1
00:00:00,993 --> 00:00:06,038
Başlarken size biraz akademik
geçmişimden bahsetmek istiyorum

2
00:00:06,254 --> 00:00:08,471
çünkü açıkçası

3
00:00:08,495 --> 00:00:14,602
gerçekten de COVID-19 hakkında
yaşlı birinin görüşünü dinlememelisiniz.

4
00:00:14,602 --> 00:00:16,231
(Gülme sesleri)

5
00:00:16,255 --> 00:00:20,260
Küresel sağlık konusunda
yaklaşık 20 yıldır çalışıyorum

6
00:00:20,284 --> 00:00:24,798
ve özel teknik uzmanlık alanım
sağlık sistemlerinin yanı sıra

7
00:00:24,822 --> 00:00:28,700
ciddi travmalar yaşandığında
sağlık sistemlerine ne olduğu.

8
00:00:28,724 --> 00:00:31,193
Ayrıca küresel sağlık basın
alanında da çalıştım;

9
00:00:31,217 --> 00:00:34,928
Gazeteler ve web haberleri için

10
00:00:34,952 --> 00:00:38,064
küresel sağlık ve biyogüvenlik
üzerine yazılar yazdım

11
00:00:38,088 --> 00:00:40,243
ve de birkaç yıl önce bir kitap yazdım,

12
00:00:40,267 --> 00:00:43,693
gezegen olarak karşı karşıya olduğumuz
büyük sağlık tehditleri üzerine.

13
00:00:44,281 --> 00:00:48,047
Epidemiyoloji çalışmalarına
hem destek verdim hem de liderlik yaptım,

14
00:00:48,071 --> 00:00:51,939
Ebola tedavi merkezleri değerlendirmek

15
00:00:51,963 --> 00:00:56,092
sağlık kuruluşlarında tüberküloz
aktarımını incelemek

16
00:00:56,116 --> 00:00:58,872
ve hava gribi hazırlığı yapmak dâhil.

17
00:00:59,397 --> 00:01:02,486
Uluslararası Sağlık yüksek lisansı yaptım.

18
00:01:02,940 --> 00:01:05,048
Doktor veya hemşire değilim.

19
00:01:05,072 --> 00:01:09,345
Uzmanlık alanım hasta bakımı
veya bireyleri tedavi etmek değil.

20
00:01:09,369 --> 00:01:13,050
Uzmanlık alanım popülasyonları
ve sağlık sistemlerini incelemek,

21
00:01:13,074 --> 00:01:16,135
hastalıklar büyük çapta ilerlediğinde
olacakları incelemek.

22
00:01:17,288 --> 00:01:23,566
Küresel sağlık uzmanlığı kaynaklarına
1 ve 10 arası bir rakam verecek olursak

23
00:01:23,573 --> 00:01:27,196
Facebook'ta boş konuşan birine 1 veririz,

24
00:01:27,220 --> 00:01:31,075
Dünya Sağlık Örgütü'ne ise 10.

25
00:01:31,099 --> 00:01:34,823
Beni bu kategoride
7 veya 8 olarak değerlendirebilirsiniz.

26
00:01:34,847 --> 00:01:37,386
Bunu aklınızda tutun.

27
00:01:38,931 --> 00:01:42,116
En temel şeylerle başlayacağım

28
00:01:42,140 --> 00:01:45,557
çünkü tüm COVID-19 haberleri arasında
bu kısım kayboldu.

29
00:01:46,281 --> 00:01:50,251
COVID-19 bir koronavirüsü.

30
00:01:50,275 --> 00:01:54,228
Koronavirüsleri özel bir virüs alt kümesi

31
00:01:54,252 --> 00:01:57,663
ve virüs olarak
bazı eşsiz özellikleri var.

32
00:01:57,687 --> 00:02:01,426
Genetik materyal olarak
DNA yerine RNA kullanıyorlar

33
00:02:01,450 --> 00:02:04,573
ve virüsün yüzeyi çıkıntılarla kaplanıyor.

34
00:02:04,597 --> 00:02:07,484
Hücrelerin içine girmek için
bu çıkıntıları kullanıyorlar.

35
00:02:07,508 --> 00:02:11,010
O çıkıntılar koronavirüsünün koronası.

36
00:02:12,364 --> 00:02:16,035
COVID-19 yeni bir koronavirüs
olarak biliniyor

37
00:02:16,059 --> 00:02:20,173
çünkü Aralık ayına kadar
yalnızca 6 koronavirüs duymuştuk.

38
00:02:20,197 --> 00:02:22,113
COVID-19 yedincisi.

39
00:02:22,137 --> 00:02:23,297
Bizim için yeni.

40
00:02:23,321 --> 00:02:24,912
Gen dizilimi yeni yapıldı,

41
00:02:24,936 --> 00:02:26,131
adını henüz aldı.

42
00:02:26,155 --> 00:02:27,487
Bu yüzden yeni.

43
00:02:28,215 --> 00:02:32,428
Şiddetli Akut Solunum yolu Sendromu SARS

44
00:02:32,452 --> 00:02:35,443
veya Orta Doğu Solunum Yolu Sendromu
MERS'i hatırlıyorsanız

45
00:02:35,599 --> 00:02:37,638
bunlar da koronavirüsleriydi.

46
00:02:37,662 --> 00:02:40,779
İkisine de solunum yolu sendromu deniyor

47
00:02:40,803 --> 00:02:43,692
çünkü koronavirüsleri bunu yapıyor --

48
00:02:43,716 --> 00:02:45,514
akciğerlerinizi hedef alıyor.

49
00:02:45,538 --> 00:02:48,882
Sizi kusturmuyor,
gözlerinizden kan akmıyor,

50
00:02:48,906 --> 00:02:50,390
beyin kanamasına sebep olmuyor.

51
00:02:50,414 --> 00:02:52,478
Akciğerleriniz hedef alınıyor.

52
00:02:52,595 --> 00:02:54,694
COVID-19 da farklı değil.

53
00:02:55,193 --> 00:02:58,517
Bir dizi solunum yolu
semptomuna yol açıyor,

54
00:02:58,541 --> 00:03:01,714
kuru öksürük ve ateşten

55
00:03:01,738 --> 00:03:05,386
ölümcül viral zatürreye kadar.

56
00:03:05,410 --> 00:03:08,699
Tüm bu semptomların var olması

57
00:03:08,723 --> 00:03:12,070
bu salgının takibinin
çok zor olmasının nedenlerinden biri.

58
00:03:12,094 --> 00:03:17,190
Çok insan COVID-19'a yakalanıyor

59
00:03:17,214 --> 00:03:21,173
ama semptomları orta düzeyde,
hastaneye bile gitmiyorlar.

60
00:03:21,197 --> 00:03:23,095
Sisteme kaydedilmiyor.

61
00:03:23,119 --> 00:03:26,879
Özellikle çocuklar
bunu çok kolay atlatıyor,

62
00:03:26,903 --> 00:03:29,300
ki bu bizim için iyi bir haber.

63
00:03:31,570 --> 00:03:33,934
Koronavirüsler zoonotik,

64
00:03:33,958 --> 00:03:37,218
yani hayvanlardan insanlara geçiyor.

65
00:03:37,242 --> 00:03:41,872
COVID-19 gibi bazı koronavirüsler
insandan insana da geçebiliyor.

66
00:03:42,589 --> 00:03:45,956
İnsandan insana vakalar
daha hızlı ve uzağa ulaşıyor,

67
00:03:45,980 --> 00:03:47,605
COVID-19 gibi.

68
00:03:48,079 --> 00:03:51,415
Zoonotik hastalıklardan kurtulmak zor

69
00:03:51,439 --> 00:03:53,690
çünkü bir hayvan rezervuarları var.

70
00:03:54,229 --> 00:03:57,251
Bir örnek kuş gribi,

71
00:03:57,275 --> 00:04:02,376
çiftlik hayvanlarında yok edebiliyoruz,
hindilerde, ördeklerde

72
00:04:02,400 --> 00:04:06,623
ama her yıl yeniden geliyor
çünkü vahşi kuşlar tarafından taşınıypr.

73
00:04:06,647 --> 00:04:08,062
Bunu çok duymuyorsunuz

74
00:04:08,086 --> 00:04:10,896
çünkü kuş gribi insandan insana geçmez

75
00:04:10,920 --> 00:04:15,235
ama tüm dünyada tavuk çiftliklerinde
her yıl salgın yaşıyoruz.

76
00:04:16,506 --> 00:04:20,735
COVID-19 muhtemelen
hayvandan insana aktarımını

77
00:04:20,759 --> 00:04:23,486
Çin'in Wuhan kentinde
bir vahşi hayvan pazarında yaptı.

78
00:04:24,987 --> 00:04:27,115
Şimdi çok temel olmayan bilgiler.

79
00:04:28,034 --> 00:04:31,727
Bu göreceğimiz son büyük salgın değil.

80
00:04:32,106 --> 00:04:36,371
Daha çok salgın yaşanacak
ve daha çok epidemik olacak.

81
00:04:36,395 --> 00:04:39,225
Bu bir belki değil. Bu bir gerçek.

82
00:04:39,672 --> 00:04:44,931
Bu, biz insanların gezegenle olan
etkileşiminin bir sonucu.

83
00:04:45,225 --> 00:04:51,083
Seçimlerimiz bizi, daha çok salgın
yaşayacağımız bizi bu noktaya getirdi.

84
00:04:51,539 --> 00:04:53,301
Bunun bir bölümü iklim değişkliği

85
00:04:53,325 --> 00:04:58,025
ve ısınan iklimin dünyayı virüs
ve bakteriler için daha uygun yapması.

86
00:04:58,287 --> 00:05:04,328
Ama bir de son kalan vahşi alanları
hedef almamız da var.

87
00:05:04,916 --> 00:05:07,879
Amazon yağmur omanını yakıp yıkarak

88
00:05:07,903 --> 00:05:10,454
çiftlik işleri için ucuz alan arayışımız,

89
00:05:10,478 --> 00:05:14,475
son Afrika çalısının çiftliklere gidişi,

90
00:05:14,499 --> 00:05:19,301
Çin'deki vahşi hayvanların
avlanarak neslinin tüketilmesiyle

91
00:05:19,325 --> 00:05:25,089
insanlar daha önce hiç olmadığı kadar
vahşi hayatla etkileşime geçti.

92
00:05:25,302 --> 00:05:28,290
Ve bu vahşi popülasyonlarda
yeni hastalıklar var:

93
00:05:28,314 --> 00:05:31,685
bakteriler, virüsler,
hazır olmadığımız onca şey.

94
00:05:32,612 --> 00:05:34,085
Özellikle yarasalar,

95
00:05:34,109 --> 00:05:37,378
insanları enfekte eden hastalıkları
taşıma konusunda ustalar

96
00:05:37,402 --> 00:05:39,589
ama bunu yapan tek hayvan değiller.

97
00:05:40,610 --> 00:05:45,250
Uzak alanlarımızı rahat bırakmadıkça

98
00:05:45,274 --> 00:05:47,238
bu salgınlar yaşanmaya devam edecek.

99
00:05:49,093 --> 00:05:53,737
Salgınları karantina veya
seyahat kısıtlamalarıyla durduramazsınız.

100
00:05:53,761 --> 00:05:55,673
Bu herkesin ilk yaptığı şey:

101
00:05:55,697 --> 00:05:59,567
''İnsanların hareketini durduralım.
Bu salgını durduralım.''

102
00:05:59,591 --> 00:06:05,076
Ama gerçek şu ki iyi bir karantina
gerçekleştirmek çok zor.

103
00:06:05,100 --> 00:06:08,176
Seyahat kısıtlamaları koymak çok zor.

104
00:06:08,200 --> 00:06:13,528
Halk sağlığına büyük yatırım yapmış
ABD ve Güney Kore gibi ülkeler bile

105
00:06:13,592 --> 00:06:18,811
bu salgını hemen durduracak türde
hızlı kısıtlamalar koyamazlar.

106
00:06:19,123 --> 00:06:22,643
Bunun mantıklı sebeğleri var,
tıbbi sebepleri de.

107
00:06:22,667 --> 00:06:25,502
Şu an COVID-19'a baktığınızda

108
00:06:25,526 --> 00:06:31,703
24 güne kadar enfekte olduğunuz halde
hiçbir semptom olmayan bir süre var.

109
00:06:32,460 --> 00:06:36,376
Yani insanlar hiçbir işaret olmadan
bu virüsle yaşamaya devam ediyor.

110
00:06:36,400 --> 00:06:40,274
Onlar kanatinaya alınmayacak.
Çünkü buna ihtiyaç olduğu bilinmiyor.

111
00:06:43,090 --> 00:06:47,181
Ayrıca karantina ve seyahat kısıtlamaları
beraberinde ciddi maliyet doğuruyor.

112
00:06:47,940 --> 00:06:49,679
İnsanlar sosyal varlıklar.

113
00:06:49,703 --> 00:06:54,167
Onları tek bir alanda tutmaya
veya ayırmaya çalıştığınızda direnirler.

114
00:06:54,727 --> 00:07:00,695
Ebola salgınında şunu gördük ki
bir karantina yaptığınızda

115
00:07:00,719 --> 00:07:03,126
insanlar bunu delmeye başlıyor.

116
00:07:03,150 --> 00:07:07,202
Bireysel hastalar, sıkı bir
karantina protokolü olduğunda

117
00:07:07,226 --> 00:07:09,354
sağlık bakımından kaçınıyorlar

118
00:07:09,378 --> 00:07:12,823
çünkü sağlık sisteminden korkuyorlar
ya da bunu karşılayamıyorlar

119
00:07:12,847 --> 00:07:16,134
ve aile ve arkadaşlarından ayrılamıyorlar.

120
00:07:16,158 --> 00:07:18,074
Siyasetçiler, devlet yetkilileri,

121
00:07:18,098 --> 00:07:20,561
karantina söz konusu olduğunda

122
00:07:20,585 --> 00:07:22,448
salgın ve vaka hakkında konuşacaklarsa

123
00:07:22,472 --> 00:07:26,903
bir karantina protokolü tetikleyeceği için
korkudan bilgi saklayabiliyorlar.

124
00:07:27,522 --> 00:07:31,271
Bu tür ihlal ve dürüst olmama

125
00:07:31,295 --> 00:07:34,956
bir hastalık salgını takibini
çok zor kılan şeyin ta kendisi.

126
00:07:37,101 --> 00:07:41,236
Karantina ve seyahat kısıtlamarı
konusunda daha iyi olabiliriz ve olmalıyız

127
00:07:41,260 --> 00:07:43,266
ama bu bizim tek seçeneğimiz değil

128
00:07:43,266 --> 00:07:46,559
ve bu tür durumlarla başa çıkmak için
en iyi seçeneğimiz de değil.

129
00:07:47,320 --> 00:07:51,792
Salgınları daha az ciddi kılacak
zorlu olan asıl yol

130
00:07:51,816 --> 00:07:54,589
küresel sağlık sistemi geliştirmek

131
00:07:54,613 --> 00:07:59,816
ve dünyanın her ülkesinde
temel sağlık bakım işlevlerini desteklemek

132
00:07:59,840 --> 00:08:02,284
ve böylece tüm ülkeler,
yoksul olanlar da dâhil

133
00:08:02,308 --> 00:08:07,272
hızlıca yeni enfeksiyon hastalıklarına
tanı koyup tedaviye geçebilirler.

134
00:08:08,375 --> 00:08:13,064
Çin COVID-19'a karşı yürüttüğü
çalışmadan ötürü çok eleştirildi.

135
00:08:13,088 --> 00:08:17,481
Peki ya COVID-19 gerçekte
Chad'de ortaya çıktıysa,

136
00:08:17,505 --> 00:08:21,041
orada her 100 bin insana
3,5 doktor düşüyor.

137
00:08:21,999 --> 00:08:25,000
Peki ya Congo'da ortaya çıktıysa,

138
00:08:25,024 --> 00:08:29,169
son Ebola hastasını yeni taburcu eden yer?

139
00:08:29,193 --> 00:08:30,756
Gerçek şu ki bu gibi ülkeler

140
00:08:30,756 --> 00:08:34,356
enfeksiyon hastalıklarına tedbir alacak
kaynaklara sahip değiller,

141
00:08:34,380 --> 00:08:36,365
tedavi uygulayacak ve rapor bildirerek

142
00:08:36,365 --> 00:08:39,310
dünyanın kalanına yardım
edecek durumda değiller.

143
00:08:40,878 --> 00:08:45,795
Sierra Leone'de Ebola tedavi merkezlerinde
bir değerlendirmenin başındaydım,

144
00:08:45,819 --> 00:08:48,922
Sierra Leone'deki yerel doktorlar

145
00:08:48,946 --> 00:08:51,917
Ebola krizini çok hızlı tanımladılar.

146
00:08:51,941 --> 00:08:54,897
Önce tehlikeli, bulaşıcı
hemorajik bir virüs olarak

147
00:08:54,921 --> 00:08:57,399
ve sonra da Ebola olarak.

148
00:08:57,423 --> 00:09:01,555
Ama bunu tanımladıkları hâlde
yanıt verecek kaynakları yoktu.

149
00:09:01,579 --> 00:09:04,949
Yeterli doktorları,
yeterli hastaneleri yoktu.

150
00:09:04,973 --> 00:09:07,706
Ebola'yı nasıl tedavi edeceklerine dair
yeterli bilgileri

151
00:09:07,706 --> 00:09:10,113
ya da enfeksiyon kontrolü
uygulaması bilgileri de.

152
00:09:11,075 --> 00:09:15,802
Sierra Leone'da 11 doktor
Ebola yüzünden hayatını kaybetti.

153
00:09:15,826 --> 00:09:19,185
Bu kriz başladığında
ülkede sadece 120 doktor vardı.

154
00:09:19,885 --> 00:09:21,353
Diğer taraftan,

155
00:09:21,377 --> 00:09:25,446
Dallas Baylor Medical Center'da
1000'den fazla doktor var.

156
00:09:26,615 --> 00:09:29,073
İnsanları öldüren
işte bu tür eşitsizlikler.

157
00:09:29,451 --> 00:09:32,196
Salgınlar ilk ortaya çıktığında
önce yoksulları öldürüyor

158
00:09:32,220 --> 00:09:36,458
ve sonra yayıldıkça
tüm dünyadan insanları.

159
00:09:36,963 --> 00:09:40,838
Bu salgınları gerçekten durdurmak,
etkilerini en aza indirmek istiyorsak

160
00:09:40,894 --> 00:09:43,985
dünyanın her ülkesinin

161
00:09:44,009 --> 00:09:48,113
yeni hastalıklara
tanı koyma ve tedavi etme

162
00:09:48,179 --> 00:09:51,025
ve de bilgi paylaşımı için raporlama
gücünün olması gerek.

163
00:09:52,445 --> 00:09:55,936
COVID-19 sağlık sistemlerinde
büyük bir yük olacak.

164
00:09:56,517 --> 00:09:59,990
COVID-19 aynı zamanda
küresel sağlık tedarik zincirlerindeki

165
00:10:00,014 --> 00:10:02,171
bazı ciddi zayıflıkları da ortaya çıkardı.

166
00:10:02,399 --> 00:10:07,133
Her şey iyi giderken anında sipariş
sistemleri harika olur

167
00:10:07,157 --> 00:10:11,193
ama kriz anında bu şu demek,
hiçbir rezervimiz yok.

168
00:10:11,217 --> 00:10:13,579
Bir hastane veya bir ülkenin

169
00:10:13,603 --> 00:10:17,494
yüz maskesi veya kişisel korunma
ekipmanı bitiyorsa

170
00:10:17,518 --> 00:10:21,258
hiçbir yerde kutular içinde
bunları alabileceğimiz depolar yok.

171
00:10:21,282 --> 00:10:23,236
Tedarikçiden sipariş etmeniz lazım,

172
00:10:23,260 --> 00:10:27,171
onların üretmesini bekleyeceksiniz
ve sonra da ulaştırılmasını,

173
00:10:27,195 --> 00:10:28,357
genellikle Çin'den.

174
00:10:28,381 --> 00:10:32,615
Hızla hareket etmenin çok önemli olduğu
bir zaman aralığı var.

175
00:10:33,391 --> 00:10:37,410
COVID-19 için tamamen hazır olsaydık

176
00:10:37,434 --> 00:10:40,961
Çin, bu salgını
daha erken tanımlayabilirdi.

177
00:10:40,985 --> 00:10:44,539
Enfekte insanları tedavi etmede
hazır olunurdu,

178
00:10:44,563 --> 00:10:47,103
yeni hastaneler inşa etmek
zorunda kalmadan.

179
00:10:47,127 --> 00:10:50,364
Vatandaşlarla dürüst bilgiler paylaşılırdı

180
00:10:50,388 --> 00:10:54,517
ve böylece Çin'de sosyal medyada
yayılan o çılgınca söylentileri görmezdik.

181
00:10:54,822 --> 00:10:58,172
Küresel sağlık otoriteleriyle
bilgi paylaşırlardı,

182
00:10:58,196 --> 00:11:01,097
onlar da ulusal sağlık sistemlerine
aktarım yaparak

183
00:11:01,121 --> 00:11:03,238
virüs yayılacağı zaman hazır olunurdu.

184
00:11:03,959 --> 00:11:08,825
Ulusal sağlık sistemleri sonra
gerekli koruma ekipmanlarını stoklar

185
00:11:08,880 --> 00:11:12,669
ve sağlık çalışanları tedavi ve
enfeksiyon kontrolü hakkında eğitilirdi.

186
00:11:13,192 --> 00:11:17,326
İşler kötüye gittiğinde yapılacaklara dair
bilimsel protokollerimiz olurdu,

187
00:11:17,350 --> 00:11:19,657
seyahat gemileri
hastaları enfekte edince mesela.

188
00:11:19,983 --> 00:11:24,286
Herkesin gerçek bilgiye erişimi olurdu,

189
00:11:24,310 --> 00:11:28,351
utanç verici zenofobik olaylar yaşanmazdı,

190
00:11:28,375 --> 00:11:32,694
Philedelphia'da Asyalı görünümlü
kişilerin saldırıya uğraması gibi.

191
00:11:33,403 --> 00:11:35,187
Ancak tüm bunlara rağmen

192
00:11:35,211 --> 00:11:37,673
yine de salgın olurdu.

193
00:11:38,939 --> 00:11:43,507
Bu gezegendeki yerleşme şeklimiz
bunu kaçınılmaz kılıyor.

194
00:11:44,003 --> 00:11:48,308
COVID-19 hakkındaki uzman konsensüs şu:

195
00:11:49,006 --> 00:11:51,292
ABD'de ve küresel çapta

196
00:11:51,316 --> 00:11:53,749
her şey iyiye gitmeden önce
daha kötüye gidecek.

197
00:11:54,489 --> 00:11:58,931
Seyahat sonrası yaşanmayan

198
00:11:58,955 --> 00:12:01,053
toplumun içinden çıkan vakalar var.

199
00:12:01,077 --> 00:12:03,296
COVID-19'la enfekte insanlar görüyoruz

200
00:12:03,320 --> 00:12:06,508
ve bu enfeksiyonun
nereden geldiğini bilmiyoruz.

201
00:12:06,532 --> 00:12:09,255
Bunlar kötüye giden
bir salgının işaretleri,

202
00:12:09,279 --> 00:12:11,519
kontrol altında olan bir salgının değil.

203
00:12:14,298 --> 00:12:17,365
Üzücü ama şaşırtıcı değil.

204
00:12:18,150 --> 00:12:19,362
Küresel sağlık uzmanları,

205
00:12:19,386 --> 00:12:22,331
yeni virüs senaryoları
hakkında konuştuklarında

206
00:12:22,355 --> 00:12:24,953
baktıkları senaryolardan biri de bu.

207
00:12:24,977 --> 00:12:27,549
Hepimiz kolayca atlatacağımızı düşündük

208
00:12:27,573 --> 00:12:30,958
ama uzmanlar viral planlamadan bahsedince

209
00:12:30,982 --> 00:12:34,850
bu tür bir durum ve virüsün
bu hareketleri beklenen şeyler.

210
00:12:36,727 --> 00:12:39,508
Bazı kişilsel tavsiyelerle
bitirmek istiyorum.

211
00:12:40,524 --> 00:12:41,836
Ellerinizi yıkayın.

212
00:12:42,442 --> 00:12:44,838
Ellerinizi çok yıkayın.

213
00:12:44,862 --> 00:12:48,215
Ellerinizi sık sık yıkadığınızı biliyorum
çünkü iğrenç değilsiniz

214
00:12:48,239 --> 00:12:50,445
ama daha sık yıkayın.

215
00:12:50,469 --> 00:12:54,422
Hayatınıza sizi el yıkamaya sevk edecek
bazı rutinler ekleyin.

216
00:12:54,446 --> 00:12:57,414
Bir binaya her giriş çıkış
yaptığınızda ellerinizi yıkayın.

217
00:12:57,438 --> 00:13:01,142
Bir toplantıya girip çıktığınızda
ellerinizi yıkayın.

218
00:13:01,166 --> 00:13:03,454
El yıkama üzerine kurulu ritüeller yapın.

219
00:13:04,160 --> 00:13:06,014
Telefonlarınızı dezenfekte edin.

220
00:13:06,038 --> 00:13:09,819
Kirli ellerinizle telefonunuzu
her zaman elliyorsunuz.

221
00:13:09,843 --> 00:13:12,271
Telefonunuzla tuvalete
gittiğinizi biliyorum.

222
00:13:12,295 --> 00:13:14,446
(Gülme sesleri)

223
00:13:15,264 --> 00:13:20,314
Dezenfekte edin ve açık alanda
bu kadar sık kullanmamaya çalışın.

224
00:13:20,338 --> 00:13:23,459
TikTok ve Instagram'ı
sadece evde de kullanabilirsiniz.

225
00:13:24,550 --> 00:13:25,857
Yüzünüze dokunmayın.

226
00:13:26,888 --> 00:13:28,538
Gözlerinizi ovuşturmayın.

227
00:13:28,562 --> 00:13:30,014
Tırnaklarınızı yemeyin.

228
00:13:30,038 --> 00:13:32,210
Elinizin arka kısmıyla burnunuzu silmeyin.

229
00:13:32,234 --> 00:13:34,311
Yani bunu hiç yapmayın, çünkü iğrenç.

230
00:13:34,335 --> 00:13:36,090
(Gülme sesleri)

231
00:13:36,114 --> 00:13:37,669
Yüz maskesi takmayın.

232
00:13:38,158 --> 00:13:41,473
Yüz maskeleri hastalar
ve sağlık çalışanları için.

233
00:13:41,497 --> 00:13:45,409
Hastaysanız yüz maskesi
öksürük ve hapşırığı içeride tutarak

234
00:13:45,433 --> 00:13:47,590
çevredeki insanları koruyor.

235
00:13:47,614 --> 00:13:49,433
Sağlık çalışanıysanız

236
00:13:49,457 --> 00:13:53,918
yüz maskeniz kişisel koruma ekipmanı
denen araçlardan biri

237
00:13:53,949 --> 00:13:58,440
hastayla ilgilenirken
siz de hasta olmayın diye.

238
00:13:58,462 --> 00:14:01,472
Sıradan sağlıklı bir insansanız
ve maske takıyorsanız

239
00:14:01,496 --> 00:14:03,727
bu sadece yüzünüzü terletiyor.

240
00:14:03,751 --> 00:14:04,893
(Gülme sesleri)

241
00:14:04,917 --> 00:14:10,224
Maskeleri doktorlara, hemşirelere
ve hasta insanlara bırakın.

242
00:14:11,195 --> 00:14:13,686
Eğer COVID-19 semptomlarından
şüpheleniyorsanız

243
00:14:13,710 --> 00:14:16,202
evde kalın ve tavsiye için
doktorunuzu arayın.

244
00:14:17,143 --> 00:14:22,571
COVID-19 tanısı konduysa
unutmayın, genellikle orta düzeyde.

245
00:14:22,595 --> 00:14:24,056
Sigara içiyorsanız

246
00:14:24,080 --> 00:14:26,948
bırakmak için şu an iyi zaman.

247
00:14:27,679 --> 00:14:29,028
Sigara içiyorsanız

248
00:14:29,052 --> 00:14:32,469
her zaman bırakmak için en iyi zaman

249
00:14:32,493 --> 00:14:35,359
ama COVID-19'dan
endişe duyan bir içiciyseniz

250
00:14:35,383 --> 00:14:39,133
sizi temin ederim ki
kendinizi bunun etkilerinden korumak için

251
00:14:39,157 --> 00:14:42,853
sigarayı bırakmak
yapabileceğiniz en iyi şey.

252
00:14:44,846 --> 00:14:47,345
COVID 19 korkutucu,

253
00:14:47,369 --> 00:14:51,548
şu an haberlerimizin çoğu korkutucu.

254
00:14:52,099 --> 00:14:57,093
Bununla başa çıkmak için
kötü ama çekici çok seçenek var:

255
00:14:57,117 --> 00:15:02,405
panik, zenofobia, agorafobia, otoriterlik,

256
00:15:02,429 --> 00:15:05,660
nefret, kızgınlık ve yalnızlığın

257
00:15:05,660 --> 00:15:09,420
salgınlara çözüm olduğuna dair
basitleştirilmiş yalanlar.

258
00:15:09,444 --> 00:15:10,658
Ama öyle değil.

259
00:15:10,682 --> 00:15:12,784
Bizi sadece hazırlıksız yapıyorlar.

260
00:15:13,356 --> 00:15:17,566
Ayrıca sıkıcı ama yararlı
seçenekler de var,

261
00:15:17,590 --> 00:15:20,302
salgınlara yanıt olarak kullanabiliyoruz,

262
00:15:20,326 --> 00:15:23,724
sağlık bakımını
her yerde geliştirmek gibi,

263
00:15:23,748 --> 00:15:26,943
sağlık alt yapısına
ve hastalık izlemeye yatırım yapmak,

264
00:15:26,967 --> 00:15:29,302
böylece yeni hastalıklar geldiğinde

265
00:15:29,326 --> 00:15:32,268
tüm dünyada sağlık sistemleri inşa etmek;

266
00:15:32,292 --> 00:15:36,863
tedarik zincirlerimizi güçlendirmek
ki acil durumlara hazır olsunlar;

267
00:15:36,887 --> 00:15:39,015
daha iyi eğitim,

268
00:15:39,039 --> 00:15:45,563
körü körüne panik yerine salgınlar
ve riskler hakkında konuşabilmemiz için.

269
00:15:46,790 --> 00:15:48,917
Burada rehberimiz eşitlik olmalı

270
00:15:48,941 --> 00:15:51,257
çünkü pek çok durumda olduğu gibi
bu durumda da

271
00:15:51,281 --> 00:15:54,514
eşitlik aslında bizim de menfaatimiz için.

272
00:15:55,727 --> 00:15:58,429
Bugün beni dinlediğiniz için
çok teşekkür ederim,

273
00:15:58,453 --> 00:16:00,350
size şunu söyleyen ilk kişi olmalıyım:

274
00:16:00,374 --> 00:16:02,540
Salondan ayrılmadan önce
ellerinizi yıkayın.

275
00:16:02,564 --> 00:16:04,873
(Alkışlar)