1
00:00:00,827 --> 00:00:03,888
Nedavno sam putovala
u visoravni Nove Gvineje

2
00:00:03,912 --> 00:00:06,406
i razgovarala sam sa čovekom
koji ima tri supruge.

3
00:00:06,905 --> 00:00:09,994
Upitala sam ga: "Koliko žena
bi voleo da imaš?"

4
00:00:10,340 --> 00:00:11,774
I usledila je duga pauza,

5
00:00:11,798 --> 00:00:12,993
i pomislila sam u sebi:

6
00:00:13,017 --> 00:00:14,568
"Hoće li da kaže pet?

7
00:00:14,592 --> 00:00:16,019
Da li će reći 10?

8
00:00:16,043 --> 00:00:17,885
Da li će reći 25?"

9
00:00:17,909 --> 00:00:19,071
A on se nageo prema meni

10
00:00:19,095 --> 00:00:20,605
i prošaputao: "Nijednu."

11
00:00:20,629 --> 00:00:22,809
(Smeh)

12
00:00:23,514 --> 00:00:27,889
Osamdeset šest procenata ljudskih društava
dozvoljava muškarcu da ima više supruga -

13
00:00:27,913 --> 00:00:29,064
poligamiju.

14
00:00:29,088 --> 00:00:31,197
Ali u značajnoj većini ovih kultura

15
00:00:31,221 --> 00:00:35,519
svega pet do deset procenata muškaraca
zapravo ima nekoliko supruga.

16
00:00:35,543 --> 00:00:37,890
Imati nekoliko partnera
može da bude zubobolja.

17
00:00:37,914 --> 00:00:41,034
Zapravo, supruge mogu
međusobno da se svađaju,

18
00:00:41,058 --> 00:00:43,995
ponekad čak mogu
i da potruju jedna drugoj decu.

19
00:00:44,455 --> 00:00:47,106
I morate da imate mnogo krava, mnogo koza,

20
00:00:47,130 --> 00:00:49,095
mnogo novca, mnogo zemlje

21
00:00:49,119 --> 00:00:50,655
kako biste sagradili harem.

22
00:00:51,017 --> 00:00:53,392
Mi smo vrsta koja se sparuje.

23
00:00:53,416 --> 00:00:56,954
Devedeset sedam procenata sisara
se ne sparuje kako bi podizali svoje mlade

24
00:00:56,978 --> 00:00:58,806
a ljudska bića to rade.

25
00:00:58,830 --> 00:01:00,980
Ne sugerišem da nismo -

26
00:01:01,004 --> 00:01:04,151
da smo nužno
seksualno verni našim partnerima.

27
00:01:04,175 --> 00:01:06,923
Posmatrala sam preljubu u 42 kulture,

28
00:01:06,947 --> 00:01:09,382
zapravo razumem delom genetiku iza nje,

29
00:01:09,406 --> 00:01:11,254
kao i neke od njenih moždanih tokova.

30
00:01:11,278 --> 00:01:13,221
Veoma je uobičajena širom sveta,

31
00:01:13,245 --> 00:01:15,182
ali stvoreni smo da volimo.

32
00:01:15,716 --> 00:01:19,032
Kako tehnologija menja ljubav?

33
00:01:19,515 --> 00:01:21,987
Reći ću da skoro uopšte ne menja.

34
00:01:22,744 --> 00:01:24,098
Izučavam mozak.

35
00:01:24,122 --> 00:01:27,852
Moje kolega i ja smo stavili
preko 100 ljudi na skener mozga -

36
00:01:27,876 --> 00:01:30,883
ljude koji su se upravo srećno zaljubili,

37
00:01:30,907 --> 00:01:32,938
ljude čiju su ljubav upravo odbili

38
00:01:32,962 --> 00:01:34,835
i ljude koji su već dugo zaljubljeni.

39
00:01:34,859 --> 00:01:38,046
I moguće je ostati "zaljubljen" na duže.

40
00:01:38,543 --> 00:01:40,449
I davno sam utvrdila

41
00:01:40,473 --> 00:01:43,498
da su kod nas evoluirala tri
vidno različita moždana sistema

42
00:01:43,522 --> 00:01:45,359
za parenje i razmnožavanje:

43
00:01:45,383 --> 00:01:46,535
nagon za seksom,

44
00:01:46,559 --> 00:01:48,495
osećanja snažne romantične ljubavi

45
00:01:48,519 --> 00:01:52,265
i osećanja duboke kosmičke
vezanosti za dugogodišnjeg partnera.

46
00:01:52,289 --> 00:01:54,725
A ova tri moždana sistema zajedno -

47
00:01:54,749 --> 00:01:57,237
uz mnoge druge delove mozga -

48
00:01:57,261 --> 00:02:02,387
upravljaju našim seksualnim,
romantičnim i porodičnim životima.

49
00:02:02,411 --> 00:02:04,804
Međutim, nalaze se daleko ispod korteksa,

50
00:02:04,828 --> 00:02:09,049
daleko ispod limbičkog sistema
gde osećamo naše emocije,

51
00:02:09,073 --> 00:02:10,360
gde nastaju naše emocije.

52
00:02:10,384 --> 00:02:15,199
Oni leže u najprimitivnijim delovima
mozga povezanim s energijom,

53
00:02:15,223 --> 00:02:20,479
usredsređenošću, žudnjom,
motivacijom, željom i nagonom.

54
00:02:20,503 --> 00:02:21,656
U ovom slučaju

55
00:02:21,680 --> 00:02:24,211
to je nagon da se dođe
do najveće životne nagrade:

56
00:02:24,235 --> 00:02:25,669
partnera za parenje.

57
00:02:25,693 --> 00:02:30,210
Evoluirali su pre više od 4,4 miliona god.
kod naših prvih predaka,

58
00:02:30,234 --> 00:02:34,696
i neće se promeniti ako prstom povučete
nalevo ili nadesno na Tinderu.

59
00:02:34,720 --> 00:02:36,267
(Smeh)

60
00:02:36,291 --> 00:02:38,737
(Aplauz)

61
00:02:38,761 --> 00:02:43,376
Nesumnjivo je da tehnologija
menja način na koji se udvaramo:

62
00:02:43,400 --> 00:02:45,324
imejlovi, poruke,

63
00:02:45,348 --> 00:02:47,323
emotikoni za izražavanje emocija,

64
00:02:47,347 --> 00:02:48,611
seksualne poruke,

65
00:02:48,635 --> 00:02:51,071
"sviđanje" fotografija, selfiji...

66
00:02:51,095 --> 00:02:55,207
Svedoci smo novih pravila
i tabua udvaranja.

67
00:02:55,936 --> 00:02:57,923
Međutim, znate -

68
00:02:57,947 --> 00:03:01,091
da li ovo zapravo drastično menja ljubav?

69
00:03:01,730 --> 00:03:04,094
Šta je sa kasnim 1940-im,

70
00:03:04,118 --> 00:03:06,679
kad je automobil postao veoma popularan

71
00:03:06,703 --> 00:03:09,049
i kad smo iznenada dobili
pokretne spavaće sobe?

72
00:03:09,073 --> 00:03:10,791
(Smeh)

73
00:03:10,815 --> 00:03:15,053
Šta je sa dolaskom kontraceptivne pilule?

74
00:03:15,491 --> 00:03:20,788
Oslobođene velike opasnosti
trudnoće i društvene propasti,

75
00:03:20,812 --> 00:03:25,236
žene su konačno mogle da ispolje
svoju primitivnu i iskonsku seksualnost.

76
00:03:25,724 --> 00:03:28,741
Čak ni sajtovi za zabavljanje
ne menjaju ljubav.

77
00:03:28,765 --> 00:03:31,323
Ja sam glavna naučna savetnica
na Match.com-u,

78
00:03:31,347 --> 00:03:33,027
to sam već skoro 11 godina.

79
00:03:33,051 --> 00:03:35,049
Stalno im govorim, i oni se slažu sa mnom,

80
00:03:35,049 --> 00:03:36,688
da to nisu sajtovi za zabavljanje,

81
00:03:36,688 --> 00:03:38,655
to su sajtovi za upoznavanje.

82
00:03:39,017 --> 00:03:41,280
Kad sedite u baru,

83
00:03:41,304 --> 00:03:42,888
u kafiću,

84
00:03:42,912 --> 00:03:44,268
na klupi u parku,

85
00:03:44,292 --> 00:03:49,297
vaš drevni mozak namah kreće u akciju
kao kad se uspavana mačka probudi

86
00:03:49,321 --> 00:03:50,620
i smešite se

87
00:03:50,644 --> 00:03:51,802
i smejete se

88
00:03:51,826 --> 00:03:53,008
i slušate

89
00:03:53,032 --> 00:03:57,905
i šepurite se na isti način
kao i naši preci pre 100 000 godina.

90
00:03:58,424 --> 00:04:00,377
Možemo vam ponuditi više ljudi -

91
00:04:00,401 --> 00:04:02,006
svi sajtovi za zabavljanje mogu -

92
00:04:02,006 --> 00:04:05,903
ali jedini istinski algoritam
je vaš vlastiti ljudski mozak.

93
00:04:05,927 --> 00:04:08,499
Tehnologija to neće promeniti.

94
00:04:09,041 --> 00:04:13,685
Tehnologija takođe neće promeniti
koga birate da volite.

95
00:04:13,709 --> 00:04:16,405
Izučavam biologiju ličnosti

96
00:04:16,429 --> 00:04:17,641
i stigla sam do uverenja

97
00:04:17,665 --> 00:04:21,942
da su kod nas evoluirala četiri veoma
široka načina razmišljanja i ponašanja,

98
00:04:21,942 --> 00:04:23,922
u vezi sa sistemima dopamina, serotonina,

99
00:04:23,922 --> 00:04:26,004
testosterona i estrogena.

100
00:04:26,358 --> 00:04:30,511
Pa sam napravila upitnik
direktno na osnovu nauke o mozgu

101
00:04:30,535 --> 00:04:33,677
kako bih izmerila stepen
do kog ispoljavate osobine -

102
00:04:33,701 --> 00:04:35,455
skupine osobina -

103
00:04:35,479 --> 00:04:38,487
povezane sa svakim
od ova četiri moždana sistema.

104
00:04:38,829 --> 00:04:43,697
Potom sam postavila taj upitnik
na više sajtova za zabavljanje

105
00:04:43,721 --> 00:04:45,363
u 40 država.

106
00:04:45,969 --> 00:04:49,859
Za sad je više od 14 miliona ljudi
ispunilo upitnik,

107
00:04:49,883 --> 00:04:53,808
i mogla sam da imam uvid u to
koga prirodno privlači ko.

108
00:04:54,462 --> 00:04:55,973
I ispostavilo se

109
00:04:55,997 --> 00:04:58,566
da su oni kod kojih je izražen
dopaminski sistem

110
00:04:58,590 --> 00:05:01,725
više znatiželjni, kreativni,
spontani, energični -

111
00:05:01,749 --> 00:05:05,200
pretpostavljam da ima poprilično
sličnih ljudi u ovoj prostoriji -

112
00:05:05,224 --> 00:05:07,152
privlače ih ljudi slični njima.

113
00:05:07,176 --> 00:05:10,559
Znatiželjnim, kreativnim ljudima
su potrebni ljudi nalik njima.

114
00:05:10,583 --> 00:05:13,221
Ljudi kod kojih je izražen
serotoninski sistem

115
00:05:13,245 --> 00:05:16,124
su više tradicionalni, konvencionalni,
oni poštuju pravila,

116
00:05:16,148 --> 00:05:18,026
poštuju autoritete,

117
00:05:18,050 --> 00:05:21,436
često su religiozni - religioznost
je u serotoninskom sistemu -

118
00:05:21,460 --> 00:05:24,797
a tradicionalne ljude
privlače tradicionalni ljudi.

119
00:05:24,821 --> 00:05:27,485
U tom slučaju se sličnosti privlače.

120
00:05:27,509 --> 00:05:29,731
U druga dva slučaja
se suprotnosti privlače.

121
00:05:29,755 --> 00:05:32,052
Ljudi kod koji je izražen
testosteronski sistem

122
00:05:32,076 --> 00:05:35,999
su često analitični,
logični, direktni, odlučni

123
00:05:36,023 --> 00:05:37,505
i privlače ih suprotnosti:

124
00:05:37,529 --> 00:05:39,782
privlače ih oni sa izraženim estrogenom,

125
00:05:39,806 --> 00:05:42,048
oni koji imaju veoma dobre
verbalne veštine

126
00:05:42,072 --> 00:05:43,314
i vešti su s ljudima,

127
00:05:43,338 --> 00:05:44,786
koji su izuzetno intuitivni

128
00:05:44,810 --> 00:05:48,123
i koji su veoma brižni
i emotivno izražajni.

129
00:05:48,519 --> 00:05:51,091
Imamo prirodne obrasce izbora za parenje.

130
00:05:51,468 --> 00:05:56,524
Moderna tehnologija neće promeniti
koga biramo da volimo.

131
00:05:57,488 --> 00:06:00,041
Ali tehnologija proizvodi
jedan savremeni trend

132
00:06:00,065 --> 00:06:01,801
koji smatram naročito važnim.

133
00:06:02,151 --> 00:06:05,839
Povezan je sa konceptom paradoksa izbora.

134
00:06:06,372 --> 00:06:07,826
Milionima godina

135
00:06:07,850 --> 00:06:10,117
smo živeli u malim grupama
za lov i sakupljanje.

136
00:06:10,141 --> 00:06:12,667
Niste imali mogućnost da birate

137
00:06:12,691 --> 00:06:15,801
između 1000 ljudi na sajtu za zabavljanje.

138
00:06:16,261 --> 00:06:18,318
Zapravo, ovo sam nedavno istraživala,

139
00:06:18,342 --> 00:06:21,497
i zapravo smatram da postoji
nekakva tačka zasićenosti u mozgu;

140
00:06:21,521 --> 00:06:25,472
ne znam o čemu se radi, ali očito,
iz uvida u mnoštvo podataka,

141
00:06:25,496 --> 00:06:30,647
možemo da prigrlimo između pet
i devet alternativa i nakon toga

142
00:06:30,671 --> 00:06:33,891
zapadate u ono što akademici nazivaju
"kognitivnim preopterećenjem",

143
00:06:33,915 --> 00:06:35,716
i uopšte ne odabirate bilo koga.

144
00:06:36,175 --> 00:06:39,321
Pa sam shvatila da zbog ovog
kognitivnog preopterećenja

145
00:06:39,345 --> 00:06:42,656
ulazimo u novi oblik udvaranja

146
00:06:42,680 --> 00:06:44,625
koji nazivam "spora ljubav".

147
00:06:45,219 --> 00:06:48,766
Do ovog sam stigla
radeći sa Match.com-om.

148
00:06:49,380 --> 00:06:51,101
Svake godine u proteklih šest godina

149
00:06:51,105 --> 00:06:53,798
smo radili istraživanje pod nazivom
"Samci u Americi".

150
00:06:53,822 --> 00:06:55,630
Ne anketiramo populaciju sa Match-a,

151
00:06:55,654 --> 00:06:57,614
anketiramo američku populaciju.

152
00:06:57,638 --> 00:07:00,607
Koristimo više od 5000 ljudi,

153
00:07:00,631 --> 00:07:04,528
reprezentativan uzorak Amerikanaca
zasnovan na popisu SAD-a.

154
00:07:04,552 --> 00:07:07,444
Trenutno imamo podatke
za preko 30 000 ljudi

155
00:07:07,468 --> 00:07:09,935
i svake godine

156
00:07:09,959 --> 00:07:12,485
gledam iste obrasce.

157
00:07:12,509 --> 00:07:15,288
Svake godine kad postavim pitanje,

158
00:07:15,312 --> 00:07:18,075
preko 50 procenata ljudi
koji su imali šemu za jednu noć -

159
00:07:18,079 --> 00:07:20,796
ne nužno u poslednjih godinu dana,
već u njihovom životu -

160
00:07:20,796 --> 00:07:23,063
50% je imalo prijatelje
sa kojima imaju seks

161
00:07:23,087 --> 00:07:24,694
tokom svog života,

162
00:07:24,718 --> 00:07:28,286
a preko 50 procenata
je živelo dugo godina s nekim

163
00:07:28,310 --> 00:07:29,746
pre venčanja.

164
00:07:29,770 --> 00:07:31,972
Amerikanci ovo smatraju nesmotrenošću.

165
00:07:31,996 --> 00:07:34,915
Dugo sam sumnjala u to;

166
00:07:34,939 --> 00:07:36,831
obrasci su tako dosledni.

167
00:07:36,855 --> 00:07:39,583
Mora da postoji nekakvo
darvinovsko objašnjenje -

168
00:07:39,607 --> 00:07:41,933
Ne može toliko ljudi da bude ludo.

169
00:07:41,957 --> 00:07:45,845
I onda sam nabasala na statistiku
koja mi je bila bliska.

170
00:07:46,267 --> 00:07:48,866
Radilo se o zanimljivom akademskom članku

171
00:07:48,890 --> 00:07:53,903
iz kog sam saznala da 67 procenata
samaca u Americi danas,

172
00:07:53,927 --> 00:07:56,341
koji dugo žive s nekim,

173
00:07:56,365 --> 00:08:00,452
još uvek se nisu venčali
jer se užasavaju razvoda.

174
00:08:00,476 --> 00:08:02,332
Užasavaju se društvenih,

175
00:08:02,356 --> 00:08:03,889
pravnih, emotivnih,

176
00:08:03,913 --> 00:08:06,782
ekonomskih posledica razvoda.

177
00:08:06,806 --> 00:08:10,564
Pa sam shvatila da ne verujem
da se radi o nesmotrenosti;

178
00:08:10,588 --> 00:08:12,264
Mislim da se radi o oprezu.

179
00:08:12,791 --> 00:08:17,813
Današnji samci žele da znaju
sve živo o svom partneru

180
00:08:17,837 --> 00:08:19,466
pre nego što se venčaju.

181
00:08:19,490 --> 00:08:21,419
Saznate mnogo ispod jorgana,

182
00:08:21,443 --> 00:08:23,955
ne samo o tome kako neko vodi ljubav,

183
00:08:23,979 --> 00:08:25,349
već i da li su srdačni,

184
00:08:25,373 --> 00:08:26,715
znaju li da slušaju,

185
00:08:26,739 --> 00:08:27,911
i u mojim godinama,

186
00:08:27,935 --> 00:08:29,713
imaju li smisla za humor.

187
00:08:29,737 --> 00:08:31,140
(Smeh)

188
00:08:31,164 --> 00:08:34,618
A u dobu u kom imamo
isuviše velik izbor,

189
00:08:35,075 --> 00:08:38,337
imamo neznatan strah
od trudnoće i bolesti

190
00:08:38,361 --> 00:08:42,069
i ne stidimo se zbog seksa pre braka,

191
00:08:42,093 --> 00:08:45,791
mislim da ljudi ne srljaju u ljubav.

192
00:08:46,408 --> 00:08:48,059
A zapravo se događa sledeće,

193
00:08:48,083 --> 00:08:51,944
ono što viđamo je istinska ekspanzija
faze pred vezivanje,

194
00:08:51,968 --> 00:08:53,704
pre nego što stanete na ludi kamen.

195
00:08:54,034 --> 00:08:56,760
Nekad je brak bio početak veze -

196
00:08:56,784 --> 00:08:58,453
sad je finale.

197
00:08:59,413 --> 00:09:01,153
No ljudski mozak -

198
00:09:01,177 --> 00:09:03,186
(Smeh)

199
00:09:03,210 --> 00:09:05,024
Ljudski mozak uvek trijumfuje,

200
00:09:05,048 --> 00:09:06,943
i zaista u SAD-u danas

201
00:09:06,967 --> 00:09:10,465
86 procenata Amerikanaca
će se venčati do 49 godine,

202
00:09:10,489 --> 00:09:14,035
pa čak i u kulturama širom sveta
gde se tako često ne venčavaju,

203
00:09:14,059 --> 00:09:17,334
kad-tad se skrase sa dugoročnim partnerom.

204
00:09:17,358 --> 00:09:19,193
Pa sam počela da uviđam:

205
00:09:19,217 --> 00:09:23,784
tokom ove duge ekstenzije
faze pred vezivanje,

206
00:09:23,808 --> 00:09:26,981
ako možete da se otarasite
loših veza pre nego što se venčate,

207
00:09:27,005 --> 00:09:29,452
možda ćemo da otkrijemo
više srećnih brakova.

208
00:09:29,838 --> 00:09:34,713
Pa sam uradila istraživanje
na 1100 venčanih ljudi u Americi -

209
00:09:34,737 --> 00:09:36,464
ne sa Match.com-a, naravno -

210
00:09:36,488 --> 00:09:38,604
i postavila sam im mnogo pitanja.

211
00:09:38,628 --> 00:09:40,135
No jedno od pitanja je glasilo:

212
00:09:40,159 --> 00:09:44,731
"Da li biste se ponovo venčali
sa osobom s kojom ste trenutno?"

213
00:09:44,755 --> 00:09:47,620
I 81 procenat je odgovorilo: "Da".

214
00:09:48,613 --> 00:09:55,092
Zapravo, najveća promena
u savremenoj ljubavi i porodičnom životu

215
00:09:55,116 --> 00:09:56,516
nije tehnologija.

216
00:09:57,070 --> 00:09:58,564
Nije čak ni spora ljubav.

217
00:09:59,047 --> 00:10:01,998
Već žene koje popunjavaju tržište rada

218
00:10:02,022 --> 00:10:03,445
u kulturama širom sveta.

219
00:10:03,767 --> 00:10:04,996
Milionima godina,

220
00:10:05,020 --> 00:10:07,990
naši preci su živeli
u malenim grupama za lov i sakupljanje.

221
00:10:08,014 --> 00:10:10,919
Žene su krećale na rad
kako bi brale voće i povrće.

222
00:10:10,943 --> 00:10:14,453
Vraćale su se kući
sa 60 do 80 posto večernjeg obroka.

223
00:10:14,477 --> 00:10:17,170
Uobičajene su bile
porodice sa dvoje zaposelnih.

224
00:10:17,194 --> 00:10:21,135
I žene su smatrane
podjednako ekonomski, društveno

225
00:10:21,159 --> 00:10:24,274
i seksualno moćne kao i muškarci.

226
00:10:24,298 --> 00:10:27,400
Onda se okruženje promenilo,
pre nekih 10 000 godina,

227
00:10:27,424 --> 00:10:29,653
počeli smo da se skrašavamo na imanjima,

228
00:10:29,677 --> 00:10:32,868
te su i muškarci i žene
postali primorani, zaista,

229
00:10:32,892 --> 00:10:34,464
da se venčaju s pravom osobom,

230
00:10:34,488 --> 00:10:35,918
iz odgovarjućeg okruženja,

231
00:10:35,942 --> 00:10:37,245
odgovarajuće religije

232
00:10:37,269 --> 00:10:40,807
i odgovarajućeg porekla,
kao i društvenih i političkih veza.

233
00:10:40,831 --> 00:10:42,425
Muški poslovi su postali važniji:

234
00:10:42,449 --> 00:10:45,186
morali su da pomeraju stene,
obaraju drveće, oru zemlju.

235
00:10:45,210 --> 00:10:48,134
Nosili su proizvode na lokalne pijace
i vraćali se kući

236
00:10:48,158 --> 00:10:49,672
s nečim nalik novcu.

237
00:10:49,696 --> 00:10:51,242
S ovim

238
00:10:51,266 --> 00:10:54,243
vidimo uspon gomile uverenja:

239
00:10:54,267 --> 00:10:56,449
ubeđenje u bračnu nevinost,

240
00:10:56,473 --> 00:10:59,416
ugovorene brakove -
strogo ugovorene brakove -

241
00:10:59,440 --> 00:11:01,967
uverenje da je muškarac glava domaćinstva,

242
00:11:01,991 --> 00:11:04,230
da je ženi mesto u kući,

243
00:11:04,254 --> 00:11:05,407
i najvažnije

244
00:11:05,431 --> 00:11:08,562
poštuj svog muža
i dok nas smrt ne rastavi.

245
00:11:08,586 --> 00:11:10,308
Ovoga više nema.

246
00:11:10,332 --> 00:11:12,881
Ovo nestaje, a na mnogim mestima

247
00:11:12,905 --> 00:11:14,293
je nestalo.

248
00:11:14,317 --> 00:11:17,740
Trenutno je u toku revolucija braka.

249
00:11:17,764 --> 00:11:22,479
Oslobađamo se 10 000 godina
poljoprivredne tradicije

250
00:11:22,503 --> 00:11:28,129
i približavamo se egalitarnom
odnosu među rodovima -

251
00:11:28,153 --> 00:11:32,968
nešto što doživljavam kao veoma saglasno
sa drevnim ljudskim duhom.

252
00:11:33,562 --> 00:11:35,264
Nisam optimistično dete;

253
00:11:35,288 --> 00:11:37,049
ima tu štošta za žaljenje.

254
00:11:37,073 --> 00:11:38,793
Izučavala sam razvod u 80 kultura,

255
00:11:38,793 --> 00:11:41,039
izučavala sam, kao što rekoh,
prevaru u mnogim -

256
00:11:41,039 --> 00:11:42,819
ima tu čitava hrpa problema.

257
00:11:42,843 --> 00:11:46,035
Kako je pesnik Vilijam Batler Jejts
jednom rekao:

258
00:11:46,059 --> 00:11:48,524
"Ljubav je nepoštena stvar."

259
00:11:49,131 --> 00:11:51,921
Dodala bih: "Niko se živ neće izvući."

260
00:11:51,945 --> 00:11:53,040
(Smeh)

261
00:11:53,064 --> 00:11:54,531
Svi imamo probleme.

262
00:11:54,925 --> 00:11:58,529
Ali zapravo mislim da je pesnik
Rendal Džerel to najbolje sročio.

263
00:11:58,553 --> 00:12:03,552
Rekao je: "Mračni, nespokojni svet
porodičnog života -

264
00:12:03,576 --> 00:12:08,094
gde najveći omanuti mogu,
a najkrotkiji uspevaju."

265
00:12:08,779 --> 00:12:10,666
Međutim, ostaviću vas s ovim:

266
00:12:10,690 --> 00:12:13,418
ljubav i privrženost će da opstanu,

267
00:12:13,442 --> 00:12:15,975
tehnologija to ne može da promeni.

268
00:12:15,999 --> 00:12:17,837
I završiću rečima,

269
00:12:17,861 --> 00:12:23,107
bilo kakvo razumevanje ljudskih odnosa,
mora da uzme u obzir

270
00:12:23,131 --> 00:12:27,356
jednu od najmoćnijih odrednica
ljudskog ponašanja:

271
00:12:27,380 --> 00:12:28,598
neutoljivi,

272
00:12:29,217 --> 00:12:30,382
prilagodljivi

273
00:12:30,789 --> 00:12:33,795
i iskonski nagon ljudi da vole.

274
00:12:33,819 --> 00:12:34,971
Hvala vam.

275
00:12:34,995 --> 00:12:38,017
(Aplauz)

276
00:12:39,915 --> 00:12:42,296
Keli Stecel: Mnogo ti hvala,
za ovo, Helen.

277
00:12:42,320 --> 00:12:44,629
Kao što znaš, sa nama
je još jedan govornik

278
00:12:44,653 --> 00:12:46,203
koji radi u tvojoj oblasti.

279
00:12:46,227 --> 00:12:48,658
Ona joj prilazi iz drugačije perspektive.

280
00:12:48,682 --> 00:12:53,319
Ester Perel je psihoterapeutkinja
koja radi s parovima.

281
00:12:53,749 --> 00:12:55,042
Ti izučavaš podatke,

282
00:12:55,066 --> 00:12:57,566
Ester izučava priče
koje joj parovi pričaju,

283
00:12:57,590 --> 00:12:59,618
kada zatraže od nje pomoć.

284
00:12:59,642 --> 00:13:01,366
Neka nam se pridruži na sceni.

285
00:13:01,390 --> 00:13:02,541
Ester?

286
00:13:02,565 --> 00:13:05,696
(Aplauz)

287
00:13:10,249 --> 00:13:11,495
Pa, Ester,

288
00:13:11,519 --> 00:13:13,765
dok si gledala Helenin govor,

289
00:13:13,765 --> 00:13:15,051
da li ti je neki njegov deo

290
00:13:15,051 --> 00:13:17,812
zvučao poznato kroz perspektivu
tvog sopstvenog rada

291
00:13:17,836 --> 00:13:19,461
koji bi želela da prokomentarišeš?

292
00:13:20,062 --> 00:13:23,641
Ester Perel: Zanimljivo je jer
s jedne strane,

293
00:13:23,665 --> 00:13:27,494
potreba za ljubavlju
je sveprisutna i univerzalna.

294
00:13:27,965 --> 00:13:29,929
Međutim, način na koji volimo -

295
00:13:29,953 --> 00:13:31,483
značenje koje pripisujemo -

296
00:13:31,507 --> 00:13:33,832
pravila koja uređuju
naše odnose, ja mislim

297
00:13:33,856 --> 00:13:35,883
da se temeljno menjaju.

298
00:13:35,907 --> 00:13:38,807
Proistekli smo iz modela koji je do sad

299
00:13:38,831 --> 00:13:42,294
primarno bio regulisan
oko dužnosti i obaveza,

300
00:13:42,318 --> 00:13:44,715
kolektivnih potreba i odanosti.

301
00:13:44,739 --> 00:13:45,919
I preokrenuli smo to

302
00:13:45,943 --> 00:13:50,273
u model slobode izbora
i individualnih prava

303
00:13:50,297 --> 00:13:53,373
i samoispunjenosti i sreće.

304
00:13:53,397 --> 00:13:55,717
I dakle, prvo sam to pomislila,

305
00:13:55,741 --> 00:13:57,509
kako se potreba nije promenila,

306
00:13:57,533 --> 00:14:01,341
ali kontekst i način na koji
upravljamo tim odnosima

307
00:14:01,365 --> 00:14:02,643
su se mnogo promenili.

308
00:14:02,667 --> 00:14:04,507
U vezi sa paradoksom izbora -

309
00:14:06,682 --> 00:14:09,009
znate, s jedne strane,
naslađujemo se novinom

310
00:14:09,033 --> 00:14:10,625
i razigranošću, verujem,

311
00:14:10,649 --> 00:14:13,360
time što imamo toliki izbor.

312
00:14:13,384 --> 00:14:14,745
A istovremeno,

313
00:14:14,769 --> 00:14:17,183
dok govoriš
o kognitivnoj preopterećenosti,

314
00:14:17,207 --> 00:14:20,655
vidim mnoge, mnoge ljude koji...

315
00:14:22,391 --> 00:14:26,497
koji strepe od neizvesnosti i nesigurnosti

316
00:14:26,521 --> 00:14:29,070
koja proističe iz ovolikog izbora,

317
00:14:29,094 --> 00:14:31,353
uzrokujući stanje "SOPP"

318
00:14:31,377 --> 00:14:33,019
i koja nas vodi -

319
00:14:33,043 --> 00:14:36,358
SOPP, strah od propuštene prilike,
ili strah od propusta -

320
00:14:36,382 --> 00:14:39,340
poput: "Kako da znam
da sam pronašla pravog -

321
00:14:39,364 --> 00:14:40,536
odgovarajućeg?"

322
00:14:40,560 --> 00:14:44,243
Pa smo stvorili nešto što nazivam
"stabilnom nedoumicom".

323
00:14:44,600 --> 00:14:48,305
Stabilna nedoumica je kad ste
preplašeni od usamljenosti,

324
00:14:48,329 --> 00:14:52,364
ali takođe niste voljni
da se uključite u izgradnju prisnosti.

325
00:14:52,388 --> 00:14:57,682
To je skup taktika koje nekako odlažu
neizvesnost ljubavne veze,

326
00:14:57,706 --> 00:15:00,313
ali i neizvesnost raskida.

327
00:15:00,337 --> 00:15:03,319
Pa, na internetu
imate tri značajnije taktike.

328
00:15:03,343 --> 00:15:05,664
Prva je zaleđivanje i krčkanje,

329
00:15:05,688 --> 00:15:08,563
a to su sjajne taktike odugovlačenja

330
00:15:08,587 --> 00:15:11,064
koje nude obrazac zadržavanja,

331
00:15:11,088 --> 00:15:14,882
koji naglašava neodređenu
prirodu ljubavnog odnosa,

332
00:15:14,906 --> 00:15:19,013
ali vam istovremeno nudi
dovoljno utešne doslednosti

333
00:15:19,037 --> 00:15:21,794
i dovoljno slobode
neodređenih ograničenja.

334
00:15:21,818 --> 00:15:23,644
(Smeh)

335
00:15:24,070 --> 00:15:25,240
Je l' da?

336
00:15:25,264 --> 00:15:26,812
A onda sledi fantom taktika.

337
00:15:26,836 --> 00:15:28,808
A fantom je u suštini,

338
00:15:28,832 --> 00:15:33,352
kad na licu mesta nestanete
iz sve te mase tekstova

339
00:15:33,376 --> 00:15:37,161
i ne morate da se bavite
bolom koji ste naneli drugome,

340
00:15:37,185 --> 00:15:39,783
jer ste se postarali
da bude nevidljiv i vama samima.

341
00:15:39,807 --> 00:15:40,994
(Smeh)

342
00:15:41,018 --> 00:15:42,176
Je l' da?

343
00:15:42,200 --> 00:15:46,937
Pa sam razmišljala - ove reči
sam smislila dok sam te slušala,

344
00:15:46,961 --> 00:15:52,124
u smislu kako rečnik
takođe stvara realnost,

345
00:15:52,148 --> 00:15:53,703
a istovremeno,

346
00:15:53,727 --> 00:15:55,411
ovo je moje pitanje za tebe:

347
00:15:55,435 --> 00:15:58,375
da li smatraš da kad se kontekst izmeni

348
00:15:58,399 --> 00:16:02,039
da i dalje znači da je priroda
ljubavi ostala ista?

349
00:16:02,063 --> 00:16:06,161
Ti izučavaš mozak, a ja izučavam
ljudske odnose i priče,

350
00:16:06,185 --> 00:16:10,171
te ja mislim da stoji
sve što si rekla i više.

351
00:16:10,691 --> 00:16:14,593
Ali ja uvek ne znam stepen
do kog izmena konteksta...

352
00:16:15,451 --> 00:16:17,981
Da li istovremeno počinje da menja -

353
00:16:18,005 --> 00:16:20,618
ako se značenje promeni,
da li to menja potrebu,

354
00:16:20,642 --> 00:16:23,105
ili je potreba nezavisna
od čitavog konteksta?

355
00:16:23,797 --> 00:16:25,217
HF: Opa! Pa -

356
00:16:25,241 --> 00:16:27,672
(Smeh)

357
00:16:27,696 --> 00:16:30,871
(Aplauz)

358
00:16:30,895 --> 00:16:33,863
Pa, ovde imam tri zaključka, u redu?

359
00:16:34,736 --> 00:16:36,562
Pre svega, što se tiče prvog,

360
00:16:36,586 --> 00:16:40,179
nesumnjivo da smo se promenili,
da sada želimo osobu koju ćemo da volimo

361
00:16:40,183 --> 00:16:43,118
dok smo hiljadama godina morali
da se venčavamo pravom osobom,

362
00:16:43,118 --> 00:16:45,343
odgovarajućeg porekla
i odgovarajućih veza.

363
00:16:45,367 --> 00:16:48,718
I, zapravo, u mojim istraživanjima
5000 ljudi svake godine,

364
00:16:48,742 --> 00:16:50,868
pitam ih: "Za čim tragate?"

365
00:16:50,892 --> 00:16:53,650
I svake godine, preko 97 procenata kaže -

366
00:16:53,674 --> 00:16:54,884
EP: Lista raste -

367
00:16:54,908 --> 00:16:56,068
HF: Ne baš.

368
00:16:56,092 --> 00:16:59,415
Osnovno za 97 procenata ljudi

369
00:16:59,439 --> 00:17:01,530
je da žele nekoga ko ih poštuje,

370
00:17:01,554 --> 00:17:03,842
nekoga kome mogu da veruju
i da se poveravaju,

371
00:17:03,866 --> 00:17:05,522
nekoga ko ih zasmejava,

372
00:17:05,546 --> 00:17:07,428
nekoga ko ima dovoljno vremena za njih

373
00:17:07,452 --> 00:17:11,449
i nekoga koga smatraju fizički privlačnim.

374
00:17:11,473 --> 00:17:12,756
To se nikad ne menja.

375
00:17:12,780 --> 00:17:15,958
I izvesno - znate - imamo dva dela -

376
00:17:15,982 --> 00:17:17,562
EP: Ali znaš kako ja to nazivam?

377
00:17:17,586 --> 00:17:19,836
Ljudi nekad nisu tako govorili -

378
00:17:19,860 --> 00:17:21,090
HF: To je tačno.

379
00:17:21,114 --> 00:17:23,653
EP: Govorili su da žele nekoga
s kim imaju drugarstvo,

380
00:17:23,657 --> 00:17:25,498
ekonomsku podršku, decu.

381
00:17:25,502 --> 00:17:28,338
Prešli smo sa proizvodne ekonomije
na uslužnu ekonomiju.

382
00:17:28,362 --> 00:17:29,371
(Smeh)

383
00:17:29,395 --> 00:17:32,376
Uradili smo to uopšteno u kulturi
i uradili smo to u braku.

384
00:17:32,400 --> 00:17:33,948
HF: Naravno, to je nesumnjivo.

385
00:17:33,972 --> 00:17:37,882
Ali je zanimljivo da milenijalci
zapravo žele da budu dobri roditelji,

386
00:17:37,906 --> 00:17:42,010
dok je generacija pre njih
želela da ima ugodne brakove,

387
00:17:42,010 --> 00:17:44,302
ali se nisu usredsređivali
na dobro roditeljstvo.

388
00:17:44,302 --> 00:17:46,379
Vidite sve te nijanse.

389
00:17:46,403 --> 00:17:48,959
Imamo dva osnovna dela ličnosti:

390
00:17:48,983 --> 00:17:52,558
imamo kulturu - sve sa čime
ste odrasli, u šta verujete i govorite -

391
00:17:52,582 --> 00:17:53,981
i imamo temperament.

392
00:17:54,005 --> 00:17:56,832
U suštini ja sam govorila o temperamentu.

393
00:17:56,856 --> 00:18:00,174
A taj temperament će se izvesno
menjati s vremenom promena

394
00:18:00,198 --> 00:18:01,499
i promenom uverenja.

395
00:18:01,891 --> 00:18:05,038
A što se tiče paradoksa izbora,

396
00:18:05,062 --> 00:18:07,469
nesumnjivo se radi o začkoljici.

397
00:18:07,493 --> 00:18:10,357
Milionima godina
ste pronalazili tog simpatičnog dečaka

398
00:18:10,381 --> 00:18:12,106
s druge strane bare

399
00:18:12,130 --> 00:18:13,281
i išli ste mu u susret.

400
00:18:13,305 --> 00:18:14,456
EP: Da, ali -

401
00:18:14,480 --> 00:18:16,227
HF: Želim da kažem još nešto.

402
00:18:16,251 --> 00:18:18,868
U krajnjoj liniji, u društvima
lovaca i sakupljača,

403
00:18:18,892 --> 00:18:22,490
imali su dva ili tri partnera
tokom njihovog života.

404
00:18:22,514 --> 00:18:23,672
Nisu bili nepustolovni!

405
00:18:23,696 --> 00:18:25,352
I ne sugerišem da mi jesmo,

406
00:18:25,376 --> 00:18:29,352
ali u krajnjoj liniji,
oduvek smo imali alternative.

407
00:18:29,376 --> 00:18:30,855
Čovečanstvo je oduvek -

408
00:18:30,879 --> 00:18:34,071
zapravo, mozak je stvoren
za nešto što zovemo "uravnoteživanjem",

409
00:18:34,095 --> 00:18:35,246
da pokuša da odluči:

410
00:18:35,270 --> 00:18:37,704
da li da dođem i ostanem?
Da li da odem ili ostanem?

411
00:18:37,728 --> 00:18:39,220
Kakve su mi šanse tamo?

412
00:18:39,220 --> 00:18:40,652
Kako da se snađem s ovim ovde?

413
00:18:40,652 --> 00:18:43,587
Stoga smatram da sad gledamo
još jednu manifestaciju toga.

414
00:18:44,052 --> 00:18:45,675
KS: Pa, hvala vam obema mnogo.

415
00:18:45,699 --> 00:18:48,905
Mislim da ćete večeras imati
milion partnera za večeru!

416
00:18:48,929 --> 00:18:50,908
(Aplauz)

417
00:18:50,932 --> 00:18:52,113
Hvala vam, hvala vam.