1
00:00:06,877 --> 00:00:10,044
Wyobraź sobie, że możesz 
podłączyć swój mózg do maszyny,

2
00:00:10,044 --> 00:00:13,060
która uczyni cię szczęśliwym 
do końca życia.

3
00:00:13,060 --> 00:00:17,620
Czy zrobiłbyś to?

4
00:00:17,620 --> 00:00:20,163
Takie pytanie postawił
filozof Robert Nozick

5
00:00:20,163 --> 00:00:24,115
w eksperymencie myślowym:
Maszyna Doświadczeń.

6
00:00:24,115 --> 00:00:26,295
Chodzi o to, by wyobrazić sobie świat,

7
00:00:26,295 --> 00:00:30,376
gdzie naukowcy stworzyli maszynę
symulującą prawdziwe życie,

8
00:00:30,376 --> 00:00:35,610
gwarantując zawsze pozytywne doznania,
nigdy negatywne.

9
00:00:35,610 --> 00:00:36,420
Jakiś haczyk?

10
00:00:36,420 --> 00:00:39,012
Będziesz musiał na zawsze
opuścić rzeczywistość,

11
00:00:39,012 --> 00:00:40,845
ale prawie nie odczujesz różnicy.

12
00:00:40,845 --> 00:00:44,246
Twoje doświadczenia będą
nierozróżnialne od rzeczywistości.

13
00:00:44,246 --> 00:00:45,758
Życiowe upadki i wzloty


14
00:00:45,758 --> 00:00:49,765
zostaną zastąpione przez 
niekończącą się serię wzlotów.

15
00:00:49,765 --> 00:00:51,401
Brzmi nieźle, co?

16
00:00:51,401 --> 00:00:56,057
Oferta wydaje się być kusząca,
ale może nie jest aż tak dobra.

17
00:00:56,057 --> 00:00:59,882
Eksperyment wymyślono, 
aby obalić szkołę filozoficzną

18
00:00:59,882 --> 00:01:01,580
zwaną hedonizmem.

19
00:01:01,580 --> 00:01:02,997
Według hedonistów,

20
00:01:02,997 --> 00:01:06,940
dążenie do czystych przyjemności
jest najważniejszą rzeczą w życiu,

21
00:01:06,940 --> 00:01:10,309
przyjemność jest najwyższym dobrem
oferowanym przez życie.

22
00:01:10,309 --> 00:01:13,487
Dla hedonistów, najlepsza podjęta decyzja

23
00:01:13,487 --> 00:01:17,122
to ta przynosząca potencjalnie
jak najwięcej przyjemności,

24
00:01:17,122 --> 00:01:19,331
nie przynosząc zarazem cierpienia.

25
00:01:19,331 --> 00:01:22,329
Nieograniczona przyjemność,
minus zero cierpienia,

26
00:01:22,329 --> 00:01:28,424
równa się czysta przyjemność, 
czyli to, co oferuje Maszyna Doświadczeń.

27
00:01:28,424 --> 00:01:30,964
Dlatego jeśli hedonizm
jest twoją filozofią życiową,

28
00:01:30,964 --> 00:01:33,979
nie ma co się zastanawiać
nad podłączeniem.

29
00:01:33,979 --> 00:01:36,766
A jeśli w życiu chodzi o coś więcej
niż przyjemność?

30
00:01:36,766 --> 00:01:39,047
To właśnie chciał pokazać Nozic,

31
00:01:39,047 --> 00:01:42,194
za pomocą swojego myślowego eksperymentu,


32
00:01:42,194 --> 00:01:45,117
Pomimo obietnicy
zmaksymalizowania przyjemności,

33
00:01:45,117 --> 00:01:47,591
wciąż miał powód, żeby się nie podłączać,

34
00:01:47,591 --> 00:01:51,857
jak wielu innych eksperymentatorów
rozważających tę propozycję.

35
00:01:51,857 --> 00:01:56,670
Co mogło by nas odwieść 
od wyboru niekończącej się przyjemności?

36
00:01:56,670 --> 00:01:58,156
Rozważmy ten scenariusz.

37
00:01:58,156 --> 00:02:01,073
Betsy i Xander 
są w kochającym się związku.

38
00:02:01,073 --> 00:02:04,321
Betsy jest w siódmym niebie
i nigdy nie czuła się szczęśliwsza.

39
00:02:04,321 --> 00:02:06,053
Jednak Xander oszukuje Betsy

40
00:02:06,053 --> 00:02:09,201
i romansuje z jej siostrą Angelicą,
pisze listy miłosne

41
00:02:09,201 --> 00:02:14,403
i potajemnie się z nią umawia,
będąc w związku z Betsy.

42
00:02:14,403 --> 00:02:15,524
Gdyby Betsy się o tym dowiedziała,

43
00:02:15,524 --> 00:02:19,462
zniszczyłoby to jej relację
zarówno z Xanderem jaki i Angelicą,

44
00:02:19,462 --> 00:02:23,488
a traumatyczne doświadczenie sprawiłoby,
że więcej nikogo by nie pokochała.

45
00:02:23,488 --> 00:02:26,632
Błoga nieświadomość Betsy,
dotycząca niewierności Xandera

46
00:02:26,632 --> 00:02:30,000
jest dla niej dobra, 
powiedzieliby hedoniści,

47
00:02:30,000 --> 00:02:33,628
bo podtrzymuje wysoki poziom
czystej przyjemności w jej życiu.

48
00:02:33,628 --> 00:02:36,485
Jeśli tylko Betsy nigdy
nie dowie się o romansie,

49
00:02:36,485 --> 00:02:41,204
ma zagwarantowane szczęśliwe życie,
jak w chwili obecnej.

50
00:02:41,204 --> 00:02:45,823
Czy to, że Betsy pozna prawdę 
ma jakąś wartość?

51
00:02:45,823 --> 00:02:47,561
Wyobraź sobie, że ty nią jesteś.

52
00:02:47,561 --> 00:02:49,909
Czy wolałbyś poznać prawdę?

53
00:02:49,909 --> 00:02:51,060
Jeśli tak,

54
00:02:51,060 --> 00:02:55,340
wybrałbyś opcję zmniejszającą
ilość twojej czystej przyjemności.

55
00:02:55,340 --> 00:02:57,943
Być może więc uważasz, 
że w życiu istnieją rzeczy

56
00:02:57,943 --> 00:03:00,943
o większej wartości niż przyjemność.

57
00:03:00,943 --> 00:03:04,807
Prawda, wiedza, 
prawdziwa więź z innymi ludźmi.

58
00:03:04,807 --> 00:03:07,666
Oto wartości, które być może
wypełniają twoją listę.

59
00:03:07,666 --> 00:03:09,066
Nigdy nie poznawszy prawdy,

60
00:03:09,066 --> 00:03:13,209
Betsy żyje jakby podłączona do
własnej Maszyny Doświadczeń,

61
00:03:13,209 --> 00:03:17,028
gdzie szczęście
nie opiera się na rzeczywistości.

62
00:03:17,028 --> 00:03:19,341
Ta historia miłosna 
jest skrajnym przykładem,

63
00:03:19,341 --> 00:03:23,646
ale pokazuje jak na co dzień 
podejmujemy decyzje.

64
00:03:23,646 --> 00:03:26,570
Nie ważne, czy podejmujesz decyzję
za siebie, czy za Betsy,

65
00:03:26,570 --> 00:03:30,098
dlaczego realność 
jest dla ciebie wyznacznikiem?

66
00:03:30,098 --> 00:03:33,115
Czy rzeczywiste doświadczenia 
mają swoją nieodłączną wartość,

67
00:03:33,115 --> 00:03:35,518
niezależnie, czy dają
przyjemność, czy cierpienie?

68
00:03:35,518 --> 00:03:37,388
Czy ty sam jesteś bardziej wartościowy

69
00:03:37,388 --> 00:03:41,852
gdy doświadczasz
prawdziwych przyjemności i cierpień?

70
00:03:41,852 --> 00:03:44,358
Eksperyment Nozicka może 
nie odpowie na te pytania,

71
00:03:44,358 --> 00:03:48,559
ale zmusza nas do rozważenia,
czy życie poprzez swoją niedoskonałość

72
00:03:48,559 --> 00:03:53,279
zawiera w sobie wartość, ponad 
przyjemności wygenerowane przez maszynę.