1
00:00:07,772 --> 00:00:09,216
لە سەدەکانی ناوەڕاست،

2
00:00:09,216 --> 00:00:12,978
کیمیاگەران هەوڵیاندەدا کارێکی محاڵ بکەن.

3
00:00:12,978 --> 00:00:17,411
دەیانویست قوڕقوشمێکی نزم
بۆ ئاڵتونێکی درەوشاوە بگۆڕن.

4
00:00:17,411 --> 00:00:20,811
لە دەقە مێژوییەکان ئەو کەسانە
وەکو سەدی وەلانێدراوبوون

5
00:00:20,811 --> 00:00:25,024
بەڵام ئەگەر تەنها بیانزانیاییە کەوا
خەونەکانیان دێتە دی.

6
00:00:25,024 --> 00:00:28,723
لەڕاستیدا، ئەمڕۆ دەتوانین ئاڵتون
لەسەر زەوی دروست بکەین

7
00:00:28,723 --> 00:00:30,365
سوپاس بۆ داهێنانە نوێیەکان

8
00:00:30,365 --> 00:00:35,452
کەوا ئەو کیمیاگەرانەی سەدەی ناوەڕاست
نەیانتوانی ئاڵتون دروست بکەن.

9
00:00:35,452 --> 00:00:37,431
بەڵام با تێبگەین کە چۆن ئەو مادە
بەنرخە

10
00:00:37,431 --> 00:00:40,226
لە سەرەتاوە لە هەسارەکەمان چەسپیووە،

11
00:00:40,226 --> 00:00:43,167
پێویستە سەیری ئەستێرەکان بکەین.

12
00:00:43,167 --> 00:00:45,462
ئاڵتوان لە دەرەوەی زەوییە 
واتا لە بەرگە هەواییە.

13
00:00:45,462 --> 00:00:48,231
لەجیاتی ئەوەی ئاڵتوان لە هەسارەیەکی
توێکلی بەرداین بەدیبێت،

14
00:00:48,231 --> 00:00:51,013
لە ڕاستیەکەی لە ئاسمان ئاڵتوان بەدی دێت

15
00:00:51,013 --> 00:00:55,551
و ئێستاش لە زەوی ئاڵتوان بەدی دێت
چونکە بەهۆی تەقینەوەی ئەستێرەی بنەڕەتی

16
00:00:55,551 --> 00:00:57,993
پێدەڵێن سوپەرنۆڤای.

17
00:00:57,993 --> 00:01:02,202
ئەستێرەکان زیاتر لە هایدرۆجین دروستکراون،
سادەترین و ڕوناکترین مادەن.

18
00:01:02,202 --> 00:01:05,350
پەستان زەختێکی مەزن لە
زۆر مادەی

19
00:01:05,350 --> 00:01:10,144
پەستان و کاردانەوەی ناوەکەی دەکات
لە ناوەڕۆکی ئەستێرە.

20
00:01:10,144 --> 00:01:12,744
ئەم پرۆسەیەش وزە لە هایدرۆجین 
بەرەڵادەکات،

21
00:01:12,744 --> 00:01:14,870
وادەکات ئەستێرە بدرەوشێتەوە.

22
00:01:14,870 --> 00:01:16,347
زیاتر لە ملیۆنەها ساڵە،

23
00:01:16,347 --> 00:01:20,494
کاردانەوەی ناوەکی هایدرۆجین
بۆ مادە قورسەکانی تر دەگۆڕێت وەک:

24
00:01:20,494 --> 00:01:23,476
هیلیۆم، کاربۆن، و ئۆکسجین

25
00:01:23,476 --> 00:01:28,551
مادە پاشکۆکان خێراتر و خێراتر
دەسوتێن تا بە ئاسن و نیکل بگەن.

26
00:01:28,551 --> 00:01:32,822
هەرچۆنێک بێت، لەو کاتەدا کاردانەوە
ناوەکیەکە چیتر وزە بەرەڵاناکات،

27
00:01:32,822 --> 00:01:36,357
و پەستانیش لەسەر ناوەڕۆکی ئەستێرەکە نامێنێت.

28
00:01:36,357 --> 00:01:38,676
توێژەکانی دەرەوە بۆ ناوەوە دەڕوخێن،

29
00:01:38,676 --> 00:01:41,782
و زوو چاکبوونەوە لەو
درزە خێرایانەی وزە،

30
00:01:41,782 --> 00:01:46,411
ئەستێرەکە دەتەقێتەوە
سوپەرنۆڤا دروست دەبێت.

31
00:01:46,411 --> 00:01:49,879
پەستانی لە ڕادەبەدەری
ئەستێرە تێکشکاوەکە شێتانەییە،

32
00:01:49,879 --> 00:01:55,116
کەوا ئەلیکترۆنەکان و پڕۆتۆنەکانی ئەتۆمی
ناوەکی بەیەکەوە زەخت لە ناوەڕۆکەکە دەکەن

33
00:01:55,116 --> 00:01:57,074
نیترۆنەکان پێک دەهێنن.

34
00:01:57,074 --> 00:01:59,645
نیتڕۆنەکان بەرپەرچی
وزە کارەبایەکە نادەنەوە

35
00:01:59,645 --> 00:02:04,107
هەربۆیە بە ئاسانی لەلایەن
مادەکانی گروپی ئاسان کۆنترۆڵ دەکرێن.

36
00:02:04,107 --> 00:02:08,225
چەند نیتڕۆن دەتوانن بەژداری
پێکهێنانی مادە قورسەکانی تر بکەن

37
00:02:08,225 --> 00:02:11,855
کەوا ئەستێرە لە ژێر بارودۆخێکی وادا
ناتوانێت پێکهێنان بکات،

38
00:02:11,855 --> 00:02:13,299
لە زیوەوە بۆ ئاڵتون،

39
00:02:13,299 --> 00:02:16,158
قوڕقوشمی ڕابردوو و یۆڕانیۆمی تازە.

40
00:02:16,158 --> 00:02:21,300
جیاوازیەکی لە ڕادەبەدەر دروست دەکات بۆ
میلۆن ساڵ گۆڕانی هایدرۆجین بۆ هیلیۆم

41
00:02:21,300 --> 00:02:24,287
دروستکردنی قورسترین مادەکان
لە سوپەرنۆڤا

42
00:02:24,287 --> 00:02:27,601
تەنها لە یەک چرکە شوێنی خۆی دەگرێت.

43
00:02:27,601 --> 00:02:30,977
بەڵام داوای تەقینەوەکە چی دەبێتە ئاڵتون؟

44
00:02:30,977 --> 00:02:35,505
سوپەرنۆڤا فراوانەکە مادە پاشماوەیەکان
دەخولێنێتەوە

45
00:02:35,505 --> 00:02:37,653
لە نێوان ئەستێرە مامناوەندەییەکان،

46
00:02:37,653 --> 00:02:41,031
بەخێرای سەما بە گاز و تۆز دەکات

47
00:02:41,031 --> 00:02:44,305
کەوا بۆ ئەستێرە و
هەسارە نوێیەکان خەستی دەکاتەوە.

48
00:02:44,305 --> 00:02:47,230
ئاڵتونی زەوی بەوشێوەیە بەدی دێت

49
00:02:47,230 --> 00:02:51,819
پێش ئەوەی لەلایەن پێش ئەوەی بچێتە ناو دەمارە خانە
بە هاوکاری چالاکی گەرمی زەوی جێگربێت.

50
00:02:51,819 --> 00:02:57,345
چەند بلیۆن ساڵێک دواتر، واتا ئێستا
ئەو مادە بەنرخە بە کانزاکاری بەرهەم دێت.

51
00:02:57,345 --> 00:03:01,043
پرۆسەیەکە تێچووی زۆرە کەوا
بە دەگمەنی ئاڵتوان پێکهێنراوە.

52
00:03:01,043 --> 00:03:03,967
لەڕاستییدا ئەو هەموو ئاڵتونەی کەوا
لە مێژوو کانزاکاری بۆکراوە

53
00:03:03,967 --> 00:03:07,811
دەتوانیت لە سێ حەوزی مەلەوانی
ئۆلۆمپیات جێبکەیتەوە،

54
00:03:07,811 --> 00:03:10,394
لەگەڵ ئەوەشدا ئاڵتون نوێنەرایەتی
چەند مادەی بەنرخ دەکات

55
00:03:10,394 --> 00:03:15,186
چونکە ئاڵتون نزیکەی ٢٠ جار
لە ئاو چڕ ترە.

56
00:03:15,186 --> 00:03:19,490
هەربۆیە، ئایە دەتوانین زیاتر
لەو مادە بەنرخ دڵخوازە دروست بکەین؟

57
00:03:19,490 --> 00:03:21,031
لەڕستییدا، بەڵێ.

58
00:03:21,031 --> 00:03:25,719
بە بەکارهێنانی گەردیلە چالاکەکان، دەتوانین
لاسای کاردانەوە ناوەکییە ئاڵۆزەکە بکەین

59
00:03:25,719 --> 00:03:28,321
کەوا ئەڵتون لە ئەستێرەکان دروست دەکات.

60
00:03:28,321 --> 00:03:32,374
بەڵام ئەو ئامێرانە تەنها دەتوانن 
ئەتۆم بە ئەتۆم ئاڵتون دروست بکەن.

61
00:03:32,374 --> 00:03:36,745
کەواتە ئەوە نزیکەی سەدەیەکی دەوێت تا
گەردوون یەک گرام بەرهەم دەهێنێت

62
00:03:36,745 --> 00:03:40,471
نرخی بنەڕەتی ئێستای ئاڵتون زۆر بەرزە.

63
00:03:40,471 --> 00:03:42,469
کەواتە ئەو چارەسەرێکی زۆر باش نییە،

64
00:03:42,469 --> 00:03:44,709
بەڵام ئەگەر بە خاڵی گریمانە بگەین

65
00:03:44,709 --> 00:03:47,576
دەمانەوێت لە کوێ ئەو هەموو ئاڵتونەی
زەوی کانزاگاری بۆ بکەین،

66
00:03:47,576 --> 00:03:50,237
شوێنی دیکە هەیە دەتوانین سەیری بکەین.

67
00:03:50,237 --> 00:03:55,319
زەریا ٢٠ ملیۆن ئاڵتونی تواوەی
خەمڵێندراوی لە خۆ گرتووە

68
00:03:55,319 --> 00:04:01,237
بەڵام لە ئێستا دا کۆکردنەوەی چاک کردنی ئەو
ئاڵتونانە زۆری تێدەچێت.

69
00:04:01,237 --> 00:04:05,021
لەوانەیە ڕۆژێک، ڤیدیۆیەکی تۆمارکراوی
ئاڵتوانی سامانی کانزای

70
00:04:05,021 --> 00:04:07,885
لە هەسارەیەکی دیکەی سیستەمی خۆر ببینین.

71
00:04:07,885 --> 00:04:09,044
و کێ دەزانێت؟

72
00:04:09,044 --> 00:04:11,876
لەوانەیە لە داهاتوودا
سوپەرنۆڤایەک ڕووبدات

73
00:04:11,876 --> 00:04:13,794
بە گەنجینە ببارێت

74
00:04:13,794 --> 00:04:17,204
و گەشبینبین بە هۆی ئەم پڕۆسەیە
ژیان لەسەر زەوی کۆتای نایەت.