0:00:01.230,0:00:04.280 Bu video xətti tənliklər haqqındadır. 0:00:04.280,0:00:06.540 Bir neçə misala nəzər salaq. 0:00:06.540,0:00:06.710 Başlayaq. 0:00:06.710,0:00:09.580 Buraya bir misal yazaq və onu[br]həll etməyə çalışaq. 0:00:09.580,0:00:20.110 3 böl x = 5. 0:00:20.110,0:00:23.180 Burada yazılan misal hər zaman gördüyümüz 0:00:23.180,0:00:24.260 misallardan bir qədər fərqlidir. 0:00:24.260,0:00:26.950 Çünki burada x surətdə deyil, 0:00:26.950,0:00:28.150 məxrəcdə yazılmışdır. 0:00:28.150,0:00:31.270 Məxrəcdə x yazılmağını sevmirəm. 0:00:31.270,0:00:34.190 Odur ki, məxrəcdəki x-i surətə yazmağa çalışaq. 0:00:34.190,0:00:36.140 Ən azından məxrəcdəki x-dən 0:00:36.140,0:00:36.920 azad olmağa çalışaq. 0:00:36.920,0:00:40.780 Məxrəcdə yazılan x-dən azad olmağa çalışaq. 0:00:40.780,0:00:45.560 Bunun üçün bərabərliyin hər iki tərəfini[br]x-ə vuraq. 0:00:45.560,0:00:47.460 Tənliyin sol tərəfində bu iki x 0:00:47.460,0:00:48.900 ixtisar ediləcək. 0:00:48.900,0:00:52.160 Sağ tərəfdə isə 5 vur x alınır. 0:00:52.160,0:00:56.920 Bu iki x ixtisar edilir. 0:00:56.920,0:01:00.890 3 = 5x alınır. 0:01:00.890,0:01:05.420 Bunu 5x = 3 kimi də yaza bilərik. 0:01:05.420,0:01:07.810 Bunu iki üsulla həll edə bilərik. 0:01:07.810,0:01:12.210 Tənliyin hər iki tərəfini 1/5-ə vuraq və ya 0:01:12.210,0:01:14.230 5-ə bölə bilərik. 0:01:14.230,0:01:16.490 Hər iki tərəfi 1/5-ə vuraq. 0:01:16.490,0:01:18.680 Sol tərəfdə x alınır. 0:01:18.680,0:01:23.740 Sağda isə 3 vur 1/5, yəni 3/5 alınır. 0:01:23.740,0:01:24.640 Burada nə baş verdi? 0:01:24.640,0:01:26.860 Gördüyünüz kimi misalı 0:01:26.860,0:01:28.670 birinci səviyyəli misal formasında 0:01:28.670,0:01:29.480 yazdıq. 0:01:29.480,0:01:31.990 Burada sadəcə tənliyin hər iki tərəfini 0:01:31.990,0:01:33.260 x-ə vurduq. 0:01:33.260,0:01:35.460 Beləliklə, məxrəcdəki x-dən azad olduq. 0:01:35.460,0:01:36.360 Başqa bir misala baxaq. 0:01:41.110,0:01:53.530 x üstəgəl 2 böl x üstəgəl 1 0:01:53.530,0:01:58.800 7-yə bərabərdir. 0:01:58.800,0:02:00.790 Burada məxrəcdə sadəcə x əvəzinə, 0:02:00.790,0:02:02.920 x üstəgəl 1 yazılmışdır. 0:02:02.920,0:02:05.000 Eyni üsuldan istifadə edək. 0:02:05.000,0:02:09.170 Məxrəcdə x üstəgəl 1-dən azad olmaq üçün 0:02:09.170,0:02:15.450 tənliyin hər iki tərəfini x üstəgəl 1 böl 1-ə vura bilərik. 0:02:15.450,0:02:17.010 Sol tərəfdə tətbiq etdiklərimizi 0:02:17.010,0:02:19.640 sağ tərəfdə də tətbiq etməliyik.[br]7/1 vur 0:02:19.640,0:02:24.420 x üstəgəl 1 böl 1. 0:02:24.420,0:02:27.720 Sol tərəfdə x üstəgəl 1-lər ixtisar edilir. 0:02:27.720,0:02:31.110 Burada x üstəgəl 2 qalır. 0:02:31.110,0:02:33.300 Məxrəcdəki 1-in heç bir önəmi yoxdur. 0:02:33.300,0:02:39.260 Bu, 7 vur (x üstəgəl 1)-ə bərabərdir. 0:02:39.260,0:02:41.930 Sadələşdirək. x üstəgəl 2. 0:02:41.930,0:02:45.720 Bərabərdir 7 vur (x üstəgəl 1). 0:02:45.720,0:02:47.790 Burada paylama qanunu tətbiq edirik. 0:02:47.790,0:02:54.400 7x üstəgəl 7 alınır. 0:02:54.400,0:02:57.200 Burada 3 səviyyəli 0:02:57.200,0:02:58.790 xətti tənlik alınır. 0:02:58.790,0:03:02.050 İndi isə bütün x-ləri tənliyin 0:03:02.050,0:03:02.965 bir tərəfinə yazaq. 0:03:02.965,0:03:05.570 Bütün sabit hədləri isə, yəni 0:03:05.570,0:03:07.100 2 və 7-ni digər tərəfə yazaq. 0:03:07.100,0:03:08.890 x-ləri tənliyin sol tərəfinə yazaq. 0:03:08.890,0:03:10.990 7x-i sol tərəfə köçürək. 0:03:10.990,0:03:14.450 Bunun üçün hər iki tərəfdən 7x çıxaq. 0:03:14.450,0:03:19.440 Buraya mənfi 7x yazaq, buradan da[br]7x çıxaq. 0:03:19.440,0:03:22.800 Sağ tərəfdə 7x-lər islah edilir. 0:03:22.800,0:03:26.410 Sol tərəfdə isə mənfi 7x üstəgəl x alınır. 0:03:26.410,0:03:32.840 Burada mənfi 6x üstəgəl 2 alınır, 0:03:32.840,0:03:35.080 burada isə 7 qalır. 0:03:35.080,0:03:36.470 Bu 2-dən azad olmalıyıq. 0:03:36.470,0:03:41.360 Bunun üçün hər iki tərəfdən 2 çıxaq. 0:03:41.360,0:03:48.000 Mənfi 6x = 5 alınır. 0:03:48.000,0:03:49.220 Bu, birinci səviyyəli misaldır. 0:03:49.220,0:03:52.410 Hər tərəfi sol tərəfdəki əmsalın 0:03:52.410,0:03:54.200 tərsinə vurmalıyıq. 0:03:54.200,0:03:56.150 Əmsal mənfi 6-ya bərabərdir. 0:03:56.150,0:03:59.620 Hər tərəfi mənfi 1/6-ə vurmalıyıq. 0:04:02.540,0:04:05.610 Mənfi 1/6. 0:04:05.610,0:04:08.890 Sol tərəfdə mənfi 1 böl 6 vur mənfi 6 alınır. 0:04:08.890,0:04:10.190 Bu, 1-ə bərabərdir. 0:04:10.190,0:04:16.130 z = 5 vur mənfi 1/6 alınır. 0:04:16.130,0:04:19.250 Mənfi 5/6 alınır. 0:04:22.270,0:04:23.210 Bu qədər. 0:04:23.210,0:04:25.710 Cavabı yoxlaya bilərik.[br]Bunun üçün 0:04:25.710,0:04:28.950 ilkin tənlikdə x əvəzinə mənfi 5/6 yazıb 0:04:28.950,0:04:30.580 cavabı yoxlaya bilərik. 0:04:30.580,0:04:31.340 Başqa bir misalı həll edək. 0:04:34.610,0:04:37.940 İstənilən formada misal yaza bilərik. 0:04:37.940,0:04:40.020 Başlayaq. 0:04:40.020,0:04:51.010 3 böl x üstəgəl 5 bərabərdir 8 böl x üstəgəl 2. 0:04:51.010,0:04:52.740 Eyni üsuldan istifadə edirik. 0:04:52.740,0:04:55.950 Gördüyünüz kimi məxrəcdə iki fərqli ifadə var. 0:04:55.950,0:04:56.680 Onlardan azad olmağa çalışaq. 0:04:56.680,0:04:58.870 Yəni məxrəcdəki x üstəgəl 5 və x üstəgəl 2-dən 0:04:58.870,0:05:00.010 azad olmağa çalışmalıyıq. 0:05:00.010,0:05:01.670 Əvvəlcə x üstəgəl 5-ə nəzər salaq. 0:05:01.670,0:05:03.640 Tənliyin hər iki tərəfini 0:05:03.640,0:05:05.570 x üstəgəl 5-ə vururuq. 0:05:05.570,0:05:07.630 Buna x üstəgəl 5 böl 1 kimi də baxa bilərik. 0:05:07.630,0:05:12.680 Vur x üstəgəl 5 böl 1. 0:05:12.680,0:05:15.080 Sol tərəfdə bunlar ixtisar edilir. 0:05:15.080,0:05:24.230 3 = 8 vur x üstəgəl 5 0:05:24.230,0:05:28.770 böl x üstəgəl 2 alınır. 0:05:28.770,0:05:31.820 Surətdəki ifadəni sadələşdirmək üçün 0:05:31.820,0:05:34.420 bu ifadəni 8-ə vuraq. 0:05:34.420,0:05:41.860 8x üstəgəl 40 böl x üstəgəl 2. 0:05:41.860,0:05:43.500 x üstəgəl 2-dən azad olmağa çalışaq. 0:05:43.500,0:05:44.510 Eyni üsuldan istifadə edəcəyik. 0:05:44.510,0:05:46.505 Tənliyin hər iki tərəfini 0:05:46.505,0:05:50.904 x üstəgəl 2 böl 1-ə vuraq. 0:05:50.904,0:05:52.580 x üstəgəl 2. 0:05:52.580,0:05:53.690 Tənliyin hər iki tərəfini 0:05:53.690,0:05:54.420 x üstəgəl 2-yə vururuq. 0:05:54.420,0:05:56.630 1-in önəmi yoxdur. 0:05:56.630,0:06:02.910 Sol tərəfdə 3x üstəgəl 6 alınır. 0:06:02.910,0:06:05.070 Burada 3-ə paylama qanunu 0:06:05.070,0:06:07.030 tətbiq edildi. 3 vur 0:06:07.030,0:06:08.540 x üstəgəl 2. 0:06:08.540,0:06:09.860 Sağ tərəfə nəzər salaq. 0:06:09.860,0:06:13.620 x üstəgəl 2 və x üstəgəl 2 ixtisar edilir. 0:06:13.620,0:06:16.380 Burada 8x üstəgəl 40 alınır. 0:06:16.380,0:06:19.340 İfadəni sadələşdirdik. 0:06:19.340,0:06:25.380 Hər iki tərəfdən 8x çıxaq. 0:06:25.380,0:06:26.970 Kifayət qədər yer yoxdur. 0:06:26.970,0:06:28.470 Çıx 8x. 0:06:28.470,0:06:31.290 Sağ tərəfdə 8x-lər islah edilir. 0:06:31.290,0:06:38.620 Sol tərəfə nəzər salaq.[br]Burada mənfi 5x üstəgəl 6 alınır. 0:06:38.620,0:06:42.320 Sağ tərəfdə isə 40 qalır. 0:06:42.320,0:06:45.380 Tənliyin hər iki tərəfindən 6 çıxa bilərik. 0:06:45.380,0:06:46.380 Gəlin bunu yazaq. 0:06:46.380,0:06:49.510 Mənfi 6 və mənfi 6. 0:06:49.510,0:06:51.470 Ümid edirəm ki, bu, 0:06:51.470,0:06:53.160 çox qarışıq olmadı. 0:06:55.720,0:06:58.410 Tənliyin hər iki tərəfindən mənfi 6 çıxsaq, 0:06:58.410,0:07:05.280 sol tərəfdə mənfi 5x alınır. 0:07:05.280,0:07:08.780 Sağda isə 34 alınır. 0:07:08.780,0:07:09.880 Tənliyi sadələşdirdik. 0:07:09.880,0:07:12.780 İndi hər iki tərəfi mənfi 1/5-ə vura bilərik. 0:07:16.510,0:07:18.360 Mənfi 1/5. 0:07:18.360,0:07:21.130 Sol tərəfdə x qalır. 0:07:21.130,0:07:27.130 Sağda isə mənfi 34/5 alınır. 0:07:27.130,0:07:29.640 Hesab edirəm ki, səhvə yol vermədim. 0:07:29.640,0:07:33.190 Ümid edirəm ki, tənliyin həllini 0:07:33.190,0:07:36.780 anladınız. 0:07:36.780,0:07:38.290 Bu qədər.