Stel je eens warme koekjes voor,
krokante repen,
zachte cakejes,
hoorntjes gevuld met ijs.
Krijg je al water in je mond?
Nog een toetje?
Waarom?
Wat gebeurt er in je hersenen,
waardoor je eten met suiker
niet kan laten staan?
Suiker is de naam
voor een bepaald soort moleculen,
genaamd koolhydraten.
Het zit in allerlei soorten
eten en drinken.
Kijk maar eens op het etiket
als je iets koopt.
Glucose,
fructose,
sucrose,
maltose,
lactose,
dextrose,
en zetmeel,
zijn allemaal vormen van suiker.
Ook glucose-fructosestroop,
vruchtensap,
ruwe suiker,
en honing.
Suiker is niet alleen snoep en toetjes.
Het zit ook in tomatensaus,
yoghurt,
gedroogd fruit,
water met een smaakje,
of müslirepen.
Omdat overal suiker in zit,
moet je begrijpen
wat het met je hersenen doet.
Wat gebeurt er als suiker je tong raakt?
En als je wat eet,
dat je meer wilt?
Neem een hap graan.
De suikers erin
activeren de receptoren
voor zoete smaak,
onderdeel van de smaakpapillen
op je tong.
Deze receptoren sturen een seintje
naar de hersenstam,
en daar vandaan vertakt het
naar plekken in de frontale hersenen,
waaronder de cerebrale cortex.
Verschillende delen van de hersenschors
verwerken verschillende basissmaken:
bitter,
zout,
umami,
en, in ons geval, zoet.
Hier vandaan activeert het signaal
het beloningssysteem
van je hersenen.
Dit beloningssysteem is een serie
electrische en chemische paden
tussen verschillende plekken in de hersenen.
Het is een ingewikkeld netwerk,
maar het helpt bij de vraag:
moet ik dat nog een keer doen?
Het warme gevoel dat je krijgt
als je oma's chocolade-cake proeft?
Het beloningssysteem zegt je:
"Mmm, ja!"
Het wordt niet alleen door eten geactiveerd.
Sociale omgang,
seksueel gedrag,
en drugs
zijn een paar voorbeelden
van dingen en ervaringen
die eveneens
het beloningssysteem activeren.
Maar dat systeem té veel activeren
start een heleboel vervelende dingen op:
controleverlies,
hunkeren,
en het verhogen van suikertolerantie.
We gaan terug
naar onze hap met graan.
Het gaat naar je maag,
en uiteindelijk naar je darmen.
En raad eens?
Daar zitten ook suiker-receptoren in.
Het zijn geen smaakpapillen,
maar ze zenden wel signalen uit
die je hersenen zeggen
dat je vol zit.
Of dat je meer insuline
moet aanmaken
om de extra suiker te verwerken.
De grootste stroom
in je beloningssysteem
is dopamine,
een belangrijk stofje of neuro-transmitter.
Er zitten veel dopamine-receptoren
in de hersenen,
maar ze zijn niet gelijk verdeeld.
Op sommige plekken
zitten veel receptoren bij elkaar,
en deze dopamine-hotspots,
zijn deel van het beloningssysteem.
Verslavende dingen als alcohol,
nicotine,
of heroïne
sturen dopamine in de war,
wat ertoe lijdt dat sommigen
dat gevoel blijven zoeken.
Oftewel, het is verslavend.
Suiker zorgt ook dat
dopamine wordt aangemaakt,
maar niet zo erg als bij drugs.
En suiker zit zelden in
dopamine-opwekkend eten.
Broccoli geeft dat effect niet,
wat waarschijnlijk verklaart
waarom kinderen niet graag
groente eten.
Over gezond eten gesproken:
stel dat je honger hebt
en gebalanceerd wilt eten.
Dan piekt het dopamine-niveau
op de hotspots
van je beloningssysteem.
Maar als je dat
dagen achter elkaar doet,
zal die dopamine steeds minder pieken,
totdat het helemaal stopt.
Want als het om eten gaat,
gaan je hersenen meer letten
op nieuwe of andere smaken.
Waarom?
Twee redenen:
Eén: om op bedorven voedsel te letten.
Twee: hoe meer variëteit
in het eten,
hoe beter we
alle voedingsstoffen binnenkrijgen.
Om die variëteit te houden,
moeten we nieuw eten
kunnen herkennen,
en belangrijker,
we moeten nieuw eten
willen blijven eten.
Daarom zwakt het dopamine-niveau af,
als een soort eten saai wordt.
Terug naar de maaltijd:
Wat gebeurt er als je in plaats van
een gezonde maaltijd,
suikerrijk gaat eten?
Als je zelden suiker eet,
of niet veel tegelijk eet,
is het effect gelijk
aan gebalanceerd eten.
Maar als je te veel eet,
zal de dopamine-reactie niet afvlakken.
Veel suiker eten
zal dus steeds als beloning voelen.
Zo werkt suiker een beetje als drugs.
Dat is een reden waarom
mensen verslaafd blijven
aan suikerrijk eten.
Denk even terug
aan al die soorten suiker.
Elke soort is uniek,
maar elke keer dat je suiker neemt,
start een domino-effect op in de hersenen,
die dat beloningsgevoel geeft.
Te veel, te vaak,
en de boel gaat in de war.
Dus, ja, te veel suiker eten
werkt verslavend op de hersenen,
maar af en toe een plak cake
kan geen kwaad.