1
00:00:00,000 --> 00:00:01,000
Beş duyudan

2
00:00:01,000 --> 00:00:04,000
en çok takdir ettiğim

3
00:00:04,000 --> 00:00:07,000
ve en az cepte görebildiğim biri, görme duyusudur.

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
Bu, bir dereceye kadar kör olan babamdan dolayı böyledir.

5
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
Gerçi o, çoğu zaman kör olmasını mesele yapmadı.

6
00:00:13,000 --> 00:00:14,000
Bir zaman Nova Scotia'ya,

7
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
tam güneş tutulmasını izlemeye gittik --

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Carly Simon şarkısında adı geçen güneş tutulmasını

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
ve belki de James Taylor'ın,

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
Warren Beatty'nin ve Mick Jagger'in de atıfta bulunduğu tutulmayı, emin olamayız.

11
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
Bize, gözlerimize zarar vermeden

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
güneşe doğru bakmamızı mümkün kılan

13
00:00:29,000 --> 00:00:30,000
bu koyu plastik parçaları dağıttılar.

14
00:00:31,000 --> 00:00:32,000
Ama babam gerçekten korktu:

15
00:00:32,000 --> 00:00:33,000
bunu yapmamızı istemedi.

16
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Bunun yerine, gözlerimizin hasar görmesi tamamen imkansız olsun diye

17
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
bu ucuz, karton parçaları kullanmamızı istedi.

18
00:00:41,000 --> 00:00:42,000
O zaman bunu biraz tuhaf sandım.

19
00:00:43,000 --> 00:00:44,000
O zaman bilmediğim şey şu ki

20
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
babam mükemmel görme gücü ile doğmuştu.

21
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
O ve kız kardeşi Martha çok küçükken

22
00:00:49,000 --> 00:00:52,000
anneleri onlara tam güneş tutulmasını --

23
00:00:52,000 --> 00:00:53,000
yok, parçalı tutulmayı -- gösterdi

24
00:00:53,000 --> 00:00:54,000
ve çok geçmeden

25
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
ikisinin de gözleri bozulmaya başladı.

26
00:00:58,000 --> 00:00:59,000
Yıllar sonra

27
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
kör olmalarının nedeninin muhtemelen

28
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
bir bakteriyel enfeksiyon olduğu ortaya çıktı.

29
00:01:04,000 --> 00:01:05,000
Tahmin edebildiğimiz kadarıyla

30
00:01:05,000 --> 00:01:09,000
gözlerinin bozulması, bu güneş tutulmasıyla hiç alakalı değildi.

31
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Fakat babaannem zaten bunun kendi suçu olduğunu düşünerek

32
00:01:11,000 --> 00:01:12,000
ölmüştü.

33
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Babam 1946'da Harvard'dan mezun olmuş,

34
00:01:17,000 --> 00:01:18,000
annemle evlenmiş,

35
00:01:18,000 --> 00:01:21,000
ve Massachusetts devletindeki Lexington'da ev almıştı.

36
00:01:21,000 --> 00:01:25,000
(Orada 1775'te İngilizlere karşı ilk kez ateş etmiş,

37
00:01:25,000 --> 00:01:27,000
ama Concord'a kadar hiçbirini öldürememiştik.)

38
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
Babam, Raytheon'da güdüm sistemleri

39
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
tasarlayıcısı olarak çalışmaya başladı.

40
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
Raytheon, 70'lerin Silikon Vadisi olan Route 128 ileri teknoloji ekseninin

41
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
bir parçasıydı o sıralar.

42
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
Babam aslında militarist biri değildi.

43
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Yalnızca özürlülüğü yüzünden II. Dünya Savaşında savaşamadığından

44
00:01:43,000 --> 00:01:44,000
kendini çok kötü hissederdi.

45
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Gerçi askerde bir kaç saat süren sağlık muayenesi

46
00:01:46,000 --> 00:01:50,000
yapmasına izin verdiler ama

47
00:01:50,000 --> 00:01:51,000
sadece muayenenin sonundaki

48
00:01:51,000 --> 00:01:52,000
görme duyusu testine varana kadar.

49
00:01:52,000 --> 00:01:56,000
(Gülüşmeler)

50
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
Babam bütün bu patentler toplamaya

51
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
ve bilim adamı, kör dahi, kaşif namını almaya başladı.

52
00:02:02,000 --> 00:02:03,000
Ama bizim için sadece baba idi

53
00:02:03,000 --> 00:02:07,000
ve evdeki yaşamımız oldukça sıradan sayılırdı.

54
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
Çocukken bol televizyon izledim,

55
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
ve mineraloji, mikrobiyoloji, uzay keşfi gibi

56
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
çok sayıda garip hobilerim vardı.

57
00:02:14,000 --> 00:02:15,000
Biraz da politikayla ilgileniyordum.

58
00:02:15,000 --> 00:02:17,000
Bir de bol satranç oynadım.

59
00:02:17,000 --> 00:02:18,000
Ama 14 yaşındayken

60
00:02:18,000 --> 00:02:19,000
arkadaşlarımdan biri, bende çizgi roman ilgisini uyandırdı

61
00:02:19,000 --> 00:02:22,000
ve ben bunu geçimimi sağlamak için yapmak istediğime karar verdim.

62
00:02:23,000 --> 00:02:24,000
Şimdi babam var, tamam mı?

63
00:02:24,000 --> 00:02:29,000
Bilim adamı, mühendis, ordu müteahhidi.

64
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Dört çocuğu da var.

65
00:02:33,000 --> 00:02:34,000
Biri bilgisayar uzmanı,

66
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
biri bahriye askeri,

67
00:02:37,000 --> 00:02:38,000
biri de mühendis oluyor,

68
00:02:39,000 --> 00:02:40,000
ben ise

69
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
çizgi roman sanatçısıyım.

70
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
(Gülüşmeler)

71
00:02:46,000 --> 00:02:47,000
Ki tesadüfen beni Dean Kamen'in zıddı eder:

72
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
Ben, bir kaşifin oğlu çizgi roman sanatçısıyım,

73
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
o ise çizgi roman sanatçısının oğlu kaşiftir.

74
00:02:52,000 --> 00:02:53,000
(Gülüşmeler)

75
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
Evet, doğrudur.

76
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
(Alkışlar)

77
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Komik olan, babamın bana duyduğu inanç çok güçlüydü.

78
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
Her şeyi bulanık bir şekilde gördüğünden

79
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
güzel resim çizdiğime hiç bir kesin delili olmamasına karşın,

80
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
yine de çizme yeteneklerime inanıyordu.

81
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Hani "kör inanç" var ya...

82
00:03:10,000 --> 00:03:14,000
Aslında benim için bu sözün çağrıştırdığı anlam diğer insanlardaki gibi olumsuz değil.

83
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Yani, görülemeyen, kanıtlanamayan şeylere inanç,

84
00:03:18,000 --> 00:03:22,000
benim önem verdiğim bir tür inanç asla olmazdı.

85
00:03:22,000 --> 00:03:23,000
Ben daha çok, bildiğimizin temellerinin

86
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
görüp tespit edebileceklerimizde bulunduğu

87
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
bilime eğilimliyimdir.

88
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Ama bu iki eğilimin ortak noktası da var.

89
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Zavallı Charles Babbage ve hiç bir zaman yapılmamış

90
00:03:34,000 --> 00:03:38,000
buharla çalıştırılan bilgisayarının bulunduğu bir ortak yer.

91
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
Ada Lovelace haricinde hiç kimse aklında neyin olduğunu

92
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
tam kestiremedi ve o,

93
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
bu düşün peşinde koşarak ta mezara kadar gitti.

94
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
Vannevar Bush ve Memex'i --

95
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
tüm insan bilginin elinin altında bulunması fikri --

96
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
onun bir hayali vardı.

97
00:03:54,000 --> 00:03:55,000
Ve tahminen gününde pek çok insan,

98
00:03:55,000 --> 00:03:57,000
biraz çılgın olduğu kanısındaydı.

99
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
Şimdi de geçmişe baktığımızda, ha, evet, diyoruz,

100
00:03:59,000 --> 00:04:03,000
bu işte bildiğimiz mikrofilm.

101
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
Ama mesele bu değil. O, geleceğin biçimini kavradı.

102
00:04:06,000 --> 00:04:10,000
Tam bilgisayar-insan arası ilişki hakkındaki fikirleriyle J.C.R. Liklider gibi.

103
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
Aynısı: Geleceğin biçimini kavradı,

104
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
neden sonra

105
00:04:16,000 --> 00:04:19,000
gerçekleşitirilse bile.

106
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
Veya paket anahtarlama hayaliyle Paul Barron.

107
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
Gününde neredeyse hiç kimse onu dinlemedi.

108
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
Veya bunu aslında beceren kişiler:

109
00:04:27,000 --> 00:04:30,000
Boston'daki Bolt, Beranek ve Newman'da çalışanlar.

110
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
Onlar, sonunda dünya çapında ağ

111
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
olacak şeyin şekilleri

112
00:04:35,000 --> 00:04:39,000
peçetelerin arkalarında ve mektup kağıdında tasarlıyorlardı,

113
00:04:39,000 --> 00:04:41,000
Massachusetts devletinde, Lexington'da, Route 128'deki

114
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
Howard Johnson'da yemek yerken tartışıyorlardı,

115
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
benim Queen's Gambit Deferred'i okuduğum ve Gladys Knight & the Pips

116
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
dinlediğim ve "Midnight Train to Georgia" söylediğim

117
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
yerden sadece iki mil uzaklığında, ben ise o anda --

118
00:04:50,000 --> 00:04:51,000
(Gülüşmeler)

119
00:04:51,000 --> 00:04:54,000
-- babamın büyük koltuğundaydım, tamam mı?

120
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
Peki, üç tür görme var, değil mi?

121
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
Görülemeyene dayalı görme,

122
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
yani görülmeyeni, bilinmeyeni görme.

123
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
Kanıtlanmış veya tespit edilebilecek olanı görme.

124
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Ve üçüncü

125
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
görme tipi:

126
00:05:10,000 --> 00:05:11,000
bilime dayanabilen ama bu yana

127
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
kanıtlanmamış olanı görme.

128
00:05:15,000 --> 00:05:20,000
Şimdi bilim alanında bu tür görmenin peşinde koşan pek çok insanın örneğini gördük

129
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
ama bu aynı zamanda sanat, siyaset,

130
00:05:22,000 --> 00:05:25,000
hatta kişisel girişimler için de doğru olabilir.

131
00:05:25,000 --> 00:05:27,000
Aslında bunu dört temel kurala indergeyebiliriz:

132
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
Herkesten öğren,

133
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
hiç kimseye uyma,

134
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
değişmeyen kalıpları izle,

135
00:05:33,000 --> 00:05:34,000
harıl harıl çalış.

136
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Bu dört noktayı, bu görmenin içerdiği birer ilke sanıyorum.

137
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
Özellikle de üçüncüsünde

138
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
gelecek hayalleri

139
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
belirmeye başlar.

140
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
İlginç olan, bu özel dünyayı görme şekli

141
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
kanımca değişik girişim alanlarında beliren

142
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
dört ayrı şeklin sadece birisidir.

143
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
Çizgi romanda, nasıl işlediğine ilişkin

144
00:05:52,000 --> 00:05:55,000
kavrama çabalarını bir türlü

145
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
biçimci kılar diye sanırım.

146
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
Bundan başka, güzelliğe ve ustalığa odaklı,

147
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
daha klasik bir yaklaşım var.

148
00:06:02,000 --> 00:06:06,000
Ayrıca, içeriğin mutlak saydamlığına inanan yaklaşım var.

149
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Ve sonunda,

150
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
insan deneyinin özgünlüğünü, dürüstlüğünü ve saflığını

151
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
vurgulayan yaklaşım.

152
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
Bu, dünyayı görmenin dört şeklidir. Onlara birer ad taktım bile.

153
00:06:14,000 --> 00:06:18,000
Klasik, canlıcı, biçimci ve ikonoklast.

154
00:06:18,000 --> 00:06:19,000
İlginç olan, bunun az çok Jung'un insan düşüncesini

155
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
bölme şekline benzemesi.

156
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Bir de, solda sanatı,

157
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
sağda yaşamı;

158
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
üstte geleneği, altta devrimi yansıyor.

159
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
Köşegenlere de bakarsanız, içerik-biçim ve

160
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
güzellik-gerçeklik karşıtlıkları görürsünüz.

161
00:06:34,000 --> 00:06:35,000
Bu şema aynı şekilde müzik, sinema,

162
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
ve güzel sanatlar için de uygulanabilir

163
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
ama bunun görme ile hiç alakası yok.

164
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Hatta konferansımızın başlığı olan "Doğadan Esinti" ile

165
00:06:44,000 --> 00:06:45,000
hiç ilgisi de yok.

166
00:06:45,000 --> 00:06:48,000
Şu hikayenin çağrıştırdığı anlamın dışında:

167
00:06:48,000 --> 00:06:51,000
Kurbağa akrebi ırmağın karşı yakasına taşımayı kabul eder

168
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
çünkü akrep, kurbağayı sokmayacağını söz verdi.

169
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Ama akrep yine de sokar ve ikisi de ölür.

170
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
Fakat bir an önce kurbağa akrebe, niçin soktuğunu sorar ve akrep,

171
00:06:58,000 --> 00:06:59,000
"Doğamda olan bir şey" diye cevaplar --

172
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
bu anlamda, evet.

173
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
(Gülüşmeler)

174
00:07:03,000 --> 00:07:04,000
Yani, doğamda

175
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
olan bir şeydi. Aslında yürüdüğüm yolu,

176
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
yani eserlerimde bu görüşün olduğunu ve

177
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
benim kim olduğumu keşfetmeye giden yolu,

178
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
beni bu keşfe doğru götürecek

179
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
araç olarak gördüm sadece.

180
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
Yani aslında doğamda olan şeyi kabul ettim

181
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
ve öyleyse

182
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
ailemden o kadar uzaklaşmadım.

183
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
Peki, "bilimsel akıl"ın

184
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
sanatta işi ne?

185
00:07:31,000 --> 00:07:32,000
Ben, çizgi roman yapmaya ve

186
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
neredeyse eşzamanlı olarak çizgi romanı anlamaya çalışmaya başladım.

187
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
Ve keşfettiğim en önemli şeylerden biri,

188
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
çizgi romanın görsel bir araç olduğu

189
00:07:39,000 --> 00:07:43,000
ama içinde bütün duyuları bulundurmaya çalıştığı idi.

190
00:07:43,000 --> 00:07:47,000
Çizgi romanda bulunan, resim, kelimeler, farklı semboller

191
00:07:47,000 --> 00:07:50,000
ve aralarında kalan her şey gibi

192
00:07:50,000 --> 00:07:51,000
çeşitli öğelerin hepsi,

193
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
tek görme duyusu aracılığıyla bize ulaşır.

194
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
Öyleyse, benzerlik var ve

195
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
fiziksel dünyaya benzeyen bir öğe bir kaç yöne doğru

196
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
soyutlanabilir:

197
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
benzerlikten soyutlanıp

198
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
bütün anlamını saklayabilir;

199
00:08:04,000 --> 00:08:08,000
veya hem benzerlik hem de anlamdan soyutlanarak resim sahasına getirilebilir.

200
00:08:08,000 --> 00:08:10,000
Bu üç nokta, çizgi romanın

201
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
görsel tarafınının sınırlarını beliren

202
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
birer kutuptur.

203
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Sağa doğru giderseniz, dile ulaşacaksınız

204
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
çünkü dil, benzerlikten daha ileri soyutlanarak elde alınır

205
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
ama anlamı saklıyor.

206
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Görme, sesi teslim etmek

207
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
ve ikisinin ortak özelliklerini ve mirasını

208
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
anlamak için çağrılır.

209
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
Bir de, görsel içinde sesin dokumunu teslim etmek,

210
00:08:34,000 --> 00:08:38,000
öz karakterini kavramak için.

211
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
Çizgi romanda aynı zamanda görülen ile

212
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
görülmeyen arasındaki denge var.

213
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Çizgi roman, çağrı-cevap şeması

214
00:08:46,000 --> 00:08:47,000
üzerinde kurulur:

215
00:08:47,000 --> 00:08:48,000
Sanatçı size, pano içinde göreceğiniz

216
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
ve panolar dışında hayal edeceğiniz öğeleri verir.

217
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
Bir de çizgi roman görmesinin

218
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
teslim ettiği başka bir duyu: zaman.

219
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Sıralama, çizgi romanın çok önemli yönüdür.

220
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
Çizgi roman bir zaman haritasıdır.

221
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
Ve bu zaman haritası, modern çizgi romana enerji veren unsurdur.

222
00:09:09,000 --> 00:09:12,000
Ben ise "belki başka biçimlere de enerji veriyor"

223
00:09:12,000 --> 00:09:14,000
diye düşündüm ve tarih içinde

224
00:09:14,000 --> 00:09:15,000
buldum.

225
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
Aynı fikrin eskiçağ versiyonlarında

226
00:09:19,000 --> 00:09:22,000
aynı ilkeyi görebilirsiniz.

227
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Sanatsal biçim, mevcut teknolojiyle

228
00:09:24,000 --> 00:09:25,000
uyum içindedir,

229
00:09:25,000 --> 00:09:29,000
ister Mısır'daki Katibin Mezarı'nda olduğu gibi taş üzerine boya olsun,

230
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
ister taş sütun boyunca yukarıya doğru giden yarım kabartma olsun,

231
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
ister 60 metre uzunluğunda nakış olsun,

232
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
ister 88 akordeonvari katlanmış sayfa boyunca

233
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
uzanan geyik derisi ve ağaç kabuğu olsun.

234
00:09:39,000 --> 00:09:41,000
İlginç olan şudur ki,

235
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
matbaanın keşfinden, yani 1450'den itibaren

236
00:09:43,000 --> 00:09:45,000
tüm modern çizgi roman teknikleri görülmeye başlar:

237
00:09:45,000 --> 00:09:47,000
düz çizgili pano sıralanması,

238
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
basit tonsuz çizgi çizmeler,

239
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
soldan sağa okuma sırası.

240
00:09:53,000 --> 00:09:54,000
Ve 100 yıl içinde

241
00:09:54,000 --> 00:09:57,000
artık balonları ve başlıkları fark etmeye başlarsınız.

242
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Ve bu resimlerle çağımızın çizgi romanı arasında mesafe çok kısadır.

243
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
1993'te bunun üzerine bir kitap yazdım

244
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
ve kitabı bitirecekken

245
00:10:05,000 --> 00:10:06,000
biraz dizgi yapmam gerekiyordu

246
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
ve bitişikteki kırtasiyeye gitmekten usandığım için

247
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
bilgisayar aldım.

248
00:10:11,000 --> 00:10:14,000
Basit bir şeydi -- metin girişi dışında pek işe yaramıyordu --

249
00:10:14,000 --> 00:10:17,000
ama babam bana, 70'lerde Moore Yasası'ndan

250
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
bahsettiğinden geleceğin farkındaydım.

251
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
Dolayısıyla gözlerimi dört açıp

252
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
matbaa öncesi çizgi romanından matbaa dönemi çizgi romanına

253
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
geçişte olduğu gibi, matbaa sonrası çizgi romanına geçtiğimizde

254
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
çizgi romanın aynı şekilde değişip değişmeyeceğini görmeye çalıştım.

255
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
İleri sürülen ilk savlardan biri,

256
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
çizgi romanın görsel tarafının

257
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
o günlerde yapılan CD-ROM'ların ses, hareket ve interaktifliğiyle

258
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
karıştırılabilmesi oldu.

259
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Bu İnternet öncesinde bile oldu.

260
00:10:41,000 --> 00:10:42,000
Ve yaptıkları ilk şeylerden biri,

261
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
çizgi roman sayfasını olduğu gibi alarak

262
00:10:44,000 --> 00:10:45,000
ekrana taşımaları oldu.

263
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
Bu da klasik McLuhan'vari bir hataydı:

264
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
Önceki teknolojinin biçimini, yeni teknolojinin

265
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
içeriği olarak kabul ettiler.

266
00:10:53,000 --> 00:10:54,000
Öyleyse,

267
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
basılmış çizgi roman sayfalarına benzeyen çizgi roman sayfaları vardı

268
00:10:56,000 --> 00:10:59,000
ve bu sayfalara ses ve hareket eklediler.

269
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Ama şöyle bir sorun ortaya çıktı: Bu temel fikrindeysen

270
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
yani çizgi romanda mekanın zaman ile eşit olduğu fikrindeysen,

271
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
ve içine birer zamansal olgu olan ve sadece zaman içerisinde

272
00:11:07,000 --> 00:11:11,000
var olabilen ses ve hareket koyarsan,

273
00:11:11,000 --> 00:11:16,000
bunlar çizgi romanın akıcılığıyla çarpışıyor.

274
00:11:17,000 --> 00:11:18,000
İnteraktiflik başka bir şeydi.

275
00:11:18,000 --> 00:11:19,000
Hipermetin çizgi romanı da vardı.

276
00:11:19,000 --> 00:11:20,000
Ama hipermetinde

277
00:11:20,000 --> 00:11:23,000
ya her şey buradadır, ya burada değildir, ya da buraya bağlıdır:

278
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
Hipermetin, derinlemesine gayri mekansaldır.

279
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
Abraham Lincoln'dan Lincoln penny'ye,

280
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Penny Marshall'a, Marshall Planı'na,

281
00:11:30,000 --> 00:11:31,000
"Plan 9"a, dokuz yaşama mesafe,

282
00:11:31,000 --> 00:11:33,000
hep aynıdır.

283
00:11:33,000 --> 00:11:34,000
(Gülüşmeler)

284
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
Fakat çizgi romanda

285
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
eserin her tarafının, her öğesinin

286
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
daima her diğer öğesine mekansal bir bağlılığı vardır.

287
00:11:43,000 --> 00:11:44,000
Ve şu soru belirdi:

288
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
Bu mekansal bağlılığı muhafaza etmenin ve

289
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
aynı zamanda dijital çağın bize sunduğu tüm fırsatlardan

290
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
istifade etmenin bir yolu var mı?

291
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
Ben kendi kişisel cevabımı size göstermiş olduğum

292
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
eski çağ çizgi romanlarda buldum.

293
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
Onlardan her birisinde, tek, aralıksız okuma çizgisi var,

294
00:11:59,000 --> 00:12:01,000
ister duvarlar üzerinde zikzak olsun,

295
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
ister sütun boyunca yükselen helezon olsun,

296
00:12:03,000 --> 00:12:06,000
ister soldan sağa, ister 88 akordeonvari sayfa boyunca

297
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
geriye giden zikzak olsun.

298
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Bütün bunlarda aynı şey oluyor, ki bu temel bir fikirdir:

299
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
Mekan içinde hareket ettikçe, zaman içinde de hareket ediyorsun fikri,

300
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
istisna olmaksızın beliriyor.

301
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
İstisnalar, matbaa ile birlikte başladı.

302
00:12:18,000 --> 00:12:21,000
Bitişik yerler, bitişik anlar değildi artık

303
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
ve çizgi romanın temel fikri reddediliyordu tekrar tekrar,

304
00:12:24,000 --> 00:12:25,000
tekrar tekrar.

305
00:12:25,000 --> 00:12:26,000
Ben de şöyle düşündüm:

306
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
Peki, bu doğruysa günümüzün matbaasının

307
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
ötesine giderek bunu geri getirmemizin

308
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
bir yolu var mı?

309
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
Şimdi ekran, teknik olarak sayfa kadar

310
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
sınırlıdır, değil mi?

311
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Şekli farklıdır ama bunun dışında

312
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
aynı temel sıralama söz konusudur.

313
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
Ama bu yalnızca ekrana sayfa muamelesi yaparsanız geçerlidir.

314
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Ekranı bir pencere olarak görürseniz, geçerli değildir.

315
00:12:50,000 --> 00:12:52,000
Ve ben şunu teklif ettim: Belki çizgi romanları sonsuz bir tuval

316
00:12:52,000 --> 00:12:53,000
üzerinde yapabilirdik,

317
00:12:54,000 --> 00:12:58,000
X ve Y eksenleri ve merdivenler boyunca.

318
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Kelimenin tam anlamıyla döngüsel hikayeler kurabilirdik.

319
00:13:01,000 --> 00:13:04,000
Hikayede kelimenin tam anlamıyla dönüşleri yapabilirdik.

320
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
Gerçekten paralel olacak paralel anlatılar.

321
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
X, Y, bir de Z.

322
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
Geç 1990'larda bütün bu sezilerim vardı

323
00:13:14,000 --> 00:13:17,000
Ve meslektaşlarım beni oldukça çılgın sandı

324
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
ama pek çok kişi, devam ederek sezdiklerimi gerçekleştirdi.

325
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
Şimdi bir kaç örnek göstereceğim.

326
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
Jason Lex adındaki meslektaşımın yaptığı erken bir kolaj çizgi roman bu.

327
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Burada neyin olup bittiğini fark edin.

328
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
Benim aradığım, hepimizin aradığı şey,

329
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
kalıcı bir değişimdir.

330
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
Medya bu yeni çağa girerken

331
00:13:38,000 --> 00:13:41,000
biz değişimleri arıyoruz,

332
00:13:41,000 --> 00:13:45,000
kalıcı, kalma gücü olan değişimleri.

333
00:13:45,000 --> 00:13:49,000
Şimdi bu basit fikri, görsel bir araç içerisinde çizgi romanı sunma fikrini benimseyip

334
00:13:49,000 --> 00:13:52,000
çizgi romana başından sonuna kadar görsel araç muamelesi yapıyoruz.

335
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
Biraz önce gördüğünüz çizgi romanın bütünü

336
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
şu an ekranda.

337
00:13:56,000 --> 00:13:59,000
Gerçi onu yalnızca küçük parçalarla algılayabiliyoruz ama

338
00:13:59,000 --> 00:14:01,000
bu, teknolojinin şu an bulunduğu yerden dolayı böyledir.

339
00:14:01,000 --> 00:14:03,000
Teknoloji geliştiği,

340
00:14:03,000 --> 00:14:06,000
tamamen kaptıran görünüşleri ve bilmem neleri elde ettiğimiz sürece

341
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
bu gibi şeyler de gelişecektir.

342
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
Benimsenecek,

343
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
çevresine uydurulacak:

344
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
Kalıcı bir değişim olacak.

345
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Başka bir çizgi romanı göstereceğim size. Drew Weing'in yaptığı,

346
00:14:17,000 --> 00:14:18,000
adı

347
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
"Pop, Evrenin Isıl Ölümü Üzerine Kafa Yoruyor" olan bir çizgi roman.

348
00:14:46,000 --> 00:14:47,000
Burada neyin olup bittiğine bakın:

349
00:14:48,000 --> 00:14:51,000
Sonsuz tuval üzerinde çizdiğimizde

350
00:14:53,000 --> 00:14:56,000
aracın kendisiyle ilgili saf bir dışavurum

351
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
yaratıyoruz.

352
00:15:04,000 --> 00:15:06,000
Bunu çabuk gözden geçireceğiz: Anlıyorsunuzdur.

353
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Son panoya gelmek istiyorum sadece...

354
00:15:14,000 --> 00:15:17,000
(Gülüşmeler)

355
00:15:17,000 --> 00:15:18,000
Buyurun.

356
00:15:20,000 --> 00:15:22,000
(Gülüşmeler)

357
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
(Gülüşmeler)

358
00:15:31,000 --> 00:15:32,000
Bir tane daha.

359
00:15:34,000 --> 00:15:36,000
Hani sonsuz tuval.

360
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
Daniel Merlin Goodbrey adlı bir İngiliz tarafından yapıldı.

361
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
Peki, bu niçin önemli?

362
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Bence, medya,

363
00:15:46,000 --> 00:15:47,000
tüm medya, bize

364
00:15:48,000 --> 00:15:51,000
dünyamıza geri bakan bir pencere verdiği için önemlidir.

365
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
Şimdi, belki bir gün filmler,

366
00:15:53,000 --> 00:15:56,000
nihayet de sanal gerçeklik veya bir karşılığı,

367
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
yani bizi tamamen kaptıran bir araç,

368
00:15:58,000 --> 00:16:03,000
bize bulunduğumuz dünyadan en etkili kaçış yolunu verecektir.

369
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
Çoğu insanın hikaye anlatmaya başvurmasının nedeni, kaçma isteğidir zaten.

370
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
Ama medya bize, yaşadığımız dünyaya geri

371
00:16:09,000 --> 00:16:12,000
bakan bir pencere veriyor.

372
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
Ve medya geliştikçe

373
00:16:16,000 --> 00:16:21,000
kimliği giderek daha çok benzersiz olmaya başlar.

374
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
Çünkü şu an küplü çizgi romana bakıyorsunuz.

375
00:16:24,000 --> 00:16:27,000
Her zamankinden daha çok kendine özgü bir çizgi romana bakıyorsunuz.

376
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
Böyle bir şey olunca insanlara, dünyaya çeşitli pencerelerden

377
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
geri dönmenin çok fazla yolunu veriyorsunuz.

378
00:16:35,000 --> 00:16:38,000
Ve bunu yaptığınızda onlara dünyaya düzen verme fırsatını,

379
00:16:38,000 --> 00:16:40,000
dünyanın şeklini görme fırsatını veriyorsunuz.

380
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
Bu yüzden bunun önemli olduğunu düşünüyorum.

381
00:16:42,000 --> 00:16:44,000
Bu, bir çok nedenden biri ama şimdi gitmem lazım.

382
00:16:44,000 --> 00:16:45,000
Teşekkürler.