.446,0:12:57.907
ताणतणाव आणि चिंताविकार [br]यांना बळी पडण्याचं प्रमाण वाढतं.

0:12:57.931,0:13:00.605
अपयशामुळे, नाकारलं जाण्यामुळे [br]जास्त दुःख होतं.

0:13:00.629,0:13:02.912
आणि त्यातून बाहेर पडायला जास्त वेळ लागतो.

0:13:03.507,0:13:06.759
म्हणून, नाकारलं गेल्यावर [br]प्रथम काय करायला हवं?

0:13:06.783,0:13:08.844
आत्मसन्मान बळकट करायला हवा.

0:13:08.868,0:13:11.827
खलनायक बनून त्याच्यावर आणखी वार [br]अजिबात करायचे नाहीत.

0:13:13.180,0:13:14.936
मनाला दुखापत झाली असेल,

0:13:15.459,0:13:18.497
तर स्वतःशी दयाळूपणे वागा.

0:13:18.521,0:13:21.154
जवळच्या मित्राने तुमच्याशी[br]जसं वागावंसं वाटत असेल, तसंच.

0:13:21.361,0:13:23.249
[आत्मसन्मानाचं रक्षण करा.]

0:13:23.273,0:13:27.574
मानसिक आरोग्याला विघातक ठरणाऱ्या[br]सवयी ओळखून त्या बदलायला हव्यात.

0:13:27.598,0:13:31.816
यापैकी सर्वत्र आढळणारी एक [br]वाईट सवय म्हणजे रवंथ करणे.

0:13:32.228,0:13:34.728
म्हणजे तेच तेच विचार पुन्हा पुन्हा [br]मनात घोळवणे.

0:13:34.752,0:13:36.941
नोकरीत वरिष्ठ आपल्यावर ओरडले असतील,

0:13:36.965,0:13:39.586
किंवा शिक्षकांनी वर्गात [br]सर्वांसमोर अपमान केला असेल

0:13:39.610,0:13:41.859
किंवा मित्राशी मोठं भांडण झालं असेल,

0:13:41.883,0:13:45.944
तर तो प्रसंग अनेक दिवस [br]सतत डोक्यात घोळत राहतो.

0:13:45.968,0:13:48.357
काही वेळा यात आठवडे निघून जातात.

0:13:48.494,0:13:53.493
त्रासदायक घटनांबद्दल रवंथ करण्याची सवय [br]सहज लागू शकते.

0:13:53.517,0:13:54.966
तिची मोठी किंमत मोजावी लागते.

0:13:55.431,0:14:00.151
कारण नकारार्थी विचार करण्यात [br]इतका वेळ घालवण्यामुळे

0:14:00.175,0:14:03.124
अनेक विकार जडण्याची शक्यता वाढते. [br]उदाहरणार्थ,

0:14:03.148,0:14:04.885
नैराश्य,

0:14:05.370,0:14:06.636
दारूचं व्यसन,

0:14:06.660,0:14:07.822
अन्नासंबंधी विकार, आणि

0:14:07.846,0:14:09.952
हृदय आणि रक्तवाहिन्यांचे विकार.

0:14:10.682,0:14:11.874
यातली समस्या अशी आहे, की

0:14:11.898,0:14:15.839
विचारांचा रवंथ करण्याची इच्छा प्रबळपणे [br]आणि फार महत्त्वाची वाटू शकते.

0:14:15.863,0:14:17.946
त्यामुळे ही सवय मोडणं अतिशय कठीण जातं.

0:14:18.804,0:14:20.427
हे मी खात्रीपूर्वक सांगू शकतो.

0:14:20.451,0:14:23.987
कारण, साधारण वर्षभरापूर्वी [br]मला स्वतःला ही सवय लागली होती.

0:14:24.540,0:14:30.101
माझ्या जुळ्या भावाला कॅन्सरचं [br]निदान झालं होतं.

0:14:30.965,0:14:33.109
त्याचा कॅन्सर अतिशय आक्रमक स्वरूपाचा होता.

0:14:33.133,0:14:36.199
त्याच्या शरीरावर सगळीकडे सहज दिसतील [br]अशी गळवं आली होती.

0:14:36.904,0:14:40.260
त्याला तातडीने जोरदार केमोथेरपी सुरु करणं [br]गरजेचं होतं.

0:14:41.627,0:14:45.677
मला सतत वाटत राहिलं, [br]त्याला काय सहन करावं लागत असेल,

0:14:46.586,0:14:49.306
त्याला किती त्रास होत असेल.

0:14:50.322,0:14:53.591
खरं तर त्याने मुळीच तक्रार केली नव्हती.[br]एकदाही नाही.

0:14:54.070,0:14:56.997
त्याचा दृष्टिकोन अतिशय सकारात्मक होता.

0:14:57.021,0:14:59.508
त्याची मानसिक ताकद अफाट होती.

0:15:00.212,0:15:04.327
मी शरीराने सुदृढ असलो, तरी [br]माझं मन दुबळं होतं.

0:15:05.303,0:15:06.544
पण मला उपाय ठाऊक होता.

0:15:06.568,0:15:11.219
संशोधन सांगतं, की विचारांचा रवंथ करण्याची [br]तीव्र इच्छा मोडायला

0:15:11.243,0:15:13.697
दोन मिनिटांचा व्यत्यय देखील पुरेसा होतो.

0:15:14.110,0:15:17.758
त्यामुळे दर वेळी नकारात्मक, त्रासदायक, [br]किंवा चिंतादायक विचार मनात आला,

0:15:17.782,0:15:22.137
की मी दुसरीकडे लक्ष वळवत होतो. [br]ती इच्छा नष्ट होईपर्यंत.

0:15:22.161,0:15:26.626
एका आठवड्यात माझा दृष्टिकोन बदलून

0:15:26.650,0:15:29.378
मी जास्त सकारात्मक आणि आशावादी झालो.

0:15:29.509,0:15:31.243
[नकारात्मक विचारांचा सामना करा.]

0:15:31.267,0:15:35.710
केमोथेरपीनंतर ९ आठवडयांनी माझ्या भावाचा [br]कॅट स्कॅन करण्यात आला.

0:15:36.167,0:15:38.524
त्याचा निकाल आला तेव्हा [br]मी त्याच्या जवळ होतो.

0:15:39.125,0:15:40.964
त्याची सर्व गळवं नाहीशी झाली होती.

0:15:42.297,0:15:45.271
त्याला आणखी तीन वेळा [br]केमोथेरपी करावी लागणार होती.

0:15:45.295,0:15:46.875
पण तो बरा होणार होता, हे निश्चित.

0:15:47.659,0:15:50.518
हा दोन आठवड्यांपूर्वीचा फोटो.

0:15:53.807,0:15:56.312
एकटेपणा घालवण्यासाठी कृती केल्यामुळे,

0:15:56.978,0:15:59.698
अपयशाला निराळा प्रतिसाद दिल्यामुळे,

0:16:00.225,0:16:02.621
आपला आत्मसन्मान बळकट केल्यामुळे, आणि

0:16:02.645,0:16:04.927
नकारात्मक विचारांचा सामना केल्यामुळे

0:16:04.951,0:16:08.180
मानसिक जखमा भरून येतात, इतकंच नव्हे, तर

0:16:08.204,0:16:10.763
मानसिक लवचिकता वाढते,

0:16:10.787,0:16:12.015
आपण भरभरून जगू शकतो.

0:16:12.664,0:16:16.700
शंभरेक वर्षांपूर्वी शारीरिक आरोग्याची [br]काळजी घेण्याची सुरुवात झाली,

0:16:17.267,0:16:21.518
आणि काही दशकांतच

0:16:21.542,0:16:23.260
मृत्यूदर ५० टक्क्यांनी खाली आला.

0:16:23.947,0:16:28.036
मला वाटतं, आपण सर्वानी मानसिक आरोग्याची [br]काळजी घेणं सुरु केलं,

0:16:28.060,0:16:31.369
तर आपल्या आयुष्याचा स्तर [br]असाच वेगाने उंचावेल.

0:16:32.194,0:16:34.257
तुम्हांला कल्पना करता येते का?[br]

0:16:34.281,0:16:36.817
सर्वांचं मानसिक आरोग्य सुधारलं, [br]तर ते जग कसं असेल?

0:16:36.841,0:16:39.762
एकटेपणा कमी झाला, नैराश्य कमी झालं, तर?

0:16:40.240,0:16:42.807
लोक अपयशावर मात करायला शिकले, तर?

0:16:43.224,0:16:46.489
त्यांचा आत्मसन्मान वाढून, आपण सक्षम आहोत [br]असं त्यांना वाटू लागलं तर?

0:16:46.513,0:16:48.914
त्यांना जास्त आनंद आणि समाधान वाटू लागलं, [br]तर?

0:16:49.760,0:16:53.037
मी अशी कल्पना करू शकतो. [br]कारण मला अशा जगात राहायचं आहे.

0:16:54.021,0:16:57.707
माझ्या भावालाही अशा जगात राहायचं आहे.

0:16:58.371,0:17:03.271
आपण सर्वांनी या माहितीचा वापर करून [br]काही साध्या सवयींमध्ये बदल केले,

0:17:04.001,0:17:06.358
तर आपण सगळे अशा जगात राहू शकू.

0:17:07.373,0:17:08.539
खूप खूप धन्यवाद.

0:17:08.563,0:17:11.167
(टाळ्या)