0:00:07.031,0:00:09.903
Smutek jest częścią[br]ludzkiego doświadczenia,

0:00:09.903,0:00:12.511
ale od wieków nie ma zgody,

0:00:12.511,0:00:17.377
czym właściwie jest i co z nim zrobić.

0:00:17.377,0:00:19.085
W najprostszych słowach

0:00:19.085,0:00:20.723
smutek uważa się

0:00:20.723,0:00:23.966
za naturalną reakcję na trudną sytuację.

0:00:23.966,0:00:27.813
Smutno wam po wyprowadzce przyjaciela[br]albo kiedy umiera zwierzak.

0:00:27.813,0:00:29.683
Kiedy przyjaciel mówi "Jest mi smutno",

0:00:29.683,0:00:32.503
pytacie: "Co się stało?".

0:00:32.503,0:00:37.064
Ale założenie, że smutek[br]wynika z czynników zewnętrznych,

0:00:37.064,0:00:39.711
to stosunkowo nowa idea.

0:00:39.711,0:00:42.478
Lekarze w starożytnej Grecji [br]postrzegali smutek inaczej.

0:00:42.478,0:00:46.256
Wierzyli, że był ciemnym płynem w ciele.

0:00:46.256,0:00:48.576
Zgodnie z teorią humoralną

0:00:48.576,0:00:53.383
ludzkie ciało i dusza były pod kontrolą[br]czterech płynów, znanych jako humory,

0:00:53.383,0:00:57.425
a ich stosunki bezpośrednio wpływały[br]na zdrowie i temperament.

0:00:57.425,0:01:00.985
Melancholia pochodzi od "melaina kole",

0:01:00.985,0:01:05.644
słowa oznaczającego czarną żółć,[br]humoru uważanego za przyczynę smutku.

0:01:05.644,0:01:08.270
Dzięki zmianie diety i zabiegom medycznym

0:01:08.270,0:01:10.606
można było zbalansować humory.

0:01:10.606,0:01:12.848
Choć dziś wiemy dużo więcej

0:01:12.848,0:01:15.351
o systemach rządzących organizmem,

0:01:15.351,0:01:17.150
greckie postrzeganie smutku

0:01:17.150,0:01:18.822
pokrywa się z obecną definicją,

0:01:18.822,0:01:21.514
ale nie smutku doświadczanego[br]od czasu do czasu,

0:01:21.514,0:01:23.750
a depresji klinicznej.

0:01:23.750,0:01:27.976
Według lekarzy niektóre długoterminowe[br]niewytłumaczalne stany emocjonalne

0:01:27.976,0:01:32.211
przynajmniej częściowo [br]związane są z chemią mózgu,

0:01:32.211,0:01:35.421
balansem substancji chemicznych[br]obecnych w mózgu.

0:01:35.421,0:01:37.238
Jak według Greków,

0:01:37.238,0:01:39.932
zaburzenie balansu może znacznie zmienić

0:01:39.932,0:01:44.148
naszą reakcję nawet[br]na wyjątkowo trudne okoliczności.

0:01:44.148,0:01:46.921
Istnieje długa tradycja prób rozpoznania

0:01:46.921,0:01:48.911
wartości smutku

0:01:48.911,0:01:50.175
i w tej prelekcji

0:01:50.175,0:01:54.192
znajdziecie mocny argument na to,[br]że smutek to nie tylko nieunikniony,

0:01:54.192,0:01:56.438
ale też niezbędny element życia.

0:01:56.438,0:01:58.237
Kto nigdy nie zaznał melancholii,

0:01:58.237,0:02:01.795
ten nie wie, co to znaczy być człowiekiem.

0:02:01.795,0:02:06.245
Wielu myślicieli twierdzi, że melancholia [br]jest niezbędna do zdobycia mądrości.

0:02:06.245,0:02:08.798
Urodzony w 1577 roku Robert Burton

0:02:08.798,0:02:13.176
całe życie badał przyczyny[br]i doznania smutku.

0:02:13.176,0:02:16.171
W "Anatomii melancholii" Burton pisał,

0:02:16.171,0:02:20.909
"Ten, kto powiększa wiedzę,[br]powiększa i smutek".

0:02:20.909,0:02:23.758
Poeci romantyzmu początku XIX wieku

0:02:23.758,0:02:29.016
wierzyli, że melancholia pozwala[br]głębiej pojąć wielkie emocje,

0:02:29.016,0:02:30.603
jak piękno i radość.

0:02:30.603,0:02:34.643
Zrozumienie smutku drzew[br]tracących liście jesienią

0:02:34.643,0:02:40.152
pozwala zrozumieć cykl życia,[br]który przynosi wiosną kwiaty.

0:02:40.152,0:02:45.501
Ale mądrość i inteligencja emocjonalna[br]są w hierarchii potrzeb bardzo wysoko.

0:02:45.501,0:02:48.646
Czy smutek ma wartość na bardziej[br]elementarnym, konkretnym,

0:02:48.646,0:02:51.252
może nawet ewolucyjnym poziomie?

0:02:51.252,0:02:54.065
Naukowcy sądzą, że płacz i wycofanie

0:02:54.065,0:02:58.437
pomagały naszym przodkom[br]wzmocnić więzy społeczne

0:02:58.437,0:03:01.073
i otrzymać potrzebne wsparcie.

0:03:01.073,0:03:05.335
W przeciwieństwie do złości i przemocy[br]smutek był wyrazem cierpienia,

0:03:05.335,0:03:09.188
który mógł natychmiast zbliżyć[br]otoczenie do cierpiącej osoby,

0:03:09.188,0:03:13.550
co pomagało zarówno tej osobie,[br]jak i całej społeczności.

0:03:13.550,0:03:16.612
Może smutek jednoczył,[br]co było potrzebne do przetrwania,

0:03:16.612,0:03:20.320
ale wielu zastanawiało się,

0:03:20.320,0:03:24.067
czy każdy odczuwa cierpienie tak samo.

0:03:24.067,0:03:25.864
Poetka Emily Dickinson pisała,

0:03:25.864,0:03:30.396
"Każdy napotkany żal mierzę[br]wąskim dociekliwym wzrokiem.

0:03:30.396,0:03:35.487
Zastanawiam się, czy waży tyle, co mój,[br]czy też ma mniejszy rozmiar".

0:03:35.487,0:03:36.998
W XX wieku

0:03:36.998,0:03:39.609
antropolodzy medyczni,[br]jak Arthur Kleinman,

0:03:39.609,0:03:42.853
zbadali, jak ludzie mówią o bólu,

0:03:42.853,0:03:47.035
żeby udowodnić,[br]że emocje nie są uniwersalne,

0:03:47.035,0:03:50.460
a kultura, szczególnie język,

0:03:50.460,0:03:52.841
może wpłynąć na samopoczucie.

0:03:52.841,0:03:54.303
Kiedy mówimy o złamanym sercu,

0:03:54.303,0:03:57.996
uczucie złamania staje się[br]częścią naszego doznania,

0:03:57.996,0:04:00.882
podczas gdy w kulturze,[br]gdzie mowa o poobijanym sercu,

0:04:00.882,0:04:05.044
zdaje się występować inne doznanie.

0:04:05.044,0:04:07.221
Niektórzy współcześni myśliciele nie chcą

0:04:07.221,0:04:10.426
badać subiektywności smutku[br]i jego uniwersalności

0:04:10.426,0:04:14.981
i woleliby pozbyć się wszelkich form[br]cierpienia za pomocą technologii.

0:04:14.981,0:04:18.267
David Pearce zasugerował,[br]że inżynieria genetyczna

0:04:18.267,0:04:20.680
i inne nowoczesne procesy

0:04:20.680,0:04:24.857
mogą nie tylko zmienić sposób odczuwania[br]fizycznego i psychicznego bólu,

0:04:24.857,0:04:28.204
ale też stworzyć ekosystem od nowa,

0:04:28.204,0:04:30.817
dzięki czemu zwierzęta[br]nie cierpiałyby na wolności.

0:04:30.817,0:04:34.133
Projekt nazwał "inżynierią raju".

0:04:34.133,0:04:37.337
Ale czy jest coś smutnego[br]w świecie bez smutku?

0:04:37.337,0:04:40.120
Nasi prehistoryczni przodkowie i poeci

0:04:40.120,0:04:42.919
mogliby nie chcieć takiego raju.

0:04:42.919,0:04:48.136
Jedyne powszechnie przyjmowane[br]fakty na temat smutku są takie,

0:04:48.136,0:04:51.409
że od zarania dziejów był on[br]odczuwany przez większość ludzi

0:04:51.409,0:04:53.334
i że od tysiącleci

0:04:53.334,0:04:56.576
jednym z najlepszych sposobów[br]poradzenia sobie z tym trudnym uczuciem

0:04:56.576,0:05:01.452
jest wyrażenie go, próba opisania tego,[br]co zdaje się niemożliwe do opisania.

0:05:01.452,0:05:03.344
Jak pisała Emily Dickinson,

0:05:03.344,0:05:08.281
"Nadzieja to pierzaste stworzenie,[br]mości się w duszy na grzędzie,

0:05:08.281,0:05:12.850
śpiewa piosenkę bez słów[br]i zawsze śpiewać będzie".