0:00:01.725,0:00:04.642
Merhaba, sıkışıklık hakkında konuşmak için buradayım,

0:00:04.642,0:00:05.996
yani trafik sıkışıklığı.

0:00:05.996,0:00:08.257
Trafik sıkışıklığı çok yaygın bir olaydır.

0:00:08.257,0:00:11.117
Esasen dünyadaki şehirlerin hepsinde vardır,

0:00:11.117,0:00:13.065
ki bu düşündüğümüz zaman biraz şaşırtıcıdır.

0:00:13.065,0:00:16.028
Demek istediğim, gerçekten şehirlerin biririnden ne kadar farklı olduğunu düşünsenize.

0:00:16.028,0:00:17.790
Anlatmak istediğim tipik Avrupa şehirleri

0:00:17.790,0:00:20.782
kalabalık kent merkeziyle, genellikle iyi bir toplu taşıma sistemi olan,

0:00:20.782,0:00:23.237
çok yol kapasitesi olmayan şehirler.

0:00:23.237,0:00:25.686
Fakat, bunun yanında, Amerikan şehirleri vardır.

0:00:25.686,0:00:28.477
Tamam, kendisi hareket ediyor.(slide için)

0:00:28.477,0:00:31.483
Her neyse, Amerikan şehirleri:

0:00:31.483,0:00:34.411
yolların çoğu geniş alanlara yayılmıştır

0:00:34.411,0:00:35.870
ve neredeyse toplu taşıma yok denebilecek kadar azdır.

0:00:35.870,0:00:38.080
Ve sonra, gelişmekte olan dünya şehirleri var,

0:00:38.080,0:00:39.606
karışık çeşitlilikte araçlarla,

0:00:39.606,0:00:42.148
karışık arazi kullanım şekilleriyle, bunun yanında oldukça yayılmış

0:00:42.148,0:00:44.747
ancak sıklıkla yoğun bir kent merkezine sahip.

0:00:44.747,0:00:47.149
Ve tüm dünyada trafik planlayıcıları çok farklı ölçüleri denediler:

0:00:47.149,0:00:50.803
kalabalık ya da yayılmış şehirler, çok yol ya da

0:00:50.803,0:00:53.354
çok toplu taşıma olan ya da çok bisiklet yolları olan ya da

0:00:53.354,0:00:56.140
daha fazla bilgi veya pek çok farklı şeyi,

0:00:56.140,0:00:59.934
fakat hiçbir şeyin işe yaramadığı saptandı.

0:00:59.934,0:01:02.937
Fakat bu girişimlerin hepsinin ortak bir noktası var.

0:01:02.937,0:01:05.288
Onlar insanların iş çıkış saatlerinde araba sürmek yerine yapmaları gereken şeyin

0:01:05.288,0:01:08.615
ne olduğunu çözmeye çalışan basit girişimlerdi.

0:01:08.615,0:01:11.727
Aslında temel olarak, bir noktaya kadar bu diğer insanların ne yapmaları gerektiğini

0:01:11.727,0:01:14.929
planlama girişimleriydi, diğer insanların hayatlarını onlar adına planlamak ne yapması gerektiğidir.

0:01:14.929,0:01:17.381
Şimdi, karmaşık bir sosyal sistem planlaması yapmak

0:01:17.381,0:01:20.456
zor bir iştir ve size bir hikaye anlatmama izin verin.

0:01:20.456,0:01:23.183
Geçmişte 1989'da Berlin Duvarı yıkıldığında,

0:01:23.183,0:01:25.805
Londra da bir şehir planlamacısına bir telefon gelir

0:01:25.805,0:01:28.355
Moskova'daki bir meslektaşı, basitçe şöyle demektedir,

0:01:28.355,0:01:30.873
"Merhaba, ben Vladimir. Londra'da[br]ekmek tedariğiyle kimin

0:01:30.873,0:01:33.895
görevlendirildiğini bilmek istiyorum?" der.

0:01:33.895,0:01:35.548
Ve Londra'daki şehir planlamacısı

0:01:35.548,0:01:37.518
"Ne demek istiyorsun, Londra'nın görevlisi kim-

0:01:37.518,0:01:38.789
yani, hiç kimse görevli değil" diye cevaplar.

0:01:38.789,0:01:40.671
"Fakat kesinlikle bu görevi üstlenen biri olmalı .

0:01:40.671,0:01:44.327
Demek istediğim, bu çok karışık bir sistem. [br]Birisi bütün bunu kontrol etmeli."

0:01:44.327,0:01:47.433
"Hayır. Hayır. Hiç kimse sorumlu değil.

0:01:47.433,0:01:50.034
Yani, esasen -- bunu hiç düşünmemiştim.

0:01:50.034,0:01:52.623
Aslında o kendi kendini düzenler."

0:01:52.623,0:01:55.200
Kendi kendini düzenler.

0:01:55.200,0:01:58.043
Bu kendi kendine düzenleme yeteneğine sahip

0:01:58.043,0:02:00.771
karışık sosyal sisteme bir örnektir

0:02:00.771,0:02:03.359
ve bu çok derin bir anlayıştır.

0:02:03.359,0:02:06.672
Gerçekten karmaşık sosyal problemleri çözmeye çalıştığınızda

0:02:06.672,0:02:08.388
çoğu zaman yapılacak en doğru şey

0:02:08.388,0:02:09.979
teşvik edici şeyler yaratmaktır.

0:02:09.979,0:02:11.923
Detayları planlamazsınız ve

0:02:11.923,0:02:14.543
insanlar ne yapacaklarını, bu yeni çevreye nasıl uyum sağlayacaklarını

0:02:14.543,0:02:16.403
kendileri çözeceklerdir.

0:02:16.403,0:02:19.894
Ve şimdi trafik sıkışıklığıyla mücadele için

0:02:19.894,0:02:21.530
bu anlayışı nasıl kullanabileceğimize bakalım.

0:02:21.530,0:02:23.762
Bu benim doğum yerim olan Stockholm'un haritası.

0:02:23.762,0:02:27.403
Şimdi, Stockholm orta büyüklükte bir şehir, yaklaşık 2 milyon insan yaşıyor,

0:02:27.403,0:02:30.192
fakat Stokholm'de bununla birlikte çok miktarda su da var

0:02:30.192,0:02:33.469
bu da çok sayıda köprü anlamına gelir -- dar köprüler, eski köprüler

0:02:33.469,0:02:36.504
bu çok fazla trafik sıkışıklığı demek oluyor.

0:02:36.504,0:02:40.144
Ve bu kırmızı noktalar en sıkışık bölümleri gösteriyor, onlar

0:02:40.144,0:02:42.721
şehir merkezine bağlayan köprülerdir.

0:02:42.721,0:02:45.247
Ve sonra birinin aklına bir fikir geldi,

0:02:45.247,0:02:47.084
iyi bir toplu taşıma sistemi haricinde

0:02:47.084,0:02:49.685
ve yollara harcanan para dışında

0:02:49.685,0:02:53.900
bu darboğazlarda sürücülerden bir ya da iki euro ücret almayı deneyelim.

0:02:53.900,0:02:56.824
Şimdi bir ya da iki euro, gerçekten çok para değil,

0:02:56.824,0:02:59.481
Demek istediğim, otopark ücretleri, işletme maliyetleri vb. şeylerle karşılaştırıldığında

0:02:59.481,0:03:02.199
bu nedenle muhtemelen araba sürücülerinin

0:03:02.199,0:03:04.637
gerçekte bu oldukça düşük ücrete tepki vermemelerini beklersiniz.

0:03:04.637,0:03:05.937
Yanılırsınız.

0:03:05.937,0:03:09.965
Bir ya da iki euro yoğun saatlerde arabaların yüzde yirmisinin

0:03:09.965,0:03:12.349
ortadan kaybolması için yeterliydi.

0:03:12.349,0:03:15.900
Şimdi, yüzde 20, oldukça büyük bir rakam diye düşünebilirsiniz.

0:03:15.900,0:03:18.107
fakat hala problemin yüzde 80'i duruyor, değil mi?

0:03:18.107,0:03:19.976
Çünkü trafiğin yüzde 80'i hâlâ var.

0:03:19.976,0:03:23.243
Şimdi, bu da yanlış olur, çünkü trafik doğrusal olmayan

0:03:23.243,0:03:25.935
bir hadise olarak meydan gelir, yani önce kesin bir

0:03:25.935,0:03:29.076
kapasite eşiğinin üzerine ulaşır sonra sıkışıklık

0:03:29.076,0:03:32.244
hızlı bir şekilde yükselmeye başlar, gerçekten çok çok hızlı.

0:03:32.244,0:03:34.704
Ama neyse ki, aynı zamanda tersine de aynı şekilde çalışır.

0:03:34.704,0:03:38.035
Eğer kısmen bile trafiği azaltabilirseniz, o zaman tıkanıklık

0:03:38.035,0:03:41.664
düşündüğünüzden çok daha hızlı azalır.

0:03:41.664,0:03:44.555
Stockholm'de sıkışıklık ücretleri 3 Ocak 2006'da uygulanmaya başladı

0:03:44.555,0:03:49.159
ve buradaki ilk resim, Stockholm'ün

0:03:49.159,0:03:53.142
2 Ocak günü tipik caddelerden biri.

0:03:53.142,0:03:56.955
Sıkışıklık ücretlerinin uygulanmaya başladığı ilk gün buna benziyordu.

0:03:56.955,0:03:59.875
Caddedeki arabaların yüzde 20'sini ortadan kaldırdığımızda

0:03:59.875,0:04:01.940
olan bu. Tıkanıklığı görüldüğü gibi

0:04:01.940,0:04:04.650
gerçekten oldukça büyük oranda azaltıyorsunuz.

0:04:04.650,0:04:08.308
Fakat dediğim gibi, araç sürücüleri uyum sağlarlar, doğru mu?

0:04:08.308,0:04:10.810
Böylece biraz zaman geçince bir nevi ücretlere alışıp

0:04:10.810,0:04:12.758
hepsi geri geleceklerdir.

0:04:12.758,0:04:16.434
Yine yanlış. 6 buçuk yıl önce

0:04:16.434,0:04:18.417
Stckholm'da sıkışıklık ücretleri tanıtıldığından bu yana,

0:04:18.417,0:04:22.406
temel olarak hala aynı düşük trafik seviyesine sahibiz.

0:04:22.406,0:04:24.677
Fakat gördüğünüz gibi, 2007'de zaman serisinde

0:04:24.677,0:04:26.140
ilginç bir boşluk var.

0:04:26.140,0:04:28.529
Olay şu ki, sıkışıklık ücretleri ilk önce

0:04:28.529,0:04:31.625
bir deneme olarak tanıtıldı, bu yüzden Ocak

0:04:31.625,0:04:35.594
ayında başlandı ve Temmuz'un sonunda tekrar kaldırıldı,

0:04:35.594,0:04:38.188
bir referandumun ardından 2007'de tekrar tanıtıldı

0:04:38.188,0:04:42.388
ve bu tabii ki bilimsel olarak harika bir fırsat oldu.

0:04:42.388,0:04:46.525
Yani, aslında iki kez yaptığımız için

0:04:46.525,0:04:48.306
gerçekten eğlenceli bir deney oldu.

0:04:48.306,0:04:50.415
Ve kişisel fikrim, bunu birkaç yılda bir yapmak isterdim,

0:04:50.415,0:04:51.903
ama onlar bunu yapmamıza izin vermezler.

0:04:51.903,0:04:54.088
Fakat yine de eğlenceli olurdu.

0:04:54.088,0:04:57.473
Aslında biz bu işin peşine düştük. Ne oldu?

0:04:57.473,0:05:01.339
Bu 31 Temmuz sıkışıklık ücretlerinin son günüydü

0:05:01.339,0:05:03.117
ve aynı caddeyi görüyoruz fakat şimdi yaz

0:05:03.117,0:05:04.861
ve Stokholm'de yaz çok hoştur

0:05:04.861,0:05:07.111
ve yılın aydınlık zamanıdır

0:05:07.111,0:05:09.954
ve sıkışıklık ücretinin olmadığı ilk gün

0:05:09.954,0:05:11.321
buna benziyordu.

0:05:11.321,0:05:13.984
Bütün arabalar tekrar geri geldi ve siz araba sürücülerini bile

0:05:13.984,0:05:16.894
takdir etmelisiniz. Onlar böylesine aşırı hızlı uyum sağladılar.

0:05:16.894,0:05:19.141
İlk gün hepsi geri geldi.

0:05:19.141,0:05:24.491
Ve bu etki böyle sürdü. Bu yüzden 2007 görüntüsü buna benziyordu.

0:05:24.491,0:05:26.822
Şimdi bu trafik görüntüleri gerçekten heyecan verici

0:05:26.822,0:05:29.473
ve biraz şaşırtıcı ve çok yararlı olduğunuz biliyoruz,

0:05:29.473,0:05:32.232
fakat burada bugün size göstereceğim en şaşırtıcı slaytın

0:05:32.232,0:05:36.262
bu olmadığını söyleyebilirim . İşte bu.

0:05:36.262,0:05:39.593
Bu Stockholm'un sıkışıklık ücretleri için toplumun desteğini gösteriyor

0:05:39.593,0:05:42.262
ve sıkışıklık ücretlerinin 2006 yazının başlangıcında tanıtıldığında

0:05:42.262,0:05:46.579
insanların buna şiddetle karşı çıktığını görüyorsunuz.

0:05:46.579,0:05:49.607
Toplumun yüzde yetmişi bunu istemedi. Fakat sıkışıklık ücretleri

0:05:49.607,0:05:51.255
alınmaya başladıktan sonrası için umacağınız şey

0:05:51.255,0:05:54.716
olmadı, yani insanların bundan daha çok nefret etmesi.

0:05:54.716,0:05:57.869
Hayır, tam tersine bir noktaya kadar değiştiler

0:05:57.869,0:06:01.570
şimdi ücretlerin tutulması için yüzde 70'i bize destek veriyor,

0:06:01.570,0:06:03.411
yani demek istediğimi tekrar ediyorum:

0:06:03.411,0:06:06.218
Stockholm nüfusunun yüzde 70'i

0:06:06.218,0:06:10.211
daha önce bedava olan bir şey için bir ücret alınmasını istiyor.

0:06:10.211,0:06:13.837
Tamam. Bu neden olabilir? Neden böyle?

0:06:13.837,0:06:16.837
Peki, şu şekilde düşünün. Kim değişti?

0:06:16.837,0:06:19.463
Demek istediğim, sürücülerinin yüzde 20'si ortadan kaybolduğunda,

0:06:19.463,0:06:21.408
eminim ki bir şekilde hoşnutsuzluk duymuşlardır.

0:06:21.408,0:06:23.742
Ve onlar nereye gitti? Bunu anlayabilirsek,

0:06:23.742,0:06:27.872
belki o zaman insanların bununla nasıl bu kadar mutlu olduklarını da anlayabiliriz.

0:06:27.872,0:06:30.274
Böylece, çok sayıda seyahat hizmetleriyle çok büyük

0:06:30.274,0:06:32.109
bir mülakata dayalı anket yaptık ve kimin değiştiğini anlamaya

0:06:32.109,0:06:33.864
çalıştık ve onlar nereye gittiler?

0:06:33.864,0:06:38.278
Ve onların kendilerini bilmediği ortaya çıktı. (Gülüşmeler)

0:06:38.278,0:06:43.126
Bazı nedenlerden dolayı sürücüler,

0:06:43.126,0:06:46.622
eskiden beri gerçekten aynı yolu kullandıkları konusunda kendilerinden eminler.

0:06:46.622,0:06:48.878
Ve bu neden böyle? Çünkü yolculuk şablonları/kalıpları

0:06:48.878,0:06:51.277
düşündüğünüzden daha az istikrarlıdır.

0:06:51.277,0:06:54.108
Her gün, insanlar yeni kararlar verirler ve insanlar değişirler ve

0:06:54.108,0:06:56.533
bunun yanında etraflarındaki dünya da değişir ve her gün

0:06:56.533,0:06:59.786
bu kararların hepsi insanları belli belirsiz şekilde,

0:06:59.786,0:07:01.753
yoğun saatlerde araba kullanmaktan vazgeçirecek şekilde bir nevi dürttü

0:07:01.753,0:07:04.337
öyle bir şekilde ki insanlar farkına bile varmadılar.

0:07:04.337,0:07:06.382
Onlar kendileri bile bunun farkında değiller.

0:07:06.382,0:07:09.183
Ve diğer soru, onların fikrini kim değiştirdi?

0:07:09.183,0:07:11.149
Düşüncelerini kim değiştirdi ve neden?

0:07:11.149,0:07:13.675
Bir başka röportaj anketi yaparak, insanların neden fikirlerini değiştirdiklerini

0:07:13.675,0:07:18.051
ve hangi grupların fikirlerini değiştirdiklerini anlamaya çalıştık.

0:07:18.051,0:07:20.944
Cevapların analizinden sonra, yarısından çoğunun

0:07:20.944,0:07:24.829
fikirlerini değiştirmediklerine inandıkları ortaya çıktı.

0:07:24.829,0:07:27.116
Aslında, hepsi sıkışıklık ücretlerini baştan beri

0:07:27.116,0:07:29.805
sevdiklerinden eminler.

0:07:29.805,0:07:31.524
Bu demektir ki, şu anda geçiş ücreti ile

0:07:31.524,0:07:34.517
bu ücretli şerit boyunca trafiğin yüzde 20 azaldığı konumdayız ve

0:07:34.517,0:07:37.728
sıkışıklık muazzam sayılarla azaldı ve

0:07:37.728,0:07:41.275
insanlar kendilerindeki bu değişikliğin farkında değiller

0:07:41.275,0:07:45.186
ve onlar bundan baştan beri hoşlandıklarına içtenlikle inanıyorlar.

0:07:45.186,0:07:48.660
Karmaşık sosyal problemleri çözmeye

0:07:48.660,0:07:51.292
çalışırken dürtülerin gücü budur ve bunu yaptığınızda,

0:07:51.292,0:07:54.922
nasıl uyum sağlayacaklarını insanlara söylemeye çalışmamalısınız.

0:07:54.922,0:07:57.109
Onları sadece doğru yönde dürtmelisiniz.

0:07:57.109,0:07:58.831
Ve bunu doğru şekilde yaparsanız

0:07:58.831,0:08:00.883
insanlar bu değişimi sahipleneceklerdir

0:08:00.883,0:08:03.945
ve bunu doğru şekilde yaparsanız, insanlar bunu sevebilirler bile.

0:08:03.945,0:08:07.270
Teşekkür ederim. (Alkış)