WEBVTT

00:00:06.791 --> 00:00:08.525
Çelik ve plastik.

00:00:08.525 --> 00:00:13.423
Altyapı ve teknoloji için
çok önemli bu iki malzemenin

00:00:13.423 --> 00:00:17.129
birtakım güçlü ve zayıf yanları mevcuttur.

00:00:17.129 --> 00:00:18.900
Çelik sağlam ve serttir

00:00:18.900 --> 00:00:21.249
fakat karışık şekiller vermek zordur.

00:00:21.249 --> 00:00:23.885
Plastik neredeyse her şekli alabilirken

00:00:23.885 --> 00:00:26.072
zayıf ve yumuşaktır.

00:00:26.072 --> 00:00:30.616
En sert çelik kadar sağlam olan
ve plastik gibi şekil alabilen

00:00:30.616 --> 00:00:33.507
bir malzeme olsaydı güzel olmaz mıydı?

00:00:33.507 --> 00:00:36.092
Doğrusu birçok bilim insanı ve teknolog,

00:00:36.092 --> 00:00:41.039
metalik cam denilen ve bu iki malzemenin
özelliklerini ve fazlasını taşıyan

00:00:41.039 --> 00:00:44.290
nispeten yeni bir
buluş hakkında heyecanlı.

00:00:44.290 --> 00:00:47.509
Metalik cam, metal gibi parlak ve opak

00:00:47.509 --> 00:00:51.120
ve yine metal gibi
ısı ve elektriği iletebiliyor.

00:00:51.120 --> 00:00:53.500
Ancak çoğu metalden çok daha sağlam.

00:00:53.500 --> 00:00:58.449
Bu da yamulup bükülmeden
büyük kuvvetlere dayanabileceği,

00:00:58.449 --> 00:01:00.193
çok keskin neşterler yapılabileceği,

00:01:00.193 --> 00:01:04.132
çok sağlam elektronik kasalar, menteşeler,
vidalar yapılabileceği anlamına geliyor.

00:01:04.132 --> 00:01:05.482
Liste uzayıp gidiyor.

00:01:05.482 --> 00:01:07.799
Metalik camların,
elastik enerjiyi muhafaza etmek

00:01:07.799 --> 00:01:10.755
ve serbest bırakmak konusunda da
inanılmaz bir yeteneği vardır.

00:01:10.755 --> 00:01:13.413
Bu da mükemmel spor ekipmanları
yapmayı mümkün kılıyor.

00:01:13.413 --> 00:01:16.700
Tennis raketleri, golf sopaları
ve kayaklar gibi.

00:01:16.700 --> 00:01:18.719
Metalik cam, aşınmaya karşı dayanıklı

00:01:18.719 --> 00:01:20.835
ve tek bir kalıplama aşaması ile

00:01:20.835 --> 00:01:24.499
ayna gibi yüzeylere sahip
kompleks şekiller alabilir.

00:01:24.499 --> 00:01:26.812
Oda sıcaklığında sağlam olsa da

00:01:26.812 --> 00:01:29.202
sıcaklığın birkaç yüz derece
artması durumunda

00:01:29.202 --> 00:01:31.062
ciddi şekilde yumuşayabilir

00:01:31.062 --> 00:01:34.474
ve istenilen şekli kolayca alır.

00:01:34.474 --> 00:01:38.278
Soğuduğunda sağlamlığını geri kazanır.

00:01:38.278 --> 00:01:41.206
Peki bu müthiş özellikler nereden geliyor?

00:01:41.206 --> 00:01:45.519
Esas itibariyle bu, metalik camın
eşsiz atomik yapısıyla mümkün oluyor.

00:01:45.519 --> 00:01:48.154
Çoğu metal, katılar gibi
kristal yapıya sahiptir.

00:01:48.154 --> 00:01:52.278
Yani her bir atomu görebilecek kadar
yaklaştırabilseydiniz

00:01:52.278 --> 00:01:58.444
madde boyunca deseni tekrar eden
bir düzende sıralandıklarını görürdünüz.

00:01:58.444 --> 00:02:01.838
Buz, elmas ve tuz kristal yapıdadır.

00:02:01.838 --> 00:02:04.603
Eğer bu malzemeleri
yeterince ısıtır ve eritirseniz

00:02:04.603 --> 00:02:07.985
atomlar özgürce salınabilir
ve rastgele hareket edebilir

00:02:07.985 --> 00:02:09.590
fakat tekrar soğuttuğunuzda

00:02:09.590 --> 00:02:13.477
atomlar, kristal yapıyı tekrar kurarak
kendilerini yeniden düzenler.

00:02:13.841 --> 00:02:16.489
Peki ya ergimiş metali

00:02:16.489 --> 00:02:19.183
atomların katı hâldeyken
bulundukları yerlerini

00:02:19.183 --> 00:02:21.914
tekrar bulamayacakları
bir hızda soğutursak

00:02:21.914 --> 00:02:26.356
ve sıvının kaotik, karmaşık yapısına
sahip bir katı elde edersek?

00:02:26.356 --> 00:02:28.096
İşte metalik cam bu.

00:02:28.096 --> 00:02:31.579
Çoğu metalin aksine
bu yapıda tane sınırı yok,

00:02:31.579 --> 00:02:33.009
bu bir avantaj.

00:02:33.162 --> 00:02:34.944
Tane sınırı, materyalin zayıf yönü.

00:02:34.944 --> 00:02:38.783
Materyali, çizilmeye ve aşınmaya karşı
duyarlı hâle getiriyor.

00:02:38.783 --> 00:02:43.394
İlk metalik cam, 1960'ta
altın ve silikondan yapıldı.

00:02:43.394 --> 00:02:44.837
Yapımı kolay olmadı.

00:02:44.837 --> 00:02:47.505
Metal atomu çok çabuk kristalleştiğinden

00:02:47.505 --> 00:02:51.405
bilim insanlarının, alaşımı
çok hızlı soğutmaları gerekiyordu,

00:02:51.405 --> 00:02:54.527
saniyede yaklaşık
bir milyon santigrat derece,

00:02:54.527 --> 00:02:57.456
çok küçük damlacıkları
soğuk metal levhalara çarptırarak

00:02:57.456 --> 00:03:00.317
veya çok ince şeritler hâlinde döndürerek.

00:03:00.317 --> 00:03:05.440
O zamanlar metalik cam en çok iki
ya da üç haneli mikron kalınlıktaydı

00:03:05.440 --> 00:03:08.577
ki bu da çoğu uygulama için fazla inceydi.

00:03:08.577 --> 00:03:11.595
O zamandan günümüze bilim insanları
sorunu şu şekilde çözdü:

00:03:11.595 --> 00:03:14.318
birbirine karışan
ama birlikte kolay kristalleşmeyen

00:03:14.318 --> 00:03:16.749
birkaç metali karıştırırsanız

00:03:16.749 --> 00:03:19.701
genellikle farklı atomik boyutlara
sahip olduklarından dolayı

00:03:19.701 --> 00:03:22.945
karışım çok daha yavaş kristalleşir.

00:03:22.945 --> 00:03:26.034
Yani çok hızlı soğutmanıza gerek kalmaz,

00:03:26.034 --> 00:03:27.616
böylece daha kalın olabilir,

00:03:27.616 --> 00:03:30.092
mikrometre yerine
santimetre kalınlığında olabilir.

00:03:30.092 --> 00:03:34.375
Bu malzeme, dökme metalik cam
veya DMC olarak adlandırılır.

00:03:34.375 --> 00:03:37.042
Günümüzde yüzlerce çeşit DMC mevcut.

00:03:37.042 --> 00:03:40.109
Öyleyse neden köprüler ve arabalar
bundan yapılmıyor?

00:03:40.109 --> 00:03:44.349
Mevcut olan çoğu DMC,
paladyum ve zirkonyum gibi

00:03:44.349 --> 00:03:46.317
pahalı metallerden elde ediliyor

00:03:46.317 --> 00:03:48.122
ve ciddi anlamda saf olması gerekiyor

00:03:48.122 --> 00:03:51.374
çünkü herhangi bir katışık,
kristalleşmeye sebep olabilir.

00:03:51.374 --> 00:03:56.386
Bu yüzden DMC gökdelen
veya uzay gemisi aşırı pahalı olurdu.

00:03:56.386 --> 00:03:57.776
Ayrıca sağlam olmasına rağmen

00:03:57.776 --> 00:04:02.089
yük dayanımı gerektiren uygulamalar için
yeterince güçlü değil.

00:04:02.089 --> 00:04:05.082
Gerilim yükseldiği zaman
hiçbir belirti göstermeden kırılabilir.

00:04:05.082 --> 00:04:08.206
Bu durum, örneğin
bir köprü için uygun değildir.

00:04:08.206 --> 00:04:11.315
Ancak mühendisler DMC'yi
daha ucuz malzemelerden üretmeyi

00:04:11.315 --> 00:04:14.058
ve daha güçlü hâle getirmeyi
buldukları zaman

00:04:14.058 --> 00:04:17.496
bu süper malzeme için
hiçbir sınır kalmayacak.