WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.000
Od svih pet čula,

00:00:01.000 --> 00:00:04.000
čulo vida je ono koje najviše cenim,

00:00:04.000 --> 00:00:07.000
i najmanje uzimam zdravo za gotovo.

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
Mislim da je ovo delom
zbog mog oca, koji je bio slep.

00:00:11.000 --> 00:00:13.000
To je bila činjenica oko koje on
obično nije pravio mnogo buke.

00:00:13.000 --> 00:00:14.000
Jednom kada smo išli u Novu Škotsku,

00:00:14.000 --> 00:00:16.000
da vidimo totalno pomračenje Sunca -

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
da, isto ono koje se pominje
u pesmi Karli Sajmon,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
koje se možda, a možda i ne, odnosi

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
na Džejmsa Tejlora, Vorena Bitija
ili Mika Džegera, nismo sigurni.

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
Delili su one tamne plastične folije

00:00:27.000 --> 00:00:29.000
koje su nam omogućavale
da gledamo direktno u sunce,

00:00:29.000 --> 00:00:30.000
a da pritom ne oštetimo oči.

00:00:31.000 --> 00:00:32.000
Ali otac se veoma uplašio:

00:00:32.000 --> 00:00:33.000
nije želeo da to uradimo.

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
Umesto toga, hteo je da koristimo
one jeftine kartonske okvire

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
tako da nije bilo šanse
da nam se oštete oči.

00:00:41.000 --> 00:00:42.000
U to vreme mi je to bilo pomalo čudno.

NOTE Paragraph

00:00:43.000 --> 00:00:44.000
Ono što tada nisam znao

00:00:44.000 --> 00:00:46.000
je da je moj otac zapravo
rođen sa perfektnim vidom.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
Kada su on i njegova sestra
Marta bili veoma mali,

00:00:49.000 --> 00:00:52.000
njihova mama ih je povela napolje
da vide totalno pomračenje -

00:00:52.000 --> 00:00:53.000
odnosno pomračenje sunca -

00:00:53.000 --> 00:00:54.000
i ne zadugo posle toga,

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
oboje su počeli da gube vid.

00:00:58.000 --> 00:00:59.000
Decenijama kasnije,

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
ispostavilo se da je uzrok
njihovog gubitka vida

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
najverovatnije bila neka vrsta
bakterijske infekcije.

00:01:04.000 --> 00:01:05.000
Koliko možemo da zaključimo,

00:01:05.000 --> 00:01:09.000
to nije imalo apsolutno nikakve veze
sa pomračenjem sunca,

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
ali do tada je moja baka
već otišla na onaj svet

00:01:11.000 --> 00:01:12.000
misleći da je to bila njena krivica.

NOTE Paragraph

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
Tako da je otac diplomirao
na Harvardu 1946.

00:01:17.000 --> 00:01:18.000
oženio se mojom majkom,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
i kupio kuću u Leksingtonu, u Masačusetsu,

00:01:21.000 --> 00:01:25.000
gde su ispaljeni prvi hici
protiv Britanaca u 1775,

00:01:25.000 --> 00:01:27.000
iako nismo pogodili nijednog od njih
pre Konkorda.

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
Zaposlio se u Rejtionu,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
projektujući sisteme za navođenje,

00:01:31.000 --> 00:01:34.000
koji je bio deo Rute 128,
tehnološke ose u to doba -

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
ekvivalenta Silikonske Doline iz '70-ih.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Tata nije bio pravi vojnički tip,

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
samo mu je bilo stvarno žao što nije mogao
da se bori u Drugom svetskom ratu

00:01:43.000 --> 00:01:44.000
zbog svog hendikepa,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
iako su mu dozvolili da prođe

00:01:46.000 --> 00:01:50.000
višečasovni vojni test fizičke spremnosti

00:01:50.000 --> 00:01:51.000
pre nego što su došli do poslednjeg testa,

00:01:51.000 --> 00:01:52.000
koji je bio test vida.

00:01:52.000 --> 00:01:56.000
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Tako da je otac počeo
da smišlja raznorazne patente

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
i dobio reputaciju slepog genijalca,
naučnika, pronalazača.

00:02:02.000 --> 00:02:03.000
Ali za nas je bio samo tata,

00:02:03.000 --> 00:02:07.000
i život u našem domu
je bio prilično normalan.

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
Kao mali, puno sam gledao televiziju

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
i imao dosta štreberskih hobija

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
kao što su mineralogija i mikrobiologija
i svemirski program

00:02:14.000 --> 00:02:15.000
i pomalo politika.

00:02:15.000 --> 00:02:17.000
Puno sam igrao šah.

00:02:17.000 --> 00:02:18.000
Ali kada mi je bio 14 godina,

00:02:18.000 --> 00:02:19.000
jedan moj drug
me je zainteresovao za stripove,

00:02:19.000 --> 00:02:22.000
i odlučio sam da je to
ono što bih želeo da radim.

NOTE Paragraph

00:02:23.000 --> 00:02:24.000
Znači, evo mog oca:

00:02:24.000 --> 00:02:29.000
on je naučnik, inženjer i radi za vojsku.

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
I on ima četvoro dece, je l' tako?

00:02:33.000 --> 00:02:34.000
Jedno odraste i postane informatičar,

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
jedno odraste i ode u mornaricu,

00:02:37.000 --> 00:02:38.000
jedno odraste i postane inženjer,

00:02:39.000 --> 00:02:40.000
i onda imate mene:

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
ctrač stripova.

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
(Smeh)

00:02:46.000 --> 00:02:47.000
Što me, sasvim slučajno,
čini suprotnim od Dina Kamena,

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
jer sam crtač stripova, sin pronalazača,

00:02:49.000 --> 00:02:51.000
dok je on pronalazač, sin crtača stripova.

00:02:52.000 --> 00:02:53.000
(Smeh)

00:02:53.000 --> 00:02:55.000
Tako je.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
(Aplauz)

NOTE Paragraph

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
Interesantno je da je otac
imao puno vere u mene.

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
Verovao je u moje sposobnosti kao crtača,

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
iako nije imao konkretnih dokaza
da sam ja iole dobar u tome:

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
sve što je on video bilo je mutno.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
To sad daje pravo značenje
izrazu 'slepa vera',

00:03:10.000 --> 00:03:14.000
koji za mene nema onu negativnu
konotaciju koju ima za druge ljude.

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
Vera u stvari koje su nevidljive,
koje se ne mogu dokazati

00:03:18.000 --> 00:03:22.000
nije tip vere sa kojom sam ja
ikada mogao previše da se poistovetim.

00:03:22.000 --> 00:03:23.000
Ja ipak volim nauku,

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
gde ono što vidimo

00:03:25.000 --> 00:03:28.000
i što možemo da potvrdimo predstavljaju
osnovu onoga što znamo.

NOTE Paragraph

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
Ali postoji tu i zajednički imenitelj.

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
Njega čine ljudi poput
sirotog Čarlsa Bebidža,

00:03:34.000 --> 00:03:38.000
i njegovih računara na vodenu paru
koji nikada nisu napravljeni.

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
Niko nije u potpunosti shvatao
šta je on zamislio,

00:03:40.000 --> 00:03:43.000
osim Ade Lavlejs,

00:03:44.000 --> 00:03:47.000
i on je umro pokušavajući
da ostvari taj san.

00:03:47.000 --> 00:03:49.000
Venavar Buš sa svojim Memeksom -

00:03:49.000 --> 00:03:52.000
ta ideja da se svo ljudsko znanje
nađe na dohvat ruke -

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
to je bila njegova ideja.

00:03:54.000 --> 00:03:55.000
I mislim da su mnogi u njegovo vreme

00:03:55.000 --> 00:03:57.000
verovatno smatrali da je bio pomalo čudak.

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
I da, možemo pogledati unazad i reći,

00:03:59.000 --> 00:04:03.000
da, nja-nja, jeste -
to je sve na mikrofilmu. Ali nije -

00:04:03.000 --> 00:04:04.000
nije u tome poenta.

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
On je razumeo kako će budućnost izgledati.

00:04:06.000 --> 00:04:10.000
Kao i J.C.R. Liklajder i njegove predstave
o interakciji između kompjutera i ljudi.

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
Ista stvar: on je razumeo
kako će budućnost izgledati,

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
iako je to bilo nešto

00:04:16.000 --> 00:04:19.000
što će ljudi primeniti mnogo kasnije.

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
Ili Pol Baron i njegova ideja
za preusmeravanje paketa informacija.

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
Jedva da ga je iko slušao u njegovo vreme.

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
Pa čak ni ljudi koji su kasnije
to zapravo izveli,

00:04:27.000 --> 00:04:30.000
ljudi u Bolt, Beranek i Njumanu u Bostonu,

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
koji su jednostavno skicirali tu strukturu

00:04:32.000 --> 00:04:35.000
nečega što će na kraju postati
svetska mreža,

00:04:35.000 --> 00:04:39.000
i skicirali stvari na salvetama
i listovima iz beležnice

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
i svađali se uz večeru u Hauard Džonsonu

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
na Ruti 128 u Leksingtonu u Masačusetsu,

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
samo dve milje od mesta na kome sam
ja proučavao kraljičin gambit

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
i slušao Gledis Najt i Pipse

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
koji su pevali "Midnight Train to Georgia" -

00:04:50.000 --> 00:04:51.000
(Smeh)

00:04:51.000 --> 00:04:54.000
-- i to u očevoj velikoj fotelji, znate?

NOTE Paragraph

00:04:54.000 --> 00:04:56.000
Tako da, postoje tri načina gledanja,
je l' tako?

00:04:56.000 --> 00:04:59.000
Vizija bazirana na onome
što neko ne može da vidi:

00:04:59.000 --> 00:05:02.000
slika nevidljivog i nepojmljivog.

00:05:02.000 --> 00:05:05.000
Zatim vizija onoga što je već dokazano
ili može biti potvrđeno.

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
I postoji ova treća vrsta

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
vizija nečega što

00:05:10.000 --> 00:05:11.000
može biti, ili bi moglo biti,

00:05:12.000 --> 00:05:15.000
bazirano na znanju,
ali i dalje nije dokazano.

00:05:15.000 --> 00:05:20.000
E sad, videli smo mnogo primera ljudi
koji su sledili ovaj tip vizije u nauci,

00:05:20.000 --> 00:05:22.000
ali smatram da ih ima i u umetnosti,
i u politici,

00:05:22.000 --> 00:05:25.000
pa čak i u našim ličnim nastojanjima.

NOTE Paragraph

00:05:25.000 --> 00:05:27.000
U suštini, to se sve svodi
na četiri osnovna principa:

00:05:27.000 --> 00:05:29.000
uči od svakoga

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
nemoj slediti nikoga,

00:05:31.000 --> 00:05:33.000
obrati pažnju na obrasce,

00:05:33.000 --> 00:05:34.000
i radi kao lud.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Mislim da su to četiri principa
koji su sadržani u ovome.

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
I to naročito ovaj treći,

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
u kome vizije budućnosti

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
počinju da se manifestuju.

00:05:43.000 --> 00:05:45.000
Ono što je zanimljivo je
da je ovaj način posmatranja sveta,

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
po mom mišljenju,
samo jedan od četiri različita načina

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
koji se manifestuju u različitim
poljima ljudskog delovanja.

00:05:50.000 --> 00:05:52.000
U stripu se, po mom mišljenju,

00:05:52.000 --> 00:05:55.000
on izražava u formalističkom pristupu

00:05:55.000 --> 00:05:57.000
koji pokušava da shvati
kako nešto funkcioniše.

00:05:57.000 --> 00:06:00.000
Onda tu je drugi, klasičniji stav

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
koji pre svega ceni lepotu i veštinu.

00:06:02.000 --> 00:06:06.000
Onda sledeći, koji veruje
u čistu transparentnost sadržaja.

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
I još jedan

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
koji naglašava autentičnost
ljudskog iskustva -

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
i iskrenost i sirovost.

NOTE Paragraph

00:06:12.000 --> 00:06:14.000
Ovo su četiri veoma različita načina
gledanja na svet.

00:06:14.000 --> 00:06:16.000
Čak sam im dao i nazive.

00:06:16.000 --> 00:06:18.000
Klasičan, animistički,
i formalistički i ikonoklastični.

00:06:18.000 --> 00:06:19.000
Zanimljivo je da to manje-više odgovara

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
Jungovskoj podeli ljudske misli.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
I oni izražavaju dualizam umetnosti i života

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
po vertikali;

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
tradicije i revolucije po horizontali.

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
A ako posmatrate po dijagonali,
imate sadržaj i formu -

00:06:32.000 --> 00:06:34.000
i onda lepotu i istinu.

00:06:34.000 --> 00:06:35.000
I ovo se verovatno isto tako
može primeniti

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
na muziku i film i lepe umetnosti,

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
što nema baš nikakve veze sa vizijom,

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
ili, kad smo već kod toga,
sa temom naše konferencije

00:06:44.000 --> 00:06:45.000
'Inspirisano prirodom' -

00:06:45.000 --> 00:06:48.000
osim ako to primenite na basnu o žabi

00:06:48.000 --> 00:06:51.000
koja pristane da na leđima
prenese škorpiju preko reke

00:06:51.000 --> 00:06:53.000
jer je škorpija obećala da je neće ubosti,

00:06:53.000 --> 00:06:55.000
ali onda je ipak ubode i obe uginu

00:06:55.000 --> 00:06:58.000
ali pre toga žaba upita zašto
i škorpija kaže:

00:06:58.000 --> 00:06:59.000
'Zato što je to moja priroda' -

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
u tom smislu, da.

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
(Smeh)

00:07:03.000 --> 00:07:04.000
Tako da - ovo je bila moja priroda.

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
Stvar je u tome, da sam ja video

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
da je taj put kojim sam krenuo
ka pronalaženju

00:07:10.000 --> 00:07:13.000
tog fokusa u mom radu

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
i toga ko sam,

00:07:15.000 --> 00:07:17.000
video sam to samo kao put ka spoznaji.

00:07:17.000 --> 00:07:19.000
U stvari, ja sam samo prihvatao
svoju prirodu

00:07:19.000 --> 00:07:21.000
što znači

00:07:21.000 --> 00:07:24.000
da u suštini i nisam pao
tako daleko od 'klade'.

NOTE Paragraph

00:07:26.000 --> 00:07:28.000
I šta zapravo traži 'naučnički um'

00:07:28.000 --> 00:07:30.000
u umetnosti?

00:07:31.000 --> 00:07:32.000
Pa, počeo sam da pravim stripove,

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
ali sam takođe počeo i da pokušavam
da ih razumem, skoro odmah.

00:07:34.000 --> 00:07:37.000
I otkrio sam da je jedna od najvažnijih
stvari u vezi sa stripovima

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
to da je strip vizuelni medij,

00:07:39.000 --> 00:07:43.000
ali trudi se da time obuhvati sva čula.

00:07:43.000 --> 00:07:47.000
Tako da različiti elementi stripa,
kao što su slike i reči,

00:07:47.000 --> 00:07:50.000
i različiti simboli i sve ono
što se nalazi između

00:07:50.000 --> 00:07:51.000
što vam prikazuje strip

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
svi protiču kroz jedinstven kanal
- čulo vida.

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
Tako da imate stvari kao što je sličnost,

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
gde nešto što liči na fizičku stvarnost
može biti apstrahovano

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
u nekoliko različitih pravaca:

00:08:00.000 --> 00:08:02.000
apstrahovano iz sličnosti,

00:08:02.000 --> 00:08:04.000
ali i dalje zadržavajući
svoje puno značenje,

00:08:04.000 --> 00:08:05.000
ili kao apstrakcija koja se udaljava
i od sličnosti i od značenja

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
i pretvara u sliku.

NOTE Paragraph

00:08:08.000 --> 00:08:10.000
Kada sve ovo uzmete u obzir,
dobijete lepu malu mapu

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
celokupnog obuhvata vizuelne ikonografije

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
koju stripovi mogu da prikažu.

00:08:15.000 --> 00:08:18.000
I ako krenete dalje na desno, imate jezik,

00:08:18.000 --> 00:08:21.000
što je apstrakcija još dalja od sličnosti,

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
koja, međutim, i dalje zadržava značenje.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Slika je angažovana da predstavlja zvuk

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
da pojasni zajedničke
karakteristike ta dva

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
kao i njihovo zajedničko nasleđe.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
Takođe, treba da predstavi teksturu zvuka;

00:08:34.000 --> 00:08:38.000
i da vizuelno prikaže njegov
osnovni karakter.

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
Onda, tu je takođe i ravnoteža

00:08:41.000 --> 00:08:43.000
između vidljivog
i nevidljivog u stripovima.

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
Strip je na neki način i pitanje i odgovor

00:08:46.000 --> 00:08:47.000
gde vam umetnik daje

00:08:47.000 --> 00:08:48.000
nešto da vidite u okviru prozora,

00:08:48.000 --> 00:08:52.000
i onda vam da nešto
da zamislite između njih.

NOTE Paragraph

00:08:53.000 --> 00:08:55.000
Takođe, postoji još jedan pojam

00:08:55.000 --> 00:08:58.000
koje stripovsko 'oko' predstavlja,
a to je vreme.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
Ritam je veoma važan aspekt stripa.

00:09:03.000 --> 00:09:05.000
Strip predstavlja neku vrstu
vremenske mape.

00:09:06.000 --> 00:09:09.000
I ta vremenska mapa je ono što daje
energiju modernom stripu,

00:09:09.000 --> 00:09:12.000
ali ja sam se zapitao
da li možda daje energiju

00:09:12.000 --> 00:09:14.000
i drugim formama,

00:09:14.000 --> 00:09:15.000
i pronašao sam neke u istoriji.

00:09:16.000 --> 00:09:19.000
I možete ovde videti ovaj isti princip
kako se primenjuje

00:09:19.000 --> 00:09:22.000
u ovim antičkim verzijama iste ideje.

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
Ono što se zapravo dešava je to
da se umetnička forma sudara

00:09:24.000 --> 00:09:25.000
sa tehnologijom
koja joj je na raspolaganju,

00:09:25.000 --> 00:09:29.000
bilo da je to boja na kamenu,
kao grobnica u starom Egiptu,

00:09:29.000 --> 00:09:31.000
ili plitki reljef koji se uzdiže
po kamenom stubu,

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
ili vez dugačak 60 metara,

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
ili oslikana jelenska koža i kora drveta

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
koja se prostire na 88
naizmenično presavijenih stranica.

NOTE Paragraph

00:09:39.000 --> 00:09:41.000
Ono što je interesantno je da,
jednom kada počnete da ga štampate -

00:09:41.000 --> 00:09:43.000
inače, ovo je iz 1450. godine,
samo da napomenem -

00:09:43.000 --> 00:09:45.000
sve karakteristike modernog stripa
počnu bivati vidljive:

00:09:45.000 --> 00:09:47.000
pravougaoni linearni raspored panela,

00:09:47.000 --> 00:09:49.000
jednostavni linearni crteži bez tona

00:09:49.000 --> 00:09:52.000
i redosled čitanja sa leva na desno.

00:09:53.000 --> 00:09:54.000
I već 100 godina posle toga,

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
već počinjete da viđate
balone sa tekstom i scene,

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
i u stvari samo je korak
od ovoga do ovoga.

00:10:01.000 --> 00:10:03.000
Napisao sam knjigu o ovome u '93.

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
ali dok sam završavao knjigu,

00:10:05.000 --> 00:10:06.000
morao sam malo da radim na prelomu,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
i dosadilo mi je sa svaki put idem
u svoju lokalnu kopirnicu da to radim,

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
pa sam kupio računar.

00:10:11.000 --> 00:10:12.000
I to je bila samo mala stvar -
bio je dobar samo za unošenje teksta

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
i nizašta drugo -

00:10:14.000 --> 00:10:17.000
ali otac mi je nekada pričao
o Murovom zakonu,

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
o Murovom zakonu davnih '70-ih,
i znao sam šta dolazi.

00:10:21.000 --> 00:10:23.000
Tako da sam držao otvorene oči

00:10:23.000 --> 00:10:25.000
da vidim da li će se one promene
koje su se dogodile

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
kada smo prešli sa pre-štampanih
stripova na štampane stripove

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
dogoditi i kada budemo prešli
u novu oblast, u post-štampane stripove.

NOTE Paragraph

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
Jedna od prvih stvari
koja je bila predložena

00:10:33.000 --> 00:10:35.000
je da možemo da kombinujemo
vizuelni aspekt stripova

00:10:35.000 --> 00:10:37.000
sa zvukom, pokretom i interaktivnošću

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
CD-ROM-ova koji su se proizvodili
u to vreme.

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
Ovo je bilo i pre interneta.

00:10:41.000 --> 00:10:42.000
I jedna od prvih stvari
koje su uradili bila je,

00:10:42.000 --> 00:10:44.000
da probaju da naprave stranice stripa
kao što su ranije bile,

00:10:44.000 --> 00:10:45.000
i prebace ih na monitore,

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
što je bila klasična MekLuaneskna greška

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
prisvajanja forme koju je koristila
prethodna tehnologija

00:10:51.000 --> 00:10:53.000
kako bi se stvorio sadržaj
za novu tehnologiju.

00:10:53.000 --> 00:10:54.000
I tako, ono što bi oni uradili je

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
da uzmu stranice stripa
koje liče na štampane stranice stripa,

00:10:56.000 --> 00:10:59.000
i uvodili bi zvuk i pokret.

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
Problem je u tome da,
ukoliko se vratite ideji -

00:11:02.000 --> 00:11:05.000
osnovnoj ideji da je prostor
isto što i vreme u stripu -

00:11:05.000 --> 00:11:07.000
šta će se desiti kada uvedete
zvuk i pokret,

00:11:07.000 --> 00:11:11.000
koji su vremenski fenomeni
i mogu se prikazati samo kroz vreme,

00:11:11.000 --> 00:11:16.000
onda oni prekidaju
kontinuitet prezentacije.

NOTE Paragraph

00:11:17.000 --> 00:11:18.000
Interakcija je bila nešto drugo.

00:11:18.000 --> 00:11:19.000
Postojali su stripovi u hipertekstu.

00:11:19.000 --> 00:11:20.000
Ali ono što je problem sa hipertekstom

00:11:20.000 --> 00:11:23.000
je da je sve u hipertekstu ili ovde
ili nije ovde ili je povezano sa nečim ovde;

00:11:23.000 --> 00:11:25.000
on je suštinski ne-prostoran.

00:11:25.000 --> 00:11:28.000
Rastojanje od Abrahama Linkolna
do Linkolnovog penija,

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
Peni Maršal do Maršal Plana

00:11:30.000 --> 00:11:31.000
do ''Plana 9'' do devet života:

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
sve je to isto.

00:11:33.000 --> 00:11:34.000
(Smeh)

00:11:34.000 --> 00:11:36.000
Međutim, u stripu, u stripu,

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
svaki njegov aspekt, svaki njegov element

00:11:40.000 --> 00:11:43.000
ima prostorni odnos sa bilo kojim drugim
elementom u svakom trenutku.

NOTE Paragraph

00:11:43.000 --> 00:11:44.000
Tako da je osnovno pitanje bilo:

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
postoji li način
da se taj prostorni odnos sačuva,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
a da se istovremeno
iskoriste sve prednosti

00:11:49.000 --> 00:11:51.000
koje digitalna tehnologija
može da nam ponudi?

00:11:51.000 --> 00:11:53.000
I pronašao sam svoj lični odgovor
na ovo pitanje

00:11:53.000 --> 00:11:55.000
u onim prastarim stripovima
koje sam vam pokazivao.

00:11:56.000 --> 00:11:59.000
Svaki od njih ima jedinstvenu
neprekidnu liniju čitanja,

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
bilo da se prostire cik-cak preko zidova,

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
ili se spiralno penje uz stub

00:12:03.000 --> 00:12:06.000
ili ide pravo sa leva na desno
ili čak ide cik-cak unazad

00:12:06.000 --> 00:12:08.000
preko onih 88 presavijenih strana.

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
Ista stvar se dešava i ta osnovna ideja

00:12:11.000 --> 00:12:13.000
da se, krećući se kroz prostor,
krećete kroz vreme

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
se ovde sprovodi bez ikakvog kompromisa,

00:12:15.000 --> 00:12:18.000
ali do kompromisa je došlo
kada su se počeli štampati.

00:12:18.000 --> 00:12:21.000
Prostori koji se nadovezuju
više nisu trenuci koji se nadovezuju,

00:12:21.000 --> 00:12:24.000
tako da je osnovna ideja stripa
bila izlomljena iznova i iznova

00:12:24.000 --> 00:12:25.000
i iznova i iznova.

NOTE Paragraph

00:12:25.000 --> 00:12:26.000
I ja sam pomislio, OK, dobro,

00:12:26.000 --> 00:12:28.000
ako je to istina,
postoji li ikakav način da,

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
kada prevaziđemo današnju štampu,

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
nekako povratimo to?

00:12:34.000 --> 00:12:36.000
E sad, ekran

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
je u suštini isto tako ograničen
kao i list papira, zar ne?

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Drugačijeg je oblika, ali osim toga,

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
podjednako je ograničen.

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
Ali to je samo ako posmatrate ekran
kao stranicu,

00:12:47.000 --> 00:12:49.000
a ne ako ga posmatrate kao prozor.

NOTE Paragraph

00:12:50.000 --> 00:12:52.000
I to je ono što sam ja predložio:
da možda možemo da stvorimo ove stripove

00:12:52.000 --> 00:12:53.000
na beskonačnom platnu:

00:12:54.000 --> 00:12:58.000
po x osi i y osi i stepenicama.

00:12:59.000 --> 00:13:01.000
Možemo praviti kružnu naraciju,
koja ja u pravom smislu te reči kružna.

00:13:01.000 --> 00:13:04.000
Možemo napraviti zaokret u priči
koji je bukvalno zaokret.

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
Paralelne radnje mogu biti
zaista paralelne.

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
X, Y, kao i Z.

00:13:12.000 --> 00:13:14.000
Tako da sam imao sve te zamisli.
To je bilo još u kasnim '90,

00:13:14.000 --> 00:13:17.000
i ostali ljudi u mom poslu
su mislili da sam prilično lud,

00:13:18.000 --> 00:13:20.000
ali dosta ljudi je onda krenulo
i zaista to primenilo.

00:13:20.000 --> 00:13:22.000
Sada ću vam pokazati nekoliko primera.

NOTE Paragraph

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
Ovo je rani kolaž strip koji je uradio
momak po imenu Džejson Leks.

00:13:30.000 --> 00:13:32.000
I pogledajte šta se ovde dešava.

00:13:32.000 --> 00:13:34.000
Ono što ja tražim je trajna mutacija -

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
to je ono što mi svi tražimo.

00:13:36.000 --> 00:13:38.000
Dok mediji ulaze u ovu novu eru,

00:13:38.000 --> 00:13:41.000
mi tražimo promene

00:13:41.000 --> 00:13:45.000
koje su trajne, koje imaju održivost.

00:13:45.000 --> 00:13:49.000
Uzeli smo sad osnovnu ideju
prikazivanja stripa kao vizuelnog medija,

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
i istrajali u njoj od početka do kraja.

00:13:52.000 --> 00:13:54.000
Ovo što ste upravo videli je ceo strip

00:13:54.000 --> 00:13:56.000
upravo sada na ekranu.

00:13:56.000 --> 00:13:59.000
Međutim, iako ga doživljavamo
samo deo po deo,

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
to je samo zbog nivoa na kome
se tehnologija trenutno nalazi.

00:14:01.000 --> 00:14:03.000
Kako tehnologija bude evoluirala,

00:14:03.000 --> 00:14:06.000
kako se budu pojavljivali puni
sveobuhvatni displeji i ko zna šta sve,

00:14:06.000 --> 00:14:08.000
ova ideja će samo rasti.

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
Prilagođavaće se.

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
Prilagođavaće se svom okruženju:

00:14:12.000 --> 00:14:14.000
to je trajna mutacija.

NOTE Paragraph

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
Evo pokazaću vam još jedan.
Ovaj je uradio Dru Vaing;

00:14:17.000 --> 00:14:18.000
ovaj se zove

00:14:18.000 --> 00:14:20.000
''Kuca razmišlja o smrti svemira''

00:14:46.000 --> 00:14:47.000
Vidite šta se ovde dešava

00:14:48.000 --> 00:14:51.000
dok iscrtavamo ove priče
na neograničenom platnu

00:14:53.000 --> 00:14:56.000
mi zapravo stvaramo čistiji izraz

00:14:57.000 --> 00:14:59.000
onoga što je suština ovog medija.

00:15:04.000 --> 00:15:06.000
Proćićemo ovo malo brže -
već ste shvatili ideju.

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
Hoću samo da dođem do poslednjeg panela.

00:15:14.000 --> 00:15:17.000
(Smeh)

00:15:17.000 --> 00:15:18.000
Evo ga.

00:15:20.000 --> 00:15:22.000
(Smeh)

00:15:25.000 --> 00:15:28.000
(Smeh)

00:15:31.000 --> 00:15:32.000
Samo još jedan.

00:15:34.000 --> 00:15:36.000
Kad smo već kod beskonačnog platna.

00:15:37.000 --> 00:15:39.000
Ovo je uradio tip po imenu
Daniel Merlin Gudbri iz Velike Britanije.

NOTE Paragraph

00:15:40.000 --> 00:15:42.000
Zašto je ovo tako važno?

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
Mislim da je ovo važno jer mediji,

00:15:46.000 --> 00:15:47.000
svi mediji,

00:15:48.000 --> 00:15:51.000
za nas predstavljaju prozor u naš svet.

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
Sad, može biti da će nam filmovi -

00:15:53.000 --> 00:15:56.000
i konačno, virtualna stvarnost
ili nešto ekvivalentno njoj -

00:15:56.000 --> 00:15:58.000
neka vrsta sveobuhvatnog prikaza,

00:15:58.000 --> 00:16:03.000
omogućiti efikasniji beg
iz sveta u kome smo.

00:16:03.000 --> 00:16:06.000
Zato se većina ljudi okreće
pričanju priča, kako bi pobegla.

00:16:06.000 --> 00:16:09.000
Ali mediji nam stvaraju prozor

00:16:09.000 --> 00:16:12.000
nazad u svet u kome živimo.

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
I kada mediji evoluiraju

00:16:16.000 --> 00:16:21.000
tako da njihov identitet
postane sve više jedinstven.

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
Jer ono što vidite su stripovi na kub:

00:16:24.000 --> 00:16:27.000
ovo što vidite su stripovi koji su više
stripovski nego što su to ikada bili.

00:16:28.000 --> 00:16:31.000
Kada se to dogodi,
pružate ljudima više načina

00:16:31.000 --> 00:16:34.000
da ponovo uđu u svet
kroz različite prozore,

00:16:35.000 --> 00:16:38.000
i kada to uradite, omogućavate im
da prouče svet u kome žive

00:16:38.000 --> 00:16:40.000
i sagledaju njegov oblik.

00:16:40.000 --> 00:16:42.000
I zato mislim da je ovo značajno.

00:16:42.000 --> 00:16:44.000
Ovo je zapravo jedan od mnogo razloga,
ali sada moram da idem.

00:16:44.000 --> 00:16:45.000
Hvala vam na pažnji.