WEBVTT

00:00:00.331 --> 00:00:02.080
Od svih pet čula,

00:00:02.080 --> 00:00:04.000
čulo vida je ono koje najviše cenim,

00:00:04.000 --> 00:00:07.000
i najmanje uzimam zdravo za gotovo.

00:00:07.775 --> 00:00:10.533
Mislim da je ovo delom
zbog mog oca, koji je bio slep.

00:00:10.720 --> 00:00:13.810
To je bila činjenica oko koje on
obično nije pravio mnogo buke.

00:00:13.810 --> 00:00:15.600
Jednom kada smo išli u Novu Škotsku,

00:00:15.600 --> 00:00:17.380
da vidimo totalno pomračenje Sunca -

00:00:17.380 --> 00:00:19.970
da, isto ono koje se pominje
u pesmi Karli Sajmon,

00:00:19.970 --> 00:00:21.558
koja se možda odnosi

00:00:21.558 --> 00:00:25.170
na Džejmsa Tejlora, Vorena Bitija
ili Mika Džegera, nismo sigurni.

00:00:25.170 --> 00:00:27.720
Delili su one tamne plastične folije

00:00:27.720 --> 00:00:30.280
koje su nam omogućavale
da gledamo direktno u sunce,

00:00:30.280 --> 00:00:31.700
a da pritom ne oštetimo oči.

00:00:31.700 --> 00:00:33.100
Ali otac se veoma uplašio:

00:00:33.100 --> 00:00:34.820
nije želeo da to uradimo.

00:00:34.820 --> 00:00:37.870
Umesto toga, hteo je da koristimo
one jeftine kartonske okvire

00:00:37.870 --> 00:00:40.574
tako da nije bilo šanse
da nam se oštete oči.

00:00:40.574 --> 00:00:42.481
U to vreme mi je to bilo pomalo čudno.

NOTE Paragraph

00:00:42.792 --> 00:00:44.000
Ono što tada nisam znao

00:00:44.000 --> 00:00:46.864
je da je moj otac zapravo
rođen sa perfektnim vidom.

00:00:46.864 --> 00:00:49.740
Kada su on i njegova sestra
Marta bili veoma mali,

00:00:49.740 --> 00:00:52.850
njihova mama ih je povela napolje
da vide totalno pomračenje -

00:00:52.850 --> 00:00:54.600
odnosno pomračenje sunca -

00:00:54.600 --> 00:00:55.700
i ne zadugo posle toga,

00:00:55.700 --> 00:00:57.640
oboje su počeli da gube vid.

00:00:58.444 --> 00:00:59.510
Decenijama kasnije,

00:00:59.510 --> 00:01:02.140
ispostavilo se da je uzrok
njihovog gubitka vida

00:01:02.140 --> 00:01:04.650
najverovatnije bila neka vrsta
bakterijske infekcije.

00:01:04.650 --> 00:01:06.190
Koliko možemo da zaključimo,

00:01:06.190 --> 00:01:09.030
to nije imalo apsolutno nikakve veze
sa pomračenjem sunca,

00:01:09.030 --> 00:01:11.380
ali do tada je moja baka
već otišla na onaj svet

00:01:11.380 --> 00:01:13.340
misleći da je to bila njena krivica.

NOTE Paragraph

00:01:14.701 --> 00:01:17.000
Tako da je otac diplomirao
na Harvardu 1946.

00:01:17.312 --> 00:01:18.940
oženio se mojom majkom,

00:01:18.940 --> 00:01:21.000
i kupio kuću u Leksingtonu, u Masačusetsu,

00:01:21.000 --> 00:01:25.000
gde su ispaljeni prvi hici
protiv Britanaca u 1775,

00:01:25.000 --> 00:01:27.600
iako nismo pogodili nijednog od njih
pre Konkorda.

00:01:27.600 --> 00:01:29.470
Zaposlio se u Rejtionu,

00:01:29.470 --> 00:01:31.530
projektujući sisteme za navođenje,

00:01:31.530 --> 00:01:34.000
koji je bio deo Rute 128,
tehnološke ose u to doba -

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
ekvivalenta Silicijumske Doline iz '70-ih.

00:01:37.644 --> 00:01:40.000
Tata nije bio pravi vojnički tip,

00:01:40.000 --> 00:01:43.610
samo mu je bilo stvarno žao što nije mogao
da se bori u Drugom svetskom ratu

00:01:43.610 --> 00:01:44.740
zbog svog hendikepa,

00:01:44.740 --> 00:01:46.410
iako su mu dozvolili da prođe

00:01:46.410 --> 00:01:50.000
višečasovni vojni test fizičke spremnosti

00:01:50.000 --> 00:01:52.170
pre nego što su došli do poslednjeg testa,

00:01:52.170 --> 00:01:53.640
koji je bio test vida.

00:01:53.640 --> 00:01:56.000
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Tako da je otac počeo
da smišlja raznorazne patente

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
i dobio reputaciju slepog genijalca,
naučnika, pronalazača.

00:02:02.376 --> 00:02:04.080
Ali za nas je bio samo tata,

00:02:04.080 --> 00:02:07.000
i život u našem domu
je bio prilično normalan.

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
Kao mali, puno sam gledao televiziju

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
i imao dosta štreberskih hobija

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
kao što su mineralogija i mikrobiologija
i svemirski program

00:02:14.000 --> 00:02:15.000
i pomalo politika.

00:02:15.000 --> 00:02:16.653
Puno sam igrao šah.

00:02:16.653 --> 00:02:18.180
Ali kada mi je bio 14 godina,

00:02:18.180 --> 00:02:20.610
jedan moj drug
me je zainteresovao za stripove,

00:02:20.610 --> 00:02:23.010
i odlučio sam da je to
ono što bih želeo da radim.

NOTE Paragraph

00:02:23.010 --> 00:02:24.000
Znači, evo mog oca:

00:02:24.000 --> 00:02:28.732
on je naučnik, inženjer i radi za vojsku.

00:02:30.563 --> 00:02:33.000
I on ima četvoro dece, je l' tako?

00:02:33.000 --> 00:02:34.990
Jedno odraste i postane informatičar,

00:02:34.990 --> 00:02:37.050
jedno odraste i ode u mornaricu,

00:02:37.050 --> 00:02:38.990
jedno odraste i postane inženjer,

00:02:39.000 --> 00:02:40.419
i onda imate mene:

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
ctrač stripova.

00:02:43.000 --> 00:02:45.615
(Smeh)

00:02:45.615 --> 00:02:48.240
Što me, sasvim slučajno,
čini suprotnim od Dina Kamena,

00:02:48.240 --> 00:02:50.250
jer sam crtač stripova, sin pronalazača,

00:02:50.250 --> 00:02:52.270
dok je on pronalazač, sin crtača stripova.

00:02:52.270 --> 00:02:53.530
(Smeh)

00:02:53.530 --> 00:02:55.000
Tako je.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
(Aplauz)

NOTE Paragraph

00:02:58.000 --> 00:03:00.730
Interesantno je da je otac
imao puno vere u mene.

00:03:00.730 --> 00:03:03.000
Verovao je u moje sposobnosti kao crtača,

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
iako nije imao konkretnih dokaza
da sam ja iole dobar u tome:

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
sve što je on video bilo je mutno.

00:03:08.000 --> 00:03:10.530
To sad daje pravo značenje
izrazu 'slepa vera',

00:03:10.530 --> 00:03:14.000
koji za mene nema onu negativnu
konotaciju koju ima za druge ljude.

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
Vera u stvari koje su nevidljive,
koje se ne mogu dokazati

00:03:18.000 --> 00:03:22.000
nije tip vere sa kojom sam ja
ikada mogao previše da se poistovetim.

00:03:22.000 --> 00:03:23.000
Ja ipak volim nauku,

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
gde ono što vidimo

00:03:25.000 --> 00:03:28.142
i što možemo da potvrdimo predstavljaju
osnovu onoga što znamo.

NOTE Paragraph

00:03:28.788 --> 00:03:31.000
Ali postoji tu i zajednički imenitelj.

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
Njega čine ljudi poput
sirotog Čarlsa Bebidža,

00:03:34.000 --> 00:03:38.000
i njegovih računara na vodenu paru
koji nikada nisu napravljeni.

00:03:38.000 --> 00:03:40.960
Niko nije u potpunosti shvatao
šta je on zamislio,

00:03:40.960 --> 00:03:42.779
osim Ade Lavlejs,

00:03:43.437 --> 00:03:47.000
i on je umro pokušavajući
da ostvari taj san.

00:03:47.000 --> 00:03:49.420
Venavar Buš sa svojim Memeksom -

00:03:49.420 --> 00:03:52.000
idejom da se svo ljudsko znanje
nađe na dohvat ruke -

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
to je bila njegova ideja.

00:03:54.000 --> 00:03:55.900
I mislim da su mnogi u njegovo vreme

00:03:55.900 --> 00:03:58.000
verovatno smatrali da je bio pomalo čudak.

00:03:58.000 --> 00:04:00.010
I da, možemo pogledati unazad i reći,

00:04:00.010 --> 00:04:03.000
da, nja-nja, jeste -
to je sve na mikrofilmu. Ali nije -

00:04:03.000 --> 00:04:04.000
nije u tome poenta.

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
On je razumeo kako će budućnost izgledati.

00:04:06.000 --> 00:04:10.930
Kao i J.C.R. Liklajder i njegove predstave
o interakciji između kompjutera i ljudi.

00:04:10.930 --> 00:04:13.840
Ista stvar: on je razumeo
kako će budućnost izgledati,

00:04:13.840 --> 00:04:16.000
iako je to bilo nešto

00:04:16.000 --> 00:04:19.000
što će ljudi primeniti mnogo kasnije.

00:04:19.000 --> 00:04:22.550
Ili Pol Baron i njegova ideja
za preusmeravanje paketa informacija.

00:04:22.550 --> 00:04:24.846
Jedva da ga je iko slušao u njegovo vreme.

00:04:24.846 --> 00:04:27.570
Pa čak ni ljudi koji su kasnije
to zapravo izveli,

00:04:27.570 --> 00:04:30.000
ljudi u Bolt, Beranek i Njumanu u Bostonu,

00:04:30.000 --> 00:04:32.820
koji su jednostavno skicirali tu strukturu

00:04:32.820 --> 00:04:35.000
nečega što će na kraju postati
svetska mreža,

00:04:35.000 --> 00:04:39.000
i skicirali stvari na salvetama
i listovima iz beležnice

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
i svađali se uz večeru u Hauard Džonsonu

00:04:41.000 --> 00:04:43.460
na Ruti 128 u Leksingtonu u Masačusetsu,

00:04:43.460 --> 00:04:46.840
samo par kilometara od mesta
na kome sam ja proučavao kraljičin gambit

00:04:46.840 --> 00:04:48.480
i slušao Gledis Najt i Pipse

00:04:48.480 --> 00:04:50.536
koji su pevali
"Midnight Train to Georgia" -

00:04:50.536 --> 00:04:51.493
(Smeh)

00:04:51.493 --> 00:04:54.000
i to u očevoj velikoj fotelji, znate?

NOTE Paragraph

00:04:54.000 --> 00:04:56.520
Tako da, postoje tri načina gledanja,
je l' tako?

00:04:56.520 --> 00:04:59.000
Vizija bazirana na onome
što neko ne može da vidi:

00:04:59.000 --> 00:05:01.606
slika nevidljivog i nepojmljivog.

00:05:02.000 --> 00:05:05.000
Zatim vizija onoga što je već dokazano
ili može biti potvrđeno.

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
I postoji ova treća vrsta

00:05:07.372 --> 00:05:09.186
vizija nečega što

00:05:09.908 --> 00:05:11.787
može biti, ili bi moglo biti,

00:05:11.787 --> 00:05:15.000
bazirano na znanju,
ali i dalje nije dokazano.

00:05:15.746 --> 00:05:19.425
E sad, videli smo mnogo primera ljudi
koji su sledili ovaj tip vizije u nauci,

00:05:19.425 --> 00:05:22.430
ali smatram da ih ima i u umetnosti,
i u politici,

00:05:22.430 --> 00:05:25.000
pa čak i u našim ličnim nastojanjima.

NOTE Paragraph

00:05:25.000 --> 00:05:27.700
U suštini, to se sve svodi
na četiri osnovna principa:

00:05:27.700 --> 00:05:29.000
uči od svakoga

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
nemoj slediti nikoga,

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
obrati pažnju na obrasce,

00:05:33.000 --> 00:05:34.000
i radi kao lud.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Mislim da su to četiri principa
koji su sadržani u ovome.

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
I to naročito ovaj treći,

00:05:39.000 --> 00:05:40.307
u kome vizije budućnosti

00:05:40.307 --> 00:05:42.217
počinju da se manifestuju.

00:05:42.724 --> 00:05:45.604
Ono što je zanimljivo je
da je ovaj način posmatranja sveta,

00:05:45.604 --> 00:05:48.330
po mom mišljenju,
samo jedan od četiri različita načina

00:05:48.330 --> 00:05:51.270
koji se manifestuju u različitim
poljima ljudskog delovanja.

00:05:51.270 --> 00:05:52.840
U stripu se, po mom mišljenju,

00:05:52.840 --> 00:05:55.000
on izražava u formalističkom pristupu

00:05:55.000 --> 00:05:57.440
koji pokušava da shvati
kako nešto funkcioniše.

00:05:57.440 --> 00:06:00.000
Onda tu je drugi, klasičniji stav

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
koji pre svega ceni lepotu i veštinu.

00:06:02.000 --> 00:06:06.000
Onda sledeći, koji veruje
u čistu transparentnost sadržaja.

00:06:06.000 --> 00:06:07.144
I još jedan

00:06:07.144 --> 00:06:10.000
koji naglašava autentičnost
ljudskog iskustva -

00:06:10.000 --> 00:06:11.449
i iskrenost i sirovost.

NOTE Paragraph

00:06:11.449 --> 00:06:14.000
Ovo su četiri veoma različita načina
gledanja na svet.

00:06:14.000 --> 00:06:15.639
Čak sam im dao i nazive.

00:06:15.639 --> 00:06:18.380
Klasičan, animistički,
i formalistički i ikonoklastični.

00:06:18.380 --> 00:06:20.420
Zanimljivo je da to manje-više odgovara

00:06:20.420 --> 00:06:22.832
Jungovskoj podeli ljudske misli.

00:06:23.832 --> 00:06:26.548
I oni izražavaju
dualizam umetnosti i života

00:06:26.548 --> 00:06:28.000
po vertikali;

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
tradicije i revolucije po horizontali.

00:06:30.000 --> 00:06:32.690
A ako posmatrate po dijagonali,
imate sadržaj i formu -

00:06:32.690 --> 00:06:34.000
i onda lepotu i istinu.

00:06:34.000 --> 00:06:36.220
I ovo se verovatno isto tako
može primeniti

00:06:36.220 --> 00:06:38.000
na muziku i film i lepe umetnosti,

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
što nema baš nikakve veze sa vizijom,

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
ili, kad smo već kod toga,
sa temom naše konferencije

00:06:44.000 --> 00:06:45.650
'Inspirisano prirodom' -

00:06:45.650 --> 00:06:48.000
osim ako to primenite na basnu o žabi

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
koja pristane da na leđima
prenese škorpiju preko reke

00:06:51.000 --> 00:06:53.000
jer je škorpija obećala da je neće ubosti,

00:06:53.000 --> 00:06:55.000
ali onda je ipak ubode i obe uginu

00:06:55.000 --> 00:06:58.000
ali pre toga žaba upita zašto
i škorpija kaže:

00:06:58.000 --> 00:06:59.710
'Zato što je to moja priroda' -

00:06:59.710 --> 00:07:01.000
u tom smislu, da.

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
(Smeh)

00:07:04.937 --> 00:07:06.682
Tako da - ovo je bila moja priroda.

00:07:06.682 --> 00:07:08.440
Stvar je u tome, da sam ja video

00:07:08.440 --> 00:07:10.910
da je taj put kojim sam krenuo
ka pronalaženju

00:07:10.910 --> 00:07:13.000
tog fokusa u mom radu

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
i toga ko sam,

00:07:15.000 --> 00:07:17.000
video sam to samo kao put ka spoznaji.

00:07:17.417 --> 00:07:20.040
U stvari, ja sam samo prihvatao
svoju prirodu

00:07:20.040 --> 00:07:21.000
što znači

00:07:21.000 --> 00:07:24.000
da u suštini i nisam pao
tako daleko od 'klade'.

NOTE Paragraph

00:07:26.000 --> 00:07:28.640
I šta zapravo traži 'naučnički um'

00:07:28.640 --> 00:07:30.193
u umetnosti?

00:07:30.707 --> 00:07:32.580
Pa, počeo sam da pravim stripove,

00:07:32.580 --> 00:07:35.700
ali sam takođe počeo i da pokušavam
da ih razumem, skoro odmah.

00:07:35.700 --> 00:07:38.970
I otkrio sam da je jedna od najvažnijih
stvari u vezi sa stripovima

00:07:38.970 --> 00:07:40.702
to da je strip vizuelni medij,

00:07:40.702 --> 00:07:43.000
ali trudi se da time obuhvati sva čula.

00:07:43.000 --> 00:07:46.802
Tako da različiti elementi stripa,
kao što su slike i reči,

00:07:46.802 --> 00:07:49.664
i različiti simboli i sve ono
što se nalazi između

00:07:49.664 --> 00:07:51.000
što vam prikazuje strip

00:07:51.000 --> 00:07:53.310
svi protiču kroz jedinstven kanal
- čulo vida.

00:07:53.310 --> 00:07:55.460
Tako da imate stvari kao što je sličnost,

00:07:55.460 --> 00:07:58.430
gde nešto što liči na fizičku stvarnost
može biti apstrahovano

00:07:58.430 --> 00:08:00.000
u nekoliko različitih pravaca:

00:08:00.000 --> 00:08:02.000
apstrahovano iz sličnosti,

00:08:02.000 --> 00:08:04.340
ali i dalje zadržavajući
svoje puno značenje,

00:08:04.340 --> 00:08:07.430
ili kao apstrakcija koja se udaljava
i od sličnosti i od značenja

00:08:07.430 --> 00:08:08.900
i pretvara u sliku.

NOTE Paragraph

00:08:08.900 --> 00:08:11.560
Kada sve ovo uzmete u obzir,
dobijete lepu malu mapu

00:08:11.560 --> 00:08:13.630
celokupnog obuhvata vizuelne ikonografije

00:08:13.630 --> 00:08:15.250
koju stripovi mogu da prikažu.

00:08:15.250 --> 00:08:18.000
I ako krenete dalje na desno, imate jezik,

00:08:18.000 --> 00:08:21.000
što je apstrakcija još dalja od sličnosti,

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
koja, međutim, i dalje zadržava značenje.

00:08:23.728 --> 00:08:26.000
Slika je angažovana da predstavlja zvuk

00:08:26.000 --> 00:08:29.600
da pojasni zajedničke
karakteristike ta dva

00:08:29.600 --> 00:08:31.780
kao i njihovo zajedničko nasleđe.

00:08:31.780 --> 00:08:34.000
Takođe, treba da predstavi teksturu zvuka;

00:08:34.000 --> 00:08:38.000
i da vizuelno prikaže njegov
osnovni karakter.

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
Onda, tu je takođe i ravnoteža

00:08:41.000 --> 00:08:43.547
između vidljivog
i nevidljivog u stripovima.

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
Strip je na neki način i pitanje i odgovor

00:08:46.000 --> 00:08:47.000
gde vam umetnik daje

00:08:47.000 --> 00:08:48.740
nešto da vidite u okviru prozora,

00:08:48.740 --> 00:08:52.000
i onda vam da nešto
da zamislite između njih.

NOTE Paragraph

00:08:53.000 --> 00:08:55.000
Takođe, postoji još jedan pojam

00:08:55.000 --> 00:08:58.000
koje stripovsko 'oko' predstavlja,
a to je vreme.

00:08:59.000 --> 00:09:01.710
Ritam je veoma važan aspekt stripa.

00:09:03.000 --> 00:09:05.560
Strip predstavlja neku vrstu
vremenske mape.

00:09:06.077 --> 00:09:09.000
I ta vremenska mapa je ono što daje
energiju modernom stripu,

00:09:09.000 --> 00:09:12.000
ali ja sam se zapitao
da li možda daje energiju

00:09:12.000 --> 00:09:14.000
i drugim formama,

00:09:14.000 --> 00:09:15.799
i pronašao sam neke u istoriji.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
I možete ovde videti ovaj isti princip
kako se primenjuje

00:09:19.000 --> 00:09:22.000
u ovim antičkim verzijama iste ideje.

00:09:22.000 --> 00:09:24.800
Ono što se zapravo dešava je
da se umetnička forma sudara

00:09:24.800 --> 00:09:27.080
sa tehnologijom
koja joj je na raspolaganju,

00:09:27.080 --> 00:09:29.940
bilo da je to boja na kamenu,
kao grobnica u starom Egiptu,

00:09:29.940 --> 00:09:32.450
ili plitki reljef koji se uzdiže
po kamenom stubu,

00:09:32.450 --> 00:09:34.000
ili vez dugačak 60 metara,

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
ili oslikana jelenska koža i kora drveta

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
koja se prostire na 88
naizmenično presavijenih stranica.

NOTE Paragraph

00:09:39.000 --> 00:09:42.250
Ono što je interesantno je da,
jednom kada počnete da ga štampate -

00:09:42.250 --> 00:09:44.620
inače, ovo je iz 1450. godine,
samo da napomenem -

00:09:44.620 --> 00:09:47.370
sve karakteristike modernog stripa
počnu bivati vidljive:

00:09:47.370 --> 00:09:49.300
pravougaoni linearni raspored panela,

00:09:49.300 --> 00:09:51.090
jednostavni linearni crteži bez tona

00:09:51.090 --> 00:09:53.090
i redosled čitanja sa leva na desno.

00:09:53.090 --> 00:09:54.680
I već 100 godina posle toga,

00:09:54.680 --> 00:09:57.520
već počinjete da viđate
balone sa tekstom i citate,

00:09:58.000 --> 00:10:00.572
i u stvari samo je korak
od ovoga do ovoga.

00:10:01.675 --> 00:10:03.600
Napisao sam knjigu o ovome u '93.

00:10:03.600 --> 00:10:05.000
ali dok sam završavao knjigu,

00:10:05.000 --> 00:10:06.870
morao sam malo da radim na prelomu,

00:10:06.870 --> 00:10:10.450
i dosadilo mi je sa svaki put idem
u svoju lokalnu kopirnicu da to radim,

00:10:10.450 --> 00:10:11.790
pa sam kupio računar.

00:10:11.790 --> 00:10:15.140
I to je bila samo mala stvar -
bio je dobar samo za unošenje teksta

00:10:15.140 --> 00:10:16.103
i nizašta drugo -

00:10:16.103 --> 00:10:18.440
ali otac mi je nekada pričao
o Murovom zakonu,

00:10:18.440 --> 00:10:20.779
davnih '70-ih, i znao sam šta dolazi.

00:10:20.779 --> 00:10:23.000
Tako da sam držao otvorene oči

00:10:23.000 --> 00:10:25.710
da vidim da li će se one promene
koje su se dogodile

00:10:25.710 --> 00:10:28.930
kada smo prešli sa pre-štampanih
stripova na štampane stripove

00:10:28.930 --> 00:10:31.863
dogoditi i kada budemo prešli
dalje, u post-štampane stripove.

NOTE Paragraph

00:10:31.863 --> 00:10:34.170
Jedna od prvih stvari
koja je bila predložena

00:10:34.170 --> 00:10:36.880
je da možemo da kombinujemo
vizuelni aspekt stripova

00:10:36.880 --> 00:10:38.690
sa zvukom, pokretom i interaktivnošću

00:10:38.690 --> 00:10:40.990
CD-ROM-ova koji su se proizvodili
u to vreme.

00:10:40.990 --> 00:10:42.530
Ovo je bilo i pre interneta.

00:10:42.530 --> 00:10:44.090
I jedna od prvih stvari bila je

00:10:44.090 --> 00:10:47.090
da probaju da naprave stranice stripa
kao što su ranije bile,

00:10:47.090 --> 00:10:48.648
i prebace ih na monitore,

00:10:48.648 --> 00:10:50.770
što je bila klasična MekLuaneskna greška

00:10:50.770 --> 00:10:53.560
prisvajanja forme koju je koristila
prethodna tehnologija

00:10:53.560 --> 00:10:55.910
kako bi se stvorio sadržaj
za novu tehnologiju.

00:10:55.910 --> 00:10:56.610
I tako bi oni

00:10:56.610 --> 00:10:59.520
uzeli stranice stripa
koje liče na štampane stranice stripa,

00:10:59.520 --> 00:11:01.130
i uvodili bi zvuk i pokret.

00:11:01.130 --> 00:11:03.550
Problem je u tome da,
ukoliko se vratite ideji -

00:11:03.550 --> 00:11:06.240
osnovnoj ideji da je prostor
isto što i vreme u stripu -

00:11:06.240 --> 00:11:08.520
šta će se desiti kada uvedete
zvuk i pokret,

00:11:08.520 --> 00:11:11.790
koji su vremenski fenomeni
i mogu se prikazati samo kroz vreme,

00:11:11.790 --> 00:11:15.740
onda oni prekidaju
kontinuitet prezentacije.

NOTE Paragraph

00:11:16.809 --> 00:11:18.610
Interaktivnost je bilo nešto drugo.

00:11:18.610 --> 00:11:20.470
Postojali su stripovi u hipertekstu.

00:11:20.470 --> 00:11:22.550
Ali ono što je problem sa hipertekstom

00:11:22.550 --> 00:11:26.050
je da je sve u hipertekstu ovde ili onde
ili je povezano sa nečim ovde;

00:11:26.050 --> 00:11:27.580
on je suštinski ne-prostoran.

00:11:27.580 --> 00:11:30.310
Rastojanje od Abrahama Linkolna
do Linkolnovog penija,

00:11:30.310 --> 00:11:31.680
Peni Maršal do Maršal Plana

00:11:31.680 --> 00:11:33.310
do ''Plana 9'' do devet života:

00:11:33.310 --> 00:11:34.270
sve je to isto.

00:11:34.270 --> 00:11:35.000
(Smeh)

00:11:35.000 --> 00:11:37.000
Međutim, u stripu, u stripu,

00:11:37.000 --> 00:11:39.898
svaki njegov aspekt, svaki njegov element

00:11:39.898 --> 00:11:43.210
ima prostorni odnos sa bilo kojim drugim
elementom u svakom trenutku.

NOTE Paragraph

00:11:43.210 --> 00:11:45.110
Tako da je osnovno pitanje bilo:

00:11:45.110 --> 00:11:47.700
postoji li način
da se taj prostorni odnos sačuva,

00:11:47.700 --> 00:11:49.910
a da se istovremeno
iskoriste sve prednosti

00:11:49.910 --> 00:11:52.160
koje digitalna tehnologija
može da nam ponudi?

00:11:52.160 --> 00:11:54.620
I pronašao sam svoj lični odgovor
na ovo pitanje

00:11:54.620 --> 00:11:57.160
u onim prastarim stripovima
koje sam vam pokazivao.

00:11:57.160 --> 00:11:59.900
Svaki od njih ima jedinstvenu
neprekidnu liniju čitanja,

00:11:59.900 --> 00:12:01.980
bilo da se prostire cik-cak preko zidova,

00:12:01.980 --> 00:12:03.610
ili se spiralno penje uz stub

00:12:03.610 --> 00:12:06.410
ili ide pravo sa leva na desno
ili čak ide cik-cak unazad

00:12:06.410 --> 00:12:08.310
preko onih 88 presavijenih strana.

00:12:08.310 --> 00:12:10.871
Ista stvar se dešava i ta osnovna ideja

00:12:10.871 --> 00:12:13.280
da se, krećući se kroz prostor,
krećete kroz vreme

00:12:13.280 --> 00:12:15.580
i to se ovde sprovodi
bez ikakvog kompromisa,

00:12:15.580 --> 00:12:18.360
ali do kompromisa je došlo
kada su se počeli štampati.

00:12:18.360 --> 00:12:21.740
Prostori koji se nadovezuju
više nisu trenuci koji se nadovezuju,

00:12:21.740 --> 00:12:24.800
tako da je osnovna ideja stripa
bila izlomljena iznova i iznova

00:12:24.800 --> 00:12:25.820
i iznova i iznova.

NOTE Paragraph

00:12:25.820 --> 00:12:27.270
I ja sam pomislio, OK, dobro,

00:12:27.270 --> 00:12:29.470
ako je to istina,
postoji li ikakav način da,

00:12:29.470 --> 00:12:31.440
kada prevaziđemo današnju štampu,

00:12:31.440 --> 00:12:33.000
nekako povratimo to?

00:12:34.000 --> 00:12:35.600
E sad, ekran

00:12:36.436 --> 00:12:39.350
je u suštini isto tako ograničen
kao i list papira, zar ne?

00:12:39.350 --> 00:12:41.330
Drugačijeg je oblika, ali osim toga,

00:12:41.330 --> 00:12:43.000
podjednako je ograničen.

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
Ali to je samo ako posmatrate ekran
kao stranicu,

00:12:47.000 --> 00:12:49.000
a ne ako ga posmatrate kao prozor.

NOTE Paragraph

00:12:49.792 --> 00:12:53.380
I to je ono što sam ja predložio:
da možda možemo da stvorimo ove stripove

00:12:53.380 --> 00:12:54.810
na beskonačnom platnu:

00:12:54.810 --> 00:12:57.821
po x osi i y osi i stepenicama.

00:12:59.000 --> 00:13:02.490
Možemo praviti kružnu naraciju,
koja ja u pravom smislu te reči kružna.

00:13:02.490 --> 00:13:05.380
Možemo napraviti zaokret u priči
koji je bukvalno zaokret.

00:13:05.380 --> 00:13:07.826
Paralelne radnje mogu biti
zaista paralelne.

00:13:09.000 --> 00:13:10.731
X, Y, kao i Z.

00:13:12.000 --> 00:13:15.020
Tako da sam imao sve te zamisli.
To je bilo još u kasnim '90,

00:13:15.020 --> 00:13:17.890
i ostali ljudi u mom poslu
su mislili da sam prilično lud,

00:13:17.890 --> 00:13:20.490
ali dosta ljudi je onda krenulo
i zaista to primenilo.

00:13:20.490 --> 00:13:22.640
Sada ću vam pokazati nekoliko primera.

NOTE Paragraph

00:13:22.790 --> 00:13:26.453
Ovo je rani kolaž strip koji je uradio
momak po imenu Džejson Leks.

00:13:29.829 --> 00:13:32.000
I pogledajte šta se ovde dešava.

00:13:32.000 --> 00:13:34.000
Ono što ja tražim je trajna mutacija -

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
to je ono što mi svi tražimo.

00:13:36.000 --> 00:13:39.180
Dok mediji ulaze u ovu novu eru,

00:13:39.180 --> 00:13:41.000
mi tražimo promene

00:13:41.000 --> 00:13:44.175
koje su trajne, koje imaju održivost.

00:13:45.000 --> 00:13:49.000
Uzeli smo sad osnovnu ideju
prikazivanja stripa kao vizuelnog medija,

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
i istrajali u njoj od početka do kraja.

00:13:52.000 --> 00:13:54.000
Ovo što ste upravo videli je ceo strip

00:13:54.000 --> 00:13:56.000
upravo sada na ekranu.

00:13:56.000 --> 00:13:58.813
Međutim, iako ga doživljavamo
samo deo po deo,

00:13:58.813 --> 00:14:01.810
to je samo zbog nivoa na kome
se tehnologija trenutno nalazi.

00:14:01.810 --> 00:14:03.610
Kako tehnologija bude evoluirala,

00:14:03.610 --> 00:14:06.960
kako se budu pojavljivali puni
sveobuhvatni displeji i ko zna šta sve,

00:14:06.960 --> 00:14:08.580
ova ideja će samo rasti.

00:14:08.580 --> 00:14:10.000
Prilagođavaće se.

00:14:10.000 --> 00:14:12.890
Prilagođavaće se svom okruženju:

00:14:12.890 --> 00:14:14.472
to je trajna mutacija.

NOTE Paragraph

00:14:14.813 --> 00:14:17.360
Evo pokazaću vam još jedan.
Ovaj je uradio Dru Vaing;

00:14:17.360 --> 00:14:18.610
ovaj se zove

00:14:18.610 --> 00:14:20.840
''Kuca razmišlja o smrti svemira''

00:14:46.000 --> 00:14:47.818
Vidite šta se ovde dešava

00:14:48.658 --> 00:14:51.000
dok iscrtavamo ove priče
na neograničenom platnu

00:14:54.043 --> 00:14:56.152
mi zapravo stvaramo čistiji izraz

00:14:57.000 --> 00:14:59.000
onoga što je suština ovog medija.

00:15:04.000 --> 00:15:06.450
Proćićemo ovo malo brže -
već ste shvatili ideju.

00:15:06.450 --> 00:15:08.480
Hoću samo da dođem do poslednjeg panela.

00:15:15.557 --> 00:15:17.908
(Smeh)

00:15:17.908 --> 00:15:19.060
Evo ga.

00:15:19.423 --> 00:15:21.749
(Smeh)

00:15:25.000 --> 00:15:27.846
(Smeh)

00:15:31.663 --> 00:15:32.852
Samo još jedan.

00:15:35.098 --> 00:15:36.948
Kad smo već kod beskonačnog platna.

00:15:37.000 --> 00:15:40.344
Ovo je uradio tip po imenu
Daniel Merlin Gudbri iz Velike Britanije.

NOTE Paragraph

00:15:40.344 --> 00:15:42.000
Zašto je ovo tako važno?

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
Mislim da je ovo važno jer mediji,

00:15:46.000 --> 00:15:47.387
svi mediji,

00:15:48.000 --> 00:15:50.354
za nas predstavljaju prozor u naš svet.

00:15:50.692 --> 00:15:53.000
Sad, može biti da će nam filmovi -

00:15:53.000 --> 00:15:56.670
i konačno, virtualna stvarnost
ili nešto ekvivalentno njoj -

00:15:56.670 --> 00:15:58.710
neka vrsta sveobuhvatnog prikaza,

00:15:58.710 --> 00:16:03.000
omogućiti efikasniji beg
iz sveta u kome smo.

00:16:03.000 --> 00:16:06.000
Zato se većina ljudi okreće
pričanju priča, kako bi pobegla.

00:16:06.000 --> 00:16:09.000
Ali mediji nam stvaraju prozor

00:16:09.000 --> 00:16:12.000
nazad u svet u kome živimo.

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
I kada mediji evoluiraju

00:16:16.000 --> 00:16:21.000
tako da njihov identitet
postane sve više jedinstven.

00:16:21.733 --> 00:16:24.810
Jer ono što vidite su stripovi na kub:

00:16:24.824 --> 00:16:28.610
ovo što vidite su stripovi koji su više
stripovski nego što su to ikada bili.

00:16:28.610 --> 00:16:31.000
Kada se to dogodi,
pružate ljudima više načina

00:16:31.000 --> 00:16:34.917
da ponovo uđu u svet
kroz različite prozore,

00:16:35.362 --> 00:16:38.320
i kada to uradite, omogućavate im
da prouče svet u kome žive

00:16:38.831 --> 00:16:40.540
i sagledaju njegov oblik.

00:16:40.540 --> 00:16:42.210
I zato mislim da je ovo značajno.

00:16:42.210 --> 00:16:44.000
To je jedan od mnogo razloga.

00:16:44.000 --> 00:16:45.000
Hvala vam na pažnji.