WEBVTT 00:00:10.724 --> 00:00:15.766 Hầu hết các cánh rừng đều nằm dưới những bóng cây đại thụ. 00:00:15.766 --> 00:00:20.236 Những cây cổ thụ này có trăm ngàn con cháu. 00:00:20.236 --> 00:00:22.755 Chúng giao tiếp với những cây xung quanh, 00:00:22.755 --> 00:00:27.468 chia sẻ nước, ánh sáng, dưỡng chất, và trí tuệ tích lũy qua nhiều năm. 00:00:27.468 --> 00:00:33.564 Không thể nói, tiếp cận hoặc di chuyển, tất cả đều bắt nguồn từ chung một cội. 00:00:33.564 --> 00:00:37.132 Bí mật nằm dưới nền rừng, 00:00:37.132 --> 00:00:41.134 nơi hệ rễ đồ sộ chống đỡ những cái thân cao chót vót. 00:00:41.134 --> 00:00:45.937 Cùng với nó là nấm rễ cộng sinh mycorrhizae, 00:00:45.937 --> 00:00:49.965 có vô số sợi nhỏ phủ đầy lông tơ 00:00:49.965 --> 00:00:52.965 tạo thành sợi nấm. 00:00:52.965 --> 00:00:57.329 Phạm vi phân tán của sợi nấm lớn hơn nhiều so với hệ rễ, 00:00:57.329 --> 00:01:00.425 chúng, đồng thời, cũng liên kết các rễ cây với nhau. 00:01:00.425 --> 00:01:03.517 Những liên kết này tạo thành mạng lưới nấm rễ cộng sinh. 00:01:03.518 --> 00:01:10.198 Qua đó, cây có thể trao đổi chất và tín hiệu với nhau. 00:01:10.198 --> 00:01:13.834 Những cây cổ thụ có mạng lưới nấm rễ cộng sinh lớn hơn cả 00:01:13.834 --> 00:01:16.056 liên kết với nhiều cây khác, 00:01:16.056 --> 00:01:19.438 nhưng những liên kết này cực kỳ phức tạp và khó truy nguyên. 00:01:19.438 --> 00:01:23.782 Đó là vì có khoảng một trăm loài nấm rễ cộng sinh, 00:01:23.782 --> 00:01:28.482 mỗi cây có thể có hàng chục loài nấm khác nhau đến cộng sinh, 00:01:28.482 --> 00:01:31.675 mỗi loài lại có một kiểu liên kết khác nhau, 00:01:31.675 --> 00:01:36.101 khiến mỗi cây có một mạng lưới nấm rễ cộng sinh riêng biệt. 00:01:36.101 --> 00:01:39.293 Để hiểu cách các chất luân chuyển trong mạng lưới này, 00:01:39.293 --> 00:01:41.142 hãy quan sát đường 00:01:41.142 --> 00:01:45.007 đi từ cây trưởng thành đến các cây con lân cận. 00:01:45.007 --> 00:01:47.518 Hành trình này bắt đầu từ trên cao, 00:01:47.518 --> 00:01:50.553 tại những chiếc lá trên đỉnh cây. 00:01:50.553 --> 00:01:55.433 Lá cây dùng ánh sáng mặt trời dồi dào quang hợp tạo ra đường. 00:01:55.433 --> 00:01:58.016 Đường sau đó được vận chuyển xuống hệ rễ 00:01:58.016 --> 00:02:00.749 dưới dạng nhựa cây đặc quánh. 00:02:00.749 --> 00:02:04.069 Từ đây, nó được vận chuyển đến các bó rễ. 00:02:04.069 --> 00:02:06.717 Nấm rễ cộng sinh khi gặp đỉnh sinh trưởng 00:02:06.717 --> 00:02:10.096 sẽ bám quanh đầu rễ hoặc xâm nhập vào bên trong, 00:02:10.096 --> 00:02:12.628 tùy thuộc vào từng loại nấm. 00:02:12.628 --> 00:02:17.468 Nấm không thể tự mình tạo ra đường dù cần nó để duy trì sự sống, 00:02:17.477 --> 00:02:22.226 nhưng chúng lại có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn cây, 00:02:22.226 --> 00:02:25.475 và chuyển chúng qua rễ cho cây. 00:02:25.475 --> 00:02:27.701 Thông thường, các chất di chuyển 00:02:27.701 --> 00:02:30.425 từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp, 00:02:30.425 --> 00:02:32.322 hay từ nguồn đến đích. 00:02:32.322 --> 00:02:36.234 Nghĩa là đường di chuyển từ rễ cây vào sợi nấm. 00:02:36.250 --> 00:02:41.329 Trong sợi nấm, đường di chuyển qua các lỗ nhỏ trên vách tế bào 00:02:41.329 --> 00:02:44.412 hoặc qua các sợi liên bào. 00:02:44.412 --> 00:02:46.592 Nấm hấp thụ một ít đường, 00:02:46.592 --> 00:02:50.113 phần còn lại sẽ được vận chuyển đến rễ của những cây xung quanh, 00:02:50.113 --> 00:02:52.353 những cây mọc trong bóng râm, 00:02:52.353 --> 00:02:56.047 không có nhiều điều kiện quang hợp để tạo ra đường. 00:02:56.047 --> 00:02:59.536 Nhưng tại sao nấm lại vận chuyển chất dinh dưỡng từ cây này sang cây khác? 00:02:59.536 --> 00:03:02.946 Đó là điều bí ẩn của mạng lưới nấm rễ cộng sinh. 00:03:02.946 --> 00:03:07.255 Khá dễ hiểu khi nấm trao đổi chất dinh dưỡng và đường với cây 00:03:07.255 --> 00:03:09.346 vì cả hai cùng có lợi. 00:03:09.346 --> 00:03:12.168 Lợi ích của nấm khi tham gia vào 00:03:12.168 --> 00:03:14.808 mạng lưới trao đổi chất giữa các cây lại khá mơ hồ. 00:03:14.808 --> 00:03:17.758 Chính xác thế nào, ta vẫn chưa biết được. 00:03:17.761 --> 00:03:22.458 Có thể nấm hưởng lợi khi liên kết với nhiều cây, 00:03:22.458 --> 00:03:26.380 và việc vận chuyển chất giữa các cây giúp tối ưu hóa các liên kết đó. 00:03:26.380 --> 00:03:29.212 Hoặc có thể cây truyền ít chất dinh dưỡng cho nấm hơn 00:03:29.212 --> 00:03:32.778 nếu nó không giúp cây trao đổi chất. 00:03:32.778 --> 00:03:34.126 Dù vì lý do gì, 00:03:34.126 --> 00:03:38.576 nấm rễ cộng sinh đã giúp truyền một lượng thông tin khổng lồ giữa các cây. 00:03:38.576 --> 00:03:41.044 Qua mạng lưới này, cây có thể biết được 00:03:41.044 --> 00:03:46.145 chất dinh dưỡng và tín hiệu truyền đến có phải của cùng loài hay không. 00:03:46.145 --> 00:03:49.512 Thậm chí, biết đâu là thông tin được truyền từ cây có quan hệ mật thiết 00:03:49.512 --> 00:03:51.722 như cùng giống hoặc cùng cây mẹ. 00:03:51.722 --> 00:03:54.977 Cây cũng chia sẻ thông tin về môi trường xung quanh 00:03:54.977 --> 00:03:57.524 như hạn hán hoặc côn trùng tấn công. 00:03:57.524 --> 00:04:00.817 giúp những cây lân cận sản xuất nhiều enzyme bảo vệ hơn 00:04:00.817 --> 00:04:03.347 khi mối nguy đến gần. 00:04:03.347 --> 00:04:05.470 Sự tốt tươi của rừng phụ thuộc vào 00:04:05.470 --> 00:04:08.040 hoạt động giao tiếp và trao đổi phức tạp này. 00:04:08.040 --> 00:04:10.699 Khi mọi thứ được liên kết chặt chẽ với nhau, 00:04:10.699 --> 00:04:17.049 tác động lên một loài sẽ gây ra ảnh hưởng đến nhiều loài khác.