WEBVTT

00:00:06.877 --> 00:00:10.044
Wyobraź sobie, że możesz 
podłączyć swój mózg do maszyny,

00:00:10.044 --> 00:00:13.060
która uczyni cię szczęśliwym 
do końca życia.

00:00:13.060 --> 00:00:17.620
Czy zrobiłbyś to?

00:00:17.620 --> 00:00:20.163
Takie pytanie postawił
filozof Robert Nozick

00:00:20.163 --> 00:00:24.115
w eksperymencie myślowym:
Maszyna Doświadczeń.

00:00:24.115 --> 00:00:26.295
Chodzi o to, by wyobrazić sobie świat,

00:00:26.295 --> 00:00:30.376
gdzie naukowcy stworzyli maszynę
symulującą prawdziwe życie,

00:00:30.376 --> 00:00:35.610
gwarantując zawsze pozytywne doznania,
nigdy negatywne.

00:00:35.610 --> 00:00:36.420
Jakiś haczyk?

00:00:36.420 --> 00:00:39.012
Będziesz musiał na zawsze
opuścić rzeczywistość,

00:00:39.012 --> 00:00:40.845
ale prawie nie odczujesz różnicy.

00:00:40.845 --> 00:00:44.246
Twoje doświadczenia będą
nierozróżnialne od rzeczywistości.

00:00:44.246 --> 00:00:45.758
Życiowe upadki i wzloty


00:00:45.758 --> 00:00:49.765
zostaną zastąpione przez 
niekończącą się serię wzlotów.

00:00:49.765 --> 00:00:51.401
Brzmi nieźle, co?

00:00:51.401 --> 00:00:56.057
Oferta wydaje się być kusząca,
ale może nie jest aż tak dobra.

00:00:56.057 --> 00:00:59.882
Eksperyment wymyślono, 
aby obalić szkołę filozoficzną

00:00:59.882 --> 00:01:01.580
zwaną hedonizmem.

00:01:01.580 --> 00:01:02.997
Według hedonistów,

00:01:02.997 --> 00:01:06.940
dążenie do czystych przyjemności
jest najważniejszą rzeczą w życiu,

00:01:06.940 --> 00:01:10.309
przyjemność jest najwyższym dobrem
oferowanym przez życie.

00:01:10.309 --> 00:01:13.487
Dla hedonistów, najlepsza podjęta decyzja

00:01:13.487 --> 00:01:17.122
to ta przynosząca potencjalnie
jak najwięcej przyjemności,

00:01:17.122 --> 00:01:19.331
nie przynosząc zarazem cierpienia.

00:01:19.331 --> 00:01:22.329
Nieograniczona przyjemność,
minus zero cierpienia,

00:01:22.329 --> 00:01:28.424
równa się czysta przyjemność, 
czyli to, co oferuje Maszyna Doświadczeń.

00:01:28.424 --> 00:01:30.964
Dlatego jeśli hedonizm
jest twoją filozofią życiową,

00:01:30.964 --> 00:01:33.979
nie ma co się zastanawiać
nad podłączeniem.

00:01:33.979 --> 00:01:36.766
A jeśli w życiu chodzi o coś więcej
niż przyjemność?

00:01:36.766 --> 00:01:39.047
To właśnie chciał pokazać Nozic,

00:01:39.047 --> 00:01:42.194
za pomocą swojego myślowego eksperymentu,


00:01:42.194 --> 00:01:45.117
Pomimo obietnicy
zmaksymalizowania przyjemności,

00:01:45.117 --> 00:01:47.591
wciąż miał powód, żeby się nie podłączać,

00:01:47.591 --> 00:01:51.857
jak wielu innych eksperymentatorów
rozważających tę propozycję.

00:01:51.857 --> 00:01:56.670
Co mogło by nas odwieść 
od wyboru niekończącej się przyjemności?

00:01:56.670 --> 00:01:58.156
Rozważmy ten scenariusz.

00:01:58.156 --> 00:02:01.073
Betsy i Xander 
są w kochającym się związku.

00:02:01.073 --> 00:02:04.321
Betsy jest w siódmym niebie
i nigdy nie czuła się szczęśliwsza.

00:02:04.321 --> 00:02:06.053
Jednak Xander oszukuje Betsy

00:02:06.053 --> 00:02:09.201
i romansuje z jej siostrą Angelicą,
pisze listy miłosne

00:02:09.201 --> 00:02:14.403
i potajemnie się z nią umawia,
będąc w związku z Betsy.

00:02:14.403 --> 00:02:15.524
Gdyby Betsy się o tym dowiedziała,

00:02:15.524 --> 00:02:19.462
zniszczyłoby to jej relację
zarówno z Xanderem jaki i Angelicą,

00:02:19.462 --> 00:02:23.488
a traumatyczne doświadczenie sprawiłoby,
że więcej nikogo by nie pokochała.

00:02:23.488 --> 00:02:26.632
Błoga nieświadomość Betsy,
dotycząca niewierności Xandera

00:02:26.632 --> 00:02:30.000
jest dla niej dobra, 
powiedzieliby hedoniści,

00:02:30.000 --> 00:02:33.628
bo podtrzymuje wysoki poziom
czystej przyjemności w jej życiu.

00:02:33.628 --> 00:02:36.485
Jeśli tylko Betsy nigdy
nie dowie się o romansie,

00:02:36.485 --> 00:02:41.204
ma zagwarantowane szczęśliwe życie,
jak w chwili obecnej.

00:02:41.204 --> 00:02:45.823
Czy to, że Betsy pozna prawdę 
ma jakąś wartość?

00:02:45.823 --> 00:02:47.561
Wyobraź sobie, że ty nią jesteś.

00:02:47.561 --> 00:02:49.909
Czy wolałbyś poznać prawdę?

00:02:49.909 --> 00:02:51.060
Jeśli tak,

00:02:51.060 --> 00:02:55.340
wybrałbyś opcję zmniejszającą
ilość twojej czystej przyjemności.

00:02:55.340 --> 00:02:57.943
Być może więc uważasz, 
że w życiu istnieją rzeczy

00:02:57.943 --> 00:03:00.943
o większej wartości niż przyjemność.

NOTE Paragraph

00:03:00.943 --> 00:03:04.807
Prawda, wiedza, 
prawdziwa więź z innymi ludźmi.

00:03:04.807 --> 00:03:07.666
Oto wartości, które być może
wypełniają twoją listę.

00:03:07.666 --> 00:03:09.066
Nigdy nie poznawszy prawdy,

00:03:09.066 --> 00:03:13.209
Betsy żyje jakby podłączona do
własnej Maszyny Doświadczeń,

00:03:13.209 --> 00:03:17.028
gdzie szczęście
nie opiera się na rzeczywistości.

00:03:17.028 --> 00:03:19.341
Ta historia miłosna 
jest skrajnym przykładem,

00:03:19.341 --> 00:03:23.646
ale pokazuje jak na co dzień 
podejmujemy decyzje.

00:03:23.646 --> 00:03:26.570
Nie ważne, czy podejmujesz decyzję
za siebie, czy za Betsy,

00:03:26.570 --> 00:03:30.098
dlaczego realność 
jest dla ciebie wyznacznikiem?

00:03:30.098 --> 00:03:33.115
Czy rzeczywiste doświadczenia 
mają swoją nieodłączną wartość,

00:03:33.115 --> 00:03:35.518
niezależnie, czy dają
przyjemność, czy cierpienie?

00:03:35.518 --> 00:03:37.388
Czy ty sam jesteś bardziej wartościowy

00:03:37.388 --> 00:03:41.852
gdy doświadczasz
prawdziwych przyjemności i cierpień?

00:03:41.852 --> 00:03:44.358
Eksperyment Nozicka może 
nie odpowie na te pytania,

00:03:44.358 --> 00:03:48.559
ale zmusza nas do rozważenia,
czy życie poprzez swoją niedoskonałość

00:03:48.559 --> 00:03:53.279
zawiera w sobie wartość, ponad 
przyjemności wygenerowane przez maszynę.