1
00:00:10,724 --> 00:00:13,616
Veći deo šume živi u senci džinova

2
00:00:13,616 --> 00:00:15,757
koji čine najviše krošnje.

3
00:00:15,757 --> 00:00:17,526
To je najstarije drveće

4
00:00:17,526 --> 00:00:21,003
koje ima na stotine dece
i na hiljade unučadi.

5
00:00:21,003 --> 00:00:24,415
Posećuju svoje komšije,
deleći hranu, zalihe

6
00:00:24,415 --> 00:00:27,618
i mudrost stečenu
tokom svojih dugih života.

7
00:00:27,618 --> 00:00:30,094
Sve ovo postižu ukorenjeni u mestu,

8
00:00:30,094 --> 00:00:33,564
nesposobni da govore,
protegnu se ili da se kreću.

9
00:00:33,564 --> 00:00:37,132
Tajna njihovog uspeha
počiva ispod šumskog tla,

10
00:00:37,132 --> 00:00:41,214
gde ogromni sistemi korenja
podržavaju visoka stabla nad zemljom.

11
00:00:41,214 --> 00:00:45,779
U partnerstvu sa korenjem
su simbiotske gljive nazvane mikorize.

12
00:00:46,157 --> 00:00:49,965
Ove gljive imaju bezbroj
razgranatih hifa u vidu niti

13
00:00:49,965 --> 00:00:52,965
koje zajedno sačinjavaju miceliju.

14
00:00:52,965 --> 00:00:57,329
Micelije se prostiru duž znatno većeg
prostora od ovih sistema korenja

15
00:00:57,329 --> 00:01:00,505
i povezuju korenje različitog drveća.

16
00:01:00,505 --> 00:01:03,517
Ove veze obrazuju mikorizalne mreže.

17
00:01:03,517 --> 00:01:05,158
Putem mikorizalnih mreža,

18
00:01:05,158 --> 00:01:10,010
gljive mogu da prenose resurse
i signalne molekule između drveća.

19
00:01:10,838 --> 00:01:13,964
Znamo da najstarije drveće
ima najveće mikorizalne mreže

20
00:01:13,964 --> 00:01:16,056
sa najviše veza sa drugim drvećem,

21
00:01:16,056 --> 00:01:19,320
ali ove veze je izuzetno teško pratiti.

22
00:01:19,648 --> 00:01:23,782
Razlog tome je što postoji
oko stotinu vrsta mikorizalnih gljiva -

23
00:01:23,782 --> 00:01:28,482
a pojedinačno drvo može da bude u koloniji
sa desetinama različitih vrsta gljiva,

24
00:01:28,482 --> 00:01:31,675
od kojih svaka stvara veze
sa određenim skupom drugog drveća,

25
00:01:31,675 --> 00:01:36,101
a koji opet imaju sopstvene jedinstvene
skupove društava gljiva.

26
00:01:36,101 --> 00:01:39,293
Kako bismo imali uvid u to
kako materija kruži ovom mrežom,

27
00:01:39,293 --> 00:01:41,142
posmatrajmo izbliže šećer

28
00:01:41,142 --> 00:01:44,885
dok putuje od zrelog drveta
do komšijske mladice.

29
00:01:45,237 --> 00:01:47,518
Putovanje šećera započinje
visoko nad tlom,

30
00:01:47,518 --> 00:01:50,553
u lišću najvišeg drveća
iznad šumske kupole.

31
00:01:50,553 --> 00:01:55,513
Lišće koristi obilje sunca
kako bi proizvelo šećer putem fotosinteze.

32
00:01:55,513 --> 00:01:58,116
Ovo esencijalno gorivo
potom putuje kroz drvo

33
00:01:58,116 --> 00:02:00,749
do podnožja stabla
u vidu gustog biljnog soka.

34
00:02:00,749 --> 00:02:04,069
Odatle, šećer se spušta do korenja.

35
00:02:04,069 --> 00:02:06,947
Mikorizalne gljive pronalaze
vrhove korenja

36
00:02:06,947 --> 00:02:10,206
i opkoljavaju ga ili prodiru
kroz spoljne ćelije korenja,

37
00:02:10,206 --> 00:02:12,104
u zavisnosti od vrste gljive.

38
00:02:12,628 --> 00:02:17,518
Gljive ne mogu da proizvode šećer,
iako im je potreban baš kao i drveću.

39
00:02:17,518 --> 00:02:18,577
Mogu, pak,

40
00:02:18,577 --> 00:02:22,406
da sakupljaju hranljive materije iz tla
mnogo efikasnije od korenja drveća -

41
00:02:22,406 --> 00:02:25,595
i prebacuju te hranljive materije
u korenje drveća.

42
00:02:25,595 --> 00:02:26,571
Uglavnom,

43
00:02:26,571 --> 00:02:30,425
supstance teku s mesta gde ih ima više
do mesta gde su oskudnije,

44
00:02:30,425 --> 00:02:32,322
ili od izvora do ušća.

45
00:02:32,322 --> 00:02:36,354
To znači da šećeri putuju
od korenja drveća do hifa gljiva.

46
00:02:36,354 --> 00:02:38,040
Kada šećer dospe u gljive,

47
00:02:38,040 --> 00:02:41,439
putuje duž hifa kroz pore između ćelija

48
00:02:41,439 --> 00:02:44,522
ili kroz naročite šuplje
transporterske hife.

49
00:02:44,522 --> 00:02:46,592
Gljive apsorbuju deo šećera,

50
00:02:46,592 --> 00:02:50,113
ali ostatak putuje dalje i dolazi
do korenja susednog drveta,

51
00:02:50,113 --> 00:02:53,403
do mladice koja raste u senci
i ima manje šanse

52
00:02:53,403 --> 00:02:56,047
da stvara šećer fotosintezom.

53
00:02:56,047 --> 00:02:59,536
Međutim, zašto gljive prebacuju
materije od drveta do drveta?

54
00:02:59,536 --> 00:03:02,946
Radi se o jednoj od misterija
mikorizalnih mreža.

55
00:03:02,946 --> 00:03:07,255
Za gljivu ima smisla da razmenjuje
hranu i šećer iz tla sa drvetom -

56
00:03:07,255 --> 00:03:09,346
obe strane imaju korist.

57
00:03:09,346 --> 00:03:13,348
Gljive najverovatnije imaju manje očitu
korist od toga što su deo mreže

58
00:03:13,348 --> 00:03:17,758
između drveća, ali tačno kako
nije baš najjasnije.

59
00:03:17,761 --> 00:03:20,048
Možda gljive imaju koristi od veza

60
00:03:20,048 --> 00:03:22,458
sa raznim različitim drvećem koje postoji

61
00:03:22,458 --> 00:03:26,380
i pojačavaju svoje veze tako što
prebacuju molekule između drveća.

62
00:03:26,380 --> 00:03:29,312
Ili, pak, biljke umanjuju
svoj doprinos gljivama

63
00:03:29,312 --> 00:03:32,778
ako gljive ne olakšaju
razmene među drvećem.

64
00:03:32,778 --> 00:03:34,126
Šta god da je razlog,

65
00:03:34,126 --> 00:03:38,716
ove gljive prenose neverovatne količine
informacija među drvećem.

66
00:03:38,716 --> 00:03:42,964
Kroz mikorize, drveće zna
da li hrana ili molekuli signalizatori

67
00:03:42,964 --> 00:03:46,305
stižu od člana njihove
sopstvene vrste ili ne.

68
00:03:46,305 --> 00:03:49,592
Mogu čak da znaju kada informacija
stiže od bliskog rođaka,

69
00:03:49,592 --> 00:03:51,722
brata ili roditelja.

70
00:03:51,722 --> 00:03:54,977
Kroz svoje mreže gljiva,
drveće može i da deli informacije

71
00:03:54,977 --> 00:03:57,524
o događajima poput suše
ili o napadima insekata,

72
00:03:57,524 --> 00:04:00,957
navodeći tako svoje komšije
da pojačaju proizvodnju zaštitnih enzima

73
00:04:00,957 --> 00:04:02,999
u iščekivanju pretnji.

74
00:04:03,347 --> 00:04:08,037
Zdravlje šume počiva na ovim
zapetljanim komunikacijama i razmenama.

75
00:04:08,040 --> 00:04:10,809
Kada je sve tako duboko isprepletano,

76
00:04:10,809 --> 00:04:14,823
ono što utiče na jednu vrstu
mora da utiče i na druge.