1
00:00:06,825 --> 00:00:09,101
Hãy hình dung 
những chiếc bánh quy dẻo nóng,

2
00:00:09,101 --> 00:00:10,513
những chiếc kẹo cứng giòn,

3
00:00:10,513 --> 00:00:12,076
những chiếc bánh ngọt mềm,

4
00:00:12,076 --> 00:00:14,694
những chiếc ốc quế chất cao kem.

5
00:00:14,694 --> 00:00:16,670
Bạn có thấy thèm không?

6
00:00:16,670 --> 00:00:17,538
Bạn thèm món tráng miệng chứ?

7
00:00:17,538 --> 00:00:18,843
Tại sao vậy?

8
00:00:18,843 --> 00:00:19,924
Điều gì xảy ra trong não

9
00:00:19,924 --> 00:00:23,700
làm cho những thức ăn ngọt 
thật khó để từ chối?

10
00:00:23,700 --> 00:00:24,421
Đường là một thuật ngữ thông thường

11
00:00:24,421 --> 00:00:26,549
được sử dụng để miêu tả 
một dạng các phân tử

12
00:00:26,549 --> 00:00:28,427
gọi là carbohydrat,

13
00:00:28,427 --> 00:00:31,278
được tìm thấy 
trong rất nhiều thức ăn và nước uống.

14
00:00:31,278 --> 00:00:34,212
Chỉ cần kiểm tra các nhãn mác
trên những sản phẩm đồ ngọt mà bạn mua.

15
00:00:34,212 --> 00:00:34,913
Đường glucose,

16
00:00:34,913 --> 00:00:35,695
đường fructose,

17
00:00:35,695 --> 00:00:36,627
đường mía,

18
00:00:36,627 --> 00:00:37,495
đường nha,

19
00:00:37,495 --> 00:00:38,295
đường sữa,

20
00:00:38,295 --> 00:00:38,969
đường nho,

21
00:00:38,969 --> 00:00:39,681
và tinh bột

22
00:00:39,681 --> 00:00:41,445
tất cả đều được cấu tạo từ đường.

23
00:00:41,445 --> 00:00:43,525
Cũng như siro ngũ cốc nhiều fructose,

24
00:00:43,525 --> 00:00:44,309
nước ép hoa quả,

25
00:00:44,309 --> 00:00:45,294
đường thô,

26
00:00:45,294 --> 00:00:46,521
và mật ong.

27
00:00:46,521 --> 00:00:49,073
Đường không chỉ có trong
kẹo và đồ tráng miệng,

28
00:00:49,073 --> 00:00:51,188
mà còn được cho vào nước sốt cà chua,

29
00:00:51,188 --> 00:00:51,846
sữa chua,

30
00:00:51,846 --> 00:00:52,777
hoa quả sấy khô,

31
00:00:52,777 --> 00:00:53,856
nước ngọt,

32
00:00:53,856 --> 00:00:55,700
và thanh ngũ cốc granola.

33
00:00:55,700 --> 00:00:56,603
Vì đường có ở mọi nơi,

34
00:00:56,603 --> 00:00:58,026
điều quan trọng là phải hiểu được

35
00:00:58,026 --> 00:00:59,906
nó tác động đến não như thế nào.

36
00:00:59,906 --> 00:01:02,275
Điều gì xảy ra 
khi đường tiếp xúc với lưỡi?

37
00:01:02,275 --> 00:01:03,528
và liệu việc ăn một ít đường

38
00:01:03,528 --> 00:01:05,480
có làm gia tăng cơn thèm?

39
00:01:05,480 --> 00:01:07,025
Bạn ăn ngũ cốc.

40
00:01:07,025 --> 00:01:08,276
Đường chứa trong nó

41
00:01:08,276 --> 00:01:10,528
sẽ kích hoạt cơ quan cảm nhận vị ngọt,

42
00:01:10,528 --> 00:01:12,770
một phần của nụ vị giác trên lưỡi.

43
00:01:12,770 --> 00:01:15,771
Các cơ quan nhận cảm này 
sẽ gửi tín hiệu đến thân não,

44
00:01:15,771 --> 00:01:17,375
và từ đó, phân ra

45
00:01:17,375 --> 00:01:19,261
đi đến nhiều phần của não trước,

46
00:01:19,261 --> 00:01:21,813
một trong số đó là vỏ não.

47
00:01:21,813 --> 00:01:23,964
Những phần khác nhau của vỏ não

48
00:01:23,964 --> 00:01:25,864
xử lý các vị khác nhau:

49
00:01:25,864 --> 00:01:26,399
đắng,

50
00:01:26,399 --> 00:01:26,985
mặn,

51
00:01:26,985 --> 00:01:27,711
nhạt,

52
00:01:27,711 --> 00:01:29,823
và vị ngọt mà ta đang nói đến.

53
00:01:29,823 --> 00:01:31,328
Từ đây, tín hiệu kích hoạt

54
00:01:31,328 --> 00:01:33,440
hệ thống tưởng thưởng của não.

55
00:01:33,440 --> 00:01:34,909
Hệ thống tưởng thưởng này
là một chuỗi

56
00:01:34,909 --> 00:01:37,125
các quá trình điện và hóa học

57
00:01:37,125 --> 00:01:39,749
đi qua nhiều vùng khác nhau của não.

58
00:01:39,749 --> 00:01:40,873
Nó là một mạng lưới phức tạp,

59
00:01:40,873 --> 00:01:44,171
nhưng lại giúp trả lời 
một câu hỏi tiềm thức duy nhất:

60
00:01:44,171 --> 00:01:45,877
Tôi có nên làm điều đó 
một lần nữa?

61
00:01:45,877 --> 00:01:47,413
Cái cảm giác ấm áp, mơ hồ 
mà bạn thấy

62
00:01:47,413 --> 00:01:49,501
khi thưởng thức chiếc bánh socola của bà

63
00:01:49,501 --> 00:01:51,295
Đó là khi hệ thống tưởng thưởng của bạn
nói rằng

64
00:01:51,295 --> 00:01:52,753
"Mmm, Có chứ!"

65
00:01:52,753 --> 00:01:55,090
Và nó không chỉ được kích hoạt 
bởi thức ăn.

66
00:01:55,090 --> 00:01:55,935
Giao lưu,

67
00:01:55,935 --> 00:01:56,795
hành vi tình dục,

68
00:01:56,795 --> 00:01:57,469
và ma túy

69
00:01:57,469 --> 00:01:58,931
chỉ là một vài ví dụ

70
00:01:58,931 --> 00:02:00,346
của những sự việc và trải nghiệm

71
00:02:00,346 --> 00:02:02,959
mà cũng kích hoạt 
hệ thống tưởng thưởng.

72
00:02:02,959 --> 00:02:05,145
Nhưng sự quá kích thích 
hệ thống tưởng thưởng này

73
00:02:05,145 --> 00:02:08,435
sẽ đưa đến một loạt 
các sự kiện không hay:

74
00:02:08,435 --> 00:02:09,268
mất kiểm soát,

75
00:02:09,268 --> 00:02:10,200
thèm muốn,

76
00:02:10,200 --> 00:02:12,711
và tăng khả năng dung nạp đường.

77
00:02:12,711 --> 00:02:14,963
Hãy trở lại với thức ăn ngũ cốc 
của chúng ta.

78
00:02:14,963 --> 00:02:17,069
Nó di chuyển xuống dạ dày

79
00:02:17,069 --> 00:02:18,912
và cuối cùng vào đến đường ruột.

80
00:02:18,912 --> 00:02:19,949
Và đoán xem điều gì?

81
00:02:19,949 --> 00:02:22,380
Ở đây cũng có cơ quan nhận cảm đường.

82
00:02:22,380 --> 00:02:23,335
Chúng không phải là nụ vị giác,

83
00:02:23,335 --> 00:02:24,755
nhưng chúng gửi đi những tín hiệu

84
00:02:24,755 --> 00:02:26,587
cho não bạn biết rằng bạn đã no

85
00:02:26,587 --> 00:02:28,709
hoặc cơ thể nên sản xuất ra nhiều insulin hơn

86
00:02:28,709 --> 00:02:31,003
để đối phó với lượng đường dư
mà bạn đang hấp thụ.

87
00:02:31,003 --> 00:02:32,428
Sự lưu thông chủ yếu

88
00:02:32,428 --> 00:02:34,563
của hệ thống tưởng thưởng
là chất dopamine,

89
00:02:34,563 --> 00:02:37,153
một loại hóa chất quan trọng 
hay chất dẫn truyền thần kinh.

90
00:02:37,153 --> 00:02:39,684
Có rất nhiều thụ thể dopamine
trong não trước,

91
00:02:39,684 --> 00:02:41,840
nhưng chúng không phân bố đều.

92
00:02:41,840 --> 00:02:44,648
Một vài khu vực 
chứa rất nhiều các nhóm thụ thể dày đặc,

93
00:02:44,648 --> 00:02:46,312
và những điểm tập trung dopamine này

94
00:02:46,312 --> 00:02:48,481
là một phần của hệ thống tưởng thưởng.

95
00:02:48,481 --> 00:02:49,767
Các loại thuốc như rượu,

96
00:02:49,767 --> 00:02:50,436
nicotine,

97
00:02:50,436 --> 00:02:51,361
hoặc heroin

98
00:02:51,361 --> 00:02:53,366
làm cho dopamine hoạt động rất tích cực,

99
00:02:53,366 --> 00:02:56,449
khiến một số người 
không ngừng tìm kiếm cảm giác mạnh đó.

100
00:02:56,449 --> 00:02:58,645
hay nói cách khác là bị nghiện.

101
00:02:58,645 --> 00:03:01,071
Đường cũng làm cho dopamine bị giải phóng,

102
00:03:01,071 --> 00:03:03,238
mặc dù không dữ dội như ma túy.

103
00:03:03,238 --> 00:03:06,400
Và đường rất hiếm
trong các thực phẩm tạo ra dopamine.

104
00:03:06,400 --> 00:03:08,652
Ví dụ, bông cải xanh,

105
00:03:08,652 --> 00:03:09,738
có lẽ điều đó giải thích

106
00:03:09,738 --> 00:03:12,837
tại sao rất khó để cho trẻ ăn rau.

107
00:03:12,837 --> 00:03:14,416
Nói về thực phẩm lành mạnh,

108
00:03:14,416 --> 00:03:15,620
hãy cho là bạn đang đói

109
00:03:15,620 --> 00:03:17,597
và quyết định ăn một bữa ăn cân bằng.

110
00:03:17,597 --> 00:03:19,683
Bạn ăn, và mức độ dopamine tăng đột biến

111
00:03:19,683 --> 00:03:21,349
trong các điểm tập trung 
của hệ thống tưởng thưởng.

112
00:03:21,349 --> 00:03:24,730
Nhưng nếu bạn ăn cùng một món
trong nhiều ngày liên tiếp,

113
00:03:24,730 --> 00:03:27,063
mức độ dopamine sẽ tăng ít dần,

114
00:03:27,063 --> 00:03:28,998
và cuối cùng là cân bằng.

115
00:03:28,998 --> 00:03:30,643
Đó là bởi vì khi nói đến thực phẩm,

116
00:03:30,643 --> 00:03:33,077
não được phát triển để chú ý đặc biệt

117
00:03:33,077 --> 00:03:34,955
đến những vị giác mới hay khác biệt.

118
00:03:34,955 --> 00:03:35,900
Tại sao vậy?

119
00:03:35,900 --> 00:03:37,070
Hai lý do:

120
00:03:37,070 --> 00:03:39,444
đầu tiên, để phát hiện thực phẩm bị hỏng.

121
00:03:39,444 --> 00:03:41,731
và thứ hai, bởi vì càng đa dạng

122
00:03:41,731 --> 00:03:42,753
trong chế độ ăn uống,

123
00:03:42,753 --> 00:03:43,840
chúng ta càng có thể

124
00:03:43,840 --> 00:03:45,876
có được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết.

125
00:03:45,876 --> 00:03:47,251
Để giữ sự đa dạng đó,

126
00:03:47,251 --> 00:03:49,663
chúng ta cần khả năng nhận biết 
một thực phẩm mới,

127
00:03:49,663 --> 00:03:50,839
và quan trọng hơn,

128
00:03:50,839 --> 00:03:53,544
chúng ta cần muốn ăn 
những thức ăn mới.

129
00:03:53,544 --> 00:03:55,505
Và đó là lí do tại sao 
mức dopamine giảm mạnh

130
00:03:55,505 --> 00:03:57,367
khi thức ăn trở nên nhàm chán.

131
00:03:57,367 --> 00:03:58,966
Bây giờ hãy trở lại bữa ăn đó.

132
00:03:58,966 --> 00:04:00,423
Điều gì xảy ra 
nếu thay vì ăn

133
00:04:00,423 --> 00:04:02,092
món ăn cân bằng, lành mạnh,

134
00:04:02,092 --> 00:04:04,307
bạn lại ăn thức ăn nhiều đường?

135
00:04:04,307 --> 00:04:05,840
Nếu bạn ít khi ăn đường

136
00:04:05,840 --> 00:04:07,339
hoặc không ăn nhiều đường cùng một lúc,

137
00:04:07,339 --> 00:04:09,973
hiệu quả là 
tương tự như bữa ăn cân bằng.

138
00:04:09,973 --> 00:04:11,174
Nhưng nếu bạn ăn quá nhiều,

139
00:04:11,174 --> 00:04:13,726
phản ứng dopamine không cân bằng.

140
00:04:13,726 --> 00:04:15,493
Hay nói cách khác, ăn nhiều đường

141
00:04:15,493 --> 00:04:17,745
sẽ tiếp tục cảm thấy thỏa mãn.

142
00:04:17,745 --> 00:04:21,153
Bằng cách này, đường hơi giống như 
một loại chất gây nghiện

143
00:04:21,153 --> 00:04:22,933
Đó là lý do 
mà con người dường như bị cuốn hút

144
00:04:22,933 --> 00:04:24,621
bởi những thức ăn có đường.

145
00:04:24,621 --> 00:04:27,267
Vì vậy, nghĩ lại tất cả 
những loại đường khác nhau đó.

146
00:04:27,267 --> 00:04:28,740
Mỗi loại là duy nhất,

147
00:04:28,740 --> 00:04:30,928
nhưng mỗi khi bất kì lượng đường nào 
được tiêu thụ

148
00:04:30,928 --> 00:04:33,382
đều kích hoạt 
một hiệu ứng domino trong não

149
00:04:33,382 --> 00:04:35,289
khuấy động cảm giác thỏa mãn.

150
00:04:35,289 --> 00:04:36,544
Quá nhiều, quá thường xuyên,

151
00:04:36,544 --> 00:04:38,720
và có thể quá năng suất.

152
00:04:38,720 --> 00:04:40,922
Thật vậy, quá mức tiêu thụ đường

153
00:04:40,922 --> 00:04:42,975
có thể gây ra những hiệu ứng nghiện ở não,

154
00:04:42,975 --> 00:04:46,178
nhưng thỉnh thoảng ăn một miếng bánh nhỏ
sẽ không ảnh hưởng gì.