[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Khi bàn về những phát minh,
Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn kể câu chuyện về dự án yêu thích của tôi.
Dialogue: 0,0:00:05.00,0:00:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một trong những dự án lý thú nhất tôi đã từng làm,
Dialogue: 0,0:00:08.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng cũng là cái đơn giản nhất.
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là dự án có tiềm năng tác động lớn đến khắp thế giới.
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó nhắm đến một trong những vấn đề sức khỏe quan tâm hàng đầu trên hành tinh,
Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,nguyên nhân số một gây tử vong cho trẻ em dưới 5 tuổi
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,chính là ... ? Bệnh lây qua đường nước, tiêu chảy, suy dinh dưỡng.
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Không, đó chính là việc hít phải khói do nấu ăn trong nhà -
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,nguyên nhân gây nên nhiễm trùng hô hấp cấp. Các bạn có tin được không?
Dialogue: 0,0:00:37.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi thấy điều này thật sửng sốt và có chút kinh hãi.
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta không thể tạo ra nhiên liệu nấu đốt sạch hơn sao?
Dialogue: 0,0:00:43.00,0:00:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta không thể tạo ra những bếp lò tốt hơn sao?
Dialogue: 0,0:00:45.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Làm sao mà những điều này lại dẫn đến 2 triệu cái chết mỗi năm?
Dialogue: 0,0:00:49.00,0:00:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi biết Bill Joy vừa nói với các bạn
Dialogue: 0,0:00:51.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,về sự kì diệu của ống cacbon nano.
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế tôi sẽ kể cho các bạn về
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:59.00,Default,,0000,0000,0000,,sự kì diệu của ống cacbon vĩ mô, hay còn gọi là than củi.
Dialogue: 0,0:01:01.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là bức tranh về miền quê ở Haiti. Haiti hiện nay với diện tích phá rừng 98%
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Các bạn sẽ thấy những hình ảnh thế này khắp nơi trên hòn đảo.
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều này dẫn đến đủ mọi vấn đề về môi trường,
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:17.00,Default,,0000,0000,0000,,và những vấn đề ảnh hưởng đến tất cả mọi người trên đất nước.
Dialogue: 0,0:01:17.00,0:01:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Vài năm trước, có một trận lụt kinh hoàng
Dialogue: 0,0:01:19.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,làm hàng ngàn người chết,
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,mà nguyên nhân trực tiếp được cho rằng
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:25.00,Default,,0000,0000,0000,,bởi vì không có một cây nào trên đồi để cố định đất.
Dialogue: 0,0:01:25.00,0:01:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế khi mưa đến, nước đổ xuống các dòng sông, và gây nên trận lũ lụt.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây là một trong những lý do tại sao có quá ít cây cối như vậy:
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta cần phải nấu nướng, họ đốn cây
Dialogue: 0,0:01:36.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,và đốt để làm than nấu.
Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Không phải là mọi người không quan tâm tác hại đến môi trường.
Dialogue: 0,0:01:42.00,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ biết rất rõ, nhưng không còn lựa chọn nào khác .
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhiên liệu hóa thạch không có,
Dialogue: 0,0:01:47.00,0:01:52.00,Default,,0000,0000,0000,,còn năng lượng mặt trời không làm chín thức ăn theo cách họ muốn.
Dialogue: 0,0:01:52.00,0:01:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây là cách mà họ làm.
Dialogue: 0,0:01:54.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Các bạn sẽ thấy những gia đình như ở đây, đi vào rừng tìm cây,
Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,chặt xuống và dùng nó làm than củi.
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế sẽ không ngạc nhiên khi có rất nhiều nỗ lực
Dialogue: 0,0:02:05.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,được thực hiện để tìm nguồn chất đốt thay thế khác.
Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Khoảng 4 năm trước, tôi dẫn một nhóm sinh viên đến Haiti,
Dialogue: 0,0:02:12.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,và chúng tôi đã làm việc với những tình nguyện viên Peace Corps ở đó.
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một tình nguyện viên như thế,
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:20.00,Default,,0000,0000,0000,,và đây là thiết bị anh ta đã làm cho ngôi làng.
Dialogue: 0,0:02:20.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Ở đây ý tưởng là tái sử dụng nguồn giấy bỏ đi,
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:26.00,Default,,0000,0000,0000,,nén nó lại, và làm thành dạng bánh để dùng như chất đốt.
Dialogue: 0,0:02:26.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên thiết bị này rất chậm.
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế những sinh viên kĩ thuật của tôi đã tìm hiểu nó,
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:34.00,Default,,0000,0000,0000,,và với vài điều chỉnh nhỏ,
Dialogue: 0,0:02:34.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,các em đã làm tăng gấp 3 sản lượng sản xuất.
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế các bạn có thể tưởng tượng được các sinh viên đã thích thú đến thế nào.
Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Các em đã mang những mẩu bánh đó quay trở lại MIT để kiểm tra chúng.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Và một trong những điều họ nhận ra là thậm chí chúng vẫn chưa được nung lên.
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó làm các bạn sinh viên hơi thất vọng.
Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Và sự thật là nếu mọi người nhìn gần hơn, ở đây,
Dialogue: 0,0:02:56.00,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,các bạn có thể thấy "U.S. Peace Corps."
Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Bởi vì, thật sự không có bất kỳ nguồn giấy thài nào ở ngôi làng.
Dialogue: 0,0:03:02.00,0:03:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nếu như có thể sử dụng nguồn giấy thải từ văn phòng chính phủ
Dialogue: 0,0:03:06.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,và tình nguyện mang đến ngôi làng,
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,thì nó cũng cách xa đến 800km.
Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế chúng tôi nghĩ rằng có lẽ sẽ phải có một cách nào đó tốt hơn
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:16.00,Default,,0000,0000,0000,,để làm một chất đốt thay thế khác.
Dialogue: 0,0:03:16.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều chúng tôi muốn, là làm ra một loại chất đốt
Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:22.00,Default,,0000,0000,0000,,từ những nguyên liệu đã sẵn có ở địa phương.
Dialogue: 0,0:03:22.00,0:03:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Các bạn sẽ thấy những cái này khắp trên Haiti. Chúng là những máy ép đường loại nhỏ.
Dialogue: 0,0:03:26.00,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Vả đây là những chất thải từ máy,
Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,sau khi đã được trích lấy tinh chất, chúng gọi là bã mía.
Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó không dùng làm gì khác. Nó cũng không có chất dinh dưỡng,
Dialogue: 0,0:03:34.00,0:03:36.00,Default,,0000,0000,0000,,nên không dùng làm thức ăn gia súc.
Dialogue: 0,0:03:36.00,0:03:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ chất đống cạnh máy cho đến khi nhiều quá thì đốt đi.
Dialogue: 0,0:03:40.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều chúng tôi muốn là tìm cách nào đó
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,để làm rắn những chất thải này, và chuyển chúng thành chất đốt
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:49.00,Default,,0000,0000,0000,,mà mọi người có thể dùng để nấu nướng dễ dàng,
Dialogue: 0,0:03:49.00,0:03:51.00,Default,,0000,0000,0000,,một dạng giống như là than củi.
Dialogue: 0,0:03:51.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế trong vài năm kế tiếp, nhóm sinh viên và tôi đã nghiên cứu để phát triển quy trình.
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, ban đầu từ bã mía, rồi cho vào một lò nung đơn giản,
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,có thể làm từ thùng dầu 55 gallon đã bỏ đi.
Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Sau một khoảng thời gian, sau khi đặt chúng trên ngọn lửa, ta bịt kín lại
Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:10.00,Default,,0000,0000,0000,,để hạn chế oxy vào lò nung,
Dialogue: 0,0:04:10.00,0:04:14.00,Default,,0000,0000,0000,,cuối cùng ta sẽ có một vật liệu đã được cacbon hóa.
Dialogue: 0,0:04:14.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên, bạn không thể đốt nó, nó quá mịn,
Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,và cháy quá nhanh đến nỗi không thể sử dụng nấu nướng được.
Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Vi thế chúng tôi cố gắng tìm cách để định hình nó thành những than bánh.
Dialogue: 0,0:04:24.00,0:04:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Và rất may mắn, một trong những sinh viên là người Ghana,
Dialogue: 0,0:04:27.00,0:04:32.00,Default,,0000,0000,0000,,anh ta nhớ một món ăn do mẹ anh ta làm gọi là kokonte,
Dialogue: 0,0:04:32.00,0:04:35.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là một món giống như bột nấu nhưng rất dinh, làm từ rễ cây cassava.
Dialogue: 0,0:04:35.00,0:04:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Và vì thế điều chúng tôi làm là tìm kiếm, và nhận thấy
Dialogue: 0,0:04:37.00,0:04:41.00,Default,,0000,0000,0000,,quả thực cây cassava cũng trồng ở Haiti, nhưng dưới tên là manioc.
Dialogue: 0,0:04:41.00,0:04:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Và thật sự nó mọc khắp nơi trên thế giới --
Dialogue: 0,0:04:43.00,0:04:47.00,Default,,0000,0000,0000,,yucca, tapioca, manioc, cassava, tất cả đều cùng một loại
Dialogue: 0,0:04:47.00,0:04:49.00,Default,,0000,0000,0000,,một loại thực vậy rễ chứa nhiều nhựa dính.
Dialogue: 0,0:04:49.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bạn có thể làm nên chất keo dày, rất dính
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:56.00,Default,,0000,0000,0000,,dùng để gắn những mẩu than nhỏ lại với nhau.
Dialogue: 0,0:04:56.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đã thực hiên như thế, và quay lại Haiti.
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là những sinh viên đầu tiên tốt nghiệp Ecole de Chabon,
Dialogue: 0,0:05:02.00,0:05:04.00,Default,,0000,0000,0000,,hay còn gọi là Học viện Than Củi. Và đây là --
Dialogue: 0,0:05:04.00,0:05:06.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:05:06.00,0:05:11.00,Default,,0000,0000,0000,,-- đúng thế. Tôi thật sự là giảng viên ở học viện MIT, cũng như ở học viện Than Củi.
Dialogue: 0,0:05:11.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây là những bánh than chúng tôi đã làm.
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Còn bây giờ, tôi sẽ đưa các bạn đến một lục địa khác. Đây là Ấn độ,
Dialogue: 0,0:05:20.00,0:05:25.00,Default,,0000,0000,0000,,và đây là chất đốt thông dụng nhất dùng để nấu ăn ở Ấn độ: chính là phân bò.
Dialogue: 0,0:05:25.00,0:05:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Và tê hơn cả Haiti, thứ này tạo ra rất nhiều khói,
Dialogue: 0,0:05:29.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,và đây là nơi các bạn có thể thấy những tác động đến sức khỏe
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,từ việc nấu ăn bằng chất đốt là phân bò.
Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Trẻ em và phụ nữ là những người chịu tác động chính,
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,bởi vì họ luôn đứng quanh bếp nấu.
Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế chúng tôi muốn xem thử liệu có thể giới thiệu
Dialogue: 0,0:05:44.00,0:05:46.00,Default,,0000,0000,0000,,công nghệ làm than củi ở đây không.
Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng không may là họ không có mía,
Dialogue: 0,0:05:49.00,0:05:52.00,Default,,0000,0000,0000,,cũng không có cassava, nhưng điều đó vẫn không ngăn được chúng tôi.
Dialogue: 0,0:05:52.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều chúng tôi làm, là tìm kiếm những nguồn nguyên liệu tự nhiên sẵn có ở đó.
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Ở khu vực này có rơm lúa mì, rơm lúa gạo .
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Và thứ chúng tôi sử dụng làm chất kết dính
Dialogue: 0,0:06:01.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,thật sự là một lượng nhỏ phân bò,
Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,mà mọi người thường sử dụng như là chất đốt.
Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng tôi đã đặt chúng cạnh nhau để kiểm tra, và như các bạn thấy
Dialogue: 0,0:06:10.00,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,ở đây là bánh than, còn ở đây là phân bò.
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Và các bạn có thể thấy đây là một chất đốt cháy sạch hơn rất nhiều.
Dialogue: 0,0:06:16.00,0:06:19.00,Default,,0000,0000,0000,,và thật sự nó làm nóng nước cũng nhanh hơn nhiều.
Dialogue: 0,0:06:19.00,0:06:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế chúng tôi đã rất vui mừng, chỉ đến khi đó.
Dialogue: 0,0:06:21.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng một trong những điều phát hiện ra
Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:26.00,Default,,0000,0000,0000,,khi so sánh trực tiếp mặt-đối-mặt với than củi,
Dialogue: 0,0:06:26.00,0:06:29.00,Default,,0000,0000,0000,,nó không cháy được lâu. Những mẩu than bị vỡ vụn ra,
Dialogue: 0,0:06:29.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,và chúng mất năng lượng khi vỡ ra lúc đang nấu.
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế chúng tôi muốn tìm cách làm những mẩu than cứng hơn
Dialogue: 0,0:06:36.00,0:06:40.00,Default,,0000,0000,0000,,để chúng tôi có thể cạnh tranh với than củi trên thị trường ở Haiti.
Dialogue: 0,0:06:40.00,0:06:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế chúng tôi đã quay lại MIT, thí nghiệm trên máy nén Instron,
Dialogue: 0,0:06:44.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,và xem lực nén cần thiết khoảng bao nhiêu
Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,để có thể nén được những mẩu than đến mức
Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:52.00,Default,,0000,0000,0000,,đủ cứng để đảm bảo tính năng được tăng cường rõ rệt.
Dialogue: 0,0:06:52.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Vào thời điểm khi những sinh viên ở phòng thí nghiệm nghiên cứu vấn đề này,
Dialogue: 0,0:06:56.00,0:07:02.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi còn có một nhóm cộng tác khác ở Haiti tìm cách cải tiến quy trình,
Dialogue: 0,0:07:02.00,0:07:08.00,Default,,0000,0000,0000,,phát triển nó, và phổ biến nó đến những ngôi làng ở đó.
Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Và sau một khoảng thời gian,
Dialogue: 0,0:07:10.00,0:07:15.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng tôi đã phát triển được một máy nén với chi phí thấp, cho phép làm than bánh,
Dialogue: 0,0:07:15.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,đảm bảo thời gian cháy lâu hơn, và sạch hơn so với than gỗ.
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Như vây tình huống ở đây là chúng ta có một sản phẩm thực sự tốt hơn
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:29.00,Default,,0000,0000,0000,,sàn phẩm cùng loại trên thị trường Haiti.
Dialogue: 0,0:07:29.00,0:07:32.00,Default,,0000,0000,0000,,vâng, đó thật sự là nơi rất tuyệt vời.
Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Chỉ riêng ở Haiti, khoảng 30 triệu cây bị chặt mỗi năm.
Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế có tiềm năng để hiện thực hóa điều này
Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,và tiết kiệm một nguồn lợi lớn.
Dialogue: 0,0:07:43.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Thêm vào đó, lợi tức tạo ra từ than bánh này là 260 triệu dollar
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Thật sự là một khoản rất lớn đối với một nước như Haiti --
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:54.00,Default,,0000,0000,0000,,với dân số chỉ 8 triệu,
Dialogue: 0,0:07:54.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,với thu nhập hàng năm dưới 400 dollar.
Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế đây là nơi dự án đã thật sự phát triển.
Dialogue: 0,0:08:03.00,0:08:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Và một điều khác tôi cho rằng cũng khá thú vị,
Dialogue: 0,0:08:05.00,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi có có một người bạn ở UC Barkeley chuyên về phân tích rủi ro.
Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Và anh ta xem xét vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe
Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,từ việc đốt sử dụng củi so với than.
Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nhận thấy rằng trên toàn thế giới
Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:21.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta có thể ngăn ngừa khoảng 1 triệu cái chết khi chuyển từ củi sang than.
Dialogue: 0,0:08:21.00,0:08:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một điều rất đáng chú ý.
Dialogue: 0,0:08:23.00,0:08:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng cho đến nay, vẫn không có cách nào khác ngoài việc chặt cây cả.
Dialogue: 0,0:08:26.00,0:08:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng giờ chúng ta đã có một cách
Dialogue: 0,0:08:28.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,bằng việc sử dụng những nguồn nguyên liệu nông nghiệp bỏ đi để làm chất đốt.
Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Một trong những điều thật sự thú vi,
Dialogue: 0,0:08:34.00,0:08:37.00,Default,,0000,0000,0000,,là thứ mà tôi đã tìm được trong chuyến đi đến Ghana tháng vừa rồi.
Dialogue: 0,0:08:37.00,0:08:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây, tôi cho rằng, điều tuyệt nhất,
Dialogue: 0,0:08:40.00,0:08:43.00,Default,,0000,0000,0000,,với công nghệ còn thấp hơn cả những gì các bạn vừa thấy
Dialogue: 0,0:08:43.00,0:08:46.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu như các bạn có thể tưởng tượng được. Và đây.
Dialogue: 0,0:08:46.00,0:08:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Là cái gì nhỉ? Đây chính là lõi ngô đã được chuyển thành than.
Dialogue: 0,0:08:51.00,0:08:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Và cái hay của nó chính là chúng ta không cần phải tạo hình lại thành những bánh than.
Dialogue: 0,0:08:54.00,0:08:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó đã có dạng sẵn như vậy rồi. Đây là laptop 100 dolar của tôi.
Dialogue: 0,0:08:58.00,0:09:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Và cũng như Nick, tôi đã mang theo vài mẫu cho các bạn xem.
Dialogue: 0,0:09:01.00,0:09:04.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:09:04.00,0:09:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Mọi người có thể chuyền tay nhau xem.
Dialogue: 0,0:09:07.00,0:09:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng có đủ mọi đặc tính cần thiết, đã được kiểm tra thực tế và sẵn sàng sử dụng.
Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Và một trong những điều, tôi cho đáng chú ý về công nghệ này
Dialogue: 0,0:09:20.00,0:09:24.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là việc chuyển giao hết sức dễ dàng.
Dialogue: 0,0:09:24.00,0:09:26.00,Default,,0000,0000,0000,,So sánh với than làm từ mía,
Dialogue: 0,0:09:26.00,0:09:29.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng tôi phải dạy mọi người cách để tạo thành những bánh than,
Dialogue: 0,0:09:29.00,0:09:31.00,Default,,0000,0000,0000,,và phải thêm một bước để làm chất kết dính,
Dialogue: 0,0:09:31.00,0:09:33.00,Default,,0000,0000,0000,,cái này đã ở hình dạng tiền - bánh than.
Dialogue: 0,0:09:33.00,0:09:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây chính là điều tuyệt vời nhất của cuộc đời tôi lúc này,
Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:39.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng cũng có thể là một lời bình không hay về cuộc đời tôi.
Dialogue: 0,0:09:39.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng khi bạn đã thấy nó, như những người ở hàng đầu này, được rồi,
Dialogue: 0,0:09:44.00,0:09:46.00,Default,,0000,0000,0000,,vâng, OK. Dù sao đi nữa --
Dialogue: 0,0:09:46.00,0:09:48.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:09:48.00,0:09:52.00,Default,,0000,0000,0000,,-- chúng nó đây Và tôi nghĩ đây là một ví dụ hoàn hảo
Dialogue: 0,0:09:52.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,cho điều mà Robert Wright vừa nói về những thứ tổng-khác-không.
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:10:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, không những ta có lợi về sức khỏe,
Dialogue: 0,0:10:00.00,0:10:02.00,Default,,0000,0000,0000,,mà còn lợi về môi trường.
Dialogue: 0,0:10:02.00,0:10:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đây là một trường hợp cực kì hiếm hoi,
Dialogue: 0,0:10:05.00,0:10:08.00,Default,,0000,0000,0000,,khi mà ta còn có lợi về kinh tế.
Dialogue: 0,0:10:08.00,0:10:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta có thể tự làm chất đốt từ những sản phẩm bỏ đi,
Dialogue: 0,0:10:12.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ có thể tạo thu nhập từ đó,
Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ có thể tiết kiệm tiền, mà lẽ ra phải bỏ ra để mua than,
Dialogue: 0,0:10:17.00,0:10:19.00,Default,,0000,0000,0000,,và họ có thể làm thừa ra, và bán nó ra thị trường,
Dialogue: 0,0:10:19.00,0:10:21.00,Default,,0000,0000,0000,,cho những người khác mà không tự sản xuất.
Dialogue: 0,0:10:21.00,0:10:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều này rất hiếm vì ta không phải đánh đổi
Dialogue: 0,0:10:23.00,0:10:27.00,Default,,0000,0000,0000,,giữa sức khỏe và kinh tế, hay giữa môi trường và kinh tế.
Dialogue: 0,0:10:27.00,0:10:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì lẽ đó, đây là đề tài làm tôi cực kì thích thú,
Dialogue: 0,0:10:30.00,0:10:36.00,Default,,0000,0000,0000,,và tôi thật sự mong chờ xem nó sẽ đưa ta đến đâu.
Dialogue: 0,0:10:37.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế khi chúng ta nói về, tương lai chúng ta sẽ tạo nên,
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:44.00,Default,,0000,0000,0000,,một trong những điều tôi thấy cần thiết
Dialogue: 0,0:10:44.00,0:10:48.00,Default,,0000,0000,0000,,là chúng ta cần có một thế giới quan rõ ràng về thế giới ta đang sống.
Dialogue: 0,0:10:48.00,0:10:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Ở đây tôi không đề cập đến thế giới thật sự chúng ta đang sống.
Dialogue: 0,0:10:52.00,0:10:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn đề cập thế giới nơi mà những phụ nữ phải bỏ ra hai ba giờ mỗi ngày
Dialogue: 0,0:10:56.00,0:10:59.00,Default,,0000,0000,0000,,để xay thóc làm thức ăn cho gia đình.
Dialogue: 0,0:10:59.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn đề cập thế giới nơi mà vật liệu xây dựng cao cấp
Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,có nghĩa là những tấm ngói lợp được làm bằng tay,
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,và ở đó, khi bạn làm việc 10h một ngày,
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,vẫn chỉ kiếm được 60usd một tháng.
Dialogue: 0,0:11:12.00,0:11:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn đề cập thế giới mà phụ nữ và trẻ em mất 40 tỉ giờ một năm chỉ để đi lấy nước
Dialogue: 0,0:11:20.00,0:11:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó tương đương với toàn bộ lực lượng lao động ở California
Dialogue: 0,0:11:24.00,0:11:28.00,Default,,0000,0000,0000,,phải làm việc cật lực trong một năm để không làm việc gì khác ngoài lấy nước.
Dialogue: 0,0:11:28.00,0:11:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là nơi mà, ví dụ như nếu ở đây là Ấn độ,
Dialogue: 0,0:11:33.00,0:11:36.00,Default,,0000,0000,0000,,trong căn phòng này, thì chỉ có ba người trong số chúng ta có xe hơi.
Dialogue: 0,0:11:36.00,0:11:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu ở đây là Afghanistan,
Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,chỉ có một người trong phòng này biết cách sử dụng internet.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu ở đây là Zambia, 300 người trong số các bạn là nông dân,
Dialogue: 0,0:11:46.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,100 người trong số các bạn nhiễm AIDS, HIV.
Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Và hơn nửa số các bạn sống dưới mức một dollar một ngày.
Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng là những vấn đề cần chúng ta tìm hiểu và tìm ra giải pháp.
Dialogue: 0,0:11:58.00,0:12:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng là những vấn đề ta cần phải đào tạo cho những kỹ sư
Dialogue: 0,0:12:03.00,0:12:07.00,Default,,0000,0000,0000,,nhà thiết kế, những thương gia, những công ty để đối mặt
Dialogue: 0,0:12:07.00,0:12:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng là những bài toán cần tìm ra lời giải.
Dialogue: 0,0:12:10.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Có vài lĩnh vực mà tôi cho rằng đăc biệt quan trọng cần chú ý.
Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Một trong số đó là tạo ra những công nghệ để phát triển kinh tế vi mô, những công-ty-vi-mô,
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:25.00,Default,,0000,0000,0000,,để giúp những người sống dưới mức nghèo khổ tìm ra cách để vươn lên,
Dialogue: 0,0:12:25.00,0:12:27.00,Default,,0000,0000,0000,,để họ không làm những việc
Dialogue: 0,0:12:27.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,mang tính truyền thống như đan giỏ, nuôi gia cầm, v.v...
Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Mà có những công nghệ mới, những sản phẫm mới
Dialogue: 0,0:12:34.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,để họ có thể sản xuất ở mức độ nhỏ lẻ.
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Một điều nữa tôi cho rằng chúng ta nên tạo ra những công nghệ để giúp nông dân nghèo
Dialogue: 0,0:12:41.00,0:12:44.00,Default,,0000,0000,0000,,làm tăng giá trị mùa màng của họ lên.
Dialogue: 0,0:12:44.00,0:12:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng ta cần suy nghĩ lại về những chiến lược phát triển,
Dialogue: 0,0:12:47.00,0:12:51.00,Default,,0000,0000,0000,,hãy dừng những chương trình giáo dục
Dialogue: 0,0:12:51.00,0:12:53.00,Default,,0000,0000,0000,,làm cho nông dân không còn là nông dân,
Dialogue: 0,0:12:53.00,0:12:56.00,Default,,0000,0000,0000,,mà tốt hơn là hãy làm cho họ không còn là nông dân nghèo.
Dialogue: 0,0:12:56.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng ta cần phải nghĩ cách làm sao cho hiệu quả,
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta cần làm việc trực tiếp với những người ở đó,
Dialogue: 0,0:13:02.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,giúp họ những nguồn lực, những công cụ cần thiết
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:08.00,Default,,0000,0000,0000,,để họ tự giải quyết những vấn đề của chính họ. Đó là cách tốt nhất.
Dialogue: 0,0:13:08.00,0:13:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta không nên giúp từ xa.
Dialogue: 0,0:13:10.00,0:13:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy ta cần tạo ra tương lai như thế, và cần phải hành động ngay.
Dialogue: 0,0:13:15.00,0:13:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Cảm ơn.
Dialogue: 0,0:13:17.00,0:13:26.00,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)
Dialogue: 0,0:13:26.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Chris Anderson: Kể với chúng tôi - trong khi chờ câu hỏi từ khán giả --
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:32.00,Default,,0000,0000,0000,,hãy kể với chúng tôi về một điều khác mà bạn đã làm.
Dialogue: 0,0:13:32.00,0:13:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Amy Smith: Một vài thứ chúng tôi vẫn đang làm hiện nay
Dialogue: 0,0:13:34.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,là tìm phương pháp kiểm tra chất lượng nước giá rẻ,
Dialogue: 0,0:13:37.00,0:13:40.00,Default,,0000,0000,0000,,để giúp một số cộng đồng có thể tự lưu trữ nước,
Dialogue: 0,0:13:40.00,0:13:43.00,Default,,0000,0000,0000,,biết khi nào còn sử dụng được, khi nào cần phải xử lý nước, v.v.
Dialogue: 0,0:13:43.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi cũng đang xây dựng hệ thống xử lý nước giá thấp.
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Một điều rất thú vị là tìm hiểu cách mặt trời khử trùng nước,
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:52.00,Default,,0000,0000,0000,,và phát triển khà năng xử lý đó.
Dialogue: 0,0:13:52.00,0:13:56.00,Default,,0000,0000,0000,,CA: Có nút cổ chai nào ngăn cản tất cả những điều này phổ biến với thị trường không?
Dialogue: 0,0:13:56.00,0:13:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Chị có muốn tìm một công ty, hay nhà đầu tư mạo hiểm nào không,
Dialogue: 0,0:13:59.00,0:14:04.00,Default,,0000,0000,0000,,hay chị cần điều gì để mang những điều chị có phổ biến với thị trường?
Dialogue: 0,0:14:04.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,AS: Vâng, toi nghĩ rằng càng nhiều người sẽ càng thúc đẩy nó nhanh hơn.
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là điều khó: đó là thị trường rất rời rạc,
Dialogue: 0,0:14:10.00,0:14:12.00,Default,,0000,0000,0000,,còn những người tiêu dùng lại không có thu nhập.
Dialogue: 0,0:14:12.00,0:14:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế ta không thể áp dụng mô hình sử dụng ở US
Dialogue: 0,0:14:16.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,để phát triển nó.
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng tôi là một đội hơi nhỏ, chính tôi đây.
Dialogue: 0,0:14:21.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế, tôi làm tất cả những gì có thể cùng với những sinh viên.
Dialogue: 0,0:14:25.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Một năm có khoảng 30 sinh viên tham gia vào lĩnh vực này,
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,cố gắng bổ sung, hoàn thiện là làm nó tiến xa hơn.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Một điều nữa tức là ta phải làm với chiến lược lâu dài,
Dialogue: 0,0:14:33.00,0:14:37.00,Default,,0000,0000,0000,,các bạn không thể trông đợi một điều gì đó xong trong vòng một hai năm.
Dialogue: 0,0:14:37.00,0:14:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta phải nhìn về phía trước năm đến mười năm.
Dialogue: 0,0:14:39.00,0:14:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng với tầm nhìn về điều đó, chúng ta tin là sẽ làm được.