1
00:00:00,488 --> 00:00:02,738
To jest James Risen.

2
00:00:03,174 --> 00:00:05,924
Laureat nagrody Pulitzera,

3
00:00:05,948 --> 00:00:07,640
reporter New York Timesa.

4
00:00:07,664 --> 00:00:10,418
Na długo zanim ktokolwiek 
słyszał o Edwardzie Snowdenie,

5
00:00:10,442 --> 00:00:13,358
Risen napisał książkę, w której ujawnił,

6
00:00:13,382 --> 00:00:17,318
że NSA nielegalnie podsłuchuje 
rozmowy telefoniczne Amerykanów.

7
00:00:17,842 --> 00:00:19,612
Jednak inny rozdział tej książki,

8
00:00:19,636 --> 00:00:21,651
który może mieć nawet trwalszy wpływ,

9
00:00:22,405 --> 00:00:27,223
opisuje fatalną w skutkach 
operację amerykańskiego wywiadu

10
00:00:27,247 --> 00:00:30,336
w której CIA dosłownie przekazało Iranowi

11
00:00:30,360 --> 00:00:32,146
projekty bomby atomowej.

12
00:00:32,662 --> 00:00:34,457
Szalone? Przeczytajcie!

13
00:00:34,481 --> 00:00:35,972
Niewiarygodna historia.

14
00:00:36,296 --> 00:00:38,900
Ale wiecie, komu ten rozdział
się nie spodobał?

15
00:00:38,900 --> 00:00:40,043
Amerykańskiemu rządowi.

16
00:00:40,592 --> 00:00:42,806
Przez niemal dziesięć lat

17
00:00:42,830 --> 00:00:46,083
Risen był przedmiotem
rządowego dochodzenia,

18
00:00:46,107 --> 00:00:48,476
w którym prokurator żądał od niego zeznań

19
00:00:48,500 --> 00:00:50,734
przeciw jednemu z rzekomych informatorów.

20
00:00:50,829 --> 00:00:54,904
Risen stał się symbolem
nowego zachowania rządu USA:

21
00:00:54,928 --> 00:00:57,947
oskarżania informatorów 
i szpiegowania dziennikarzy.

22
00:00:58,681 --> 00:01:00,349
Na mocy pierwszej poprawki

23
00:01:00,373 --> 00:01:04,000
prasa ma prawo publikować tajne informacje
w interesie publicznym.

24
00:01:04,024 --> 00:01:06,034
Ale nie można korzystać z tego prawa,

25
00:01:06,044 --> 00:01:09,182
jeśli media nie mogą 
gromadzić takich informacji

26
00:01:09,182 --> 00:01:11,502
i chronić tożsamości

27
00:01:11,502 --> 00:01:14,452
odważnych informatorów.

28
00:01:14,452 --> 00:01:16,119
Gdy rząd zapukał do drzwi,

29
00:01:16,143 --> 00:01:19,184
Risen zrobił to, co wielu 
reporterów przed nim:

30
00:01:19,208 --> 00:01:20,387
odmówił i powiedział,

31
00:01:20,387 --> 00:01:22,598
że prędzej pójdzie do więzienia.

32
00:01:22,611 --> 00:01:25,594
W latach 2007-2015

33
00:01:25,618 --> 00:01:28,412
nad Risenem ciążyło widmo
więzienia federalnego.

34
00:01:28,976 --> 00:01:33,023
Jednak kilka dni przed procesem
stało się coś niezwykłego.

35
00:01:33,912 --> 00:01:37,713
Nagle, po latach dowodzenia, 
że jest to kluczowe dla sprawy,

36
00:01:37,737 --> 00:01:40,372
rząd całkowicie zrezygnował 
z żądań wobec Risena.

37
00:01:40,392 --> 00:01:44,070
Okazuje się, że w czasach 
elektronicznego nadzoru

38
00:01:44,070 --> 00:01:46,952
jest mało kryjówek 
dla reporterów i informatorów.

39
00:01:46,959 --> 00:01:50,554
Zamiast bezskutecznego 
zmuszania Risena do zeznań,

40
00:01:50,578 --> 00:01:53,625
można było użyć jego cyfrowego śladu.

41
00:01:54,585 --> 00:01:57,101
W całkowitej tajemmicy i bez zgody Risena,

42
00:01:57,125 --> 00:01:59,395
prokuratura zdobyła dane z jego telefonu.

43
00:01:59,903 --> 00:02:04,419
Przechwycono jego e-maile, 
dane finansowe i bankowe,

44
00:02:04,443 --> 00:02:06,196
historię kredytową,

45
00:02:06,220 --> 00:02:08,990
a nawet spis lotów, które odbył.

46
00:02:09,808 --> 00:02:13,593
Znalezionych informacje użyto, 
by skazać Jeffreya Sterlinga,

47
00:02:13,617 --> 00:02:16,736
rzekome źródło Risena i informatora z CIA.

48
00:02:18,035 --> 00:02:20,450
Niestety, to tylko 
jeden z wielu przypadków.

49
00:02:21,152 --> 00:02:24,759
Prezydent Obama obiecywał
ochronę informatorów,

50
00:02:24,783 --> 00:02:26,859
a zamiast tego Departament Sprawiedliwości

51
00:02:26,859 --> 00:02:28,269
wniósł więcej oskarżeń,

52
00:02:28,269 --> 00:02:31,210
niż wszystkie poprzednie 
rządy razem wzięte.

53
00:02:31,210 --> 00:02:33,283
To stanowi problem, zwłaszcza dlatego,

54
00:02:33,307 --> 00:02:37,774
że rząd utajnia mnóstwo swoich działań.

55
00:02:38,758 --> 00:02:41,822
Od zamachu 11 września 
praktycznie wszystkie istotne doniesienia

56
00:02:41,822 --> 00:02:44,002
na temat bezpieczeństwa narodowego

57
00:02:44,002 --> 00:02:46,670
pochodziły z kontaktów 
dziennikarzy z informatorami.

58
00:02:46,670 --> 00:02:49,698
Ryzykujemy, że prasa nie będzie 
mogła wykonywać swojej pracy,

59
00:02:49,698 --> 00:02:52,321
którą powinna chronić pierwsza poprawka,

60
00:02:52,321 --> 00:02:55,512
przez to, że rząd może teraz 
lepiej wszystkich szpiegować.

61
00:02:55,512 --> 00:02:57,940
Technika umożliwia rządowi

62
00:02:57,964 --> 00:03:00,055
omijanie praw reporterów,

63
00:03:00,065 --> 00:03:04,159
ale jednocześnie prasa może 
używać techiki do ochrony źródeł

64
00:03:04,159 --> 00:03:05,703
nawet lepiej niż dotąd.

65
00:03:05,703 --> 00:03:08,810
Zacząć mogą już podczas rozmów,

66
00:03:08,834 --> 00:03:11,261
a nie na sali sądowej, po fakcie.

67
00:03:12,137 --> 00:03:14,153
Obecnie istnieje system komunikacyjny,

68
00:03:14,213 --> 00:03:16,925
którego nie było wtedy,
gdy Risen pisał swoją książkę,

69
00:03:16,925 --> 00:03:20,868
odporniejszy na inwigilację
niż e-maile czy rozmowy telefoniczne.

70
00:03:21,789 --> 00:03:26,007
Jednym z nich jest SecureDrop,

71
00:03:26,031 --> 00:03:28,716
system dla informatorów

72
00:03:28,740 --> 00:03:32,332
stworzony przez wybitnego
programistę Aarona Swartza,

73
00:03:32,332 --> 00:03:35,677
a obecnie rozwijany przez organizację 
non-profit, w której pracuję,

74
00:03:35,677 --> 00:03:37,442
Freedom of the Press Foundation.

75
00:03:37,824 --> 00:03:39,476
Zamiast wysłać e-maila,

76
00:03:39,500 --> 00:03:41,541
wchodzisz na stronę agencji informacyjnej,

77
00:03:41,565 --> 00:03:43,565
na przykład The Washington Post.

78
00:03:44,010 --> 00:03:47,953
Stąd można wysłać dokument lub informację,

79
00:03:47,977 --> 00:03:50,406
jak każdą inną metodą.

80
00:03:50,715 --> 00:03:53,334
Zostanie zaszyfrowana
i przechowana na serwerze,

81
00:03:53,358 --> 00:03:55,906
do którego dostęp ma
tylko agencja prasowa.

82
00:03:56,351 --> 00:03:59,724
Rząd nie może już 
po kryjomu żądać informacji

83
00:03:59,748 --> 00:04:01,852
i te, których by się domagał,

84
00:04:01,852 --> 00:04:03,811
w ogóle by nie istniały.

85
00:04:04,475 --> 00:04:07,439
Jednak SecureDrop jest 
tylko małą częścią układanki

86
00:04:07,463 --> 00:04:10,410
mającej chronić wolność 
prasy w XXI wieku.

87
00:04:11,035 --> 00:04:13,408
NIestety, rządy na całym świecie

88
00:04:13,432 --> 00:04:15,932
stale rozwijają metody szpiegowania,

89
00:04:15,956 --> 00:04:17,360
co zagraża nam wszystkim.

90
00:04:18,043 --> 00:04:20,741
Od nas zależy zapewnienie,

91
00:04:20,765 --> 00:04:24,475
żeby nie tylko obyci w technice
informatorzy, jak Edward Snowden,

92
00:04:24,475 --> 00:04:26,984
mieli możliwość demaskowania przestępstw.

93
00:04:27,188 --> 00:04:29,379
To istotne, by chronić
przyszłego informatora

94
00:04:29,379 --> 00:04:32,179
z doświadczeniem w służbie zdrowia,

95
00:04:32,179 --> 00:04:35,487
alarmującego o przepełnionych szpitalach

96
00:04:35,511 --> 00:04:37,838
lub pracownika ochrony środowiska,

97
00:04:37,862 --> 00:04:41,060
bijącego na alarm o brudnej wodzie w Flint

98
00:04:41,084 --> 00:04:42,764
albo osoby znającej Wall Street,

99
00:04:42,788 --> 00:04:44,965
ostrzegającej przed kolejnym kryzysem.

100
00:04:45,869 --> 00:04:49,997
Te narzędzia nie powstały tylko po to,
by pomóc odważnym mężczyznom i kobietom

101
00:04:50,021 --> 00:04:51,559
ujawniającym przestępstwa,

102
00:04:51,583 --> 00:04:54,817
lecz by bronić konstytucyjnych 
praw nas wszystkich.

103
00:04:55,460 --> 00:04:56,611
Dziękuję.

104
00:04:56,635 --> 00:05:00,095
(Brawa)