0:00:10.724,0:00:15.736
Çoğu orman, en yüksek kubbeleri[br]oluşturan devlerin gölgesinde yaşar.

0:00:15.757,0:00:21.016
Bunlar, yüzlerce çocuk ve torun ile [br]birlikte en eski ağaçlardır.

0:00:21.016,0:00:24.275
Komşularıyla yemek, malzeme

0:00:24.275,0:00:27.468
ve hayatları boyunca kazandıkları [br]bilgileri paylaşarak görüşürler.

0:00:27.468,0:00:33.564
Bunları konuşamadan, uzanamadan[br]ya da hareket edemeden yaparlar.

0:00:33.564,0:00:35.752
Onların bu başarılarının sırrı,[br]

0:00:35.752,0:00:41.284
geniş kök sistemlerinin yüksek gövdeleri [br]desteklediği orman zeminin altında yatar.

0:00:41.284,0:00:45.937
Bu köklere eşlik edenler birlikte yaşayan[br]mikoriza adındaki mantarlardır.

0:00:45.937,0:00:49.965
Bu mantarlar birleşince [br]miselyumu oluşturan

0:00:49.965,0:00:52.965
sayısız, dallara ayrılan[br]ipliksi ipçiklere sahiptir.

0:00:52.965,0:00:57.329
Miselyum ağaç kök sisteminden[br]çok daha geniş bir alana yayılır

0:00:57.329,0:01:00.425
ve farklı ağaçların[br]köklerini birbirlerine bağlar.

0:01:00.425,0:01:03.517
Bu bağlantılar mikorizal ağları oluşturur.

0:01:03.517,0:01:05.648
Mikorizal ağlar ile mantarlar

0:01:05.648,0:01:10.648
kaynakları ve ağaçların arasındaki [br]sinyal veren molekülleri geçebilirler.

0:01:10.648,0:01:13.504
En yaşlı ağaçların, diğer ağaçlarla [br]ekseriyet bağlantı ile

0:01:13.504,0:01:16.066
en geniş mikorizal ağlara [br]sahip olduklarını biliyoruz

0:01:16.066,0:01:19.438
ama bu bağlantılar iz sürmek[br]için fazlasıyla karmaşık

0:01:19.438,0:01:23.782
çünkü yaklaşık yüz tane [br]mikorizal mantar çeşidi var

0:01:23.782,0:01:28.482
ve tek bir ağaç düzinelerce farklı,[br]her biri başka ağaç setlerine bağlanan

0:01:28.482,0:01:31.675
mantarsı organizma [br]tarafından kolonileştirilebilir.

0:01:31.675,0:01:36.101
Böylelikle her biri kendi eşsiz [br]mantarsı birliklerine sahip olurlar.

0:01:36.101,0:01:39.292
Maddelerin bu ağ üzerinden[br]nasıl aktıklarını anlayabilmek için

0:01:39.292,0:01:45.007
hadi şekerlere olgun bir ağaçtan komşu [br]fidelere dolaşırlarken yaklaşalım.

0:01:45.007,0:01:47.518
Şekerin seyahati yerden yüksekte,

0:01:47.518,0:01:50.553
tepe tacı üzerinde en yüksek [br]ağaçların yapraklarında başlar.

0:01:50.553,0:01:55.433
Yapraklar, fotosentezle şeker oluşturmak [br]için bolca güneş ışığı kullanırlar.

0:01:55.433,0:01:58.016
Bu ana yakıt, sonrasında ağaçlar arasından

0:01:58.016,0:02:00.749
kalın bitki özündeki gövdenin [br]köküne doğru ilerlerler.

0:02:00.749,0:02:04.069
Ordan, şeker köklere doğru akar.

0:02:04.069,0:02:07.047
Mikorizal mantarlar [br]köklerin uçlarıyla karşılaşırlar

0:02:07.047,0:02:10.096
ve dıştaki kök hücreleri [br]mantarın türüne bağlı olarak

0:02:10.096,0:02:12.628
ya çevrelerler ya da içlerine girerler.

0:02:12.628,0:02:17.468
Mantarlar şeker üretemez ama yakıt için[br]diğer ağaçlar gibi ihtiyaç duyarlar.

0:02:17.477,0:02:21.546
Ama ağaç köklerinden [br]çok daha verimli bir şekilde

0:02:21.546,0:02:25.765
topraktan besin toplayabilirler [br]ve bu besinleri ağaç köklerine geçirirler.

0:02:25.771,0:02:30.425
Genelde maddeler bolca bulundukları [br]yerden daha az oldukları yerlere

0:02:30.425,0:02:32.322
ya da kaynaktan çukura akarlar.

0:02:32.322,0:02:36.234
Bu, şekerlerin köklerden mantarsı[br]iplikçiklere doğru aktığı anlamına gelir.

0:02:36.234,0:02:38.040
Şeker mantara girdiği anda

0:02:38.040,0:02:41.329
iplikçiklerde hücreler arası [br]gözenekler boyunca

0:02:41.329,0:02:44.412
ya da özel içi boş iletici [br]iplikçikler boyu ilerlerler.

0:02:44.412,0:02:46.592
Mantar şekerin birazını emer

0:02:46.592,0:02:50.113
ama bazıları ilerler ve gölgede büyüyen,

0:02:50.113,0:02:53.403
şekerleri fotosentez etmede[br]daha az şansı olan bir fideye

0:02:53.403,0:02:56.047
komşu ağaçların köklerine girerler.

0:02:56.047,0:02:59.536
Peki mantar neden kaynakları [br]ağaçtan ağaca taşır?

0:02:59.536,0:03:02.946
Bu, mikorizal ağların [br]gizemlerinden biridir.

0:03:02.946,0:03:07.255
Mantarların besin topraklarını[br]ve şekeri ağaçla değiş tokuşu,

0:03:07.255,0:03:09.346
iki taraf da faydalandığından mantıklıdır.

0:03:09.346,0:03:13.308
Mantarın olası kazançları [br]ağaçlar arasındaki ağın

0:03:13.308,0:03:17.758
bir parçası olmanın yanı sıra[br]tam olarak açık değildir.

0:03:17.761,0:03:20.348
Mantar, olabildiğince çok[br]ağaçla bağlantısı olmasından

0:03:20.348,0:03:22.458
ve ağaçlar arasındaki moleküllerin

0:03:22.458,0:03:26.380
gidip gelmesiyle bağlantılarını[br]arttırmasından fayda sağlıyordur.

0:03:26.380,0:03:29.212
Belki de bitkiler [br]mantarlara olan katkılarını

0:03:29.212,0:03:32.778
mantarlar ağaçlarla değiş tokuşa[br]olanak sağlamadığında azaltıyordur.

0:03:32.778,0:03:34.126
Hangi sebeple olursa olsun

0:03:34.126,0:03:38.576
bu mantarlar ağaçlar arasında[br]olağanüstü ölçüde bilgi taşır.

0:03:38.576,0:03:42.964
Mikoriza ile ağaçlar besinlerin[br]veya sinyal veren moleküllerin

0:03:42.964,0:03:46.305
kendi türlerinin bir üyesinden[br]gelip gelmediğini anlayabilirler.

0:03:46.305,0:03:48.862
Bu bilgilerin kardeş veya ebeveyn gibi

0:03:48.862,0:03:51.722
yakın bir akrabadan [br]gelip gelmediğini bile anlayabilirler.

0:03:51.722,0:03:54.607
Ağaçlar, aynı zamanda[br]mantarsal ağlarıyla komşularının

0:03:54.607,0:03:57.524
tehdit olabileceği düşüncesiyle[br]korumacı enzim üretimlerinde

0:03:57.524,0:04:00.817
artışa neden olan kuraklık, [br]böcek saldırıları gibi

0:04:00.817,0:04:03.347
olaylar hakkında da bilgi paylaşabilirler.

0:04:03.347,0:04:08.037
Ormanda sağlık bu karmaşık iletişimlere[br]ve değiş tokuşlara bağlıdır.

0:04:08.040,0:04:10.699
Her şeyin böyle derinden bağlanmasıyla

0:04:10.699,0:04:14.949
bir türü etkileyen şey, diğerlerini [br]de etkilemek zorundadır.