1 00:00:01,940 --> 00:00:05,190 Deməli, biz artıq ağciyərlər və toxumalar haqqında, həmçinin 2 00:00:05,190 --> 00:00:08,430 molekulların bu ikisi arasında mübadiləsi zamanı 3 00:00:08,430 --> 00:00:12,280 yaranan maraqlı münasibətdən 4 00:00:12,280 --> 00:00:13,010 danışmışıq. 5 00:00:13,010 --> 00:00:16,079 Ağciyərlər, təbii ki, oksigeni 6 00:00:16,079 --> 00:00:17,800 toxumalara çatdırmağa çalışırlar. 7 00:00:17,800 --> 00:00:19,780 Toxumalar da ən itkisiz halda karbon 8 00:00:19,780 --> 00:00:23,200 dioksidi geri qaytarmağa çalışırlar. 9 00:00:23,200 --> 00:00:25,505 Yəni, bunlar bu ikisi arasında baş verən 10 00:00:25,505 --> 00:00:27,080 mühüm hadisələrdir. 11 00:00:27,080 --> 00:00:29,080 Xatırladım ki, oksigenin daşınmasının 12 00:00:29,080 --> 00:00:31,060 iki əsas yolu olduğunu demişdik. 13 00:00:31,060 --> 00:00:35,590 Bunlardan ilki və ən asanı, qanın özündə 14 00:00:35,590 --> 00:00:38,240 həll olmuş oksigendir. 15 00:00:38,240 --> 00:00:39,580 Amma bu, əsas yol deyil. 16 00:00:39,580 --> 00:00:43,130 Əsas yol oksigenin hemoqlobinlə birləşməsidir. 17 00:00:43,130 --> 00:00:45,750 Əslində, bunu HbO2 adlandırırıq. 18 00:00:45,750 --> 00:00:49,630 Bu molekulun adı oksihemoqlobindir. 19 00:00:49,630 --> 00:00:52,400 Deməli, oksigenin böyük bir hissəsi toxumalara 20 00:00:52,400 --> 00:00:55,130 bu formada daşınacaq. 21 00:00:55,130 --> 00:00:57,730 Digər tərəfdə isə toxumalardan ağciyərə qayıdan 22 00:00:57,730 --> 00:01:00,597 həll olmuş karbon dioksidiniz var. 23 00:01:00,597 --> 00:01:02,680 Çox kiçik miqdarda karbon dioksid, əslində, 24 00:01:02,680 --> 00:01:05,430 plazma daxilində daşınır. 25 00:01:05,430 --> 00:01:08,650 Amma karbon dioksidin əksəriyyəti bu cür daşınmır. 26 00:01:08,650 --> 00:01:12,260 Karbon dioksidin daha əlverişli geriyə daşınma yolları, 27 00:01:12,260 --> 00:01:15,760 xatırladım ki, bizim burada protonlu hemoqlobinimiz var. 28 00:01:15,760 --> 00:01:17,490 Yadda saxlayın ki, hemoqlobinlə 29 00:01:17,490 --> 00:01:19,190 birləşmiş proton var deyiriksə, 30 00:01:19,190 --> 00:01:22,970 əslində, plazmada üzən müəyyən miqdar bikarbonat da var. 31 00:01:22,970 --> 00:01:25,640 Bu hal ona görə səmərəlidir ki, proton və bikarbonat 32 00:01:25,640 --> 00:01:29,640 ağciyərlərə geri qayıtdıqda təkrar qarşılaşırlar. 33 00:01:29,640 --> 00:01:32,840 Onlar CO2 ilə su əmələ gətirirlər. 34 00:01:32,840 --> 00:01:35,430 Bu da ona görə baş verir ki, qırmızı qan hüceyrələrində 35 00:01:35,430 --> 00:01:38,530 karbonik anhidraza adlı ferment yerləşir. 36 00:01:38,530 --> 00:01:41,692 Belə çıxır ki, bura karbon dioksidin geri qayıtdığı yerdir. 37 00:01:41,692 --> 00:01:43,150 Əlbəttə, üçüncü yol da var. 38 00:01:43,150 --> 00:01:44,960 Yadda saxlayın ki, həmçinin müəyyən 39 00:01:44,960 --> 00:01:49,320 miqdar birbaşa hemoqlobinə birləşən karbon dioksid də var. 40 00:01:49,320 --> 00:01:52,970 Bu proses zamanı o, bir az proton da əmələ gətirir. 41 00:01:52,970 --> 00:01:56,190 Bu proton da gedib bu işi görə bilir. 42 00:01:56,190 --> 00:01:58,400 Həmçinin, o da hemoqlobinə birləşə bilir. 43 00:01:58,400 --> 00:02:01,780 Deməli, burada bir növ qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. 44 00:02:01,780 --> 00:02:04,390 Amma sizin diqqət yetirməyinizi istədiyim əsas məqam 45 00:02:04,390 --> 00:02:08,560 hemoqlobinin oksigen birləşdirə bilməsidir. 46 00:02:08,560 --> 00:02:11,390 Bu tərəfdə isə hemoqlobinin proton 47 00:02:11,390 --> 00:02:13,800 birləşdirə bilməsidir. 48 00:02:13,800 --> 00:02:15,380 İndi isə, maraqlısı odur ki, 49 00:02:15,380 --> 00:02:16,796 burada kiçik bir yarış, 50 00:02:16,796 --> 00:02:18,800 bir növ oyun baş verir. 51 00:02:18,800 --> 00:02:20,710 Çünki bir tərəfdə oksigen birləşdirən 52 00:02:20,710 --> 00:02:24,320 hemoqlobininiz var. 53 00:02:24,320 --> 00:02:26,900 İcazə verin, iki dəfə çəkim. 54 00:02:26,900 --> 00:02:29,800 Tutaq ki, bu yuxarıdakı, protonla əlaqəyə girir. 55 00:02:29,800 --> 00:02:34,540 Bu proton hemoqlobini oğurlamağa çalışacaq. 56 00:02:34,540 --> 00:02:36,830 Deməli, hemoqlobin uğrunda kiçik bir yarış gedir 57 00:02:36,830 --> 00:02:40,100 və burada oksigen kənarda tək başına qalır. 58 00:02:40,100 --> 00:02:43,300 Dedik ki, karbon dioksid də həmin şeyi edir. 59 00:02:43,300 --> 00:02:46,630 İndi isə, bizim karbon dioksidlə birləşmiş hemoqlobinimiz var. 60 00:02:46,630 --> 00:02:49,240 O, bu proses zamanı proton əmələ gətirir. 61 00:02:49,240 --> 00:02:52,330 Amma yenə də, oksigen kənarda tək başına qalır. 62 00:02:52,330 --> 00:02:54,700 Deməli, bu, yaxınlıqda yetərli oksigeniniz 63 00:02:54,700 --> 00:02:58,010 olmağından, əgər baş verən əsas hadisələrdən biri budursa, 64 00:02:58,010 --> 00:03:01,210 ya da böyük miqdarda bu məhsullara - proton ya da 65 00:03:01,210 --> 00:03:03,760 karbon dioksidə malik olmağınızdan asılıdır. 66 00:03:03,760 --> 00:03:07,050 Sizin toxumanızda üzənlərdən hansının miqdarının 67 00:03:07,050 --> 00:03:10,200 çox olması reaksiyanın hansı istiqamətdə 68 00:03:10,200 --> 00:03:11,776 gedəcəyini müəyyən edəcək. 69 00:03:11,776 --> 00:03:13,400 Belə ki, bu məlumatı yadda 70 00:03:13,400 --> 00:03:15,380 saxlayıb geriyə bir addım ataraq deyə 71 00:03:15,380 --> 00:03:20,045 bilərəm ki, məncə, karbon dioksid və protonlar oksigenə təsir edir. 72 00:03:20,045 --> 00:03:22,420 Deyə bilərəm ki, bu ikisi - karbon dioksid və 73 00:03:22,420 --> 00:03:25,440 protonlar, əslində, hemoqlobinin oksigenə qarşı 74 00:03:25,440 --> 00:03:36,180 meylinə, ya da hemoqlobinin oksigen birləşdirmək 75 00:03:36,180 --> 00:03:41,620 istəyinə təsir göstərirlər. 76 00:03:41,620 --> 00:03:43,880 Bu, bu cür rəqabətə baxaraq 77 00:03:43,880 --> 00:03:46,430 deyə biləcəyiniz müddəadır. 78 00:03:46,430 --> 00:03:48,250 Sizin hansı perspektivə üstünlük 79 00:03:48,250 --> 00:03:52,420 verdiyinizdən asılı olaraq, başqa bir nəfər də gəlib deyə bilər ki, 80 00:03:52,420 --> 00:03:54,880 mənim fikrimcə oksigen təsir göstərir. 81 00:03:54,880 --> 00:03:57,450 Deyə bilərsiniz ki, bəlkə də, oksigen hemoqlobinin 82 00:03:57,450 --> 00:04:03,530 karbon dioksid və protona olan, hemoqlobinin 83 00:04:03,530 --> 00:04:09,700 CO2-yə və protonlara olan meylinə təsir edir. 84 00:04:09,700 --> 00:04:13,110 Yəni, buna hər iki perspektivdən yanaşa bilərsiniz. 85 00:04:13,110 --> 00:04:15,230 Mənim nəzərinizə çatdırmaq istədiyim odur ki, 86 00:04:15,230 --> 00:04:17,426 bu fikirlərin hər ikisi düzgündür 87 00:04:17,426 --> 00:04:19,300 və biz çox zaman düşünürük ki, bu 88 00:04:19,300 --> 00:04:21,350 eyni şeyi iki dəfə təkrarlamaqdır. 89 00:04:21,350 --> 00:04:23,650 Amma bunlar, əslində, iki fərqli təsir mexanizmidir 90 00:04:23,650 --> 00:04:25,200 və iki müxtəlif adı var. 91 00:04:25,200 --> 00:04:29,650 Belə ki, birincisi, karbon dioksid və protonlarla bağlı olan təsir 92 00:04:29,650 --> 00:04:32,840 mexanizmi Bor effekti adlanır. 93 00:04:32,840 --> 00:04:36,230 Bu sözü ya da təsviri daha əvvəl eşitmiş ola bilərsiniz. 94 00:04:36,230 --> 00:04:38,020 Bu Bor effektidir. 95 00:04:38,020 --> 00:04:41,170 Digəri, başqa perspektivdən - oksigenin 96 00:04:41,170 --> 00:04:43,210 perspektivindən yanaşdığımız isə 97 00:04:43,210 --> 00:04:45,430 Haldan effekti adlanır. 98 00:04:45,430 --> 00:04:48,480 Adı sadəcə olaraq belədir, Haldan effekti. 99 00:04:48,480 --> 00:04:50,770 Bəs bu Bor effekti və Haldan effekti nədir? 100 00:04:50,770 --> 00:04:53,660 Müxtəlif molekulların oksigen uğrunda rəqabət apardığını 101 00:04:53,660 --> 00:04:54,744 deməkdən başqa. 102 00:04:54,744 --> 00:04:57,160 İcazə verin, lövhəni biraz yuxarı qaldırım. 103 00:04:57,160 --> 00:04:59,460 Görək bunun diaqramını çəkə bilərəmmi. 104 00:04:59,460 --> 00:05:01,770 Çünki düşünürəm ki, bəzən diaqramın belə şeyləri 105 00:05:01,770 --> 00:05:03,530 başa salmaqda çox köməyi dəyə bilər. 106 00:05:03,530 --> 00:05:05,770 Baxaq bacara biləcəyəmmi. 107 00:05:05,770 --> 00:05:09,150 Gəlin, kiçik bir sxemdən istifadə edək və Bor effektini sxemlə izah edib - 108 00:05:09,150 --> 00:05:10,710 edə bilməyəcəyimizi yoxlayaq. 109 00:05:10,710 --> 00:05:13,010 Deməli, bu oksigenin parsial təzyiqi, 110 00:05:13,010 --> 00:05:15,710 nə qədərinin plazmada həll olduğudur. 111 00:05:15,710 --> 00:05:18,610 Bu isə oksigenin tutumudur, yəni 112 00:05:18,610 --> 00:05:21,076 qanda olan oksigenin ümumi miqdarı. 113 00:05:21,076 --> 00:05:22,700 Bu, əlbəttə ki, hemoqlobinlə 114 00:05:22,700 --> 00:05:26,950 birləşmiş oksigeni də nəzərə alır. 115 00:05:26,950 --> 00:05:30,690 Mən yavaş-yavaş oksigenin parsial təzyiqini artırdıqca 116 00:05:30,690 --> 00:05:33,750 əvvəlcə çoxunun hemoqlobinə birləşmədiyinə 117 00:05:33,750 --> 00:05:36,630 diqqət yetirin. 118 00:05:36,630 --> 00:05:39,170 Amma vaxt keçdikcə, bir neçə molekul birləşir 119 00:05:39,170 --> 00:05:40,830 və qarşınıza kooperativlik çıxır. 120 00:05:40,830 --> 00:05:44,170 Bucaq əmsalı yavaş-yavaş artmağa başlayır 121 00:05:44,170 --> 00:05:45,840 və daha dik hal alır. 122 00:05:45,840 --> 00:05:47,680 Bütün bunlar kooperativliyə görədir. 123 00:05:47,680 --> 00:05:51,550 Oksigen başqa oksigen molekullarının birləşdiyi yerə birləşməyi xoşlayır. 124 00:05:51,550 --> 00:05:54,490 Daha sonra isə sabit hal alacaq. 125 00:05:54,490 --> 00:05:56,460 Sabit hal alacaq, çünki oksigen 126 00:05:56,460 --> 00:05:58,170 doymuş hala keçir. 127 00:05:58,170 --> 00:06:00,280 Yəni, artıq yetəri qədər boş yer yoxdur. 128 00:06:00,280 --> 00:06:03,500 Deməli, hemoqlobində hələ də qalmış boş yerləri 129 00:06:03,500 --> 00:06:06,910 tapmaq üçün plazmada həll olmuş çoxlu 130 00:06:06,910 --> 00:06:09,040 oksigenə ehtiyacınız var. 131 00:06:09,040 --> 00:06:10,590 Tutaq ki, iki yer seçmişik. 132 00:06:10,590 --> 00:06:12,680 Birinci yer, qanda yüksək miqdarda 133 00:06:12,680 --> 00:06:16,150 həll olmuş oksigendir. 134 00:06:16,150 --> 00:06:17,735 Bu da deyək ki, qanda aşağı 135 00:06:17,735 --> 00:06:19,110 miqdarda həll olmuş oksigendir. 136 00:06:19,110 --> 00:06:20,901 Bunları istədiyim kimi seçirəm. 137 00:06:20,901 --> 00:06:23,300 Ölçü vahidləri haqqında da narahat olmayın. 138 00:06:23,300 --> 00:06:25,300 Əgər bədənin hansı hissəsində oksigen 139 00:06:25,300 --> 00:06:27,055 miqdarının çox olduğunu fikirləşsəniz 140 00:06:27,055 --> 00:06:28,430 yəqin ki, ağlınıza ilk olaraq, 141 00:06:28,430 --> 00:06:31,260 qanda həll olmuş çoxlu oksigenə malik olan ağciyərlər gələr. 142 00:06:31,260 --> 00:06:35,290 Az miqdarda oksigenin olduğu yerə isə çoxlu CO2 olan, amma qanda həll olmuş 143 00:06:35,290 --> 00:06:39,080 yetərli oksigen olmayan bud əzələsini misal göstərə bilərik. 144 00:06:39,080 --> 00:06:41,240 Deməli, bunlar bədənimizin iki hissəsidir 145 00:06:41,240 --> 00:06:42,570 və bunu görə bilirsiniz. 146 00:06:42,570 --> 00:06:45,340 İndi isə, mən bu qrafikə baxaraq bud əzələsinə nə 147 00:06:45,340 --> 00:06:49,166 qədər oksigen çatdırıldığını öyrənmək istəyirəm, 148 00:06:49,166 --> 00:06:50,540 əslində, bu çox asandır. 149 00:06:50,540 --> 00:06:54,870 Ağciyərlərdə ya da ağciyərlərdən çıxan damarlarda nə qədər oksigenin olduğunu, 150 00:06:54,870 --> 00:06:57,420 deyə bilərəm. 151 00:06:57,420 --> 00:06:59,130 Ağciyərlərdən çıxan damarlardakı 152 00:06:59,130 --> 00:07:01,120 qanda bu qədər oksigen var 153 00:07:01,120 --> 00:07:03,830 və buddan ayrılan damarlarda bu qədər 154 00:07:03,830 --> 00:07:05,950 oksigen var. 155 00:07:05,950 --> 00:07:11,710 Oksigen bu iki nöqtə arasında olduqda çatdırılan oksigenin miqdarı 156 00:07:11,710 --> 00:07:14,754 bu iki nöqtənin fərqinə bərabərdir. 157 00:07:14,754 --> 00:07:17,170 Yəni, hər hansı bir toxumaya nə qədər oksigenin 158 00:07:17,170 --> 00:07:22,000 çatdırıldığını öyrənmək istəsəniz, bu iki qiymətin fərqini tapmalısınız. 159 00:07:22,000 --> 00:07:23,650 Xülasə, bu oksigen çatdırılmasıdır. 160 00:07:23,650 --> 00:07:26,400 Əgər oksigen çatdırılmasını artırmaq istəyirsinizsə, 161 00:07:26,400 --> 00:07:29,220 bura baxaraq maraqlı bir hal görə bilərsiniz. 162 00:07:29,220 --> 00:07:31,320 Tutaq ki, hər hansısa bir səbəbdən bunu 163 00:07:31,320 --> 00:07:35,600 artırmaq, daha səmərəli etmək istəsəniz, tək yolunuz 164 00:07:35,600 --> 00:07:37,590 budun daha hipoksik hal almasına 165 00:07:37,590 --> 00:07:41,510 səbəb olmaqdır. 166 00:07:41,510 --> 00:07:43,580 Burada sola doğru irəlilədikcə, o daha 167 00:07:43,580 --> 00:07:47,600 hipoksik hal alır, başqa sözlə, daha az oksigenə malik olur. 168 00:07:47,600 --> 00:07:52,010 Yəni, əgər daha hipoksik vəziyyətə düşsəniz, 169 00:07:52,010 --> 00:07:56,700 buradakı nöqtəniz daha aşağı düşər, təxminən belə bir nöqtə olar. 170 00:07:56,700 --> 00:07:59,650 Bu da daha çox oksigen çatdırılmasına səbəb olar. 171 00:07:59,650 --> 00:08:00,820 Amma bu ideal hal deyil. 172 00:08:00,820 --> 00:08:03,410 Budlarınızın hipoksik olmasını istəməzdiniz. 173 00:08:03,410 --> 00:08:05,980 Bu sızıltı və ağrıya səbəb olardı. 174 00:08:05,980 --> 00:08:09,760 Belə ki, oksigen çatdırılmasını artırmağın hipoksik toxuma, ya da oksigen 175 00:08:09,760 --> 00:08:13,050 çatışmayan toxumaya ehtiyac olmadığı 176 00:08:13,050 --> 00:08:15,560 başqa yolu da var. 177 00:08:15,560 --> 00:08:17,650 Bor effekti elə burada işə başlayır. 178 00:08:17,650 --> 00:08:19,200 Xatırladım ki, CO2 və 179 00:08:19,200 --> 00:08:23,500 və protonların, hemoqlobinin oksigenə olan meylinə 180 00:08:23,500 --> 00:08:25,470 təsirinin Bor effekti olduğunu demişdik. 181 00:08:25,470 --> 00:08:28,600 Gəlin belə bir situasiya düşünək. 182 00:08:28,600 --> 00:08:30,049 Yaşıl rəngdən istifadə edəcəm. 183 00:08:30,049 --> 00:08:32,590 Böyük miqdarda karbon dioksid və protonların olduğu 184 00:08:32,590 --> 00:08:34,590 bu situasiyada Bor effekti bizə deyir ki, 185 00:08:34,590 --> 00:08:37,620 oksigenin hemoqlobinə birləşməyi çətin olacaq. 186 00:08:37,620 --> 00:08:40,220 Yəni, mən başqa bir əyri də çəksəydim, hemoqlobinə 187 00:08:40,220 --> 00:08:43,940 daha az oksigen birləşdiyinə görə 188 00:08:43,940 --> 00:08:46,590 əyri daha kiçik olacaq. 189 00:08:46,590 --> 00:08:49,760 Vaxt keçdikcə, oksigen konsentrasiyası yetəri qədər artdıqda 190 00:08:49,760 --> 00:08:53,070 yuxarı qalxmağa başlayacaq. 191 00:08:53,070 --> 00:08:55,040 Sonda hemoqlobinlə birləşir. 192 00:08:55,040 --> 00:08:56,960 Yəni, karbon dioksid və protonların 193 00:08:56,960 --> 00:08:59,780 iştirakında heç vaxt hemoqlobinlə birləşməyəcək demək olmaz. 194 00:08:59,780 --> 00:09:01,770 Sadəcə daha çox vaxt alır. 195 00:09:01,770 --> 00:09:05,355 Beləcə, qrafikin əyrisi tamamilə dəyişir. 196 00:09:05,355 --> 00:09:09,340 CO2-nin və protonların yüksək miqdarı 197 00:09:09,340 --> 00:09:11,620 ağciyərlərə çox da təsir etmir. 198 00:09:11,620 --> 00:09:14,540 Ağciyərlər düşünürlər ki, bunun bizə dəxli yoxdur. 199 00:09:14,540 --> 00:09:16,450 Çünki, bu şərait bizdə yoxdur. 200 00:09:16,450 --> 00:09:18,890 Amma buda bu hal təsir edir, 201 00:09:18,890 --> 00:09:20,960 çünki budda yüksək miqdarda CO2 202 00:09:20,960 --> 00:09:23,050 və protonlar var. 203 00:09:23,050 --> 00:09:26,170 Xatırladım ki, yüksək miqdarda proton olması aşağı pH-ı bildirir. 204 00:09:26,170 --> 00:09:29,420 Yəni hər iki halda düşünə bilərsiniz. 205 00:09:29,420 --> 00:09:33,190 Belə ki, budda fərqli bir nöqtə əldə edəcəksiniz. 206 00:09:33,190 --> 00:09:36,720 Bu nöqtə mavi əyridə yox, yaşıl əyridə olacaq. 207 00:09:36,720 --> 00:09:40,310 Yəni, onu eyni O2 səviyyəsində, 208 00:09:40,310 --> 00:09:42,230 aşağıda çəkə bilərik. 209 00:09:42,230 --> 00:09:45,750 Bəs buddan ayrılan O2-nin həcmi nə qədərdir? 210 00:09:45,750 --> 00:09:47,960 Sözün düzünü desəm, əslində 211 00:09:47,960 --> 00:09:50,530 buralarda olardı. 212 00:09:50,530 --> 00:09:52,420 Əsl miqdarı bu qədərdir. 213 00:09:52,420 --> 00:09:56,290 Yəni, O2 çatdırılması daha təqdirəlayiqdir. 214 00:09:56,290 --> 00:09:57,360 Buna bir baxın. 215 00:09:57,360 --> 00:10:01,127 Deməli, O2 çatdırılması Bor effektinə görə artır. 216 00:10:01,127 --> 00:10:03,460 Əgər siz nə qədər artdığını bilmək istəsəniz, sizə 217 00:10:03,460 --> 00:10:04,410 göstərə də bilərəm. 218 00:10:04,410 --> 00:10:08,830 Buradan aşağıya - buraya qədər olan miqdar deyərdim. 219 00:10:08,830 --> 00:10:11,820 Sözün əsl mənasında, yaşıl və mavi şaquli xətlər 220 00:10:11,820 --> 00:10:13,040 arasındakı məsafə. 221 00:10:13,040 --> 00:10:17,650 Belə çıxır ki, bu Bor effektinin təsiri ilə çatdırılan 222 00:10:17,650 --> 00:10:19,050 əlavə oksigendir. 223 00:10:19,050 --> 00:10:22,670 Yəni Bor effekti oksigenin bizim toxumalarımıza 224 00:10:22,670 --> 00:10:25,710 daşınmasına bu qədər kömək edir. 225 00:10:25,710 --> 00:10:28,710 Gəlin, yenə eyni şeyi edək, amma bu dəfə Haldan effekti üçün. 226 00:10:28,710 --> 00:10:31,120 Bunun üçün bəzi şeyləri dəyişməliyik. 227 00:10:31,120 --> 00:10:34,050 Beləliklə, vahidlərimiz və oxlarımız fərqli olacaq. 228 00:10:34,050 --> 00:10:37,770 Karbon dioksidimizin miqdarı burada olacaq 229 00:10:37,770 --> 00:10:41,490 və burada, qandakı karbon dioksid tutumunu nəzərdən keçirəciyik. 230 00:10:41,490 --> 00:10:43,880 Gəlin, bu haqda diqqətlə fikirləşək. 231 00:10:43,880 --> 00:10:45,930 Əvvəlcə karbon dioksid miqdarını 232 00:10:45,930 --> 00:10:48,670 yavaş amma sabit şəkildə artıraraq başlayaq 233 00:10:48,670 --> 00:10:50,830 və baxın tutum necə yuxarı qalxır. 234 00:10:50,830 --> 00:10:53,600 Burada karbon dioksidin miqdarı artdıqca, 235 00:10:53,600 --> 00:10:56,529 tutum düz xətt halında yuxarı qalxır. 236 00:10:56,529 --> 00:10:58,070 Bizim oksigenizimdə alınan S 237 00:10:58,070 --> 00:10:59,960 formasını ona görə almır ki, 238 00:10:59,960 --> 00:11:03,220 hemoqlobinlə birləşərkən kooperativlik yoxur. 239 00:11:03,220 --> 00:11:05,710 Düz yuxarı qalxır. 240 00:11:05,710 --> 00:11:07,400 Yəni, bu kifayət qədər asandır. 241 00:11:07,400 --> 00:11:10,010 Gəlin, indi də bayaqki kimi iki nöqtə götürək. 242 00:11:10,010 --> 00:11:11,840 Yuxarıda bir nöqtə götürək. 243 00:11:11,840 --> 00:11:15,040 Bu qandakı CO2-nin yüksək miqdarı olacaq. 244 00:11:15,040 --> 00:11:18,220 Bu isə CO2-nin qandakı aşağı miqdarı olacaq. 245 00:11:18,220 --> 00:11:20,540 Tutaq ki, aşağı miqdarı buradadır, 246 00:11:20,540 --> 00:11:22,630 bəs toxumanın harasında? 247 00:11:22,630 --> 00:11:25,780 Belə ki, aşağı miqdar CO2, adından da göründüyü kimi, 248 00:11:25,780 --> 00:11:28,500 orada CO2 miqdarı az olduğuna görə ağciyərlərdə olacaq. 249 00:11:28,500 --> 00:11:31,750 Amma yüksək miqdar CO2, böyük ehtimalla, 250 00:11:31,750 --> 00:11:35,080 budda olacaq, çünki budlar kiçik CO2 zavodlarına bənzəyirlər. 251 00:11:35,080 --> 00:11:38,330 Deməli, bud yüksək miqdarda CO2-yə, ağciyərlər isə aşağı miqdara 252 00:11:38,330 --> 00:11:39,080 malikdir. 253 00:11:39,080 --> 00:11:42,850 Əgər mən çatdırılan CO2 miqdarına baxmaq istəsəm, bunu yenə həmin 254 00:11:42,850 --> 00:11:43,850 formada edirik. 255 00:11:43,850 --> 00:11:47,340 Deyirik ki, hə, bud yüksək miqdara malikdir 256 00:11:47,340 --> 00:11:50,990 və yadda saxlayın ki, bu qandakı CO2-nin miqdarıdır. 257 00:11:50,990 --> 00:11:53,120 Bu da ağciyərlərə çatanda qandakı 258 00:11:53,120 --> 00:11:54,780 CO2-nin miqdarıdır. 259 00:11:54,780 --> 00:11:59,270 Deməli, buddan ağciyərlərə çatdırılan CO2-nin 260 00:11:59,270 --> 00:12:01,860 miqdarı aralarındakı fərqdir 261 00:12:01,860 --> 00:12:04,250 və bu bizim çatdırılan 262 00:12:04,250 --> 00:12:05,670 CO2-mizin miqdarıdır. 263 00:12:05,670 --> 00:12:10,560 Deməli, O2 çatdırılması olduğu kimi, bu qədər də CO2 tədarükümüz var. 264 00:12:10,560 --> 00:12:12,640 İndi, gəlin Haldan effektini təkrarlayaq 265 00:12:12,640 --> 00:12:16,390 və baxaq, başqa nə əlavə edə bilərik. 266 00:12:16,390 --> 00:12:20,670 Yüksək miqdarda oksigen iştirakında nə baş verəcək? 267 00:12:20,670 --> 00:12:23,270 Əgər yaxınlıqda yüksək miqdarda oksigen varsa, 268 00:12:23,270 --> 00:12:26,650 o, hemoqlobinin karbon dioksid və protona olan 269 00:12:26,650 --> 00:12:28,960 meylini dəyişdirəcək. 270 00:12:28,960 --> 00:12:34,500 Yəni, hemoqlobinə birbaşa olaraq daha az karbon dioksid və 271 00:12:34,500 --> 00:12:36,809 proton birləşməyinə səbəb olacaq. 272 00:12:36,809 --> 00:12:38,850 Bu da o deməkdir ki, qandakı həll olmuş 273 00:12:38,850 --> 00:12:44,410 CO2-nin istənilən miqdarında daha az CO2 tutumu müşahidə olunacaq. 274 00:12:44,410 --> 00:12:47,180 Belə ki, qrafik hələ də düz xəttdir, amma 275 00:12:47,180 --> 00:12:50,240 fikir versəniz, əslində bucaq əmsalı aşağıya doğrudur. 276 00:12:50,240 --> 00:12:52,820 Bəs bu hara uyğundur? 277 00:12:52,820 --> 00:12:54,250 Harada çoxlu oksigeniniz var? 278 00:12:54,250 --> 00:12:56,900 Bu, əslində buda uyğun gəlmir, çünki 279 00:12:56,900 --> 00:12:59,370 budda yetərli qədər oksigen yoxdur. 280 00:12:59,370 --> 00:13:01,990 Amma ağciyərlərə uyğun gəlir. 281 00:13:01,990 --> 00:13:03,950 Ora çox uyğun gəlir. 282 00:13:03,950 --> 00:13:07,640 İndi siz deyə bilərsiniz ki, gəlin nə baş verdiyini görək. 283 00:13:07,640 --> 00:13:10,970 Sizin indi yüksək miqdarda O2-niz varsa, 284 00:13:10,970 --> 00:13:12,140 nə qədər CO2 çatdırılır? 285 00:13:12,140 --> 00:13:14,160 Artıq siz bunu görə bilirsiniz. 286 00:13:14,160 --> 00:13:17,260 Daha çox olacaq, çünki bu qədəriniz var. 287 00:13:17,260 --> 00:13:21,290 Bütün bura qədəriniz var. 288 00:13:21,290 --> 00:13:23,650 Yəni, bu çatdırılan CO2-nin yeni miqdarıdır 289 00:13:23,650 --> 00:13:24,770 və artır. 290 00:13:24,770 --> 00:13:27,400 Faktiki olaraq, siz onun nə qədər artdığını bu fərq 291 00:13:27,400 --> 00:13:30,010 vasitəsilə ölçə bilərsiniz. 292 00:13:30,010 --> 00:13:33,470 Qısaca bu ikisi arasındakı fərq 293 00:13:33,470 --> 00:13:36,280 Haldan effektidir. 294 00:13:36,280 --> 00:13:38,900 Bu Haldan effektini gözlə görə 295 00:13:38,900 --> 00:13:40,880 biləcəyiniz haldır. 296 00:13:40,880 --> 00:13:42,880 Xülasə, Bor effekti və Haldan effekti, 297 00:13:42,880 --> 00:13:45,940 bədənimizin O2 çatdırılmasını artırmaq və CO2-nin 298 00:13:45,940 --> 00:13:49,720 ağciyərlər və toxumalar arasında hərəkətini təmin etmək 299 00:13:49,720 --> 00:13:51,770 üçün istifadə etdiyi 300 00:13:51,770 --> 00:13:53,460 vacib strategiyadır.