♪ [âm nhạc] ♪ [Alex] Vì đã biết cách tìm điểm tối đa lợi nhuận, bây giờ ta sẽ chỉ ra khoản lợi nhuận trên biểu đồ thông qua đường chi phí trung bình. Như tôi đã nói ở bài trước, chi phí trung bình là chi phí trên mỗi sản phẩm bán ra. Chi phí trung bình là tổng chi phí chia cho Q. Giờ hãy nhớ lại là tổng chi phí có thể được tách thành chi phí cố định cộng với chi phí biến đổi. Vậy ta có thể viết chi phí trung bình dài hơn một chút. Chi phí trung bình bằng chi phí cố định chia cho Q cộng với chi phí biến đổi chia cho Q, tức sản lượng. Công thức này khá hữu ích bởi chúng ta có thể thấy (bằng trực giác) hình dáng của một đường chi phí trung bình tiêu biểu. Để ý rằng chi phí cố định không thay đổi theo Q. Đó là lý do khiến đây là chi phí cố định. Vậy khi Q nhỏ, giả sử chi phí cố định là 100, mà Q nhỏ, thì số này sẽ lớn như 100 chia cho 1. Tuy nhiên, khi Q lớn hơn, số này - tức chi phí cố định chia cho Q - sẽ nhỏ hơn. Vậy khi Q = 10, con số này là 100/10 = 10. Vậy từ 100, con số này cứ giảm dần, giảm dần thấp dần, thấp dần mỗi lần bạn chia cho một sản lượng lớn hơn. Mặt khác, chi phí biến đổi sẽ tăng theo sản lượng. Hơn nữa, chúng ta đã thấy trên đường chi phí biên là tại điểm nào đó, chi phí biến đổi sẽ tăng nhanh hơn sản lượng. Vậy điều sẽ xảy ra là vào thời điểm nào đó, số này - chi phí biến đổi chia cho sản lượng - sẽ lớn dần, lớn dần và lớn dần. Vậy chúng ta có hai lực: một lực sẽ khiến chi phí trung bình giảm xuống. Ban đầu thì lực này sẽ khá lớn. Tuy nhiên, dần dần thì lực thứ hai sẽ khiến chi phí trung bình tăng lên. Vậy đây sẽ là hình dạng điển hình của đường chi phí trung bình: giảm đến cực tiểu, rồi lại tăng lên. Vậy hãy vẽ thế này nhé! Vâng, đây là đường chi phí biên điển hình, và đây là đường doanh thu biên, tương đương với giá. Chúng ta biết rằng điểm tối đa lợi nhuận là điểm mà tại đó doanh thu biên bằng với chi phí biên. Đây là đường chi phí trung bình - hãy để ý hình dạng nhé, đúng như tôi đã mô tả, lên cao, rồi hạ xuống tới điểm cực tiểu, rồi lại lên cao. Một vài điểm khác cần lưu ý là điểm cực tiểu, đường chi phí biên đi qua điểm cực tiểu của đường chi phí trung bình. Đây là kiến thức toán học, nhưng hãy để tôi giúp bạn hình dung. Thay vì chi phí, tôi muốn nói về điểm trung bình các môn học và điểm môn học biên. Giả sử điểm trung bình môn học của bạn là 80%. Bạn đang học khá tốt, nhưng vào bài kiểm tra sau bạn chỉ đạt 60%, tức là thấp hơn. Vậy điểm trung bình của bạn sẽ ra sao? Vâng, điểm kiểm tra sẽ kéo điểm trung bình xuống. Thực tế là bất cứ khi nào điểm biên thấp hơn điểm trung bình, thì điểm trung bình sẽ giảm. Mặt khác, giả sử điểm trung bình môn học của bạn là 80%, và trong bài kiểm tra sau bạn đạt 90%. Tuyệt! Vậy điểm trung bình của bạn sẽ ra sao? Điểm kiểm tra sẽ kéo điểm trung bình lên. Thực tế là bất cứ khi nào điểm biên cao hơn điểm trung bình, thì điểm trung bình sẽ tăng. Giờ giả sử điểm trung bình của bạn là 80%, và trong bài kiểm tra sau bạn cũng đạt 80%. Vậy khi đó điểm biên bằng với điểm trung bình, và điểm trung bình không thay đổi mà nằm ngang. Điều xảy ra với điểm trung bình và điểm biên cũng xảy ra với chi phí trung bình và chi phí biên. Bất cứ khi nào chi phí biên thấp hơn chi phí trung bình, thì chi phí trung bình sẽ giảm xuống. Bất cứ khi nào chi phí biên cao hơn chi phí trung bình, thì chi phí trung bình sẽ tăng lên. Và khi chi phí biên bằng với chi phí trung bình, đường trung bình có dạng phẳng. Nói cách khác, chúng ta đang ở điểm cực tiểu của đường chi phí trung bình. Được rồi, giờ chúng ta có thể dùng đường chi phí trung bình để tính lợi nhuận, nghĩa là chỉ ra lợi nhuận trên biểu đồ. Chúng ta có thể làm việc này bằng cách sắp xếp lại một chút. Nhớ là lợi nhuận bằng tổng doanh thu trừ đi tổng chi phí, còn tổng doanh thu là giá nhân sản lượng, tức PxQ. Chúng ta cũng biết chi phí trung bình bằng tổng chi phí chia sản lượng. Ta hãy viết lại phương trình, sao cho tổng chi phí bằng chi phí trung bình x sản lượng. Vậy chỉ cần lấy số này và nhân cả hai số hạng với Q. Giờ ta thay vào công thức tính lợi nhuận. Như vậy, lợi nhuận bằng tổng doanh thu (tức giá x sản lượng) trừ đi tổng chi phí (tức chi phí trung bình x sản lượng). Ta sẽ rút Q ở cả hai vế của phương trình, và lợi nhuận có thể được viết là giá cả trừ chi phí trung bình, tất cả nhân sản lượng. Thật hay vì bạn có thể tìm tất cả những yếu tố này trên biểu đồ. Đây là giá cả. Đây là chi phí trung bình của mức sản lượng cho lợi nhuận tối đa. Hãy xem nhé! Đây là giá cả. Đây là chi phí trung bình của sản lượng cho lợi nhuận tối đa. Vậy lợi nhuận của mức sản lượng tạo ra lợi nhuận tối đa là khu vực màu xanh ở đây, bằng giá cả trừ đi chi phí trung bình nhân với sản lượng. Giờ ta có một cách hay để thể hiện chính xác mức lợi nhuận trên biểu đồ này. Sau này ta sẽ tiếp tục dùng công cụ đó. Đây là một ví dụ khác của ứng dụng đường chi phí trung bình. Nhớ là tôi đã nói việc tối đa hóa lợi nhuận không có nghĩa doanh nghiệp đang có lãi dương. Đôi khi, điều tốt nhất bạn có thể làm là hạn chế tối thiểu tổn thất. Bạn có thể phải chịu lỗ. Ví dụ, giả sử giá thấp hơn 17 đô la. Vậy, giá thị trường bằng với doanh thu biên của doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ tối đa hóa lợi nhuận bằng cách nào? Doanh nghiệp sẽ chọn mức sản lượng mà tại đó doanh thu biên bằng với chi phí biên. Trong trường hợp đó, sản lượng là 1. Vậy đâu là lợi nhuận cho doanh nghiệp? Thông thường ta có: lợi nhuận bằng giá - chi phí trung bình x sản lượng. Bạn thấy giá đó thấp hơn chi phí trung bình tại mức sản lượng tối đa hóa lợi nhuận = 1. Do giá thấp hơn chi phí trung bình, doanh nghiệp bị lỗ. Mức sản lượng bị âm. Đó là một khoản lỗ. Trên thực tế, giá hòa vốn là 17 đô la, tức là mức cực tiểu trên đường chi phí biên. Để có được lợi nhuận, doanh nghiệp ít nhất phải đạt được mức cực tiểu trên đường chi phí trung bình. Với bất kỳ mức giá nào dưới 17 đô la, ta sẽ đạt lợi nhuận tối đa ở điểm mà giá cả bằng với chi phí biên, và tất cả mức giá này đều thấp hơn chi phí trung bình. Vậy tất cả khu vực từ đây trở xuống, kể cả mức sản lượng cho lợi nhuận tối đa, cũng là một khoản lỗ. Mặt khác, khi giá đạt trên 17 đô la, tức là trên mức cực tiểu của đường chi phí trung bình, thì ta có thể định giá ngang bằng chi phí biên. Ta có thể chọn mức sản lượng mà giá cả ngang bằng chi phí biên. Giá đó sẽ cao hơn chi phí trung bình, vì thế sẽ tạo ra một khoản lãi. Vậy điểm 17 đô la, tức điểm cực tiểu trên đường chi phí trung bình là điểm hòa vốn. Nếu giá thấp hơn điểm cực tiểu trên đường chi phí trung bình, ta sẽ chịu một khoản lỗ. Nếu giá cao hơn điểm cực tiểu trên đường chi phí trung bình, thì ta có thể tạo ra một khoản lãi. Vậy khi nào doanh nghiệp nên gia nhập hay rời khỏi một ngành? Trong dài hạn, doanh nghiệp sẽ gia nhập ngành khi giá cao hơn chi phí trung bình. Nếu giá ở điểm nào đó cao hơn đường chi phí trung bình thì doanh nghiệp có thể tạo lãi khi nhập ngành, và đó là điều doanh nghiệp muốn làm. Họ muốn có lãi, nên sẽ muốn lao vào bất cứ nơi nào có thể sinh ra một khoản lãi. Doanh nghiệp sẽ rút khỏi ngành khi giá nằm bên dưới đường chi phí trung bình. Rồi thì họ sẽ chịu lỗ và muốn rời khỏi ngành. Cuối cùng, khi giá bằng với mức cực tiểu của đường chi phí trung bình, tức là ngang đáy của đường chi phí trung bình, thì lợi nhuận bằng 0 và không còn động cơ để rút khỏi hay gia nhập ngành nữa. Giờ bạn có thể hỏi, vì sao các doanh nghiệp vẫn cố trụ lại ngành, khi mà lợi nhuận bằng 0? Lợi nhuận bằng 0, về mặt thuật ngữ, có nghĩa là tại mức giá thị trường doanh nghiệp đang tự trang trải toàn bộ chi phí, kể cả chi phí nhân công và vốn, tức chi phí cơ hội thông thường. Vậy lợi nhuận bằng 0 có nghĩa mọi người đều sẽ được trả tiền đủ để họ thỏa mãn. Nói cách khác, lợi nhuận bằng không là lợi nhuận thông thường, theo cách hiểu của người thường. Còn nhà kinh tế học nói lợi nhuận bằng 0, chỉ là thay thế là lợi nhuận thông thường. Thêm một điểm nữa về việc gia nhập và rời khỏi ngành. Không phải lúc nào cũng hợp lý khi doanh nghiệp ra khỏi ngành ngay khi giá thấp hơn chi phí trung bình, hay gia nhập ngành ngay khi giá cao hơn chi phí trung bình. Vì sao? Vì vẫn luôn có chi phí gia nhập và rời khỏi ngành. Ví dụ, giả sử giá dầu hiện cao hơn chi phí trung bình cho việc bơm dầu, và nếu bạn đã có giếng dầu rồi. Bạn có nên gia nhập thị trường không? Ồ, có thể không cần thiết. Bởi việc gia nhập buộc bạn phải khoan giếng dầu, và việc khoan giếng dầu ở đây là chi phí ngầm - đúng theo nghĩa đen. Chi phí ngầm là chi phí mà một khi mất đi thì sẽ không bao giờ thu lại được. Vậy nếu gia nhập ngành và khoan dầu, bạn sẽ không lấy lại được số tiền này khi rút khỏi ngành. Điều này có nghĩa bạn sẽ không muốn nhập ngành, trừ khi bạn kỳ vọng giá dầu giữ ở trên mức cực tiểu của đường chi phí trung bình đủ lâu để bạn kịp thu hồi chi phí gia nhập ngành. Vậy chỉ vì giá tăng trên mức chi phí trung bình một chút, bạn sẽ không ngay lập tức nhảy vào ngành đó. Bạn phải kỳ vọng là giá sẽ được giữ trên mức chi phí trung bình đủ lâu để bạn thu hồi chi phí gia nhập ngành. Cũng vì lý do này, - nếu có chi phí rời khỏi ngành - ví dụ phải đóng giếng khoan hay đổ xi măng lấp giếng khi rời khỏi ngành như ở Mỹ, khi giá xuống thấp dưới mức chi phí trung bình có thể là cách tốt nhất để xử lý vấn đề, vào một thời điểm nào đó trước khi bạn rút đi. Chỉ khi kỳ vọng giá dầu thấp hơn mức cực tiểu của chi phí trung bình trong một khoảng thời gian dài thì bạn mới nên rời khỏi ngành. Rốt cuộc, nếu giá dầu giảm xuống dưới mức chi phí trung bình chỉ một chút, rồi lại tăng lên thì vẫn có thể thu được lợi nhuận suốt đời. Vậy, gia nhập và rời khỏi ngành có thể khá phức tạp, bởi bạn phải tính toán về lợi nhuận suốt đời, chứ không chỉ là lợi nhuận tức thời. Tuy nhiên, kiến thức chúng ta rút ra khá đơn giản. Doanh nghiệp tìm kiếm lợi nhuận, và họ muốn tránh bị tổn thất. Vì thế, doanh nghiệp sẽ gia nhập ngành khi giá cả ở trên mức chi phí trung bình và có thể tạo ra lợi nhuận; và doanh nghiệp sẽ rút khỏi ngành khi giá cả thấp hơn chi phí trung bình. Cảm ơn các bạn. - [Lời dẫn] Nếu muốn tự kiểm tra, hãy nhấn "Practice Questions". Còn đã sẵn sàng học tiếp, hãy nhấn "Next Video". ♪ [âm nhạc] ♪