Ciepłe ciasteczka,

chrupiące landrynki,

puszyste ciasta,

lody z bakaliami.

Czujesz raj w ustach?

Może deser?

Dlaczego?

Jakie procesy mózgowe

uzależniają nas od słodyczy?

Cukier to ogólne określenie

klasy molekuł

zwanej węglowodanami,

zawartej w wielu produktach spożywczych.

Sprawdź etykiety na kupowanych słodyczach.

Glukoza,

fruktoza,

cukroza,

maltoza,

laktoza,

dekstroza

i skrobia

są formami cukru.

Podobnie syrop kukurydziany,

sok owocowy,

cukier

i miód.

Cukier znajduje się
nie tylko w słodyczach.

Jest również w sosie pomidorowym,

jogurcie,

bakaliach,

wodach smakowych,

czy batonach zbożowych.

Cukier jest wszędzie,

więc warto zrozumieć,

jak wpływa na mózg.

Jak na jego obecność reaguje język?

Czy odrobina cukru

wzmaga łaknienie?

Weźmy płatki zbożowe.

Zawarty w nich cukier

aktywuje receptory smaku

w kubkach smakowych na języku.

Receptory wysyłają sygnał
do rdzenia mózgu,

skąd rozprasza się on

na wiele obszarów przodomózgowia,

między innymi do kory mózgowej.

Każda strefa kory mózgowej

przetwarza inny smak:

gorzki,

słony,

umami

i w naszym przypadku, słodki.

Tu sygnał aktywuje

ośrodek przyjemności.

Jest to szereg

elektrycznych i chemicznych połączeń

między wieloma obszarami mózgu.

To złożona sieć,

ale pomaga odpowiedzieć
na niewypowiedziane pytanie:

zrobić to jeszcze raz?

Kojarzysz to nieokreślone ciepło,
które czujesz

kosztując babcinego ciasta?

To ośrodek przyjemności mówi:

"Mmm, tak!".

Nie tylko jedzenie go aktywuje.

Życie towarzyskie,

seksualność

i używki

to tylko kilka przykładów

impulsów i doświadczeń

aktywujących ośrodek przyjemności.

Jego nadmierna aktywacja

rozpoczyna serię powikłań:

utratę kontroli,

zachcianki

i zwiększoną tolerancja na cukier.

Wróćmy do płatków śniadaniowych.

Wędrują do żołądka

i trafiają do jelit.

A tam co?

Inne receptory cukru.

To nie są kubki smakowe,

ale zawiadamiają mózg,

że jesteś syty,

albo że ma zwiększyć produkcję insuliny,

żeby zaradzić nadwyżce cukru.

Produktem przetargowym

ośrodka przyjemności jest dopamina,

neuroprzekaźnik chemiczny.

Mózg zawiera wiele receptorów dopaminy

i nie są one rozprowadzone równomiernie.

W pewnych jego obszarach receptory
są bardziej zagęszczone

i to one właśnie

są częścią ośrodka przyjemności.

Używki jak alkohol,

nikotyna

czy heroina

powodują nadprodukcję dopaminy,

powodując poszukiwanie
zaspokojenia potrzeby,

innymi słowy uzależniają.

Cukier też powoduje uwalnianie dopaminy,

ale nie tak gwałtownie jak używki.

Rzadko też występuje w potrawach
pobudzających dopaminę.

Brokuły nie wywierają tego efektu,

co może wyjaśniać,

czemu tak trudno przekonać do nich dzieci.

Mówiąc o zdrowej żywności,

powiedzmy, że chcesz zaspokoić głód

zdrowym posiłkiem.

Poziom dopaminy wzrasta

w ośrodku przyjemności.

Jednak gdy spożywasz go regularnie,

poziom dopaminy wzrasta wolniej,

w końcu wyrównując się.

To dlatego, że mózg

rozwinął umiejętność rozpoznawania

nowych i odmiennych smaków.

Po co?

Z dwóch powodów:

by rozpoznać zepsuty produkt

i by zachęcić do wzbogacania diety,

co zwiększa szanse na otrzymanie

wszystkich potrzebnych
składników odżywczych.

A do tego niezbędna jest umiejętność

rozpoznawania nowych produktów

oraz chęć próbowania nowych potraw.

Dlatego poziom dopaminy spada

przy monotonnej diecie.

Wróćmy do tego posiłku.

Jakie procesy zachodzą,

jeśli zastąpimy zdrowe danie

słodyczami?

Jeśli rzadko jesz słodycze

albo jesz ich niewiele,

efekt jest podobny
jak przy zdrowym posiłku.

Jeśli jesz za dużo,

poziom dopaminy nie wyrówna się.

Spożywanie cukru nadal będzie pobudzać

ośrodek przyjemności.

W tym względzie cukier przypomina używkę.

To główny powód, dla którego

nie możemy mu się oprzeć.

Pomyśl o różnych rodzajach cukru.

Każdy jest inny,

ale spożycie każdego cukru

powoduje w mózgu efekt domino,

włączając uczucie przyjemności.

Częsty nadmiar

może wymknąć się spod kontroli.

Czyli przejadanie się cukrem

może uzależnić mózg,

ale sporadyczne ciastko
niczym nam nie grozi.