0:00:06.825,0:00:09.101
Ciepłe ciasteczka,

0:00:09.101,0:00:10.513
chrupiące landrynki,

0:00:10.513,0:00:12.076
puszyste ciasta,

0:00:12.076,0:00:14.693
lody z bakaliami.

0:00:14.693,0:00:16.670
Czujesz raj w ustach?

0:00:16.670,0:00:17.538
Może deser?

0:00:17.538,0:00:18.843
Dlaczego?

0:00:18.843,0:00:20.924
Jakie procesy mózgowe

0:00:20.924,0:00:23.700
uzależniają nas od słodyczy?

0:00:23.700,0:00:25.021
Cukier to ogólne określenie

0:00:25.021,0:00:26.549
klasy molekuł

0:00:26.549,0:00:28.427
zwanej węglowodanami,

0:00:28.427,0:00:31.278
zawartej w wielu produktach spożywczych.

0:00:31.278,0:00:34.212
Sprawdź etykiety na kupowanych słodyczach.

0:00:34.212,0:00:34.913
Glukoza,

0:00:34.913,0:00:35.695
fruktoza,

0:00:35.695,0:00:36.627
cukroza,

0:00:36.627,0:00:37.495
maltoza,

0:00:37.495,0:00:38.295
laktoza,

0:00:38.295,0:00:38.969
dekstroza

0:00:38.969,0:00:39.681
i skrobia

0:00:39.681,0:00:41.445
są formami cukru.

0:00:41.445,0:00:43.525
Podobnie syrop kukurydziany,

0:00:43.525,0:00:44.309
sok owocowy,

0:00:44.309,0:00:45.294
cukier

0:00:45.294,0:00:46.521
i miód.

0:00:46.521,0:00:49.073
Cukier znajduje się[br]nie tylko w słodyczach.

0:00:49.073,0:00:51.188
Jest również w sosie pomidorowym,

0:00:51.188,0:00:51.846
jogurcie,

0:00:51.846,0:00:52.777
bakaliach,

0:00:52.777,0:00:53.856
wodach smakowych,

0:00:53.856,0:00:55.700
czy batonach zbożowych.

0:00:55.700,0:00:56.703
Cukier jest wszędzie,

0:00:56.703,0:00:58.026
więc warto zrozumieć,

0:00:58.026,0:00:59.906
jak wpływa na mózg.

0:00:59.906,0:01:02.275
Jak na jego obecność reaguje język?

0:01:02.275,0:01:03.528
Czy odrobina cukru

0:01:03.528,0:01:05.480
wzmaga łaknienie?

0:01:05.480,0:01:07.025
Weźmy płatki zbożowe.

0:01:07.025,0:01:08.276
Zawarty w nich cukier

0:01:08.276,0:01:10.528
aktywuje receptory smaku

0:01:10.528,0:01:12.770
w kubkach smakowych na języku.

0:01:12.770,0:01:15.771
Receptory wysyłają sygnał[br]do rdzenia mózgu,

0:01:15.771,0:01:17.375
skąd rozprasza się on

0:01:17.375,0:01:19.261
na wiele obszarów przodomózgowia,

0:01:19.261,0:01:21.813
między innymi do kory mózgowej.

0:01:21.813,0:01:23.964
Każda strefa kory mózgowej

0:01:23.964,0:01:25.864
przetwarza inny smak:

0:01:25.864,0:01:26.399
gorzki,

0:01:26.399,0:01:26.985
słony,

0:01:26.985,0:01:27.711
umami

0:01:27.711,0:01:29.823
i w naszym przypadku, słodki.

0:01:29.823,0:01:31.328
Tu sygnał aktywuje

0:01:31.328,0:01:33.440
ośrodek przyjemności.

0:01:33.440,0:01:34.909
Jest to szereg

0:01:34.909,0:01:37.125
elektrycznych i chemicznych połączeń

0:01:37.125,0:01:39.749
między wieloma obszarami mózgu.

0:01:39.749,0:01:40.873
To złożona sieć,

0:01:40.873,0:01:44.171
ale pomaga odpowiedzieć[br]na niewypowiedziane pytanie:

0:01:44.171,0:01:45.877
zrobić to jeszcze raz?

0:01:45.877,0:01:48.013
Kojarzysz to nieokreślone ciepło,[br]które czujesz

0:01:48.013,0:01:49.501
kosztując babcinego ciasta?

0:01:49.501,0:01:51.295
To ośrodek przyjemności mówi:

0:01:51.295,0:01:52.753
"Mmm, tak!".

0:01:52.753,0:01:54.780
Nie tylko jedzenie go aktywuje.

0:01:54.780,0:01:55.935
Życie towarzyskie,

0:01:55.935,0:01:56.795
seksualność

0:01:56.795,0:01:57.469
i używki

0:01:57.469,0:01:58.931
to tylko kilka przykładów

0:01:58.931,0:02:00.346
impulsów i doświadczeń

0:02:00.346,0:02:02.959
aktywujących ośrodek przyjemności.

0:02:02.959,0:02:05.145
Jego nadmierna aktywacja

0:02:05.145,0:02:08.435
rozpoczyna serię powikłań:

0:02:08.435,0:02:09.268
utratę kontroli,

0:02:09.268,0:02:10.199
zachcianki

0:02:10.199,0:02:12.711
i zwiększoną tolerancja na cukier.

0:02:12.711,0:02:14.963
Wróćmy do płatków śniadaniowych.

0:02:14.963,0:02:17.069
Wędrują do żołądka

0:02:17.069,0:02:18.912
i trafiają do jelit.

0:02:18.912,0:02:19.949
A tam co?

0:02:19.949,0:02:22.380
Inne receptory cukru.

0:02:22.380,0:02:23.535
To nie są kubki smakowe,

0:02:23.535,0:02:24.755
ale zawiadamiają mózg,

0:02:24.755,0:02:26.587
że jesteś syty,

0:02:26.587,0:02:28.709
albo że ma zwiększyć produkcję insuliny,

0:02:28.709,0:02:31.003
żeby zaradzić nadwyżce cukru.

0:02:31.003,0:02:32.428
Produktem przetargowym

0:02:32.428,0:02:34.563
ośrodka przyjemności jest dopamina,

0:02:34.563,0:02:37.153
neuroprzekaźnik chemiczny.

0:02:37.153,0:02:39.684
Mózg zawiera wiele receptorów dopaminy

0:02:39.684,0:02:41.840
i nie są one rozprowadzone równomiernie.

0:02:41.840,0:02:44.648
W pewnych jego obszarach receptory[br]są bardziej zagęszczone

0:02:44.648,0:02:46.312
i to one właśnie

0:02:46.312,0:02:48.481
są częścią ośrodka przyjemności.

0:02:48.481,0:02:49.767
Używki jak alkohol,

0:02:49.767,0:02:50.436
nikotyna

0:02:50.436,0:02:51.361
czy heroina

0:02:51.361,0:02:53.366
powodują nadprodukcję dopaminy,

0:02:53.366,0:02:56.449
powodując poszukiwanie[br]zaspokojenia potrzeby,

0:02:56.449,0:02:58.645
innymi słowy uzależniają.

0:02:58.645,0:03:01.071
Cukier też powoduje uwalnianie dopaminy,

0:03:01.071,0:03:03.238
ale nie tak gwałtownie jak używki.

0:03:03.238,0:03:06.400
Rzadko też występuje w potrawach[br]pobudzających dopaminę.

0:03:06.400,0:03:08.652
Brokuły nie wywierają tego efektu,

0:03:08.652,0:03:09.738
co może wyjaśniać,

0:03:09.738,0:03:12.837
czemu tak trudno przekonać do nich dzieci.

0:03:12.837,0:03:14.416
Mówiąc o zdrowej żywności,

0:03:14.416,0:03:16.530
powiedzmy, że chcesz zaspokoić głód

0:03:16.530,0:03:17.597
zdrowym posiłkiem.

0:03:17.597,0:03:19.683
Poziom dopaminy wzrasta

0:03:19.683,0:03:21.349
w ośrodku przyjemności.

0:03:21.349,0:03:24.730
Jednak gdy spożywasz go regularnie,

0:03:24.730,0:03:27.063
poziom dopaminy wzrasta wolniej,

0:03:27.063,0:03:28.998
w końcu wyrównując się.

0:03:28.998,0:03:30.643
To dlatego, że mózg

0:03:30.643,0:03:33.077
rozwinął umiejętność rozpoznawania

0:03:33.077,0:03:34.955
nowych i odmiennych smaków.

0:03:34.955,0:03:35.900
Po co?

0:03:35.900,0:03:37.070
Z dwóch powodów:

0:03:37.070,0:03:39.444
by rozpoznać zepsuty produkt

0:03:39.444,0:03:41.333
i by zachęcić do wzbogacania diety,

0:03:41.333,0:03:43.570
co zwiększa szanse na otrzymanie

0:03:43.570,0:03:45.876
wszystkich potrzebnych[br]składników odżywczych.

0:03:45.876,0:03:48.141
A do tego niezbędna jest umiejętność

0:03:48.141,0:03:50.339
rozpoznawania nowych produktów

0:03:50.339,0:03:53.544
oraz chęć próbowania nowych potraw.

0:03:53.544,0:03:55.505
Dlatego poziom dopaminy spada

0:03:55.505,0:03:57.367
przy monotonnej diecie.

0:03:57.367,0:03:58.966
Wróćmy do tego posiłku.

0:03:58.966,0:04:00.423
Jakie procesy zachodzą,

0:04:00.423,0:04:02.092
jeśli zastąpimy zdrowe danie

0:04:02.092,0:04:04.307
słodyczami?

0:04:04.307,0:04:05.840
Jeśli rzadko jesz słodycze

0:04:05.840,0:04:07.339
albo jesz ich niewiele,

0:04:07.339,0:04:09.973
efekt jest podobny[br]jak przy zdrowym posiłku.

0:04:09.973,0:04:11.174
Jeśli jesz za dużo,

0:04:11.174,0:04:13.726
poziom dopaminy nie wyrówna się.

0:04:13.726,0:04:16.382
Spożywanie cukru nadal będzie pobudzać

0:04:16.382,0:04:17.745
ośrodek przyjemności.

0:04:17.745,0:04:21.153
W tym względzie cukier przypomina używkę.

0:04:21.153,0:04:22.933
To główny powód, dla którego

0:04:22.933,0:04:24.621
nie możemy mu się oprzeć.

0:04:24.621,0:04:27.717
Pomyśl o różnych rodzajach cukru.

0:04:27.717,0:04:29.150
Każdy jest inny,

0:04:29.150,0:04:30.928
ale spożycie każdego cukru

0:04:30.928,0:04:33.382
powoduje w mózgu efekt domino,

0:04:33.382,0:04:35.289
włączając uczucie przyjemności.

0:04:35.289,0:04:36.544
Częsty nadmiar

0:04:36.544,0:04:38.720
może wymknąć się spod kontroli.

0:04:38.720,0:04:40.922
Czyli przejadanie się cukrem

0:04:40.922,0:04:42.975
może uzależnić mózg,

0:04:42.975,0:04:46.178
ale sporadyczne ciastko[br]niczym nam nie grozi.