[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.67,0:00:02.63,Default,,0000,0000,0000,,şimdi de evrendeki en gizemli kuvvetlerden birini konuşalım.
Dialogue: 0,0:00:02.63,0:00:05.72,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:05.72,0:00:08.44,Default,,0000,0000,0000,,Gerçi evrendeki bütün kuvvetlerin eşit oranda gizemli olduğunu düşünüyorum.
Dialogue: 0,0:00:08.44,0:00:10.37,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:10.37,0:00:12.42,Default,,0000,0000,0000,,ama biz biraz yük üzerine konuşalım.
Dialogue: 0,0:00:12.42,0:00:14.67,Default,,0000,0000,0000,,hepimiz yük hakkında bir şeyler duymuşuzdur.
Dialogue: 0,0:00:14.67,0:00:16.58,Default,,0000,0000,0000,,elektriksel yük.
Dialogue: 0,0:00:16.58,0:00:18.77,Default,,0000,0000,0000,,yüklü parçacıklar vb.
Dialogue: 0,0:00:18.77,0:00:21.32,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:21.32,0:00:25.41,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:25.41,0:00:31.17,Default,,0000,0000,0000,,pozitif yükden bahsederken pozitif dememiz biraz keyfi bir durum.
Dialogue: 0,0:00:31.17,0:00:33.05,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:33.05,0:00:35.33,Default,,0000,0000,0000,,burada artı işareti ile etiketlenmiş protonlardan bahsetmiyoruz .
Dialogue: 0,0:00:35.33,0:00:36.55,Default,,0000,0000,0000,,negatif yüklü olduklarını da varsayabilirdik.
Dialogue: 0,0:00:36.55,0:00:38.47,Default,,0000,0000,0000,,Ama pozitif yüklü bir cisim düşünelim.
Dialogue: 0,0:00:38.47,0:00:42.95,Default,,0000,0000,0000,,Karşısında da yine pozitif yüklü bir başka cisim olsun.
Dialogue: 0,0:00:42.95,0:00:44.99,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar birbirlerini iterler.
Dialogue: 0,0:00:44.99,0:00:48.03,Default,,0000,0000,0000,,Eğer negatif yüklü bir parçacığın olduğu bir durumdan bahsediyor olsaydık
Dialogue: 0,0:00:48.03,0:00:51.24,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:51.24,0:00:53.74,Default,,0000,0000,0000,,-ve yine "negatif" kelimesi burada isteğe bağlı.
Dialogue: 0,0:00:53.74,0:00:54.98,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:00:54.98,0:00:58.54,Default,,0000,0000,0000,,Yani bunun yerine mavi yük ve kırmızı yük de diyebilirdik.
Dialogue: 0,0:00:58.54,0:01:01.95,Default,,0000,0000,0000,,Ama biliyoruz ki eğer diğer parçacık zıt yüke sahipse--
Dialogue: 0,0:01:01.95,0:01:03.46,Default,,0000,0000,0000,,yani bu durumda elimizde negatif yük var--
Dialogue: 0,0:01:03.46,0:01:06.50,Default,,0000,0000,0000,,pozitif yüklü parçacığı çeker.
Dialogue: 0,0:01:06.50,0:01:07.97,Default,,0000,0000,0000,,Peki, yük hakkında ne biliyoruz?
Dialogue: 0,0:01:07.97,0:01:11.07,Default,,0000,0000,0000,,Yük parçacıkların sahip oldukları bir nitelik.
Dialogue: 0,0:01:11.07,0:01:13.15,Default,,0000,0000,0000,,Ve yeteri kadar parçacığı bir araya getirirsek,
Dialogue: 0,0:01:13.15,0:01:14.87,Default,,0000,0000,0000,,maddelerin de sahip olacağı bir özelliktir.
Dialogue: 0,0:01:14.87,0:01:17.16,Default,,0000,0000,0000,,Kısacası yük fiziksel bir özelliktir.
Dialogue: 0,0:01:17.16,0:01:19.77,Default,,0000,0000,0000,,aslında bu da ne olduğunu bilmediğimizi söylemenin bir başka yolu.
Dialogue: 0,0:01:19.77,0:01:21.03,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:01:21.03,0:01:22.57,Default,,0000,0000,0000,,Açıkçası, kimse yükün tam olarak ne olduğunu bilmiyor.
Dialogue: 0,0:01:22.57,0:01:23.59,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:01:23.59,0:01:26.40,Default,,0000,0000,0000,,Aslında, kimse esasen hiçbir şey bilmiyor.
Dialogue: 0,0:01:26.40,0:01:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Ama yük parçacıkların ve nesnelerin bir niteliğidir.
Dialogue: 0,0:01:29.22,0:01:30.21,Default,,0000,0000,0000,,Tıpkı kütle gibi.
Dialogue: 0,0:01:30.21,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Yani biraz düşünürseniz, kütle bir niteliktir.
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.49,Default,,0000,0000,0000,,Ve bir anlamda yükten daha somuttur.
Dialogue: 0,0:01:35.49,0:01:40.07,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü kütleyi bir şekilde zihnimizde canlandırabiliyoruz.
Dialogue: 0,0:01:40.07,0:01:44.14,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:01:44.14,0:01:47.47,Default,,0000,0000,0000,,ve muhtemelen ağırlık ve hacim gibi kavramları daha iyi algılıyoruz.
Dialogue: 0,0:01:47.47,0:01:48.99,Default,,0000,0000,0000,,bu kavramlara da başka bir zaman değineceğiz.
Dialogue: 0,0:01:48.99,0:01:51.99,Default,,0000,0000,0000,,Yük biraz daha soyut.
Dialogue: 0,0:01:51.99,0:01:56.24,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü kehribarı saçımıza sürttüğümüzde yükü gerçek anlamda hissedemeyiz.
Dialogue: 0,0:01:56.24,0:02:00.21,Default,,0000,0000,0000,,Ama elektrik çapması sonucu bunu daha iyi anlarız.
Dialogue: 0,0:02:00.21,0:02:03.53,Default,,0000,0000,0000,,Yani yük parçacıkların ya da nesnelerin sahip oldukları bir özelliktir.
Dialogue: 0,0:02:03.53,0:02:06.43,Default,,0000,0000,0000,,İki tür yük olduğunun biliyoruz.
Dialogue: 0,0:02:06.43,0:02:12.13,Default,,0000,0000,0000,,Ve bunları pozitif ve negatif olarak isimlendirdik.
Dialogue: 0,0:02:12.13,0:02:26.52,Default,,0000,0000,0000,,Ve aynı yüklerin birbirlerini ittiklerini, zıt yüklerin ise birbirlerini çektiklerini de biliyoruz.
Dialogue: 0,0:02:26.52,0:02:31.55,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:02:31.55,0:02:33.64,Default,,0000,0000,0000,,Peki bununla ne yapacağız?
Dialogue: 0,0:02:33.64,0:02:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Eğer elimizde böyle bir nitelik varsa, bunu ölçmemiz yararlı olur.
Dialogue: 0,0:02:36.00,0:02:40.56,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:02:40.56,0:02:44.67,Default,,0000,0000,0000,,Ve ölçerken de birimleri kullanma ihtiyacı hissederiz.
Dialogue: 0,0:02:44.67,0:02:46.75,Default,,0000,0000,0000,,yükün birimi de "coulomb"dur.
Dialogue: 0,0:02:46.75,0:02:50.06,Default,,0000,0000,0000,,1700'lerde bir bilim adamının bu alandaki çalışmalarından sonra bu ismi almış.
Dialogue: 0,0:02:50.06,0:02:51.87,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:02:51.87,0:02:53.77,Default,,0000,0000,0000,,Hakkında daha fazla bilgiyi Vikipedi'den edinebilirsiniz.
Dialogue: 0,0:02:53.77,0:02:56.90,Default,,0000,0000,0000,,yani, yük birimi coloumbdur.
Dialogue: 0,0:02:56.90,0:03:01.69,Default,,0000,0000,0000,,Ve bir çok farklı tanımı var ama ben temel parçacıklar açısından ele alacağım.
Dialogue: 0,0:03:01.69,0:03:05.55,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:05.55,0:03:08.28,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:08.28,0:03:11.46,Default,,0000,0000,0000,,kuantum teorisine ve quarklara falan girmezsek, elementer (temel) yük proton ya da nötron üzerindeki yüktür.
Dialogue: 0,0:03:11.46,0:03:14.06,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:14.06,0:03:17.13,Default,,0000,0000,0000,,Ve ileride atomların yapısı ile ilgili detaylı bilgiler de vereceğim
Dialogue: 0,0:03:17.13,0:03:19.12,Default,,0000,0000,0000,,ama şimdilik küçük bir örnekle devam edelim.
Dialogue: 0,0:03:19.12,0:03:20.70,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:20.70,0:03:25.15,Default,,0000,0000,0000,,şimdi, atomun içinde nötronlar bulunur.
Dialogue: 0,0:03:25.15,0:03:27.69,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu nötronların yük taşıma özellikleri yoktur.
Dialogue: 0,0:03:27.69,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Aynı zamanda içlerinde protonlar da bulunur.
Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:32.88,Default,,0000,0000,0000,,ve onlar da pozitif yüklüdür.
Dialogue: 0,0:03:32.88,0:03:34.35,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:34.35,0:03:36.18,Default,,0000,0000,0000,,Ve yine buradaki isimlendirmenin rastgele yapıldığını belirteyim.
Dialogue: 0,0:03:36.18,0:03:37.88,Default,,0000,0000,0000,,Pozitif değil de kırmızı da diyor olabilirdik.
Dialogue: 0,0:03:37.88,0:03:42.23,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca etrafında elektron dediğimiz,
Dialogue: 0,0:03:42.23,0:03:48.22,Default,,0000,0000,0000,,proton ve nötrondan çok daha hafif olan parçacıklar da bulunur.
Dialogue: 0,0:03:48.22,0:03:50.98,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:03:50.98,0:03:54.28,Default,,0000,0000,0000,,Bunların gerçek objeler oldukları bile net değil.
Dialogue: 0,0:03:54.28,0:03:59.02,Default,,0000,0000,0000,,Daha çok enerji gibiler.
Dialogue: 0,0:03:59.02,0:04:01.12,Default,,0000,0000,0000,,Ama bazen madde olarak görmek daha pratik olabilir.
Dialogue: 0,0:04:01.12,0:04:02.92,Default,,0000,0000,0000,,Bazen de bu işimize yaramaz.
Dialogue: 0,0:04:02.92,0:04:04.16,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:04:04.16,0:04:06.90,Default,,0000,0000,0000,,Daha sonra bunları detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Dialogue: 0,0:04:06.90,0:04:08.61,Default,,0000,0000,0000,,Elektronlar negatif yüklüdür.
Dialogue: 0,0:04:08.61,0:04:11.41,Default,,0000,0000,0000,,kuarklara ve diğer atomaltı parçacıklardan konuşmadan önce,
Dialogue: 0,0:04:11.41,0:04:13.65,Default,,0000,0000,0000,,şimdilik ilgilendiğimiz kadarıyla,
Dialogue: 0,0:04:13.65,0:04:17.89,Default,,0000,0000,0000,,temel yük birimi elektron ve proton içinde bulunan yüktür.
Dialogue: 0,0:04:17.89,0:04:19.15,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:04:19.15,0:04:21.88,Default,,0000,0000,0000,,İkisi de aynı yüke sahiptirler,
Dialogue: 0,0:04:21.88,0:04:23.92,Default,,0000,0000,0000,,ve bu yük "e" ile gösterilir.
Dialogue: 0,0:04:23.92,0:04:26.66,Default,,0000,0000,0000,,Açıkçası, e'nin elementer kelimesinden mi yoksa elektrondan mı geldiğini tam olarak bilmiyorum.
Dialogue: 0,0:04:26.66,0:04:29.23,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:04:29.23,0:04:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Ama protonun yükü e'ye eşittir.
Dialogue: 0,0:04:32.53,0:04:38.74,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu simge muhtemelen protonun temel (elementer) yükünden geliyor.
Dialogue: 0,0:04:39.24,0:04:43.74,Default,,0000,0000,0000,,Elektronun yükü de bunun negatifidir.
Dialogue: 0,0:04:43.74,0:04:50.81,Default,,0000,0000,0000,,Yani elektronun yükü negatif e'dir.
Dialogue: 0,0:04:51.31,0:04:55.81,Default,,0000,0000,0000,,Ama işaretlerini hesaba katmazsak, bu yüklerin büyüklüklerinin eşit olduğunu söyleyebiliriz.
Dialogue: 0,0:04:55.81,0:04:57.30,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:04:57.30,0:05:00.93,Default,,0000,0000,0000,,Yani fizikten bildiğimiz kadarıyla temel yükten bahsediyoruz.
Dialogue: 0,0:05:00.93,0:05:01.87,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:01.87,0:05:03.70,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:03.70,0:05:06.76,Default,,0000,0000,0000,,temel yük birimi protonda ya da electronda bulunan yüktür.
Dialogue: 0,0:05:06.76,0:05:07.69,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:07.69,0:05:09.45,Default,,0000,0000,0000,,Peki, coulomb'un bununla bağlantısı nedir?
Dialogue: 0,0:05:09.45,0:05:13.73,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:13.73,0:05:17.23,Default,,0000,0000,0000,,C ile gösterilen coulomb sıradan bir sayıdır.
Dialogue: 0,0:05:17.23,0:05:20.23,Default,,0000,0000,0000,,ama elektrik konusuna geçtiğimizde coulomb'u tanımsal olarak da anlamaya çalışacağız.
Dialogue: 0,0:05:20.23,0:05:26.23,Default,,0000,0000,0000,,Bir coulomb 6.24 çarpı 10 üzeri 18 e'ye eşittir.
Dialogue: 0,0:05:26.23,0:05:30.40,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:30.40,0:05:33.92,Default,,0000,0000,0000,,Ya da şöyle de diyebiliriz: 6.24 çarpı 10 üzeri 18 çarpı elektron yükü
Dialogue: 0,0:05:33.92,0:05:36.100,Default,,0000,0000,0000,,-daha doğrusu proton yükü-
Dialogue: 0,0:05:36.100,0:05:40.44,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu tabi ki büyüklük anlamında.
Dialogue: 0,0:05:40.44,0:05:42.70,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü coulomb derken bir yön belirtmiyoruz.
Dialogue: 0,0:05:42.70,0:05:43.100,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:43.100,0:05:45.85,Default,,0000,0000,0000,,ya da şunu da söyleyebiliriz:
Dialogue: 0,0:05:45.85,0:05:50.73,Default,,0000,0000,0000,,temel (elementer) yük 1.6 çarpı 10 üzeri eksi 19 coulomb büyüklüğündedir.
Dialogue: 0,0:05:50.73,0:05:56.19,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:05:56.19,0:05:57.95,Default,,0000,0000,0000,,peki o zaman.
Dialogue: 0,0:05:57.95,0:06:01.67,Default,,0000,0000,0000,,Bu sayıyı hatırlamamız faydalı olabilir
Dialogue: 0,0:06:01.67,0:06:04.78,Default,,0000,0000,0000,,ama genelde bize bu sayı bir şekilde verilecektir.
Dialogue: 0,0:06:04.78,0:06:05.98,Default,,0000,0000,0000,,peki ne yapabiliriz?
Dialogue: 0,0:06:05.98,0:06:08.72,Default,,0000,0000,0000,,Bu parçacıkların yük denilen özelliğe sahip olduklarını söyledik.
Dialogue: 0,0:06:08.72,0:06:10.31,Default,,0000,0000,0000,,aynı yükler birbirini iter.
Dialogue: 0,0:06:10.31,0:06:11.44,Default,,0000,0000,0000,,zıt yükler ise çeker.
Dialogue: 0,0:06:11.44,0:06:16.69,Default,,0000,0000,0000,,Eğer bu protonlardan elimizde yeteri kadar olursa, o zaman cismin tamamı yüklüdür
Dialogue: 0,0:06:16.69,0:06:18.24,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:18.24,0:06:22.03,Default,,0000,0000,0000,,Eğer protonlar elektronlardan fazla ise yükümüz pozitif olur.
Dialogue: 0,0:06:22.03,0:06:22.84,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:22.84,0:06:24.02,Default,,0000,0000,0000,,Eğer elektronlar protonlara kıyasla daha fazla ise yük negatiftir.
Dialogue: 0,0:06:24.02,0:06:25.44,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:25.44,0:06:29.00,Default,,0000,0000,0000,,yükün birimi olan coulomb'u tanımlamıştık.
Dialogue: 0,0:06:29.00,0:06:32.52,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:32.52,0:06:33.82,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi biraz bununla uğraşalım ve yükü nasıl ölçeceğimizi bir görelim.
Dialogue: 0,0:06:33.82,0:06:35.73,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:39.08,0:06:41.57,Default,,0000,0000,0000,,yükün ilk tanımını yaparken,aynı yüklerin birbirlerini ittiklerini söylemiştik, değil mi?
Dialogue: 0,0:06:41.57,0:06:47.14,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:47.14,0:06:48.99,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:06:48.99,0:06:51.45,Default,,0000,0000,0000,,aynı yükler birbirlerini iterler, bunların her biri pozitif yüklü olsun.
Dialogue: 0,0:06:51.45,0:06:53.78,Default,,0000,0000,0000,,Birbirlerini itecekler.
Dialogue: 0,0:06:53.78,0:06:57.10,Default,,0000,0000,0000,,Zıt yükler ise, bu negatif olsun, bu da pozitif,
Dialogue: 0,0:06:57.10,0:06:59.35,Default,,0000,0000,0000,,birbirlerini çekecekler, değil mi?
Dialogue: 0,0:06:59.35,0:07:03.70,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi bu iki parçacık birbirlerinden ivmelenerek uzaklaşıyorlar
Dialogue: 0,0:07:03.70,0:07:05.20,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:05.20,0:07:06.32,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:06.32,0:07:07.52,Default,,0000,0000,0000,,Bu iki parçacık da birbirlerine doğru ivmeleniyorlar.
Dialogue: 0,0:07:07.52,0:07:09.02,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:09.02,0:07:11.70,Default,,0000,0000,0000,,parçacıklar arasında ya da her bir parçacıkta bulunan yük bir kuvvet oluşturacaktır, değil mi?
Dialogue: 0,0:07:11.70,0:07:14.95,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:14.95,0:07:15.92,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:15.92,0:07:18.10,Default,,0000,0000,0000,,Eğer bir kuvvet oluşmuyor olsaydı, o zaman birbirlerini ne iterlerdi ne de çekerlerdi.
Dialogue: 0,0:07:18.10,0:07:21.08,Default,,0000,0000,0000,,Ve Coulomb yasası da buradan gelir.
Dialogue: 0,0:07:21.08,0:07:23.28,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:23.28,0:07:26.40,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:26.40,0:07:31.87,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:31.87,0:07:34.60,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:34.60,0:07:37.60,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:37.60,0:07:41.95,Default,,0000,0000,0000,,Coulomb iki yük arasındaki kuvveti sabit bir sayı çarpı birinci yük çarpı ikinci yük, bölü aralarındaki uzaklığın karesi olarak ifade etmişti.
Dialogue: 0,0:07:41.95,0:07:48.24,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:48.24,0:07:50.37,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:07:50.37,0:07:52.60,Default,,0000,0000,0000,,Basit ve düzgün bir formül bu.
Dialogue: 0,0:07:52.60,0:07:57.57,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü, eğer buna elektriksel kuvvet dersek, bu formülün yerçekimi kuvveti formülüne oldukça benzediğini görürüz.
Dialogue: 0,0:07:57.57,0:08:00.98,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:00.98,0:08:03.42,Default,,0000,0000,0000,,Onu da yazalım.
Dialogue: 0,0:08:03.42,0:08:06.93,Default,,0000,0000,0000,,İki kütle arasındaki yerçekimi kuvveti eşittir yerçekimi sabiti çarpı m1 çarpı m2 bölü aralarındaki uzaklığın karesi olur.
Dialogue: 0,0:08:06.93,0:08:13.37,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:13.37,0:08:15.82,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:15.82,0:08:18.28,Default,,0000,0000,0000,,Şimdiye kadar iki kuvvet üzerinde durduk;
Dialogue: 0,0:08:18.28,0:08:21.33,Default,,0000,0000,0000,,birisi yerçekimi, diğeri de elektriksel kuvvetti.
Dialogue: 0,0:08:21.33,0:08:24.72,Default,,0000,0000,0000,,Ve nihayet elektromanyetik kuvveti de işleyeceğiz.
Dialogue: 0,0:08:24.72,0:08:27.28,Default,,0000,0000,0000,,Bu iki kuvvet benzer şekilde davranıyorlar,
Dialogue: 0,0:08:27.28,0:08:29.98,Default,,0000,0000,0000,,ve ikisi de boşlukta uygulanıyor.
Dialogue: 0,0:08:29.98,0:08:31.88,Default,,0000,0000,0000,,Yani ortamda hava olmamasının ya da parçacıklar arasında madde bulunmamasının bir önemi yok.
Dialogue: 0,0:08:31.88,0:08:35.92,Default,,0000,0000,0000,,bir şekilde birbirleriyle etkileşiyorlar.
Dialogue: 0,0:08:35.92,0:08:37.99,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:37.99,0:08:39.40,Default,,0000,0000,0000,,Ve bence bu oldukça şaşırtıcı.
Dialogue: 0,0:08:39.40,0:08:41.46,Default,,0000,0000,0000,,iki parçacık arasında hiç bir şey bulunmasa bile,
Dialogue: 0,0:08:41.46,0:08:44.33,Default,,0000,0000,0000,,bir şekilde bu parçacık diğer parçacığın burada olduğunu biliyor
Dialogue: 0,0:08:44.33,0:08:46.58,Default,,0000,0000,0000,,ve bu parçacık da diğerinin burada olduğunu biliyor.
Dialogue: 0,0:08:46.58,0:08:49.76,Default,,0000,0000,0000,,bu parçacıkları birbirine bağlayan bir tel olmamasına rağmen hareket etmeye başlıyorlar.
Dialogue: 0,0:08:49.76,0:08:51.95,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:51.95,0:08:53.74,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:53.74,0:08:54.73,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:08:54.73,0:08:56.40,Default,,0000,0000,0000,,Siz de bunu benim kadar şaşırtıcı buluyor musunuz bilmiyorum,
Dialogue: 0,0:08:56.40,0:08:57.55,Default,,0000,0000,0000,,ama bunun üzerine biraz düşünün.
Dialogue: 0,0:08:57.55,0:08:58.79,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu tıpkı yerçekimi gibi.
Dialogue: 0,0:08:58.79,0:09:00.40,Default,,0000,0000,0000,,yani iki parçacık hiç bir şekilde birbirlerine bağlı değiller.
Dialogue: 0,0:09:00.40,0:09:02.58,Default,,0000,0000,0000,,Boşlukta bulunuyor olabilirler ama bir şekilde diğer parçacığın orada bulunduğunu biliyorlar.
Dialogue: 0,0:09:02.58,0:09:04.16,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:04.16,0:09:07.19,Default,,0000,0000,0000,,ve özel göreliliği öğrenmeye başladığımızda, burada hiçbir şey olmadığını ama belki de kütlelerin bir şekilde evreni şekillendirdiklerini öğreneceğiz.
Dialogue: 0,0:09:07.19,0:09:10.60,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:10.60,0:09:13.20,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:13.20,0:09:14.96,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu belki de elektriksel yükler içinde geçerlidir.
Dialogue: 0,0:09:14.96,0:09:17.14,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:17.14,0:09:20.12,Default,,0000,0000,0000,,Ama bu noktaya kadar bu yüklerin birbirleri üzerine bir kuvvet uyguladıklarını biliyoruz.
Dialogue: 0,0:09:20.12,0:09:23.93,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:23.93,0:09:27.53,Default,,0000,0000,0000,,Ve bu kuvvet yükleri çarpımının aradaki uzaklığın karesine bölümü ile orantılıdır.
Dialogue: 0,0:09:27.53,0:09:30.97,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:30.97,0:09:36.30,Default,,0000,0000,0000,,Ve bir de sabit var burada.
Dialogue: 0,0:09:36.30,0:09:37.60,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:37.60,0:09:42.52,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:09:42.52,0:09:46.35,Default,,0000,0000,0000,,Ve değeri 9 çarpı 10 üzeri 9 a eşit.
Dialogue: 0,0:09:46.35,0:09:48.97,Default,,0000,0000,0000,,bu yuvarlanmış hali tabi.
Dialogue: 0,0:09:48.97,0:09:51.65,Default,,0000,0000,0000,,Tam olarak 9 olması hayret verici olurdu.
Dialogue: 0,0:09:51.65,0:10:00.13,Default,,0000,0000,0000,,9 çarpı 10 üzeri 9,
Dialogue: 0,0:10:00.13,0:10:03.63,Default,,0000,0000,0000,,ve birimi de newton-metre kare bölü coulomb kare.
Dialogue: 0,0:10:03.63,0:10:05.98,Default,,0000,0000,0000,,Peki birimi neden bu şekilde?
Dialogue: 0,0:10:05.98,0:10:10.86,Default,,0000,0000,0000,,şimdi bu iki yükün çarpımı bize coulomb kareyi verecek,
Dialogue: 0,0:10:10.86,0:10:13.16,Default,,0000,0000,0000,,ve burası da coulomb kare bölü metre kare olacak,
Dialogue: 0,0:10:13.16,0:10:16.46,Default,,0000,0000,0000,,ve sonuçta elimizde newton olması gerekiyor.
Dialogue: 0,0:10:16.46,0:10:18.86,Default,,0000,0000,0000,,bu yüzden buradaki coulomb kareyi paydaya da coulomb kare koyarak götürmek istiyoruz.
Dialogue: 0,0:10:18.86,0:10:19.54,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:10:19.54,0:10:21.13,Default,,0000,0000,0000,,Ve buradaki metre kareyi de paya metre kare koyarak götürüyoruz.
Dialogue: 0,0:10:21.13,0:10:23.86,Default,,0000,0000,0000,,Ve sonuçta elimizde kuvvet birimi olan newton kalıyor.
Dialogue: 0,0:10:23.86,0:10:26.14,Default,,0000,0000,0000,,Birimin nereden geldiğini gördük.
Dialogue: 0,0:10:26.14,0:10:28.23,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi de iki parçacık arasındaki kuvveti anlamaya çalışalım.
Dialogue: 0,0:10:28.23,0:10:31.11,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:10:31.11,0:10:35.90,Default,,0000,0000,0000,,10 dakika boyunca uzun soluklu bir tanım yaptık.
Dialogue: 0,0:10:35.90,0:10:38.43,Default,,0000,0000,0000,,Ama fizik dersinizde coulomb yasasına dair göreceğiniz sorular oldukça basit olacaktır.
Dialogue: 0,0:10:38.43,0:10:41.10,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:10:41.10,0:10:43.33,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:10:43.33,0:10:48.43,Default,,0000,0000,0000,,Mesela pozitif yüklü bir parçacığımız olsun diyecekler,
Dialogue: 0,0:10:48.43,0:10:56.07,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:10:56.07,0:11:05.27,Default,,0000,0000,0000,,yükü de artı 5 çarpı 10 üzeri eksi 3 coulomb' a eşit olsun.
Dialogue: 0,0:11:05.27,0:11:07.23,Default,,0000,0000,0000,,Bahsettiğimiz bu yük pozitif.
Dialogue: 0,0:11:07.23,0:11:10.73,Default,,0000,0000,0000,,Ve şimdi buraya bir de negatif yük ekleyelim.
Dialogue: 0,0:11:10.73,0:11:12.38,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:11:12.38,0:11:14.42,Default,,0000,0000,0000,,Aralarındaki uzaklık ne olsun?
Dialogue: 0,0:11:14.42,0:11:18.37,Default,,0000,0000,0000,,Diyelim ki aralarında yarım metre olsun, yani 0.5 metre.
Dialogue: 0,0:11:18.37,0:11:24.83,Default,,0000,0000,0000,,Ve burada da negatif yüklü bir parçacığım olsun.
Dialogue: 0,0:11:24.83,0:11:32.91,Default,,0000,0000,0000,,Yükü de eksi 10 çarpı 10 üzeri eksi 2 coulomb olsun.
Dialogue: 0,0:11:32.91,0:11:35.18,Default,,0000,0000,0000,,Peki o halde bu iki parçacık arasındaki kuvvet nedir?
Dialogue: 0,0:11:35.18,0:11:38.76,Default,,0000,0000,0000,,Eğer Coulomb Yasası'na uygularsak elektriksel kuvveti bulmuş oluruz.
Dialogue: 0,0:11:38.76,0:11:42.02,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:11:42.02,0:11:44.36,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:11:44.36,0:11:45.34,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:11:45.34,0:11:46.69,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:11:46.69,0:11:49.10,Default,,0000,0000,0000,,Bu iki parçacık arasındaki statik elektriksel kuvvet şuna eşit:
Dialogue: 0,0:11:49.10,0:11:56.20,Default,,0000,0000,0000,,sabit (9 çarpı 10 üzeri 9) çarpı birinci yük (5 çarpı 10 üzeri eksi 3) çarpı ikinci yük.
Dialogue: 0,0:11:56.20,0:12:01.85,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:12:01.85,0:12:04.76,Default,,0000,0000,0000,,-ikinci yükü farklı bir renkle yazayım-
Dialogue: 0,0:12:04.76,0:12:10.61,Default,,0000,0000,0000,,ikinci yük de eksi 10 çarpı 10 üzeri eksi 2,
Dialogue: 0,0:12:10.61,0:12:12.12,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:12:12.12,0:12:15.41,Default,,0000,0000,0000,,bunu da uzunluğun karesine yani 0.5'in karesine, bölüyoruz.
Dialogue: 0,0:12:15.41,0:12:17.37,Default,,0000,0000,0000,,Sadece formülü uyguladık.
Dialogue: 0,0:12:17.37,0:12:18.84,Default,,0000,0000,0000,,Bir bakalım,
Dialogue: 0,0:12:18.84,0:12:21.27,Default,,0000,0000,0000,,9 çarpı 5 çarpı 10.
Dialogue: 0,0:12:21.27,0:12:23.58,Default,,0000,0000,0000,,buradaki 10lu sayıları ayrı yazacağım.
Dialogue: 0,0:12:23.58,0:12:25.21,Default,,0000,0000,0000,,Yani bu çarpı eksi 10.
Dialogue: 0,0:12:25.21,0:12:31.84,Default,,0000,0000,0000,,Burası 5 çarpı eksi 10 eksi 50 eder, bunu da 9 ile çarparsak eksi 450 buluruz.
Dialogue: 0,0:12:31.84,0:12:37.83,Default,,0000,0000,0000,,Ve 10 üzeri 9 eksi 3, yani 10 üzeri 6,
Dialogue: 0,0:12:37.83,0:12:41.98,Default,,0000,0000,0000,,sonra eksi 2, bu da 10 üzeri 4 eder.
Dialogue: 0,0:12:41.98,0:12:46.56,Default,,0000,0000,0000,,(eksi) 450 çarpı 10 üzeri 4 bölü 0.5 in karesi. (ya da 45 çarpı 10 üzeri 5 bölü 0.5 in karesi)
Dialogue: 0,0:12:46.56,0:12:49.51,Default,,0000,0000,0000,,0.5'in karesi neydi? 0.25
Dialogue: 0,0:12:49.51,0:12:51.39,Default,,0000,0000,0000,,Peki bu neye eşit?
Dialogue: 0,0:12:51.39,0:12:53.56,Default,,0000,0000,0000,,4 çarpı (eksi) 45 eşittir (eksi) 180, çarpı 10 üzeri 5 newton.
Dialogue: 0,0:12:53.56,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:07.47,Default,,0000,0000,0000,,Bu sonuç gözümüze oldukça büyük görünebilir,
Dialogue: 0,0:13:07.47,0:13:10.59,Default,,0000,0000,0000,,ama aslında burada kullandığımız yükler de epey büyük yükler.
Dialogue: 0,0:13:10.59,0:13:14.46,Default,,0000,0000,0000,,Umuyorum ki, ileride büyük yük nedir küçük yük nedir buna dair bir fikir oluşacak kafanızda.
Dialogue: 0,0:13:14.46,0:13:15.61,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:15.61,0:13:17.46,Default,,0000,0000,0000,,Ama bunlar oldukça büyük yükler,
Dialogue: 0,0:13:17.46,0:13:21.41,Default,,0000,0000,0000,,ve bununla ilişkili olarak da bu iki parçacık arasındaki kuvvetin değeri de büyük.
Dialogue: 0,0:13:21.41,0:13:22.35,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:22.35,0:13:24.56,Default,,0000,0000,0000,,Peki, elimizdeki bu negatif sayı bu ne anlama geliyor?
Dialogue: 0,0:13:24.56,0:13:28.07,Default,,0000,0000,0000,,Zıt parçacıkların birbirlerini ittiklerini biliyoruz değil mi?
Dialogue: 0,0:13:28.07,0:13:29.76,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:29.76,0:13:32.19,Default,,0000,0000,0000,,Bu durumda elimizde bir pozitif bir de negatif yük var,
Dialogue: 0,0:13:32.19,0:13:36.79,Default,,0000,0000,0000,,bu yüzden Coulomb Yasasını kullandığımızda, kuvveti de negatif buluyoruz.
Dialogue: 0,0:13:36.79,0:13:40.59,Default,,0000,0000,0000,,Bu, kuvvetin iki parçacığı birbirlerine aralarındaki en kısa mesafeye kadar yakınlaştıracağı anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:13:40.59,0:13:44.48,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:44.48,0:13:46.18,Default,,0000,0000,0000,,Yani, kuvvet onları eğri üzerinde bir harekete zorlamayacak.
Dialogue: 0,0:13:46.18,0:13:47.62,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:47.62,0:13:50.31,Default,,0000,0000,0000,,eğer burada pozitif bir yük olsaydı, kuvvet iki parçacığı birbirinden uzaklaştırırdı.
Dialogue: 0,0:13:50.31,0:13:52.16,Default,,0000,0000,0000,,-
Dialogue: 0,0:13:52.16,0:13:53.84,Default,,0000,0000,0000,,Eğer kafanız karıştıysa, sadece biraz düşünün.
Dialogue: 0,0:13:53.84,0:13:55.84,Default,,0000,0000,0000,,Eğer sonuç negatif ise birbirlerini itecekler.
Dialogue: 0,0:13:55.84,0:13:58.06,Default,,0000,0000,0000,,Eğer pozitif ise birbirlerini çekecekler.
Dialogue: 0,0:13:58.06,0:14:01.10,Default,,0000,0000,0000,,Sonraki videoda görüşmek üzere.