WEBVTT

00:00:06.825 --> 00:00:09.101
Stel je eens warme koekjes voor,

00:00:09.101 --> 00:00:10.513
krokante repen,

00:00:10.513 --> 00:00:12.076
zachte cakejes,

00:00:12.076 --> 00:00:14.693
hoorntjes gevuld met ijs.

00:00:14.693 --> 00:00:16.550
Krijg je al water in je mond?

00:00:16.550 --> 00:00:17.538
Nog een toetje?

00:00:17.538 --> 00:00:18.843
Waarom?

00:00:18.843 --> 00:00:19.924
Wat gebeurt er in je hersenen,

00:00:19.924 --> 00:00:23.700
waardoor je eten met suiker
niet kan laten staan?

00:00:23.700 --> 00:00:24.421
Suiker is de naam

00:00:24.421 --> 00:00:26.549
voor een bepaald soort moleculen,

00:00:26.549 --> 00:00:28.427
genaamd koolhydraten.

00:00:28.427 --> 00:00:31.278
Het zit in allerlei soorten
eten en drinken.

00:00:31.278 --> 00:00:34.212
Kijk maar eens op het etiket
als je iets koopt.

00:00:34.212 --> 00:00:34.913
Glucose,

00:00:34.913 --> 00:00:35.695
fructose,

00:00:35.695 --> 00:00:36.627
sucrose,

00:00:36.627 --> 00:00:37.495
maltose,

00:00:37.495 --> 00:00:38.295
lactose,

00:00:38.295 --> 00:00:38.969
dextrose,

00:00:38.969 --> 00:00:39.681
en zetmeel,

00:00:39.681 --> 00:00:41.445
zijn allemaal vormen van suiker.

00:00:41.445 --> 00:00:43.525
Ook glucose-fructosestroop,

00:00:43.525 --> 00:00:44.309
vruchtensap,

00:00:44.309 --> 00:00:45.294
ruwe suiker,

00:00:45.294 --> 00:00:46.521
en honing.

00:00:46.521 --> 00:00:49.073
Suiker is niet alleen snoep en toetjes.

00:00:49.073 --> 00:00:51.188
Het zit ook in tomatensaus,

00:00:51.188 --> 00:00:51.846
yoghurt,

00:00:51.846 --> 00:00:52.777
gedroogd fruit,

00:00:52.777 --> 00:00:53.856
water met een smaakje,

00:00:53.856 --> 00:00:55.510
of müslirepen.

00:00:55.510 --> 00:00:56.603
Omdat overal suiker in zit,

00:00:56.603 --> 00:00:58.026
moet je begrijpen

00:00:58.026 --> 00:00:59.906
wat het met je hersenen doet.

00:00:59.906 --> 00:01:02.275
Wat gebeurt er als suiker je tong raakt?

00:01:02.275 --> 00:01:03.528
En als je wat eet,

00:01:03.528 --> 00:01:05.480
dat je meer wilt?

00:01:05.480 --> 00:01:07.025
Neem een hap graan.

00:01:07.025 --> 00:01:08.276
De suikers erin

00:01:08.276 --> 00:01:10.528
activeren de receptoren
voor zoete smaak,

00:01:10.528 --> 00:01:12.770
onderdeel van de smaakpapillen
op je tong.

00:01:12.770 --> 00:01:15.771
Deze receptoren sturen een seintje
naar de hersenstam,

00:01:15.771 --> 00:01:17.375
en daar vandaan vertakt het

00:01:17.375 --> 00:01:19.261
naar plekken in de frontale hersenen,

00:01:19.261 --> 00:01:21.813
waaronder de cerebrale cortex.

00:01:21.813 --> 00:01:23.964
Verschillende delen van de hersenschors

00:01:23.964 --> 00:01:25.864
verwerken verschillende basissmaken:

00:01:25.864 --> 00:01:26.399
bitter,

00:01:26.399 --> 00:01:26.985
zout,

00:01:26.985 --> 00:01:27.711
umami,

00:01:27.711 --> 00:01:29.823
en, in ons geval, zoet.

00:01:29.823 --> 00:01:31.328
Hier vandaan activeert het signaal

00:01:31.328 --> 00:01:33.440
het beloningssysteem
van je hersenen.

00:01:33.440 --> 00:01:34.909
Dit beloningssysteem is een serie

00:01:34.909 --> 00:01:37.125
electrische en chemische paden

00:01:37.125 --> 00:01:39.749
tussen verschillende plekken in de hersenen.

00:01:39.749 --> 00:01:40.873
Het is een ingewikkeld netwerk,

00:01:40.873 --> 00:01:44.171
maar het helpt bij de vraag:

00:01:44.171 --> 00:01:45.877
moet ik dat nog een keer doen?

00:01:45.877 --> 00:01:47.413
Het warme gevoel dat je krijgt

00:01:47.413 --> 00:01:49.501
als je oma's chocolade-cake proeft?

00:01:49.501 --> 00:01:51.295
Het beloningssysteem zegt je:

00:01:51.295 --> 00:01:52.753
"Mmm, ja!"

00:01:52.753 --> 00:01:55.090
Het wordt niet alleen door eten geactiveerd.

00:01:55.090 --> 00:01:55.935
Sociale omgang,

00:01:55.935 --> 00:01:56.795
seksueel gedrag,

00:01:56.795 --> 00:01:57.469
en drugs

00:01:57.469 --> 00:01:58.931
zijn een paar voorbeelden

00:01:58.931 --> 00:02:00.346
van dingen en ervaringen

00:02:00.346 --> 00:02:02.959
die eveneens
het beloningssysteem activeren.

00:02:02.959 --> 00:02:05.145
Maar dat systeem té veel activeren

00:02:05.145 --> 00:02:08.435
start een heleboel vervelende dingen op:

00:02:08.435 --> 00:02:09.268
controleverlies,

00:02:09.268 --> 00:02:10.199
hunkeren,

00:02:10.199 --> 00:02:12.711
en het verhogen van suikertolerantie.

00:02:12.711 --> 00:02:14.963
We gaan terug
naar onze hap met graan.

00:02:14.963 --> 00:02:17.069
Het gaat naar je maag,

00:02:17.069 --> 00:02:18.912
en uiteindelijk naar je darmen.

00:02:18.912 --> 00:02:19.949
En raad eens?

00:02:19.949 --> 00:02:22.260
Daar zitten ook suiker-receptoren in.

00:02:22.260 --> 00:02:23.355
Het zijn geen smaakpapillen,

00:02:23.355 --> 00:02:24.755
maar ze zenden wel signalen uit

00:02:24.755 --> 00:02:26.587
die je hersenen zeggen
dat je vol zit.

00:02:26.587 --> 00:02:28.709
Of dat je meer insuline
moet aanmaken

00:02:28.709 --> 00:02:31.003
om de extra suiker te verwerken.

00:02:31.003 --> 00:02:33.538
De grootste stroom
in je beloningssysteem

00:02:33.538 --> 00:02:34.563
is dopamine,

00:02:34.563 --> 00:02:37.153
een belangrijk stofje of neuro-transmitter.

00:02:37.153 --> 00:02:39.684
Er zitten veel dopamine-receptoren
in de hersenen,

00:02:39.684 --> 00:02:41.840
maar ze zijn niet gelijk verdeeld.

00:02:41.840 --> 00:02:44.648
Op sommige plekken
zitten veel receptoren bij elkaar,

00:02:44.648 --> 00:02:46.312
en deze dopamine-hotspots,

00:02:46.312 --> 00:02:48.481
zijn deel van het beloningssysteem.

00:02:48.481 --> 00:02:49.767
Verslavende dingen als alcohol,

00:02:49.767 --> 00:02:50.436
nicotine,

00:02:50.436 --> 00:02:51.361
of heroïne

00:02:51.361 --> 00:02:53.366
sturen dopamine in de war,

00:02:53.366 --> 00:02:56.449
wat ertoe lijdt dat sommigen
dat gevoel blijven zoeken.

00:02:56.449 --> 00:02:58.645
Oftewel, het is verslavend.

00:02:58.645 --> 00:03:01.071
Suiker zorgt ook dat
dopamine wordt aangemaakt,

00:03:01.071 --> 00:03:03.238
maar niet zo erg als bij drugs.

00:03:03.238 --> 00:03:06.400
En suiker zit zelden in
dopamine-opwekkend eten.

00:03:06.400 --> 00:03:08.652
Broccoli geeft dat effect niet,

00:03:08.652 --> 00:03:09.738
wat waarschijnlijk verklaart

00:03:09.738 --> 00:03:12.837
waarom kinderen niet graag
groente eten.

00:03:12.837 --> 00:03:14.416
Over gezond eten gesproken:

00:03:14.416 --> 00:03:15.620
stel dat je honger hebt

00:03:15.620 --> 00:03:17.597
en gebalanceerd wilt eten.

00:03:17.597 --> 00:03:19.683
Dan piekt het dopamine-niveau

00:03:19.683 --> 00:03:21.349
op de hotspots
van je beloningssysteem.

00:03:21.349 --> 00:03:24.730
Maar als je dat
dagen achter elkaar doet,

00:03:24.730 --> 00:03:27.063
zal die dopamine steeds minder pieken,

00:03:27.063 --> 00:03:28.998
totdat het helemaal stopt.

00:03:28.998 --> 00:03:30.643
Want als het om eten gaat,

00:03:30.643 --> 00:03:33.077
gaan je hersenen meer letten

00:03:33.077 --> 00:03:34.955
op nieuwe of andere smaken.

00:03:34.955 --> 00:03:35.900
Waarom?

00:03:35.900 --> 00:03:37.070
Twee redenen:

00:03:37.070 --> 00:03:39.444
Eén: om op bedorven voedsel te letten.

00:03:39.444 --> 00:03:41.731
Twee: hoe meer variëteit

00:03:41.731 --> 00:03:42.753
in het eten,

00:03:42.753 --> 00:03:45.876
hoe beter we
alle voedingsstoffen binnenkrijgen.

00:03:45.876 --> 00:03:47.251
Om die variëteit te houden,

00:03:47.251 --> 00:03:49.663
moeten we nieuw eten
kunnen herkennen,

00:03:49.663 --> 00:03:50.839
en belangrijker,

00:03:50.839 --> 00:03:53.544
we moeten nieuw eten
willen blijven eten.

00:03:53.544 --> 00:03:55.505
Daarom zwakt het dopamine-niveau af,

00:03:55.505 --> 00:03:57.367
als een soort eten saai wordt.

00:03:57.367 --> 00:03:58.966
Terug naar de maaltijd:

00:03:58.966 --> 00:04:00.423
Wat gebeurt er als je in plaats van

00:04:00.423 --> 00:04:02.092
een gezonde maaltijd,

00:04:02.092 --> 00:04:04.307
suikerrijk gaat eten?

00:04:04.307 --> 00:04:05.840
Als je zelden suiker eet,

00:04:05.840 --> 00:04:07.339
of niet veel tegelijk eet,

00:04:07.339 --> 00:04:09.973
is het effect gelijk
aan gebalanceerd eten.

00:04:09.973 --> 00:04:11.174
Maar als je te veel eet,

00:04:11.174 --> 00:04:13.726
zal de dopamine-reactie niet afvlakken.

00:04:13.726 --> 00:04:15.273
Veel suiker eten

00:04:15.273 --> 00:04:17.745
zal dus steeds als beloning voelen.

00:04:17.745 --> 00:04:21.153
Zo werkt suiker een beetje als drugs.

00:04:21.153 --> 00:04:22.933
Dat is een reden waarom
mensen verslaafd blijven

00:04:22.933 --> 00:04:24.621
aan suikerrijk eten.

00:04:24.621 --> 00:04:27.267
Denk even terug
aan al die soorten suiker.

00:04:27.267 --> 00:04:28.740
Elke soort is uniek,

00:04:28.740 --> 00:04:30.928
maar elke keer dat je suiker neemt,

00:04:30.928 --> 00:04:33.382
start een domino-effect op in de hersenen,

00:04:33.382 --> 00:04:35.289
die dat beloningsgevoel geeft.

00:04:35.289 --> 00:04:36.544
Te veel, te vaak,

00:04:36.544 --> 00:04:38.720
en de boel gaat in de war.

00:04:38.720 --> 00:04:40.922
Dus, ja, te veel suiker eten

00:04:40.922 --> 00:04:42.975
werkt verslavend op de hersenen,

00:04:42.975 --> 00:04:46.178
maar af en toe een plak cake
kan geen kwaad.