WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.000
Beş duyudan

00:00:01.000 --> 00:00:04.000
en çok takdir ettiğim

00:00:04.000 --> 00:00:07.000
ve en az cepte görebildiğim biri, görme duyusudur.

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
Bu, bir dereceye kadar kör olan babamdan dolayı böyledir.

00:00:11.000 --> 00:00:13.000
Gerçi o, çoğu zaman kör olmasını mesele yapmadı.

00:00:13.000 --> 00:00:14.000
Bir zaman Nova Scotia'ya,

00:00:14.000 --> 00:00:16.000
tam güneş tutulmasını izlemeye gittik --

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Carly Simon şarkısında adı geçen güneş tutulmasını

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
ve belki de James Taylor'ın,

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
Warren Beatty'nin ve Mick Jagger'in de atıfta bulunduğu tutulmayı, emin olamayız.

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
Bize, gözlerimize zarar vermeden

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
güneşe doğru bakmamızı mümkün kılan

00:00:29.000 --> 00:00:30.000
bu koyu plastik parçaları dağıttılar.

00:00:31.000 --> 00:00:32.000
Ama babam gerçekten korktu:

00:00:32.000 --> 00:00:33.000
bunu yapmamızı istemedi.

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
Bunun yerine, gözlerimizin hasar görmesi tamamen imkansız olsun diye

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
bu ucuz, karton parçaları kullanmamızı istedi.

00:00:41.000 --> 00:00:42.000
O zaman bunu biraz tuhaf sandım.

NOTE Paragraph

00:00:43.000 --> 00:00:44.000
O zaman bilmediğim şey şu ki

00:00:44.000 --> 00:00:46.000
babam mükemmel görme gücü ile doğmuştu.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
O ve kız kardeşi Martha çok küçükken

00:00:49.000 --> 00:00:52.000
anneleri onlara tam güneş tutulmasını --

00:00:52.000 --> 00:00:53.000
yok, parçalı tutulmayı -- gösterdi

00:00:53.000 --> 00:00:54.000
ve çok geçmeden

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
ikisinin de gözleri bozulmaya başladı.

00:00:58.000 --> 00:00:59.000
Yıllar sonra

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
kör olmalarının nedeninin muhtemelen

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
bir bakteriyel enfeksiyon olduğu ortaya çıktı.

00:01:04.000 --> 00:01:05.000
Tahmin edebildiğimiz kadarıyla

00:01:05.000 --> 00:01:09.000
gözlerinin bozulması, bu güneş tutulmasıyla hiç alakalı değildi.

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
Fakat babaannem zaten bunun kendi suçu olduğunu düşünerek

00:01:11.000 --> 00:01:12.000
ölmüştü.

NOTE Paragraph

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
Babam 1946'da Harvard'dan mezun olmuş,

00:01:17.000 --> 00:01:18.000
annemle evlenmiş,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
ve Massachusetts devletindeki Lexington'da ev almıştı.

00:01:21.000 --> 00:01:25.000
(Orada 1775'te İngilizlere karşı ilk kez ateş etmiş,

00:01:25.000 --> 00:01:27.000
ama Concord'a kadar hiçbirini öldürememiştik.)

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
Babam, Raytheon'da güdüm sistemleri

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
tasarlayıcısı olarak çalışmaya başladı.

00:01:31.000 --> 00:01:34.000
Raytheon, 70'lerin Silikon Vadisi olan Route 128 ileri teknoloji ekseninin

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
bir parçasıydı o sıralar.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Babam aslında militarist biri değildi.

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
Yalnızca özürlülüğü yüzünden II. Dünya Savaşında savaşamadığından

00:01:43.000 --> 00:01:44.000
kendini çok kötü hissederdi.

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Gerçi askerde bir kaç saat süren sağlık muayenesi

00:01:46.000 --> 00:01:50.000
yapmasına izin verdiler ama

00:01:50.000 --> 00:01:51.000
sadece muayenenin sonundaki

00:01:51.000 --> 00:01:52.000
görme duyusu testine varana kadar.

00:01:52.000 --> 00:01:56.000
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Babam bütün bu patentler toplamaya

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
ve bilim adamı, kör dahi, kaşif namını almaya başladı.

00:02:02.000 --> 00:02:03.000
Ama bizim için sadece baba idi

00:02:03.000 --> 00:02:07.000
ve evdeki yaşamımız oldukça sıradan sayılırdı.

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
Çocukken bol televizyon izledim,

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
ve mineraloji, mikrobiyoloji, uzay keşfi gibi

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
çok sayıda garip hobilerim vardı.

00:02:14.000 --> 00:02:15.000
Biraz da politikayla ilgileniyordum.

00:02:15.000 --> 00:02:17.000
Bir de bol satranç oynadım.

00:02:17.000 --> 00:02:18.000
Ama 14 yaşındayken

00:02:18.000 --> 00:02:19.000
arkadaşlarımdan biri, bende çizgi roman ilgisini uyandırdı

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
ve ben bunu geçimimi sağlamak için yapmak istediğime karar verdim.

NOTE Paragraph

00:02:23.000 --> 00:02:24.000
Şimdi babam var, tamam mı?

00:02:24.000 --> 00:02:29.000
Bilim adamı, mühendis, ordu müteahhidi.

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
Dört çocuğu da var.

00:02:33.000 --> 00:02:34.000
Biri bilgisayar uzmanı,

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
biri bahriye askeri,

00:02:37.000 --> 00:02:38.000
biri de mühendis oluyor,

00:02:39.000 --> 00:02:40.000
ben ise

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
çizgi roman sanatçısıyım.

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
(Gülüşmeler)

00:02:46.000 --> 00:02:47.000
Ki tesadüfen beni Dean Kamen'in zıddı eder:

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
Ben, bir kaşifin oğlu çizgi roman sanatçısıyım,

00:02:49.000 --> 00:02:51.000
o ise çizgi roman sanatçısının oğlu kaşiftir.

00:02:52.000 --> 00:02:53.000
(Gülüşmeler)

00:02:53.000 --> 00:02:55.000
Evet, doğrudur.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
Komik olan, babamın bana duyduğu inanç çok güçlüydü.

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
Her şeyi bulanık bir şekilde gördüğünden

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
güzel resim çizdiğime hiç bir kesin delili olmamasına karşın,

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
yine de çizme yeteneklerime inanıyordu.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Hani "kör inanç" var ya...

00:03:10.000 --> 00:03:14.000
Aslında benim için bu sözün çağrıştırdığı anlam diğer insanlardaki gibi olumsuz değil.

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
Yani, görülemeyen, kanıtlanamayan şeylere inanç,

00:03:18.000 --> 00:03:22.000
benim önem verdiğim bir tür inanç asla olmazdı.

00:03:22.000 --> 00:03:23.000
Ben daha çok, bildiğimizin temellerinin

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
görüp tespit edebileceklerimizde bulunduğu

00:03:25.000 --> 00:03:28.000
bilime eğilimliyimdir.

NOTE Paragraph

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
Ama bu iki eğilimin ortak noktası da var.

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
Zavallı Charles Babbage ve hiç bir zaman yapılmamış

00:03:34.000 --> 00:03:38.000
buharla çalıştırılan bilgisayarının bulunduğu bir ortak yer.

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
Ada Lovelace haricinde hiç kimse aklında neyin olduğunu

00:03:40.000 --> 00:03:43.000
tam kestiremedi ve o,

00:03:44.000 --> 00:03:47.000
bu düşün peşinde koşarak ta mezara kadar gitti.

00:03:47.000 --> 00:03:49.000
Vannevar Bush ve Memex'i --

00:03:49.000 --> 00:03:52.000
tüm insan bilginin elinin altında bulunması fikri --

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
onun bir hayali vardı.

00:03:54.000 --> 00:03:55.000
Ve tahminen gününde pek çok insan,

00:03:55.000 --> 00:03:57.000
biraz çılgın olduğu kanısındaydı.

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
Şimdi de geçmişe baktığımızda, ha, evet, diyoruz,

00:03:59.000 --> 00:04:03.000
bu işte bildiğimiz mikrofilm.

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
Ama mesele bu değil. O, geleceğin biçimini kavradı.

00:04:06.000 --> 00:04:10.000
Tam bilgisayar-insan arası ilişki hakkındaki fikirleriyle J.C.R. Liklider gibi.

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
Aynısı: Geleceğin biçimini kavradı,

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
neden sonra

00:04:16.000 --> 00:04:19.000
gerçekleşitirilse bile.

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
Veya paket anahtarlama hayaliyle Paul Barron.

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
Gününde neredeyse hiç kimse onu dinlemedi.

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
Veya bunu aslında beceren kişiler:

00:04:27.000 --> 00:04:30.000
Boston'daki Bolt, Beranek ve Newman'da çalışanlar.

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
Onlar, sonunda dünya çapında ağ

00:04:32.000 --> 00:04:35.000
olacak şeyin şekilleri

00:04:35.000 --> 00:04:39.000
peçetelerin arkalarında ve mektup kağıdında tasarlıyorlardı,

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
Massachusetts devletinde, Lexington'da, Route 128'deki

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
Howard Johnson'da yemek yerken tartışıyorlardı,

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
benim Queen's Gambit Deferred'i okuduğum ve Gladys Knight & the Pips

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
dinlediğim ve "Midnight Train to Georgia" söylediğim

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
yerden sadece iki mil uzaklığında, ben ise o anda --

00:04:50.000 --> 00:04:51.000
(Gülüşmeler)

00:04:51.000 --> 00:04:54.000
-- babamın büyük koltuğundaydım, tamam mı?

NOTE Paragraph

00:04:54.000 --> 00:04:56.000
Peki, üç tür görme var, değil mi?

00:04:56.000 --> 00:04:59.000
Görülemeyene dayalı görme,

00:04:59.000 --> 00:05:02.000
yani görülmeyeni, bilinmeyeni görme.

00:05:02.000 --> 00:05:05.000
Kanıtlanmış veya tespit edilebilecek olanı görme.

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
Ve üçüncü

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
görme tipi:

00:05:10.000 --> 00:05:11.000
bilime dayanabilen ama bu yana

00:05:12.000 --> 00:05:15.000
kanıtlanmamış olanı görme.

00:05:15.000 --> 00:05:20.000
Şimdi bilim alanında bu tür görmenin peşinde koşan pek çok insanın örneğini gördük

00:05:20.000 --> 00:05:22.000
ama bu aynı zamanda sanat, siyaset,

00:05:22.000 --> 00:05:25.000
hatta kişisel girişimler için de doğru olabilir.

NOTE Paragraph

00:05:25.000 --> 00:05:27.000
Aslında bunu dört temel kurala indergeyebiliriz:

00:05:27.000 --> 00:05:29.000
Herkesten öğren,

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
hiç kimseye uyma,

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
değişmeyen kalıpları izle,

00:05:33.000 --> 00:05:34.000
harıl harıl çalış.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Bu dört noktayı, bu görmenin içerdiği birer ilke sanıyorum.

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
Özellikle de üçüncüsünde

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
gelecek hayalleri

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
belirmeye başlar.

00:05:43.000 --> 00:05:45.000
İlginç olan, bu özel dünyayı görme şekli

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
kanımca değişik girişim alanlarında beliren

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
dört ayrı şeklin sadece birisidir.

00:05:50.000 --> 00:05:52.000
Çizgi romanda, nasıl işlediğine ilişkin

00:05:52.000 --> 00:05:55.000
kavrama çabalarını bir türlü

00:05:55.000 --> 00:05:57.000
biçimci kılar diye sanırım.

00:05:57.000 --> 00:06:00.000
Bundan başka, güzelliğe ve ustalığa odaklı,

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
daha klasik bir yaklaşım var.

00:06:02.000 --> 00:06:06.000
Ayrıca, içeriğin mutlak saydamlığına inanan yaklaşım var.

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
Ve sonunda,

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
insan deneyinin özgünlüğünü, dürüstlüğünü ve saflığını

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
vurgulayan yaklaşım.

NOTE Paragraph

00:06:12.000 --> 00:06:14.000
Bu, dünyayı görmenin dört şeklidir. Onlara birer ad taktım bile.

00:06:14.000 --> 00:06:18.000
Klasik, canlıcı, biçimci ve ikonoklast.

00:06:18.000 --> 00:06:19.000
İlginç olan, bunun az çok Jung'un insan düşüncesini

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
bölme şekline benzemesi.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
Bir de, solda sanatı,

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
sağda yaşamı;

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
üstte geleneği, altta devrimi yansıyor.

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
Köşegenlere de bakarsanız, içerik-biçim ve

00:06:32.000 --> 00:06:34.000
güzellik-gerçeklik karşıtlıkları görürsünüz.

00:06:34.000 --> 00:06:35.000
Bu şema aynı şekilde müzik, sinema,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
ve güzel sanatlar için de uygulanabilir

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
ama bunun görme ile hiç alakası yok.

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Hatta konferansımızın başlığı olan "Doğadan Esinti" ile

00:06:44.000 --> 00:06:45.000
hiç ilgisi de yok.

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
Şu hikayenin çağrıştırdığı anlamın dışında:

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
Kurbağa akrebi ırmağın karşı yakasına taşımayı kabul eder

00:06:51.000 --> 00:06:53.000
çünkü akrep, kurbağayı sokmayacağını söz verdi.

00:06:53.000 --> 00:06:55.000
Ama akrep yine de sokar ve ikisi de ölür.

00:06:55.000 --> 00:06:58.000
Fakat bir an önce kurbağa akrebe, niçin soktuğunu sorar ve akrep,

00:06:58.000 --> 00:06:59.000
"Doğamda olan bir şey" diye cevaplar --

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
bu anlamda, evet.

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
(Gülüşmeler)

00:07:03.000 --> 00:07:04.000
Yani, doğamda

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
olan bir şeydi. Aslında yürüdüğüm yolu,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
yani eserlerimde bu görüşün olduğunu ve

00:07:10.000 --> 00:07:13.000
benim kim olduğumu keşfetmeye giden yolu,

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
beni bu keşfe doğru götürecek

00:07:15.000 --> 00:07:17.000
araç olarak gördüm sadece.

00:07:17.000 --> 00:07:19.000
Yani aslında doğamda olan şeyi kabul ettim

00:07:19.000 --> 00:07:21.000
ve öyleyse

00:07:21.000 --> 00:07:24.000
ailemden o kadar uzaklaşmadım.

NOTE Paragraph

00:07:26.000 --> 00:07:28.000
Peki, "bilimsel akıl"ın

00:07:28.000 --> 00:07:30.000
sanatta işi ne?

00:07:31.000 --> 00:07:32.000
Ben, çizgi roman yapmaya ve

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
neredeyse eşzamanlı olarak çizgi romanı anlamaya çalışmaya başladım.

00:07:34.000 --> 00:07:37.000
Ve keşfettiğim en önemli şeylerden biri,

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
çizgi romanın görsel bir araç olduğu

00:07:39.000 --> 00:07:43.000
ama içinde bütün duyuları bulundurmaya çalıştığı idi.

00:07:43.000 --> 00:07:47.000
Çizgi romanda bulunan, resim, kelimeler, farklı semboller

00:07:47.000 --> 00:07:50.000
ve aralarında kalan her şey gibi

00:07:50.000 --> 00:07:51.000
çeşitli öğelerin hepsi,

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
tek görme duyusu aracılığıyla bize ulaşır.

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
Öyleyse, benzerlik var ve

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
fiziksel dünyaya benzeyen bir öğe bir kaç yöne doğru

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
soyutlanabilir:

00:08:00.000 --> 00:08:02.000
benzerlikten soyutlanıp

00:08:02.000 --> 00:08:04.000
bütün anlamını saklayabilir;

00:08:04.000 --> 00:08:08.000
veya hem benzerlik hem de anlamdan soyutlanarak resim sahasına getirilebilir.

NOTE Paragraph

00:08:08.000 --> 00:08:10.000
Bu üç nokta, çizgi romanın

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
görsel tarafınının sınırlarını beliren

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
birer kutuptur.

00:08:15.000 --> 00:08:18.000
Sağa doğru giderseniz, dile ulaşacaksınız

00:08:18.000 --> 00:08:21.000
çünkü dil, benzerlikten daha ileri soyutlanarak elde alınır

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
ama anlamı saklıyor.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Görme, sesi teslim etmek

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
ve ikisinin ortak özelliklerini ve mirasını

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
anlamak için çağrılır.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
Bir de, görsel içinde sesin dokumunu teslim etmek,

00:08:34.000 --> 00:08:38.000
öz karakterini kavramak için.

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
Çizgi romanda aynı zamanda görülen ile

00:08:41.000 --> 00:08:43.000
görülmeyen arasındaki denge var.

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
Çizgi roman, çağrı-cevap şeması

00:08:46.000 --> 00:08:47.000
üzerinde kurulur:

00:08:47.000 --> 00:08:48.000
Sanatçı size, pano içinde göreceğiniz

00:08:48.000 --> 00:08:52.000
ve panolar dışında hayal edeceğiniz öğeleri verir.

NOTE Paragraph

00:08:53.000 --> 00:08:55.000
Bir de çizgi roman görmesinin

00:08:55.000 --> 00:08:58.000
teslim ettiği başka bir duyu: zaman.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
Sıralama, çizgi romanın çok önemli yönüdür.

00:09:03.000 --> 00:09:05.000
Çizgi roman bir zaman haritasıdır.

00:09:06.000 --> 00:09:09.000
Ve bu zaman haritası, modern çizgi romana enerji veren unsurdur.

00:09:09.000 --> 00:09:12.000
Ben ise "belki başka biçimlere de enerji veriyor"

00:09:12.000 --> 00:09:14.000
diye düşündüm ve tarih içinde

00:09:14.000 --> 00:09:15.000
buldum.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
Aynı fikrin eskiçağ versiyonlarında

00:09:19.000 --> 00:09:22.000
aynı ilkeyi görebilirsiniz.

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
Sanatsal biçim, mevcut teknolojiyle

00:09:24.000 --> 00:09:25.000
uyum içindedir,

00:09:25.000 --> 00:09:29.000
ister Mısır'daki Katibin Mezarı'nda olduğu gibi taş üzerine boya olsun,

00:09:29.000 --> 00:09:31.000
ister taş sütun boyunca yukarıya doğru giden yarım kabartma olsun,

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
ister 60 metre uzunluğunda nakış olsun,

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
ister 88 akordeonvari katlanmış sayfa boyunca

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
uzanan geyik derisi ve ağaç kabuğu olsun.

NOTE Paragraph

00:09:39.000 --> 00:09:41.000
İlginç olan şudur ki,

00:09:41.000 --> 00:09:43.000
matbaanın keşfinden, yani 1450'den itibaren

00:09:43.000 --> 00:09:45.000
tüm modern çizgi roman teknikleri görülmeye başlar:

00:09:45.000 --> 00:09:47.000
düz çizgili pano sıralanması,

00:09:47.000 --> 00:09:49.000
basit tonsuz çizgi çizmeler,

00:09:49.000 --> 00:09:52.000
soldan sağa okuma sırası.

00:09:53.000 --> 00:09:54.000
Ve 100 yıl içinde

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
artık balonları ve başlıkları fark etmeye başlarsınız.

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
Ve bu resimlerle çağımızın çizgi romanı arasında mesafe çok kısadır.

00:10:01.000 --> 00:10:03.000
1993'te bunun üzerine bir kitap yazdım

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
ve kitabı bitirecekken

00:10:05.000 --> 00:10:06.000
biraz dizgi yapmam gerekiyordu

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
ve bitişikteki kırtasiyeye gitmekten usandığım için

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
bilgisayar aldım.

00:10:11.000 --> 00:10:14.000
Basit bir şeydi -- metin girişi dışında pek işe yaramıyordu --

00:10:14.000 --> 00:10:17.000
ama babam bana, 70'lerde Moore Yasası'ndan

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
bahsettiğinden geleceğin farkındaydım.

00:10:21.000 --> 00:10:23.000
Dolayısıyla gözlerimi dört açıp

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
matbaa öncesi çizgi romanından matbaa dönemi çizgi romanına

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
geçişte olduğu gibi, matbaa sonrası çizgi romanına geçtiğimizde

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
çizgi romanın aynı şekilde değişip değişmeyeceğini görmeye çalıştım.

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
İleri sürülen ilk savlardan biri,

00:10:33.000 --> 00:10:35.000
çizgi romanın görsel tarafının

00:10:35.000 --> 00:10:37.000
o günlerde yapılan CD-ROM'ların ses, hareket ve interaktifliğiyle

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
karıştırılabilmesi oldu.

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
Bu İnternet öncesinde bile oldu.

00:10:41.000 --> 00:10:42.000
Ve yaptıkları ilk şeylerden biri,

00:10:42.000 --> 00:10:44.000
çizgi roman sayfasını olduğu gibi alarak

00:10:44.000 --> 00:10:45.000
ekrana taşımaları oldu.

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
Bu da klasik McLuhan'vari bir hataydı:

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
Önceki teknolojinin biçimini, yeni teknolojinin

00:10:51.000 --> 00:10:53.000
içeriği olarak kabul ettiler.

00:10:53.000 --> 00:10:54.000
Öyleyse,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
basılmış çizgi roman sayfalarına benzeyen çizgi roman sayfaları vardı

00:10:56.000 --> 00:10:59.000
ve bu sayfalara ses ve hareket eklediler.

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
Ama şöyle bir sorun ortaya çıktı: Bu temel fikrindeysen

00:11:02.000 --> 00:11:05.000
yani çizgi romanda mekanın zaman ile eşit olduğu fikrindeysen,

00:11:05.000 --> 00:11:07.000
ve içine birer zamansal olgu olan ve sadece zaman içerisinde

00:11:07.000 --> 00:11:11.000
var olabilen ses ve hareket koyarsan,

00:11:11.000 --> 00:11:16.000
bunlar çizgi romanın akıcılığıyla çarpışıyor.

NOTE Paragraph

00:11:17.000 --> 00:11:18.000
İnteraktiflik başka bir şeydi.

00:11:18.000 --> 00:11:19.000
Hipermetin çizgi romanı da vardı.

00:11:19.000 --> 00:11:20.000
Ama hipermetinde

00:11:20.000 --> 00:11:23.000
ya her şey buradadır, ya burada değildir, ya da buraya bağlıdır:

00:11:23.000 --> 00:11:25.000
Hipermetin, derinlemesine gayri mekansaldır.

00:11:25.000 --> 00:11:28.000
Abraham Lincoln'dan Lincoln penny'ye,

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
Penny Marshall'a, Marshall Planı'na,

00:11:30.000 --> 00:11:31.000
"Plan 9"a, dokuz yaşama mesafe,

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
hep aynıdır.

00:11:33.000 --> 00:11:34.000
(Gülüşmeler)

00:11:34.000 --> 00:11:36.000
Fakat çizgi romanda

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
eserin her tarafının, her öğesinin

00:11:40.000 --> 00:11:43.000
daima her diğer öğesine mekansal bir bağlılığı vardır.

NOTE Paragraph

00:11:43.000 --> 00:11:44.000
Ve şu soru belirdi:

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
Bu mekansal bağlılığı muhafaza etmenin ve

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
aynı zamanda dijital çağın bize sunduğu tüm fırsatlardan

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
istifade etmenin bir yolu var mı?

00:11:51.000 --> 00:11:53.000
Ben kendi kişisel cevabımı size göstermiş olduğum

00:11:53.000 --> 00:11:55.000
eski çağ çizgi romanlarda buldum.

00:11:56.000 --> 00:11:59.000
Onlardan her birisinde, tek, aralıksız okuma çizgisi var,

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
ister duvarlar üzerinde zikzak olsun,

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
ister sütun boyunca yükselen helezon olsun,

00:12:03.000 --> 00:12:06.000
ister soldan sağa, ister 88 akordeonvari sayfa boyunca

00:12:06.000 --> 00:12:08.000
geriye giden zikzak olsun.

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
Bütün bunlarda aynı şey oluyor, ki bu temel bir fikirdir:

00:12:11.000 --> 00:12:13.000
Mekan içinde hareket ettikçe, zaman içinde de hareket ediyorsun fikri,

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
istisna olmaksızın beliriyor.

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
İstisnalar, matbaa ile birlikte başladı.

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
Bitişik yerler, bitişik anlar değildi artık

00:12:21.000 --> 00:12:24.000
ve çizgi romanın temel fikri reddediliyordu tekrar tekrar,

00:12:24.000 --> 00:12:25.000
tekrar tekrar.

NOTE Paragraph

00:12:25.000 --> 00:12:26.000
Ben de şöyle düşündüm:

00:12:26.000 --> 00:12:28.000
Peki, bu doğruysa günümüzün matbaasının

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
ötesine giderek bunu geri getirmemizin

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
bir yolu var mı?

00:12:34.000 --> 00:12:36.000
Şimdi ekran, teknik olarak sayfa kadar

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
sınırlıdır, değil mi?

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Şekli farklıdır ama bunun dışında

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
aynı temel sıralama söz konusudur.

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
Ama bu yalnızca ekrana sayfa muamelesi yaparsanız geçerlidir.

00:12:47.000 --> 00:12:49.000
Ekranı bir pencere olarak görürseniz, geçerli değildir.

NOTE Paragraph

00:12:50.000 --> 00:12:52.000
Ve ben şunu teklif ettim: Belki çizgi romanları sonsuz bir tuval

00:12:52.000 --> 00:12:53.000
üzerinde yapabilirdik,

00:12:54.000 --> 00:12:58.000
X ve Y eksenleri ve merdivenler boyunca.

00:12:59.000 --> 00:13:01.000
Kelimenin tam anlamıyla döngüsel hikayeler kurabilirdik.

00:13:01.000 --> 00:13:04.000
Hikayede kelimenin tam anlamıyla dönüşleri yapabilirdik.

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
Gerçekten paralel olacak paralel anlatılar.

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
X, Y, bir de Z.

00:13:12.000 --> 00:13:14.000
Geç 1990'larda bütün bu sezilerim vardı

00:13:14.000 --> 00:13:17.000
Ve meslektaşlarım beni oldukça çılgın sandı

00:13:18.000 --> 00:13:20.000
ama pek çok kişi, devam ederek sezdiklerimi gerçekleştirdi.

00:13:20.000 --> 00:13:22.000
Şimdi bir kaç örnek göstereceğim.

NOTE Paragraph

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
Jason Lex adındaki meslektaşımın yaptığı erken bir kolaj çizgi roman bu.

00:13:30.000 --> 00:13:32.000
Burada neyin olup bittiğini fark edin.

00:13:32.000 --> 00:13:34.000
Benim aradığım, hepimizin aradığı şey,

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
kalıcı bir değişimdir.

00:13:36.000 --> 00:13:38.000
Medya bu yeni çağa girerken

00:13:38.000 --> 00:13:41.000
biz değişimleri arıyoruz,

00:13:41.000 --> 00:13:45.000
kalıcı, kalma gücü olan değişimleri.

00:13:45.000 --> 00:13:49.000
Şimdi bu basit fikri, görsel bir araç içerisinde çizgi romanı sunma fikrini benimseyip

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
çizgi romana başından sonuna kadar görsel araç muamelesi yapıyoruz.

00:13:52.000 --> 00:13:54.000
Biraz önce gördüğünüz çizgi romanın bütünü

00:13:54.000 --> 00:13:56.000
şu an ekranda.

00:13:56.000 --> 00:13:59.000
Gerçi onu yalnızca küçük parçalarla algılayabiliyoruz ama

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
bu, teknolojinin şu an bulunduğu yerden dolayı böyledir.

00:14:01.000 --> 00:14:03.000
Teknoloji geliştiği,

00:14:03.000 --> 00:14:06.000
tamamen kaptıran görünüşleri ve bilmem neleri elde ettiğimiz sürece

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
bu gibi şeyler de gelişecektir.

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
Benimsenecek,

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
çevresine uydurulacak:

00:14:12.000 --> 00:14:14.000
Kalıcı bir değişim olacak.

NOTE Paragraph

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
Başka bir çizgi romanı göstereceğim size. Drew Weing'in yaptığı,

00:14:17.000 --> 00:14:18.000
adı

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
"Pop, Evrenin Isıl Ölümü Üzerine Kafa Yoruyor" olan bir çizgi roman.

00:14:46.000 --> 00:14:47.000
Burada neyin olup bittiğine bakın:

00:14:48.000 --> 00:14:51.000
Sonsuz tuval üzerinde çizdiğimizde

00:14:53.000 --> 00:14:56.000
aracın kendisiyle ilgili saf bir dışavurum

00:14:57.000 --> 00:14:59.000
yaratıyoruz.

00:15:04.000 --> 00:15:06.000
Bunu çabuk gözden geçireceğiz: Anlıyorsunuzdur.

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
Son panoya gelmek istiyorum sadece...

00:15:14.000 --> 00:15:17.000
(Gülüşmeler)

00:15:17.000 --> 00:15:18.000
Buyurun.

00:15:20.000 --> 00:15:22.000
(Gülüşmeler)

00:15:25.000 --> 00:15:28.000
(Gülüşmeler)

00:15:31.000 --> 00:15:32.000
Bir tane daha.

00:15:34.000 --> 00:15:36.000
Hani sonsuz tuval.

00:15:37.000 --> 00:15:39.000
Daniel Merlin Goodbrey adlı bir İngiliz tarafından yapıldı.

NOTE Paragraph

00:15:40.000 --> 00:15:42.000
Peki, bu niçin önemli?

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
Bence, medya,

00:15:46.000 --> 00:15:47.000
tüm medya, bize

00:15:48.000 --> 00:15:51.000
dünyamıza geri bakan bir pencere verdiği için önemlidir.

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
Şimdi, belki bir gün filmler,

00:15:53.000 --> 00:15:56.000
nihayet de sanal gerçeklik veya bir karşılığı,

00:15:56.000 --> 00:15:58.000
yani bizi tamamen kaptıran bir araç,

00:15:58.000 --> 00:16:03.000
bize bulunduğumuz dünyadan en etkili kaçış yolunu verecektir.

00:16:03.000 --> 00:16:06.000
Çoğu insanın hikaye anlatmaya başvurmasının nedeni, kaçma isteğidir zaten.

00:16:06.000 --> 00:16:09.000
Ama medya bize, yaşadığımız dünyaya geri

00:16:09.000 --> 00:16:12.000
bakan bir pencere veriyor.

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
Ve medya geliştikçe

00:16:16.000 --> 00:16:21.000
kimliği giderek daha çok benzersiz olmaya başlar.

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
Çünkü şu an küplü çizgi romana bakıyorsunuz.

00:16:24.000 --> 00:16:27.000
Her zamankinden daha çok kendine özgü bir çizgi romana bakıyorsunuz.

00:16:28.000 --> 00:16:31.000
Böyle bir şey olunca insanlara, dünyaya çeşitli pencerelerden

00:16:31.000 --> 00:16:34.000
geri dönmenin çok fazla yolunu veriyorsunuz.

00:16:35.000 --> 00:16:38.000
Ve bunu yaptığınızda onlara dünyaya düzen verme fırsatını,

00:16:38.000 --> 00:16:40.000
dünyanın şeklini görme fırsatını veriyorsunuz.

00:16:40.000 --> 00:16:42.000
Bu yüzden bunun önemli olduğunu düşünüyorum.

00:16:42.000 --> 00:16:44.000
Bu, bir çok nedenden biri ama şimdi gitmem lazım.

00:16:44.000 --> 00:16:45.000
Teşekkürler.