1
00:00:10,724 --> 00:00:13,616
بەشی زۆری دارستان لە ژێر
سێبەری زەبەلاحەکاندا دەژین

2
00:00:13,616 --> 00:00:15,757
کە دەبنە بڵندترین چادر.

3
00:00:15,757 --> 00:00:17,376
ئەوانە کۆنترین درەختەکانن،

4
00:00:17,376 --> 00:00:21,003
لەگەڵ سەدان منداڵ و 
هەزاران وەچە.

5
00:00:21,003 --> 00:00:24,325
لە دراوسێکانیان دەپرسنەوە، خۆراک
بەش دەکەن،یارمەتی یەکتریش دەدەن،

6
00:00:24,325 --> 00:00:27,468
و ژیری بەدەست دێت لەگەڵ درێژی ژیانیان.

7
00:00:27,468 --> 00:00:33,564
گشتیان لە شوێنێک ڕەگیان داکوتیووە، ناتوانن
قسە بکەن، دەستت ببەن بۆ شت، یان بجوڵێن.

8
00:00:33,564 --> 00:00:37,132
نهێنی سەرکەوتنیان لە ژیر زەمینی
دارستاندا دەدۆزرێتەوە،

9
00:00:37,132 --> 00:00:41,134
کە تێیدا چەندان ڕژێمی ڕەگی پشتگیری
لە قەدە تاوەرییەکان دەکەن.

10
00:00:41,134 --> 00:00:45,937
هاوڕێی ئەو ڕەگانە کەڕووە هاوگوزەرانەکانن
کە پییان دەگوترێت مایکۆڕایزا.

11
00:00:45,937 --> 00:00:49,965
‎ئەو کەڕووانە لقی بێژماریان ھەیە،
وەک دەزووی كەڕووی

12
00:00:49,965 --> 00:00:52,965
کە پێکەوە مایسیلیۆم پێک دەهێنن.

13
00:00:52,965 --> 00:00:57,329
مایسیلیۆم بە ناوچەیەکی بەرفراوانتردا 
بڵاودەبێتەوە وەک لە سیستەمی ڕەگی دارەکان

14
00:00:57,329 --> 00:01:00,425
و لقی دارە جیاوازەکان 
دەگەینن بە یەکتر.

15
00:01:00,425 --> 00:01:03,517
ئەو پەیواندیانە ڕایەڵەی 
مایکۆریزی فۆڕمەلە دەکەن.

16
00:01:03,517 --> 00:01:05,158
لە ڕێگەی ڕایەڵەکانی مایکۆریزی،

17
00:01:05,158 --> 00:01:10,648
کەڕووەکان سەرچاوەکان و گەردە ئاماژە
پێدەرەکان لە نێوان دارەکان داگوازنەوە.

18
00:01:10,648 --> 00:01:13,834
دەزانین کە کۆنترین دارەکان گەورەترین 
ڕایەڵەی مایکۆریزیان هەیە

19
00:01:13,834 --> 00:01:16,056
لەگەڵ زۆرترین پەیوەندی بە دارەکانی دیکەوە،

20
00:01:16,056 --> 00:01:19,438
بەڵام ئەو پەیوەندیانە زۆر 
ئاڵۆزن تاوەکو بتوانرێت شوێنیان بکەوین.

21
00:01:19,438 --> 00:01:23,782
ئەمەش لەبەرئەوەی بە سەدان جۆری
بوونەوەری کەڕووی مایکرۆیزی بوونیان هەیە-

22
00:01:23,782 --> 00:01:28,482
و ڕەنگە تاکە دارێک لەلایەن دەیان
جۆری جیاوازی کەڕووەوە داگیر کرابێت.

23
00:01:28,482 --> 00:01:31,675
هەر یەکەیان پەیوەندی بە کۆمەڵە
دارێکی جیاوازەوە دەبەستێت،

24
00:01:31,675 --> 00:01:36,101
کە بەمەش هەریەکێکیان کۆمەڵە
پەیوەندیەکی هاوبەش و جیاوازیان هەیە.

25
00:01:36,101 --> 00:01:39,293
بۆ ئەوەیە بزانیت کە چۆن ماددەکان
لە نێو ئەم ڕایەڵانە دەجوڵێن،

26
00:01:39,293 --> 00:01:41,142
با تیشک بخەینە سەر شەکرەکان،

27
00:01:41,142 --> 00:01:45,007
لەو کاتەی گەشت دەکەن لە دارێکی
پێگەیشتوەوە بۆ شەتڵێکی دراوسێ.

28
00:01:45,007 --> 00:01:47,518
گەشتی شەکرەکە دەست پێدەکات
لە سەروو زەویەکە،

29
00:01:47,518 --> 00:01:50,553
لە گەڵاکانی بەرزترین دارەکانی 
سەروو چادرەکەوە.

30
00:01:50,553 --> 00:01:55,433
گەڵاکان تیشکی بڵاوی خۆر بەکار دەهێنن تاکو
لە ڕێگەی ڕۆشنەپێکهاتن شەکری لێ دروست بکەن.

31
00:01:55,433 --> 00:01:58,016
دواتر ئەو سوتەمەنیە بنچینەییە بەناو
دارەکەدا دەڕوات

32
00:01:58,016 --> 00:02:00,749
تا بناغەی قەدەکە لە شلەیەکی ئەستوردا.

33
00:02:00,749 --> 00:02:04,069
لەوێشەوە، شەکرەکە بۆ ڕەگەکان دەڕوات.

34
00:02:04,069 --> 00:02:06,717
کەڕووە مایکۆرایزیەکان لە سەر 
لێواری رەگەکانن

35
00:02:06,717 --> 00:02:10,096
و چواردەوری دەگرن یاخود دەچنە ناوەوەی
خانە کۆتاییەکانی ڕەگ،

36
00:02:10,096 --> 00:02:12,628
ئەوە دەکەوێتە سەر جۆری کەڕووەکە.
کەڕووەکان

37
00:02:12,628 --> 00:02:17,468
ناتوانن شەکر دروست بکەن، هەرچەندە
وەک دارەکانی تر وەک وزە پێویستیانە.

38
00:02:17,468 --> 00:02:18,477
هەرچۆنێک بێ، دەتوانن،

39
00:02:18,477 --> 00:02:22,226
باشتر خۆراک لە خاکەکە کۆبکەنەوە 
وەک ئەو توانایەی دارەکان بۆ ئەوە هەیانە-

40
00:02:22,226 --> 00:02:25,765
و ئەو خۆراکانە بۆ ناوەوەی
ڕەگی دارەکان دەگوازنەوە.

41
00:02:25,765 --> 00:02:26,571
بەگشتی،

42
00:02:26,571 --> 00:02:30,425
ماددەکان زیاتر لەو شوێنانە دەگوێزرێنەوە
کە زۆرن وەک لەو شوێنانەی کە زۆر نین

43
00:02:30,425 --> 00:02:32,322
یان لە سەرچاوەکەوە بۆ چاڵاوەکە.

44
00:02:32,322 --> 00:02:36,234
واتای ئەوەیە کە شەکرەکان لە ڕەگەکانەوە
دەگوازرێنەوە بۆ دەزووە کەڕووەکان.

45
00:02:36,234 --> 00:02:38,040
هەر کە شەکرەکان دەچنە
ناو کەڕووەکانەوە،

46
00:02:38,040 --> 00:02:41,329
بەناو دەزووەکەروەکان گەشت
دەکەن بە نێوان خانەکاندا دەڕۆن

47
00:02:41,329 --> 00:02:44,412
یانیش بەناو دەزووەکەڕووەیەکی 
بەتاڵی گوێزەرەوە.

48
00:02:44,412 --> 00:02:46,592
کەڕووەکان هەندێک لە شەکرەکە هەڵدەمژن،
بەڵام

49
00:02:46,592 --> 00:02:50,113
هەندێکیان بەردەوام دەبن لە گەشتەکەو
دەچنە ناو ڕەگەکانی دارەکانی دراوسێوە،

50
00:02:50,113 --> 00:02:53,403
شەتڵێک کە گەشە دەکات
لە سێبەردا و هەلی کەمی هەیە

51
00:02:53,403 --> 00:02:56,047
ڕۆشنەپێکهاتن بکات بۆ بەدەست هێنانی شەکر.

52
00:02:56,047 --> 00:02:59,536
بەڵام بۆچی کەڕووەکان سەرچاوەکانی
لە دارێکەوە بۆ دارێکی دیکە دوگوازنەوە؟

53
00:02:59,536 --> 00:03:02,946
ئەمە یەکێکە لە نهێنییەکانی 
ڕایەڵەکانی مایکۆرایزا.

54
00:03:02,946 --> 00:03:07,255
ئەوە مانابەخشە کە کەڕوو ماددە خۆراکییەکانی
ناو خاک و شەکر ئاڵوگۆڕ پێبکات لەگەڵ دارێک—

55
00:03:07,255 --> 00:03:09,346
هەردوو لایەنەکە سوودیان پێ دەگات.

56
00:03:09,346 --> 00:03:13,348
لەوانەیە کەڕوو بە رێگەیەکی کمەتر ڕوون 
قازانج بکات لە بوون بە بەشێکی ڕایەڵەیەکی

57
00:03:13,348 --> 00:03:17,758
نێوان دارەکان، بەڵام بەتەواوی
ڕێگەکان ڕوون و ئاشکرا نین.

58
00:03:17,761 --> 00:03:20,048
ڕەنگە کەڕوو لە ڕێگەی پەیوەندییەکانیەوە

59
00:03:20,048 --> 00:03:22,458
سوودی پێبگات
لەگەڵ زۆر درەختی جیاواز،

60
00:03:22,458 --> 00:03:26,380
و بەهۆی گەردە گەشتیارەکان لە نیوان
دارەکان پەیوەندیاکانی فراوان دەکات.

61
00:03:26,380 --> 00:03:29,212
یان ڕووەکەکان کۆمەکیەکانیان
بۆ کەڕووەکان کەم بکەنەوە

62
00:03:29,212 --> 00:03:32,778
ئەگەر کەڕووەکان بە سانایی لە نێوان
درەختەکان ئاڵوگۆر کردنەکانیان نەکەن.

63
00:03:32,778 --> 00:03:34,126
هۆکارەکە هەرچیەک بێت،

64
00:03:34,126 --> 00:03:38,576
ئەو کەڕووانە ژمارەیەکی باوەڕ پێ نەکراو 
لە زانیاری لە نێوان درەختەکان دەگوازنەوە.

65
00:03:38,576 --> 00:03:42,964
لە ڕێگەی مایکۆڕایزاکانەوە، درەختەکان
دەتوانن بزانن کاتێک خۆراکەکان و گەردە

66
00:03:42,964 --> 00:03:46,305
ئاماژەپێدەرەکان لە ئەندامێکی
جۆرەکەیانەوە دێت یاخود نا.

67
00:03:46,305 --> 00:03:49,512
ئەوان تەنانەت دەتوانن بزانن کاتێک زانیاری 
لە خزمێکی نزیکیانەوە بێت

68
00:03:49,512 --> 00:03:51,722
وەکو خوشک و برا یاخود دایک و باوک.

69
00:03:51,722 --> 00:03:54,977
درەختەکان دەشتوانن زانیاری بدەن 
دەربارەی ڕووداوەکانی وەکو وشکەساڵی.

70
00:03:54,977 --> 00:03:57,524
یانیش هێرشی مێرووەکان لە ڕێگەی 
ڕایەڵە کەڕووییەکانیان،

71
00:03:57,524 --> 00:04:00,907
دەبنە هۆی ئەوەی درەختەکان بڕی
بەرهەمهێنانی ئەنزیمی پارێزگاری

72
00:04:00,907 --> 00:04:03,347
لە خۆپارێزیکردن بۆ هەر
هەڕەشەیەک زیاد بکەن.

73
00:04:03,347 --> 00:04:08,037
تەندرووستی دارستان دەکەوێتە سەر ئەم 
پەیوەندی و ئاڵوگۆرە ئاڵۆزانە.

74
00:04:08,040 --> 00:04:10,699
لەگەڵ یەکگیری و پەیوەندیە
قوڵەی نێوان هەمووشتەکان،

75
00:04:10,699 --> 00:04:14,949
چی دەبێتە کاریگەری خستنە سەر
بوونەوەرێک دەیکاتە سەر ئەوانی دیش.