1
00:00:06,825 --> 00:00:09,077
وێنایی کێکی گەرم و شیرین بکە،

2
00:00:09,101 --> 00:00:12,052
شیرنی ڕەق، کێکی نەرم،

3
00:00:12,076 --> 00:00:14,670
پسکیتی قوچەکی پڕکرابێت لە دۆندرمە.

4
00:00:14,693 --> 00:00:16,646
دەمت ئاوی کرد؟

5
00:00:16,670 --> 00:00:17,867
ئارەزووت چووە سەر شیرینی؟

6
00:00:17,891 --> 00:00:18,922
بۆچی؟

7
00:00:18,946 --> 00:00:23,676
چی ڕوویدا لە مێشکتدا کە وایکرد زۆر لاواز
بیت بەرانبەر خواردنە شیرنەمەنییەکان؟

8
00:00:23,700 --> 00:00:27,089
شەکر چەمکێکی گشتییە
بەکاردێت بۆ پەسنکردنی جۆرێک لە ڕیشاڵ

9
00:00:27,113 --> 00:00:28,403
پێی دەوترێت کاربۆھیدرەیت،

10
00:00:28,427 --> 00:00:31,254
کە بونی ھەیە لە بەشێکی زۆری
خواردن و خواردنەوەکاندا.

11
00:00:31,278 --> 00:00:34,418
تەنھا سەیری ڕێژەی شەکر بکە
لەسەر ئەو بەرھەمانەی دەیکڕیت.

12
00:00:34,442 --> 00:00:36,910
گلوکەوز، فروکتەوز، سوکرەوز،

13
00:00:36,934 --> 00:00:39,783
ماڵتەوز، لاکتەوز، دێکسترەوز و ستارچ.

14
00:00:39,807 --> 00:00:41,762
ھەموویان شێوەی شەکرن.

15
00:00:41,786 --> 00:00:43,717
و ھەروەھا فروکتەوزی تێر خۆشاوی دانەوێڵە

16
00:00:43,741 --> 00:00:46,270
شەربەتی میوە، شەکری سروشتی، ھەنگوین.

17
00:00:46,709 --> 00:00:49,638
و شەکر تەنھا لە نێو
نوقڵ و شیرنیەکان دا نییە،

18
00:00:49,662 --> 00:00:51,186
بەڵکو دەکرێتە نێو دۆشاوی تەماتە،

19
00:00:51,188 --> 00:00:55,676
ماست، میوەی وشک کراوە
ئاوە تامدارەکان، بسکیتی گرانۆلا.

20
00:00:55,700 --> 00:00:58,663
لەبەرئەوەی شەکر لە ھەموو شوێنێکە،
گرنگە تێبگەین

21
00:00:58,687 --> 00:00:59,882
کە چۆن کار لە مێشک دەکات.

22
00:00:59,906 --> 00:01:02,251
چی ڕوودەدات کاتێک شەکر بەر زمانت دەکەوێت؟

23
00:01:02,275 --> 00:01:05,206
و ئایا خواردنی کەمێک شەکر
وات لێدەکات زیاتر پەرۆش بیت؟

24
00:01:05,753 --> 00:01:07,323
گەر تۆ کەمێک دانەوێڵە بخۆیت.

25
00:01:07,347 --> 00:01:10,504
ئەو شەکرەی کە تیایەتی
ھەستەوەری تامی شیرین و

26
00:01:10,528 --> 00:01:12,946
بەشێک لە مەمیلەکانی چەشتن 
چالاک دەکات لەسەر زمانت.

27
00:01:12,946 --> 00:01:15,747
ئەم ھەستەوەرانە ئاماژە دەنێرن
بۆ لاسکی مێشک،

28
00:01:15,771 --> 00:01:19,237
و لەوێوە پەل دەھاوێت
بۆ ناوچەی جیاواز لە پێشەوەی مێشک،

29
00:01:19,261 --> 00:01:21,789
یەک لەوانە توێکڵی مێشکە.

30
00:01:21,813 --> 00:01:25,983
بەشە جیاوازەکانی توێکڵی مێشک 
تامی جیاواز وەردەگرن:

31
00:01:26,007 --> 00:01:27,971
تاڵ، سوێر، خۆشتام،

32
00:01:27,995 --> 00:01:29,799
و لەم دۆخەی ئێمەدا، شیرین.

33
00:01:29,823 --> 00:01:33,416
لێرەوە ئاماژەکان بە سیستەمی
خەڵات کردنی مێشکی کارادەکەن،

34
00:01:33,440 --> 00:01:37,101
ئەم سیستەمە زنجیرەیەکە لە
ڕێگەی کارەبایی و کیمیایی

35
00:01:37,125 --> 00:01:39,725
بەرەو چەند ھەرێمێکی
جیاوازی مێشک.

36
00:01:39,749 --> 00:01:41,035
تۆڕێکی ئاڵۆزە،

37
00:01:41,059 --> 00:01:44,243
بەڵام وەڵامی پرسیارێکی
بەپەلە دەداتەوە:

38
00:01:44,308 --> 00:01:45,853
پێویست دەکات دووبارە تام بکەمەوە؟

39
00:01:45,877 --> 00:01:49,477
ئەو گەرمی و چێژەی ھەستی پێ دەکەیت
کاتێک تامی کێکە قاوەکەی نەنکت دەکەیت،

40
00:01:49,501 --> 00:01:51,380
ئەوە ڕیوارد سیستەمی مێشکتە دەڵێت،

41
00:01:51,404 --> 00:01:52,916
"ممم، بەلێ"

42
00:01:52,940 --> 00:01:55,273
و ئەوە تەنھا بە خواردن چالاک نابێت.

43
00:01:55,297 --> 00:01:57,583
کۆمەڵایەتی بوون، ئاکاری وروژێنەر،
و ھۆشبەرەکان

44
00:01:57,607 --> 00:02:00,710
تەنھا چەند نموونەیەکی کەمن
لەو هۆکارانەی

45
00:02:00,734 --> 00:02:03,277
کە دەبنە ھۆی چالاککردنی 
سیستەمی خەڵات کردنی.

46
00:02:03,301 --> 00:02:08,645
بەڵام زۆر چالاک کردنی ئەم سیستەمە
دەبێتە ھۆی زنجیرە ڕوداوێکی ناخۆش:

47
00:02:08,669 --> 00:02:12,300
لەدەستدانی کۆنترۆڵ، ئارەزوو کردن و
زیادکردنی ئارامیگرتن بەرامبەر شەکر.

48
00:02:13,158 --> 00:02:15,231
با بچینەوە سەر دانەوێڵەکەمان،

49
00:02:15,255 --> 00:02:18,888
بە ناو گەدەتدا دەچێتە خوارەوە
لە کۆتایدا دەگاتە ھەناوت.

50
00:02:18,912 --> 00:02:19,925
و بڵێ چی؟

51
00:02:19,949 --> 00:02:22,356
لێرەش ھەستەوەری شەکری لێیە.

52
00:02:22,380 --> 00:02:24,731
ئەوان تام ناکەن بەڵام
ئاماژە دەنێرن

53
00:02:24,755 --> 00:02:26,563
بە مێشکت دەڵێن کە تۆ تێر بویت

54
00:02:26,587 --> 00:02:28,954
یان لەشت پێویستی بە دروسکردنی
ئینسۆلینی زیاتر ھەیە

55
00:02:28,954 --> 00:02:31,109
تا مامەڵە بکەت لەگەڵ ڕێژەی
ئەو شەکرەی دەیخۆیت.

56
00:02:31,596 --> 00:02:34,539
گرنگترینی خەڵاتی سیستەمی مێشک دۆپامینە

57
00:02:34,563 --> 00:02:37,129
کە دەمارێکی کیمیایی گرنگ
یان دەمارێکی گەیەنەرە.

58
00:02:37,153 --> 00:02:39,660
چەندین دۆپامین ھەن
لە ھەستەوەرەکانی پێشەوەی مێشک،

59
00:02:39,684 --> 00:02:41,816
بەڵام بە یەکسانی دابەش نەبوون،

60
00:02:41,840 --> 00:02:44,624
ناوچەیەکی دیاریکراوی کۆمەڵێک
ھەستەوەری شێتی تێدایە،

61
00:02:44,648 --> 00:02:48,311
و ئەو دۆپامینە گەرمانە
بەشێکن لە خەڵاتی سیستەمی مێشکمان.

62
00:02:48,898 --> 00:02:51,549
ھۆشبەر و ئەلکھوول، یان ھیرۆین و نیکۆتێن

63
00:02:51,573 --> 00:02:53,342
وا لە دۆپامین دەکەن ھەڵبچن،

64
00:02:53,366 --> 00:02:56,425
وا لە ھەنێک خەڵک دەکات
کە بە بەردەوامی ئەو ھەڵچونە بخوازن،

65
00:02:56,449 --> 00:02:58,170
بە شێوەیەکی تر، پێوەی ئالودە بن.

66
00:02:58,645 --> 00:03:03,362
شەکریش ھەروەھا دەبێتە ھۆی ھەڵچوونی دۆپامین
بەڵام وەک ھۆشبەر نا.

67
00:03:03,416 --> 00:03:06,665
شەکر بە دەگمەن ھەیە لە نێو ئەو
خواردنانەی دەبنە ھۆی ھەڵچوونی دۆپامین.

68
00:03:06,689 --> 00:03:08,628
بڕوکلی، بۆ نمونە، ھیچ کاریگەریەکی نییە

69
00:03:08,652 --> 00:03:10,088
کە ئەمە ڕونیدەکاتەوە

70
00:03:10,112 --> 00:03:12,813
بۆ ئەونە گرانە منداڵێک
سەوزە بخوات.

71
00:03:13,295 --> 00:03:14,851
بەو بۆنەیەوە،

72
00:03:14,875 --> 00:03:17,690
با بڵێین تۆ برسیتە
و بڕیارت داوە خواردنێکی مامناوەند بخۆیت.

73
00:03:17,714 --> 00:03:21,325
خواردت و ڕێژەی دۆپامین بەرزبۆوە
لە بەشە گەرمەکانی ڕیوارد سیستەمتدا،

74
00:03:21,349 --> 00:03:24,706
بەڵام تۆ گەر ھەمان خواردن بخۆی
چەند ڕۆژێک لەسەر یەک،

75
00:03:24,730 --> 00:03:28,764
بەرزبوونەوەی دۆپامین 
کەمتر و کەمتر دەبێتەوە.

76
00:03:28,788 --> 00:03:30,760
ئەوە لەبەرئەوەیە کاتێ خواردن یەتە ئاراوە،

77
00:03:30,784 --> 00:03:34,931
مێشک ھەوڵ دەدات بگەڕێت بۆ
تامی تازە و جیاواز.

78
00:03:34,955 --> 00:03:36,061
بۆچی؟

79
00:03:36,085 --> 00:03:37,290
لەبەر دوو هۆکار:

80
00:03:37,290 --> 00:03:39,785
یەکەم، بۆ دۆزینەوەی ئەو 
خواردنانەی خراپ بوون.

81
00:03:39,809 --> 00:03:42,989
و دووەم، چونکە ھەتا زیاتر ژەمەکانمان
دەوڵەمەند بێ بە خۆراکی جیاواز،

82
00:03:42,989 --> 00:03:45,996
ئەوە زیاتر ئێمە ئەو ئەو مادە 
خۆراکیانە وەردەگرین کە پێویستمانە.

83
00:03:45,996 --> 00:03:47,347
بۆ پارێزگاری لەو ھەمەجۆریە،

84
00:03:47,371 --> 00:03:49,639
پێویستە بتوانین
خواردنی نوێ بناسینەوە،

85
00:03:49,663 --> 00:03:53,520
لە ھەموی گرنگتر، دەبێت
بەردوام بین لە تاقیکردنەوەی خواردنی نوێ.

86
00:03:53,544 --> 00:03:57,343
و لەبەر ئەوەیە پلەی دۆپامین دادەبەزێت
کاتێ خواردنەکان دووبارە دەبنەوە.

87
00:03:57,367 --> 00:03:58,942
ئێستا با باسی ژەم بکەینەوە.

88
00:03:58,966 --> 00:04:02,068
چی دەبێت ئەگەر لە بری خواردنێکی 
تەندروست و مامناوەند،

89
00:04:02,092 --> 00:04:04,283
تۆ خواردنێکی دەوڵەمەند بە شەکر بخۆیت؟

90
00:04:04,307 --> 00:04:07,315
ئەگەر تۆ بە کەمی شەکر بخۆیت
یان بەپێی پێویست نەیخۆیت لەوکاتەدا،

91
00:04:07,339 --> 00:04:09,949
کاریگەریەکەی ھەمان شتە
وەک ئەوەی خواردنە مامناوەندەکە.

92
00:04:09,973 --> 00:04:13,702
بەڵام گەر زۆر بخۆیت،
کاردانەوەی دۆپامین دانابەزێت.

93
00:04:13,726 --> 00:04:17,721
بە شێوەیەکی تر، خواردنی شەکری زۆر
بەردەوام خۆشی دەبەخشێت.

94
00:04:17,745 --> 00:04:21,129
بەم جۆرە، شەکر کەمێک
وەک ھۆشبەر مامەڵە دەکات.

95
00:04:21,153 --> 00:04:24,597
ئەمە ھۆکاری ئەوەیە کە خەڵک
ئەکەونە داوی شەکرەوە.

96
00:04:24,621 --> 00:04:27,513
کەوابوو، بیر لەو جۆرە 
جیاوازانەی شەکر بکەوە،

97
00:04:27,537 --> 00:04:30,904
ھەمویان بێھاوتان، بەڵام 
ھەرکاتێک ھەر جۆرێک شەکر بخورێت،

98
00:04:30,928 --> 00:04:35,265
دۆپامین دەست دەکات بە کاریگەری خۆی 
لەسەر مێشک بە بەخشین ھەستی خۆشی.

99
00:04:35,289 --> 00:04:38,696
زۆر جار دەبێتە هۆی
لەدەست چوونی شتەکان.

100
00:04:38,720 --> 00:04:42,951
کەوابوو، بەڵێ، زیاد لە پێویست خواردنی شەکر
ئەکرێ مێشک ئالودە بکات،

101
00:04:42,975 --> 00:04:46,178
بەڵام خواردنی کێکێک جار جار
زیانت پێ ناگەیەنێت.