1
00:00:06,811 --> 00:00:09,673
Η θλίψη είναι κομμάτι
της ανθρώπινης εμπειρίας,

2
00:00:09,673 --> 00:00:12,361
όμως εδώ και αιώνες υπάρχει
τεράστια διαφωνία

3
00:00:12,361 --> 00:00:17,407
ως προς το τι ακριβώς είναι
και πώς μπορεί κανείς να τη χειριστεί.

4
00:00:17,407 --> 00:00:19,055
Με απλούστερα λόγια,

5
00:00:19,055 --> 00:00:20,723
η θλίψη συχνά θεωρείται

6
00:00:20,723 --> 00:00:23,706
ως η φυσιολογική αντίδραση
σε μια δύσκολη κατάσταση.

7
00:00:23,706 --> 00:00:27,523
Αισθανόμαστε θλιμμένοι όταν ένας φίλος
μετακομίσει ή ένα κατοικίδιο πεθάνει.

8
00:00:27,523 --> 00:00:29,683
Όταν ένας φίλος πει: «Είμαι θλιμμένος»,

9
00:00:29,683 --> 00:00:32,173
συχνά αντιδρούμε ρωτώντας:
«Τι συνέβη;»

10
00:00:32,173 --> 00:00:37,064
Όμως η πεποίθησή μας ότι η θλίψη
έχει εξωτερική αιτία εκτός του εαυτού

11
00:00:37,064 --> 00:00:39,431
είναι μια σχετικά πρόσφατη ιδέα.

12
00:00:39,431 --> 00:00:42,478
Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί
δεν αντιλαμβάνονταν έτσι τη θλίψη.

13
00:00:42,478 --> 00:00:46,066
Πίστευαν ότι ήταν ένα σκουρόχρωμο
υγρό μέσα στο σώμα μας.

14
00:00:46,066 --> 00:00:48,576
Σύμφωνα με το χυμικό σύστημα
στο οποίο πίστευαν,

15
00:00:48,576 --> 00:00:53,383
το σώμα και η ψυχή ελέγχονταν
από τέσσερα υγρά, γνωστά ως χυμοί,

16
00:00:53,383 --> 00:00:57,365
και η ισορροπία τους επηρέαζε άμεσα
την ιδιοσυγκρασία και την υγεία κάποιου.

17
00:00:57,365 --> 00:01:00,985
Ο όρος «μελαγχολία» βγαίνει
από τη φράση «melaina kole»,

18
00:01:00,985 --> 00:01:05,454
που σημαίνει μαύρη χολή, ο χυμός που
εκτιμάται ότι προκαλεί τη θλίψη.

19
00:01:05,454 --> 00:01:08,270
Αλλάζοντας τη διατροφή του
και με τη βοήθεια της ιατρικής,

20
00:01:08,270 --> 00:01:10,606
μπορούσε κανείς
να ισορροπήσει τους χυμούς του.

21
00:01:10,606 --> 00:01:13,628
Αν και σήμερα γνωρίζουμε
πολύ περισσότερα για τα συστήματα

22
00:01:13,628 --> 00:01:15,151
που διέπουν το ανθρώπινο σώμα,

23
00:01:15,151 --> 00:01:17,210
οι ελληνικές αυτές ιδέες
σχετικά με τη θλίψη

24
00:01:17,210 --> 00:01:18,847
μοιάζουν με τις σύγχρονες απόψεις,

25
00:01:18,847 --> 00:01:21,506
όχι για τη θλίψη
που όλοι αισθανόμαστε ενίοτε,

26
00:01:21,506 --> 00:01:23,520
αλλά για την κλινική κατάθλιψη.

27
00:01:23,520 --> 00:01:26,183
Οι γιατροί θεωρούν ότι
συγκεκριμένα είδη μακροχρόνιων,

28
00:01:26,183 --> 00:01:28,036
ανεξήγητων συναισθηματικών καταστάσεων

29
00:01:28,036 --> 00:01:32,011
σχετίζονται μερικώς
με τη χημεία του εγκεφάλου,

30
00:01:32,011 --> 00:01:35,468
την ισορροπία ποικίλων χημικών
που βρίσκονται μέσα στον εγκέφαλο.

31
00:01:35,468 --> 00:01:37,008
Όπως και στο ελληνικό σύστημα,

32
00:01:37,008 --> 00:01:39,935
η αλλαγή στην ισορροπία
αυτών των χημικών επηρεάζει

33
00:01:39,935 --> 00:01:43,572
το πώς αντιδρούμε ακόμη
και στις άκρως δύσκολες καταστάσεις.

34
00:01:43,822 --> 00:01:46,921
Υπάρχει επίσης μακρά παράδοση
στην προσπάθεια να διακρίνουμε

35
00:01:46,921 --> 00:01:48,591
την αξία της θλίψης,

36
00:01:48,591 --> 00:01:50,175
και σε αυτό το πλαίσιο συζήτησης,

37
00:01:50,175 --> 00:01:52,852
υπάρχει ένα δυνατό επιχείρημα
ότι η θλίψη δεν είναι μόνο

38
00:01:52,852 --> 00:01:56,228
αναπόφευκτο αλλά και
σημαντικό κομμάτι της ζωής.

39
00:01:56,228 --> 00:01:58,237
Εάν δεν έχετε νιώσει ποτέ μελαγχολία,

40
00:01:58,237 --> 00:02:01,495
χάνετε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι 
της ανθρώπινης υπόστασης.

41
00:02:01,495 --> 00:02:05,925
Πολλοί στοχαστές λένε ότι η μελαγχολία
είναι απαραίτητη στην απόκτηση της σοφίας.

42
00:02:05,925 --> 00:02:08,798
Ο Ρόμπερτ Μπάρτον, γεννηθείς το 1577,

43
00:02:08,798 --> 00:02:13,176
αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη
της αιτίας και του βιώματος της θλίψης.

44
00:02:13,176 --> 00:02:15,771
Στο αριστούργημά του
«Η Ανατομία της Μελαγχολίας»,

45
00:02:15,771 --> 00:02:20,909
ο Μπάρτον γράφει: «Όποιος προσθέτει
σε γνώση προσθέτει σε θλίψη».

46
00:02:20,909 --> 00:02:23,538
Οι Ρομαντικοί ποιητές
στις αρχές του 19ου αιώνα

47
00:02:23,538 --> 00:02:29,016
πίστευαν ότι λόγω της μελαγχολίας
κατανοούμε άλλα σημαντικά συναισθήματα,

48
00:02:29,016 --> 00:02:30,903
όπως την ομορφιά και την απόλαυση.

49
00:02:30,903 --> 00:02:34,643
Η κατανόηση της θλίψης των δένδρων
όταν χάνουν τα φύλλα τους το φθινόπωρο

50
00:02:34,643 --> 00:02:39,000
είναι η κατανόηση του κύκλου της ζωής
που φέρνει τα λουλούδια την άνοιξη.

51
00:02:39,570 --> 00:02:45,261
Μα η σοφία και η συναισθηματική νοημοσύνη
βρίσκονται ψηλά στην ιεραρχία των αναγκών.

52
00:02:45,261 --> 00:02:48,646
Έχει η θλίψη αξία
σε ένα πιο βασικό, απτό,

53
00:02:48,646 --> 00:02:50,952
ίσως και εξελικτικό επίπεδο;

54
00:02:50,952 --> 00:02:54,065
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το κλάμα
και το αίσθημα της απομόνωσης

55
00:02:54,065 --> 00:02:58,287
είναι αυτό που αρχικά βοήθησε
τους προγόνους μας να δεθούν κοινωνικά

56
00:02:58,287 --> 00:03:00,993
και να βρουν
την υποστήριξη που χρειάζονταν.

57
00:03:00,993 --> 00:03:05,335
Η θλίψη, σε αντίθεση με τον θυμό ή τη βία,
ήταν έκφραση πόνου

58
00:03:05,335 --> 00:03:09,188
που μπορούσε αμέσως να φέρει
κόσμο κοντά στον παθόντα,

59
00:03:09,188 --> 00:03:13,265
κι αυτό βοηθούσε τόσο το άτομο
όσο και την ευρύτερη κοινότητα να ακμάσει.

60
00:03:13,265 --> 00:03:16,896
Ίσως η θλίψη βοήθησε στη δημιουργία
ενότητας που ήταν αναγκαία για επιβίωση,

61
00:03:16,896 --> 00:03:20,320
μα πολλοί αναρωτιούνται
αν ο πόνος που νιώθουν οι άλλοι

62
00:03:20,320 --> 00:03:23,197
μπορεί να συγκριθεί με τον πόνο
που βιώνουμε εμείς οι ίδιοι.

63
00:03:23,917 --> 00:03:25,864
Η ποιήτρια Έμιλυ Ντίκινσον έγραψε:

64
00:03:25,864 --> 00:03:30,396
«Μετρώ την κάθε θλίψη που απαντάω,
Με οξεία κι αναλυτική ματιά-

65
00:03:30,396 --> 00:03:35,257
Διερωτώμαι αν βαραίνει όσο η δική μου
Ή είναι ίσως λίγο πιο ελαφριά».

66
00:03:35,257 --> 00:03:36,778
Τον εικοστό αιώνα,

67
00:03:36,778 --> 00:03:39,609
ιατρικοί ανθρωπολόγοι,
όπως ο Άρθουρ Κλάινμαν,

68
00:03:39,609 --> 00:03:42,853
σύλλεξαν αποδείξεις από τον τρόπο
που οι άνθρωποι μιλούν για τον πόνο

69
00:03:42,853 --> 00:03:46,875
και υποστήριξαν ότι τα συναισθήματα
δεν είναι καθόλου παγκόσμια,

70
00:03:46,875 --> 00:03:50,380
κι ότι η κουλτούρα, ιδίως ο τρόπος
που χρησιμοποιούμε τη γλώσσα,

71
00:03:50,380 --> 00:03:52,161
επηρεάζει το πώς νιώθουμε.

72
00:03:52,461 --> 00:03:54,303
Όταν μιλάμε για ερωτική απογοήτευση,

73
00:03:54,303 --> 00:03:57,956
το αίσθημα της απογοήτευσης γίνεται
κομμάτι της εμπειρίας μας,

74
00:03:57,956 --> 00:04:00,882
ενώ σε μια κουλτούρα που μιλά
για σπαραγμό καρδιάς,

75
00:04:00,882 --> 00:04:04,244
φαίνεται ότι υπάρχει μια διαφορετική
υποκειμενική εμπειρία.

76
00:04:04,804 --> 00:04:07,221
Κάποιοι σύγχρονοι στοχαστές
δεν ενδιαφέρονται

77
00:04:07,221 --> 00:04:10,146
για το αν η θλίψη είναι
υποκειμενική ή παγκόσμια,

78
00:04:10,146 --> 00:04:14,981
αλλά προτιμούν με τη χρήση της τεχνολογίας
να εξαλείψουν όλες τις μορφές πόνου.

79
00:04:14,981 --> 00:04:18,267
Ο Ντέιβιντ Πιρς υποστηρίζει
ότι η γενετική μηχανική

80
00:04:18,267 --> 00:04:20,250
κι άλλες σύγχρονες διαδικασίες

81
00:04:20,250 --> 00:04:24,887
αλλάζουν όχι μόνο το πώς εμείς βιώνουμε
τον συναισθηματικό και σωματικό πόνο,

82
00:04:24,887 --> 00:04:28,002
αλλά κι ότι τα παγκόσμια οικοσυστήματα
θα έπρεπε να ανασχεδιαστούν

83
00:04:28,002 --> 00:04:30,817
έτσι ώστε τα ζώα
να μην υποφέρουν στη φύση.

84
00:04:30,817 --> 00:04:33,883
Ονομάζει το έργο του
«Μηχανική του παραδείσου».

85
00:04:33,883 --> 00:04:37,337
Όμως μήπως υπάρχει κάτι θλιβερό
στην ιδέα ενός κόσμου χωρίς θλίψη;

86
00:04:37,337 --> 00:04:40,120
Οι άνθρωποι των σπηλαίων
και οι αγαπημένοι μας ποιητές

87
00:04:40,120 --> 00:04:42,919
ίσως να μην ήθελαν να ζήσουν
σε έναν τέτοιο παράδεισο.

88
00:04:42,919 --> 00:04:48,046
Όντως, αυτά που μοιάζουν
να ισχύουν παγκοσμίως για τη θλίψη

89
00:04:48,136 --> 00:04:51,269
είναι ότι πολλοί την έχουν νιώσει
στο πέρασμα του χρόνου,

90
00:04:51,269 --> 00:04:53,214
κι ότι για χιλιάδες χρόνια

91
00:04:53,214 --> 00:04:56,676
ένας από τους καλύτερους χειρισμούς
αυτού του δύσκολου συναισθήματος

92
00:04:56,676 --> 00:05:01,332
είναι να το αρθρώσουμε, να εκφράσουμε
αυτό που δεν μπορεί να εκφραστεί.

93
00:05:01,612 --> 00:05:03,574
Όπως λέει και η Έμιλυ Ντίκινσον:

94
00:05:03,574 --> 00:05:08,410
«Είναι η ελπίδα ένα πουλί
που στην ψυχή έχω κλείσει

95
00:05:08,410 --> 00:05:12,869
και δίχως λόγια τραγουδά
χωρίς να σταματήσει».